Παπαχρήςτου Ιωάννα - Άννα

Transcript

1

2 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΠΟΛΤΣΕΧΝΙΚΗ ΧΟΛΗ ΣΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΣΑΞΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ Διπλωματική Εργαςία ΕΠΑΝΑΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟ ΦΩΡΟΘΕΣΙΚΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΥΩΝ ΣΗΝ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ ΒΙΩΙΜΗ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΣΟΤ ΤΠΑΡΦΟΝΣΟ ΦΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟΤ ΚΕΝΣΡΟΤ ΣΟΤ ΟΛΤΜΠΟΤ Παπαχρήςτου Ιωάννα - Άννα Επιβλέποντες καθηγητές: Μ. Μσρίδης, Ν. Καρανικόλας ΒΕΡΟΙΑ, ΙΟΥΛΙΟΣ 2010

3

4 Πεξηερόκελα ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ ΔΗΑΓΧΓΗΚΟ ΖΜΔΗΧΜΑ ΜΔΡΟ Α ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ Α.1 ΒΑΗΚΔ ΔΝΝΟΗΔ Α.1.1 ΠΡΟΓΗΟΡΗΕΟΝΣΑ ΣΖ ΒΗΧΗΜΟΣΖΣΑ Α ΟΡΗΜΟ ΣΖ ΒΗΧΗΜΟΣΖΣΑ Α ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΟΤ ΟΡΟΤ ΣΖ ΒΗΧΗΜΟΣΖΣΑ Α ΑΝΣΗΛΟΓΟ ΓΗΑ ΣΖ ΒΗΧΗΜΟΣΖΣΑ Α.1.2 ΠΡΟΓΗΟΡΗΕΟΝΣΑ ΣΟΝ ΣΟΤΡΗΜΟ Α ΟΡΗΜΟ ΣΟΤ ΣΟΤΡΗΜΟΤ Α ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΣΟΤΡΗΜΟΤ Α ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΣΟΤΡΗΜΟΤ Α Μαδηθφο ηνπξηζκφο Α Σνπξηζκφο εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ Α Δλαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο Α ΟΗ ΔΠΗΓΡΑΔΗ ΣΟΤ ΣΟΤΡΗΜΟΤ Α.1.3 ΠΡΟΓΗΟΡΗΕΟΝΣΑ ΣΟ ΒΗΧΗΜΟ ΣΟΤΡΗΜΟ A ΟΡΗΜΟ ΒΗΧΗΜΟΤ ΣΟΤΡΗΜΟΤ Α ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΒΗΧΗΜΟΤ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Α ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΠΑΓΚΟΜΗΧΝ ΚΡΗΣΖΡΗΧΝ ΒΗΧΗΜΖ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Α.2 Ο ΟΡΔΗΝΟ ΥΧΡΟ Χ ΥΧΡΟ ΑΝΑΦΟΡΑ Α.2.1 ΚΑΘΟΡΗΜΟ ΟΡΔΗΝΟΤ ΥΧΡΟΤ Α.2.2 Ο ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΟΡΔΗΝΟ ΥΧΡΟ Α.2.3 Ο ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΟΡΔΗΝΟ ΥΧΡΟ Α.2.4 ΑΠΔΗΛΔ ΓΗΑ ΣΟΝ ΟΡΔΗΝΟ ΥΧΡΟ Α.3 ΣΟΤΡΗΜΟ ΚΑΗ ΟΡΔΗΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ Ζ ΠΑΡΟΤΗΑ ΣΧΝ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΧΝ ΚΔΝΣΡΧΝ Α.3.1 ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΟΡΔΗΝΟΤ ΥΧΡΟΤ Α.3.2 ΟΡΗΜΟ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΟΤ ΚΔΝΣΡΟΤ Α.3.3 ΗΣΟΡΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΖ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΑ Α.3.4 ΣΟ ΤΣΖΜΑ ΣΧΝ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΧΝ ΚΔΝΣΡΧΝ ΚΑΗ ΟΗ ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΟΤ Α.3.5 ΤΓΥΡΟΝΑ ΠΡΟΣΤΠΑ ΓΗΑ ΣΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΧΝ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΧΝ ΚΔΝΣΡΧΝ ΒΗΧΗΜΑ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΑ ΚΔΝΣΡΑ A Ζ ΠΡΑΚΣΗΚΖ EMAS Α.3.6 ΠΔΡΗΠΣΧΔΗ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΧΝ ΚΔΝΣΡΧΝ ΠΑΓΚΟΜΗΧ Α Ζ ΠΡΧΣΟΒΟΤΛΗΑ ΣΖ HAKUBA, ΗΑΠΧΝΗΑ Α Ζ ΠΔΡΗΠΣΧΖ ΣΟΤ GRAND TARGHEE, WYOMING, US

5 Α H ΠΡΟΣΑΖ ΣΟΤ MICHAEL JANTZEN ΓΗΑ ΔΝΑ ΦΗΛΗΚΟ ΠΡΟ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΞΔΝΟΓΟΥΔΗΟ ΠΗΣΑ ΚΗ Α.3.7 ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΑ ΚΔΝΣΡΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΜΔΡΟ Β - ΑΝΑΛΤΖ Β.1 ΠΡΟΓΗΟΡΗΜΟ ΠΔΡΗΟΥΖ ΜΔΛΔΣΖ ΔΝΣΑΞΖ ΣΖΝ ΔΤΡΤΣΔΡΖ ΠΔΡΗΟΥΖ Β.2 ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΖ ΤΦΗΣΑΜΔΝΖ ΚΑΣΑΣΑΖ Β.2.1 ΦΤΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Β ΓΔΧΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ ΓΔΧΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Β εηζκνγελείο πεξηνρέο Β Πεξηνρέο έληνλσλ θιίζεσλ Β Γεσινγηθά ζηνηρεία Β ΤΓΡΟΛΟΓΗΚΑ ΤΓΡΟΓΡΑΦΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ Β ΤΓΑΣΗΝΟΗ ΑΠΟΓΔΚΣΔ Β ΜΔΣΔΧΡΟΛΟΓΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ Β ΥΛΧΡΗΓΑ ΠΑΝΗΓΑ Β Υισξίδα Β Παλίδα Β Καζεζηψο πξνζηαζίαο Β.2.2 ΗΣΟΡΗΑ Β.2.3 ΠΛΖΘΤΜΗΑΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΚΑΗ ΓΖΜΟΓΡΑΦΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ Β ΜΔΓΔΘΖ ΚΑΗ ΔΞΔΛΗΞΖ ΠΛΖΘΤΜΟΤ Β ΓΟΜΖ ΠΛΖΘΤΜΟΤ Β χλζεζε αλάινγα κε ην θχιν θαη ηελ ειηθία Β χλζεζε αλάινγα κε ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε θαηά θχιν θαη ειηθία Β χλζεζε αλάινγα κε ην κνξθσηηθφ επίπεδν Β ΠΛΖΘΤΜΗΑΚΟΗ ΓΔΗΚΣΔ Β Γείθηεο ειηθηψλ Β Γείθηεο αλαινγίαο θχινπ Β Γείθηεο ζπκκεηνρήο ησλ κεγάισλ ειηθηαθψλ νκάδσλ ζηνλ πιεζπζκφ Β.2.4 ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ Β ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΔΝΔΡΓΟ ΚΑΗ ΜΖ ΔΝΔΡΓΟ ΠΛΖΘΤΜΟ Β ΣΟΜΔΗ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Β ΣΟΤΡΗΜΟ Β.2.5 ΤΠΟΓΟΜΔ ΚΑΗ ΓΗΚΣΤΧΖ Β ΤΠΟΓΟΜΔ Β Υηνλνδξνκηθφ θέληξν Β ΓΗΚΣΤΧΖ Β πλδέζεηο κέζσ νδηθνχ θαη ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ Β Οξεηβαηηθά κνλνπάηηα Β Γίθηπα επηθνηλσληψλ Β.2.6 ΥΡΖΔΗ ΓΖ Β.2.7 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Β.3 ΑΝΑΛΤΖ SWOT ΜΔΡΟ Γ ΓΗΔΡΔΤΝΖΖ ΤΦΗΣΑΜΔΝΧΝ ΥΧΡΟΣΑΞΗΚΧΝ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΧΝ

6 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Γ.1. ΓΔΝΗΚΔ ΥΧΡΟΣΑΞΗΚΔ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ Γ.1.1 ΓΔΝΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΥΧΡΟΣΑΞΗΚΟΤ ΥΔΓΗΑΜΟΤ ΚΑΗ ΑΔΗΦΟΡΟΤ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Γ.1.2 ΜΑΚΡΟΥΡΟΝΗΟ ΥΔΓΗΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΝΟΜΟΤ ΛΑΡΗΑ Γ.2 ΥΧΡΟΣΑΞΗΚΔ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ ΓΗΑ ΣΟΝ ΣΟΤΡΗΜΟ Γ.2.1 ΔΗΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΥΧΡΟΣΑΞΗΚΟΤ ΥΔΓΗΑΜΟΤ ΚΑΗ ΑΔΗΦΟΡΟΤ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΓΗΑ ΣΟΝ ΣΟΤΡΗΜΟ Γ.2.2 ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΥΔΓΗΟ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Ν. ΛΑΡΗΑ Γ.3 ΥΧΡΟΣΑΞΗΚΔ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ ΓΗΑ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Γ.3.1 ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΑΔΗΦΟΡΟ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Γ.4 ΥΧΡΟΣΑΞΗΚΔ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΟΘΔΣΖΖ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΟΤ ΚΔΝΣΡΟΤ Γ.4.1 ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΔΠΗΛΟΓΖ ΘΔΖ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΟΤ ΚΔΝΣΡΟΤ Γ.4.2 ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΟΤ ΚΔΝΣΡΟΤ Γ.4.3 ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΠΔΡΗΟΥΖ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΑ Γ.5 ΒΗΧΗΜΔ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ ΓΗΑ ΣΖ ΥΧΡΟΘΔΣΖΖ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΟΤ ΚΔΝΣΡΟΤ ΜΔΡΟ Γ ΠΡΟΣΑΖ Γ.1 ΓΔΝΗΚΔ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΗ Γ.1.1 ΔΝΗΥΤΖ ΓΗΑΦΤΛΑΞΖ ΣΖ ΣΟΠΗΚΖ ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ Γ ΟΡΓΑΝΧΖ ΤΠΟΓΟΜΧΝ ΚΑΗ ΔΞΤΠΖΡΔΣΖΔΧΝ Γ ΣΖΡΗΞΖ ΣΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΚΑΗ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΝΔΧΝ ΘΔΔΧΝ ΔΡΓΑΗΑ Γ.1.2 ΑΝΑΓΔΗΞΖ ΚΑΗ ΠΡΟΒΟΛΖ ΣΖ ΠΔΡΗΟΥΖ ΟΡΓΑΝΧΖ ΣΖ ΔΠΗΚΔΦΗΜΟΣΖΣΑ Γ ΠΡΟΧΘΖΖ ΣΖ ΒΗΧΗΜΖ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Γ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟΤ ΔΝΓΗΑΦΔΡΟΝΣΟ Γ.2 ΚΑΘΟΡΗΜΟ ΠΛΑΗΗΟΤ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΚΑΗ ΥΧΡΟΘΔΣΖΖ ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΟΤ ΚΔΝΣΡΟΤ Γ.2.1 ΓΔΝΗΚΔ ΑΡΥΔ Γ.2.2 ΔΗΓΗΚΔ ΔΠΔΜΒΑΔΗ ΚΑΗ ΥΔΓΗΑΜΟ ΣΟ ΥΧΡΟ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

7 Π.1 ΠΑΓΚΟΜΗΧ ΒΗΧΗΜΑ ΣΟΤΡΗΣΗΚΑ ΚΡΗΣΖΡΗΑ Π.2 ΥΗΟΝΟΓΡΟΜΗΚΑ ΚΔΝΣΡΑ ΣΖ ΔΛΛΑΓΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ ABSTRACT ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Πίλαθαο Δηθόλσλ Δηθφλα 1: Δπξσπατθφο νξεηλφο ρψξνο Δηθφλα 2: Ο νξεηλφο ρψξνο ηεο Διιάδαο Δηθφλα 3: θίηζν ηνπ 16 νπ αη. Λάπσλα κε ρηνλνπέδηια ζε θπλήγη ηαξάλδνπ Δηθφλα 4: Αλαπαξάζηαζε ηνπ πξψηνπ ζθη φπσο βξέζεθε Δηθφλα 5: Ζ εμέιημε ηνπ ζθη Δηθφλα 6: Γηάζεκα ρηνλνδξνκηθά θέληξα παγθνζκίσο Δηθφλα 7: Υηνλνδξνκηθφ θέληξν ηεο Hakuba Δηθφλα 8: Σν ρηνλνδξνκηθφ θέληξν Grand Targhee ζηνλ εζληθφ δξπκφ Caribou- Targhee Δηθφλα 9: Σν μελνδνρείν πίζηα North Slope Ski Hotel ηνπ Michael Jantzen Δηθφλα 10: Ννκνί κε ρηνλνδξνκηθά θέληξα ζηελ Διιάδα Δηθφλα 11: Ζ ζέζε ηνπ Οιχκπνπ ζε ζρέζε κε ηηο Πεξηθέξεηεο Θεζζαιίαο θαη Κ. Μαθεδνλίαο θαη ηνπο Ννκνχο Λάξηζαο θαη Πηεξίαο Δηθφλα 12: Ζ πεξηνρή κειέηεο ζε ζρέζε κε ηε δνξπθνξηθή θσηνγξαθία ηεο πεξηνρήο ηνπ Οιχκπνπ Δηθφλα 13: Υάξηεο πεξηνρήο κειέηεο Δηθφλα 14: Υάξηεο Εσλψλ εηζκηθήο Δπηθηλδπλφηεηαο ηεο Διιάδνο Δηθφλα 16: Κνξπθέο ηνπ Οιχκπνπ Δηθφλα 15: Οη θνξπθέο ηνπ Οιχκπνπ Δηθφλα 17: Οη θνξπθέο ηνπ Οιχκπνπ απφ ηε Θεζζαιηθή πιεπξά Δηθφλα 18: Γηαδνρηθέο ζρεκαηηθέο γεσινγηθέο ηνκέο ηεο πεξηνρήο ηνπ Οιχκπνπ κε ηελ πνιχπινθε ηεθηνληθή δνκή ησλ θαιπκκάησλ Δηθφλα 19: Τδξνινγηθά θαη πδξνγξαθηθά ζηνηρεία ηεο πεξηνρήο ηνπ Οιχκπνπ Δηθφλα 20: Τδάηηλν ζηνηρείν Θ. Οιχκπνπ Δηθφλα 21: Αηνιηθφ δπλακηθφ Οιχκπνπ Δηθφλα 22: Γαζηθή θάιπςε Θ. Οιχκπνπ Δηθφλα 23: Υάξηεο γεληθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ δεκνζίνπ δάζνπο Καξπάο θαη κνλαζηεξηαθνχ παξκνχ Δηθφλα 24: Υάξηεο ηφπσλ θνηλνηηθήο ζεκαζίαο (SCI) θαη δσλψλ εηδηθήο πξνζηαζίαο γηα ηελ νξληζνπαλίδα (SPA) Δηθφλα 25: Πεξάζκαηα ηνπ Οιχκπνπ απφ ηε Θεζζαιηθή ζηε Μαθεδνληθή πιεπξά ηνπ Δηθφλα 26: Ζ αξραία Πεξξαηβηθή Σξίπνιηο ζε ζρέζε κε ηνλ Όιπκπν Δηθφλα 27: Νενιηζηθνί νηθηζκνί ηνπ Οιχκπνπ (κε άζπξν) ζε ζρέζε κε ηνπο ζχγρξνλνπο νηθηζκνχο (κε θίηξηλν) Δηθφλα 28: Διιεληθά (κε κπιε) θαη ηνχξθηθα ρσξηά (κε θφθθηλν) Δηθφλα 29: Γήκνη θαη Κνηλφηεηεο ηνπ Θεζζαιηθνχ (κε κπεδ) θαη Μαθεδνληθνχ (κε πξάζηλν) Οιχκπνπ Δηθφλα 30: Πιεζπζκφο νηθηζκψλ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ

8 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Δηθφλα 31: Πιεζπζκηαθή κεηαβνιή αλάινγα κε ην πςφκεηξν Δηθφλα 32: Μνξθσηηθφ επίπεδν, Δηθφλα 33: Πνζνζηφ αγξακκάησλ αλάινγα κε ην πςφκεηξν, Δηθφλα 34: Υάξηεο εμαξηήζεσλ νηθηζκψλ Δηθφλα 35: Υηνλνδξνκηθφ θέληξν Οιχκπνπ κε ηηο θηεξηαθέο εγθαηαζηάζεηο ηνπ ζηξαηνπέδνπ (ΚΔΟΑΥ) Δηθφλα 36: Ζ δηαδξνκή απφ ην ΚΔΟΑΥ έσο ηελ θνξπθή Άγηνο Αληψληνο δηακέζσ ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ Δηθφλα 37: Φσηνγξαθηθή ηεθκεξίσζε ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ Βξπζνπνχιεο Δηθφλα 38: Υξήζεηο γεο νηθηζκνχ ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ Δηθφλα 39: Μεηαθνξηθέο ππνδνκέο Δηθφλα 40: Ο δξφκνο πξηλ ηελ αζθαιηφζηξσζε Δηθφλα 41: Ο λένο δξφκνο παξκνχ Βξπζνπνχιεο Δηθφλα 42: Γηεζλέο κνλνπάηη Δ4. Με θφθθηλν θαίλεηαη ε πεξηνρή κειέηεο Δηθφλα 43: Σν δηεζλέο κνλνπάηη Δ4 πξνο ην Μχηηθα Δηθφλα 44: Πάξνρνη ADSL ζηελ πεξηνρή ηνπ Οιχκπνπ Δηθφλα 45: Δπξηδσληθφηεηα ζηελ πεξηνρή ηνπ Οιχκπνπ Δηθφλα 46: Υάξηεο ρξήζεσλ γεο επξχηεξεο πεξηνρήο Οιχκπνπ Δηθφλα 47: Πεξηνρή παξέκβαζεο LEADER+ θαη Ο.Π.Α.Α.Υ. Διαζζφλαο Κηζζάβνπ Δηθφλα 48: Υάξηεο βαζηθψλ θαηεπζχλζεσλ ρσξηθήο νξγάλσζεο ηνπ ηνπξηζκνχ Δηθφλα 49: Οξγάλσζε ππνδνκψλ θαη εμππεξεηήζεσλ Δηθφλα 50: ηήξημε απαζρφιεζεο δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο Δηθφλα 51: Πξνψζεζε βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο Δηθφλα 52: Οη κνλέο παξκνχ θαη Καλάισλ Δηθφλα 53: Ο εγθαηαιειεηκκέλνο κεηεσξνινγηθφο ζηαζκφο ζηνλ Άγην Αληψλην Δηθφλα 54: Πξνζπειαζηκφηεηα θαη εμππεξεηνχκελεο πεξηνρέο απφ ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν Δηθφλα 55: Καζνξηζκφο πεξηνρήο παξέκβαζεο Δηθφλα 56: Πξνηεηλφκελεο ρξήζεηο γεο γηα ηνλ νηθηζκφ ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ Δηθφλα 57: Snowpark ζηελ Σζερία θαη ζην Βέιγην Δηθφλα 58: Δμνπιηζκφο snowpark Δηθφλα 59: Πξνηεηλφκελεο ρξήζεηο γεο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ Δηθφλα 60: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο Φαιαθξνχ Δηθφλα 61: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο Βαζηιίηζαο Δηθφλα 62: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο 3-5 Πεγάδηα Δηθφλα 63: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο Κατκάθηζαιαλ Δηθφλα 64: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο Διαηνρσξίνπ Δηθφλα 65: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο Βίγιαο Πηζνδεξίνπ Δηθφλα 66: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο Παξλαζζνχ Δηθφλα 67: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο Μαίλαινπ Δηθφλα 68: Υηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο Καιαβξχησλ

9 Πίλαθαο δηαγξακκάησλ Γηάγξακκα 1: Ππιψλεο βησζηκφηεηαο Γηάγξακκα 2: Ζ βησζηκφηεηα σο ζπκβηβαζκφο κεηαμχ πιηθήο επεκεξίαο θαη πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο Γηάγξακκα 3: Παξάκεηξνη δηακφξθσζεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο Γηάγξακκα 4: Ο θχθινο δσήο ηνπ νξγαλσκέλνπ ηνπξηζκνχ Γηάγξακκα 5: Σνπξηζηηθή αλάπηπμε Γηάγξακκα 6: Καηακεξηζκφο ησλ νξεηλψλ φγθσλ ηεο Διιάδνο Γηάγξακκα 7: Γηάγξακκα ζπζηεκάησλ Γηάγξακκα 8: Σν δνκεκέλν ζχζηεκα Γηάγξακκα 9: Μνληέιν δηαδηθαζίαο EMAS Γηάγξακκα 10: Μεηαβνιή ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ ( ) ζε ζρέζε κε ην Μαθεδνληθφ Όιπκπν, ην Ννκφ θαη ηε ρψξα Γηάγξακκα 11: Ππξακίδεο ειηθηψλ Γ. Οιχκπνπ, Κ. Καξπάο θαη ζπλνιηθνχ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ1991 θαη Γηάγξακκα 12: Ππξακίδεο ειηθηψλ Μαθεδνληθνχ Οιπκπνπ θαη Ν. Λάξηζαο 1991 θαη Γηάγξακκα 13: Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε αλά θχιν θαη νκάδα ειηθηψλ ζην Θεζζαιηθφ Όιπκπν, Γηάγξακκα 14: Μνξθσηηθφ επίπεδν Θεζζαιηθνχ θαη Μαθεδνληθνχ Οιχκπνπ Γηάγξακκα 15: Οηθνλνκηθά ελεξγφο πιεζπζκφο Θ. Οιχκπνπ Γηάγξακκα 16: Οηθνλνκηθά ελεξγφο, κε ελεξγφο πιεζπζκφο θαη άλεξγνη Θ. Οιχκπνπ Γηάγξακκα 17: Πνζνζηφ απαζρνινχκελσλ αλά ηνκέα παξαγσγήο Πίλαθεο Πίλαθαο 1: Καηαλνκή κνξθψλ ηνπξηζκνχ αλάινγα κε ην ζέκα θαη ην κέγεζνο πνπ πξνζδηνξίδνπλ Πίλαθαο 2: Έθηαζε νξεηλψλ πεξηνρψλ θαη νξεηλφο πιεζπζκφο Δπξσπατθήο Έλσζεο Πίλαθαο 3: Οξεηλφο πιεζπζκφο Δπξσπατθήο Έλσζεο Πίλαθαο 4: Υηνλνδξνκηθά Κέληξα Διιάδαο αλά Πεξηθέξεηα θαη Ννκφ Πίλαθαο 5: Μέζεο ηηκέο ζεξκνθξαζηψλ Οιχκπνπ Πίλαθαο 6: Πιεζπζκφο, έθηαζε, ππθλφηεηα θαη πςφκεηξν νηθηζκψλ ηνπ ζεζζαιηθνχ ζπλνιηθνχ Οιχκπνπ κε πςφκεηξν άλσ ησλ 500κ., Πίλαθαο 7: Πιεζπζκφο γεσγξαθηθψλ πεξηνρψλ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ Πίλαθαο 8: Πιεζπζκφο Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ αλά θχιν θαη νκάδεο ειηθηψλ 2001 θαη Πίλαθαο 9: Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε θαηά θχιν θαη νκάδεο ειηθηψλ ζην Θεζζαιηθφ Όιπκπν, Πίλαθαο 10: Σαμηλφκεζε πιεζπζκνχ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ θαηά θχιν θαη νκάδεο ειηθηψλ,

10 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Πίλαθαο 11: Πιεζπζκφο Γ. Οιχκπνπ, Κ. Καξπάο θαη Θ. Οιχκπνπ θαηά νκάδεο ειηθηψλ Πίλαθαο 12: Γείθηεο ζπκκεηνρήο ζην ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ ησλ κεγάισλ ειηθηαθψλ νκάδσλ Πίλαθαο 13: Ξελνδνρεηαθά θαηαιχκαηα Θ. Οιχκπνπ Πίλαθαο 14: Καηαθχγηα Θ. Οιχκπνπ Πίλαθαο 15: Πξνηάζεηο θαηά Άμνλεο, Μέηξα θαη Γξάζεηο Πίλαθαο 16: Υαξαθηεξηζηηθά ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ Οιχκπνπ Σπληνκνγξαθίεο Γ. : Γήκνο Γ.Γ. : Γεκνηηθφ Γηακέξηζκα ΔΔ : Δπξσπατθή Έλσζε ΔΔ-15 : Σα 15 θξάηε κέιε ηεο ΔΔ (πξηλ ηε δηεχξπλζε 2007) ΔΔ-27 : Σα 27 θξάηε κέιε ηεο ΔΔ (κεηά ηε δηεχξπλζε 2007) ΔΔΣΣ : Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ & Σαρπδξνκείσλ EMAS : χζηεκα Οηθνινγηθήο Γηαρείξηζεο θαη Διέγρνπ Δ.Π. : Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα ΔΠΑ : Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο ΔΤΔ : Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδνο Κ. : Κνηλφηεηα Κ.Γ. : Κνηλνηηθφ Γηακέξηζκα Ν. : Ννκφο NSAA : US-National Ski Areas Association Ο.Π.Α.Α.Υ. : Οινθιεξσκέλα Πξνγξάκκαηα Αλάπηπμεο Αγξνηηθνχ Υψξνπ UNCED : United Nations Conference on Environment and Development UNEP : United Nations Environment Program WCED : World Commission on Environment and Development Υ.Κ. : Υηνλνδξνκηθά Κέληξα - 9 -

11 Δηζαγσγηθό ζεκείσκα Ζ επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θχθινπ ζπνπδψλ ηεο Υσξνηαμίαο θαη Αλάπηπμεο έγηλε γηα λα κπνξέζσ κέζσ απηψλ λα πξνζθέξσ έξγν ζηνλ ηφπν κνπ. Γε ζα κπνξνχζα ινηπφλ, παξά λα αζρνιεζψ κε έλα ηκήκα απηνχ ζηε δηπισκαηηθή κνπ εξγαζία. Ο Όιπκπνο θαη νη επηζθέςεηο κνπ ζε απηφλ απνηεινχλ αλαπφζπαζην θνκκάηη ησλ παηδηθψλ θαη εθεβηθψλ κνπ ρξφλσλ. Ζ θαηαγσγή κνπ απφ ηελ πεξηνρή, ε αγάπε κνπ πξνο ηε θχζε θαη ην βνπλφ θαη ε ελαζρφιεζή κνπ κε ην ρεηκεξηλφ αζιεηηζκφ κε νδήγεζαλ ζηελ επηινγή ηνπ σο πεξηνρήο κειέηεο. Σν ζέκα πξνέθπςε απφ νξηζκέλεο ζρεηηθέο αξρηθέο ζθέςεηο θαηά ην πξψην έηνο ησλ ζπνπδψλ κνπ, νη νπνίεο επαλήιζαλ ζηελ επηθάλεηα θαη ζπγθεθξηκελνπνηήζεθαλ θαηά ην ηέηαξην έηνο, φηαλ παξαθνινχζεζα ην κάζεκα «Δθαξκνγέο Υαξηνγξαθίαο, θσηνγξακκεηξίαο θαη GIS ζηε Υσξνηαμία», φπνπ εξγαζηήθακε πάλσ ζηε ραξηνγξαθηθή απνηχπσζε ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ ειίνπ. Απφ έξεπλα ζηελ αξζξνγξαθία πνπ αθνξά ηνλ Όιπκπν πξνθχπηεη φηη ππάξρεη κηα έληνλε δηακάρε ηελ ηειεπηαία ηεηξαεηία γηα ην αλ ζα πξέπεη ή φρη ε πεξηνρή λα αλαπηπρζεί θαη θαηά πνηφλ ηξφπν. Χο αληίινγνο παξνπζηάδεηαη ζπλήζσο ε πνιηηηζηηθή θαη θπζηθή θιεξνλνκηά ηνπ Οιχκπνπ ε νπνία ζαθψο δε ζα πξέπεη λα θαηαζηξαθεί. πρλά ππνζάιπνπλ φκσο θαη ζπγθξνπφκελα ζπκθέξνληα κεηαμχ ησλ πεξηνρψλ Διαζζφλαο θαη Ληηνρψξνπ, φπνπ ε θάζε πιεπξά επνθζαικηά ζε κηα ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ε νπνία ζα επηθέξεη ρξήκα θαη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο ζε φπνηα πιεπξά ηελ θαηαθέξεη. Ζ βίαηε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε πνιιψλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο, θπξίσο γηα ηελ θάιπςε νηθνλνκηθψλ ζπκθεξφλησλ, έθεξε σο απνηέιεζκα ηελ έληνλε πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε θαη ηε ζεκαληηθή αιινίσζε θαη αθαληζκφ ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη ησλ πνιηηηζκηθψλ ηνπο ηδηαηηεξνηήησλ. Ηδηαίηεξα, γηα ηνπο νξεηλνχο φγθνπο, ν ηξφπνο αλάπηπμεο αθνξά θαηά θχξην ιφγν επεκβάζεηο κεγάιεο θιίκαθαο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη πξνψζεζε ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ κε θχξην ζηφρν ηελ εμνηθνλφκεζε ηνπ κεγαιχηεξνπ δπλαηνχ θέξδνπο. Ζ παξαπάλσ θαηάζηαζε απνηειεί παξάδεηγκα πξνο απνθπγή ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο κειέηεο, θαηά ηελ νπνία βαζηθφο ζηφρνο ηίζεηαη ε 'κε-δηαηάξαμε' θαη ε δηαηήξεζε ηνπ θπζηθνχ θαη

12 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληφο ηεο πεξηνρήο επέκβαζεο θαη ε εμαζθάιηζε κηαο πξαγκαηηθά βηψζηκεο θαη νινθιεξσκέλεο αλάπηπμεο, πνπ ζέηεη ζην θέληξν ηελ έιμε ηνπ θαη ηε ζπγθξάηεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη πξνζθαιεί ηνλ ηχπν απηφ ησλ ηνπξηζηψλ πνπ εθηηκνχλ θαη ελδηαθέξνληαη γηα ηνλ θπζηθφ- κε ηερλεηφ πινχην ηεο πεξηνρήο. Γεδνκέλνπ φηη ε πνιπζπδεηεκέλε αλάπηπμε θάπνηα ζηηγκή ζα έξζεη θαη ζηνλ Όιπκπν, ζεσξήζεθε πξέπνλ λα ζπληαρζεί ε ζπγθεθξηκέλε κειέηε, ε νπνία ζέηεη ηνπο βαζηθνχο άμνλεο θαη δίλεη παξαδείγκαηα εθαξκνγήο ζχκθσλα κε θπζηνθεληξηθέο θαη φρη αλζξσπνθεληξηθέο θαη θεξδνζθνπηθέο επεκβάζεηο πνπ εθαξκφζηεθαλ επηηπρψο ζην εμσηεξηθφ. ην πιαίζην απηφ, κειεηάηαη ην ζχλνιν ηεο πεξηνρήο, δίλνληαη θάπνηεο γεληθέο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ βηψζηκε αλάπηπμή ηεο θαη ηειηθά ε πξφηαζε επηθεληξψλεηαη ζηε δεκηνπξγία ελφο πξφηππνπ γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ, κε ηελ επέκβαζε ζηηο ήδε ππάξρνπζεο εγθαηαζηάζεηο, ην νπνίν ζα ζέβεηαη ηηο αξρέο ηεο βησζηκφηεηαο θαη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ. πγθεθξηκέλα, ε εξγαζία δνκείηαη ζε ηέζζεξα βαζηθά θεθάιαηα. Σν πξψην, αθνξά ζην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν θαη πεξηιακβάλεη ηελ επεμήγεζε βαζηθψλ ελλνηψλ φπσο ε βησζηκφηεηα, ν ηνπξηζκφο θαη ν βηψζηκνο ηνπξηζκφο, ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ θαη ηηο απεηιέο πνπ δέρεηαη θαη ηέινο ην ξφιν πνπ παίδνπλ ηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα ζηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ φγθσλ θαη ηελ αλάγθε γηα βησζηκφηεξε αληηκεηψπηζή ηνπο. Σν δεχηεξν θεθάιαην πεξηιακβάλεη ηελ αλάιπζε ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο κειέηεο, φπσο απηή νξηνζεηείηαη ζην Γ. Οιχκπνπ θαη ζηελ Κ. Καξπάο ηνπ Οιχκπνπ, θαη ζηε δηεμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ κέζσ ηεο SWOT αλάιπζεο. Σν ηξίην θεθάιαην πεξηιακβάλεη ην ρσξνηαμηθφ πιαίζην γεληθά θαη εηδηθά γηα ηνπο νξεηλνχο φγθνπο θαη γηα ηνλ Όιπκπν θαζψο θαη ηηο ρσξνηαμηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πξνδηαγξαθέο γηα ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ησλ ρηνλνδξνκηθψλ θέληξσλ. Σέινο, ζην ηειεπηαίν θεθάιαην αλαπηχζζεηαη ε πξφηαζε, ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη ζε δχν θιίκαθεο ζρεδηαζκνχ. Ζ πξψηε, αθνξά ην ζχλνιν ηεο πεξηνρήο κειέηεο θαη ρσξίδεηαη ζε άμνλεο, κέηξα θαη δξάζεηο, γηα ηε δηαηήξεζε ηνπ πιεζπζκνχ ζηνλ ηφπν ηνπ θαη ηε βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο. Ζ δεχηεξε, αθνξά ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν ηνπ Οιχκπνπ, φπνπ πξνηείλνληαη κηθξνχ ηχπνπ θαη ήπηεο επεκβάζεηο πάλσ ζηηο ππάξρνπζεο εγθαηαζηάζεηο. θνπφ ησλ πξνηάζεσλ απνηειεί ε δηαθχιαμε ηνπ ραξαθηήξα ηεο πεξηνρήο, ν ζεβαζκφο πξνο ηε θχζε θαη ν ζρεδηαζκφο κε ηηο κηθξφηεξεο δπλαηέο επηπηψζεηο πξνο ην πεξηβάιινλ

13 Ζ κειέηε βαζίζηεθε θπξίσο ζηε βηβιηνγξαθηθή έξεπλα, ε νπνία ζπιιέρζεθε απφ ηηο βηβιηνζήθεο ηνπ ηκήκαηφο καο, ηεο Αξρηηεθηνληθήο ηνπ ΑΠΘ θαη ηνπ ΣΔΔ Θεζζαινλίθεο, απφ ην χζηεκα Ζιεθηξνληθψλ Βηβιηνζεθψλ ηνπ ΑΠΘ, απφ άξζξα ζην δηαδίθηπν θαη απφ πξνζσπηθή ζπιινγή. Βαζηθά βνεζήκαηα απνηέιεζαλ νη ηφκνη: Tourism & Recreation ησλ Baud- Bovy Manuel θαη Lawson Fred (1998), Conceptualizing a Sustainable Ski Resort: a Case Study of Blue Mountain Resort in Ontario ηεο Del Matto Tania (2007), Βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη πεξηβάιινλ ησλ Κνθθψζε Υ. θαη Σζάξηα Π. (2001) θαη Σνπξηζηηθή Οηθνλνκηθή ηνπ Λαγνχ Γ. (2005). Δπίζεο, αξθεηά ζεκαληηθά ζεσξνχληαη θαη ηα πξαθηηθά ησλ ζπλεδξίσλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ γηα ηνλ Όιπκπν. Δλψ, ηδηαίηεξε ζεκαζία δφζεθε θαη ζηηο θαηεπζχλζεηο ησλ ρσξνηαμηθψλ πιαηζίσλ Δζληθνχ θαη Πεξηθεξεηαθνχ, ζην Μαθξνρξφλην ρέδην Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ηνπ Ν. Λάξηζαο θαη ζηηο κειέηεο Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο Π. Θεζζαιίαο θαη Ν. Λάξηζαο. Σα πξνγξάκκαηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ παξνπζίαζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο θαηά ηελ αλάιπζε θαη ηε δηακφξθσζε ηεο ηειηθήο πξφηαζεο είλαη ην ArcGis, ην Autocad θαη ην Photoshop, ελψ ην θπξίσο ππφβαζξν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε αθνξά ζε ράξηεο ηεο ΓΤ, ηνπ Κηεκαηνινγίνπ θαη ηνπ Google Earth, νη νπνίνη γεσαλαθέξζεθαλ θαη επεμεξγάζηεθαλ γηα ηελ παξαγσγή ζπλζεηηθψλ ραξηψλ. ην ζεκείν απηφ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηδηαίηεξα ηνπο επηβιέπνληεο ηεο εξγαζίαο κνπ θ. Μπξίδε Μχξσλ θαη θ. Καξαληθφια Νηθφιαν γηα ηε ζπλεξγαζία, ηελ θαζνδήγεζε θαη ηηο ρξήζηκεο ππνδείμεηο ηνπο θαηά ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο εξγαζίαο θαζψο επίζεο θαη ηνπο θίινπο κνπ θαη ηελ νηθνγέλεηά κνπ γηα ηελ ακέξηζηε ζπκπαξάζηαζε θαη ηελ ππνκνλή ηνπο θαη ηδηαίηεξα ηε Γεσξγηάδνπ ηαπξνχια γηα ηηο πνιχηηκεο παξαηεξήζεηο ηεο θαη ηελ Φπράξε Καηεξίλα γηα ηε βνήζεηα ζην ζρεδηαζκφ ηνπ εμσθχιινπ

14 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Μέξνο Α Θεσξεηηθή πξνζέγγηζε Α.1 Βαζηθέο έλλνηεο θνπφο ηεο ελφηεηαο απηήο είλαη ε παξνπζίαζε ηεο βαζηθήο νξνινγίαο, ηεο ζρεηηθήο κε ηε ζπγθεθξηκέλε δηπισκαηηθή εξγαζία. Πξνζδηνξίδνληαη θαηά ζεηξά ε βησζηκφηεηα, ν ηνπξηζκφο θαη ν βηψζηκνο ηνπξηζκφο. Α.1.1 Πξνζδηνξίδνληαο ηε βησζηκόηεηα Α Οξηζκόο ηεο βησζηκόηεηαο Ζ βησζηκφηεηα ζεσξείηαη ν απψηεξνο ζηφρνο ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ. Αθνξά ζε κηα δπλακηθή πξνζέγγηζε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ πξνβιήκαηνο ζχκθσλα κε ηελ νπνία ν ππξήλαο θάζε δεκφζηαο πνιηηηθήο ζα πξέπεη λα είλαη πεξηβαιινληηθφο [Παπαπεηξφπνπινο Α. (2003), ζει. 18, 20]. Ο ζχγρξνλνο νξηζκφο ηεο βησζηκφηεηαο 1, πεξηιακβάλεη ηξεηο βαζηθνχο ππιψλεο νη νπνίνη πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη ηαπηφρξνλα θαη νινθιεξσκέλα, θαιχπηνληαο ζπγρξφλσο ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία ζε ηνπηθφ, εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη παγθφζκην επίπεδν [Αγγειίδεο Γ. Ξελίδεο Η. (2006), ζει. 7]. Πξνυπνζέηεη ινηπφλ, φηη νη ηξεηο απηνί ππιψλεο, ην πεξηβάιινλ, ε θνηλσλία θαη ε νηθνλνκία, ζα ιεηηνπξγνχλ ηθαλνπνηεηηθά σο αιιεινεμαξηψκελα ζπζηήκαηα (Γηάγξακκα 1), κε ηελ αληαγσληζηηθφηεηα λα θξίλεηαη απαξαίηεηε γηα ηελ θαιή ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκίαο, ηελ απαζρφιεζε γηα ηελ θαιή ιεηηνπξγία ηεο θνηλσλίαο θαη ηελ κείσζε ησλ εηζξνψλ πξσηνγελψλ πιηθψλ θαη ελέξγεηαο ζηελ νηθνλνκία γηα ηελ θαιή ιεηηνπξγία θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ πεξηβάιινληνο [Σζαληίιεο Γ. (2003), ζει. 46]. 1 Μεηά ηελ Παγθφζκηα Γηάζθεςε ηνπ Γηνράλεζκπνπξγθ ην

15 Πεξηβάιινλ Οηθνλνκία Κνηλσλία Γιάγπαμμα 1: Ππιψλεο βησζηκφηεηαο. / Πηγή: Ηδία επεμεξγαζία. Α Δμέιημε ηνπ όξνπ ηεο βησζηκόηεηαο Ο φξνο ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξψηε θνξά ην 1972 ζηελ έθζεζε «Σα φξηα ζηελ αχμεζε» ηεο Λέζρεο ηεο Ρψκεο. Σελ ίδηα ρξνληά πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ε δηάζθεςε ηεο ηνθρφικεο γηα ην αλζξψπηλν πεξηβάιινλ θαη θαζηέξσζε ην Πξφγξακκα Πεξηβάιινληνο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ (UNEP: United Nations Environment Program). Σν UNEP ζπγθάιεζε ζεκηλάξην ην 1973 φπνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ν φξνο βηψζηκε αλάπηπμε, θαη πξνθάιεζε ηε βάζε ηεο ζπδήηεζεο ζρεηηθά κε ηε ζρέζε νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ησλ θπζηθψλ πφξσλ απφ ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη. Έηζη ινηπφλ, ε αλεζπρία γηα ην πεξηβάιινλ κεηαηνπίδεηαη απφ ηηο επηδξάζεηο ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζην πεξηβάιινλ ζηηο επηδξάζεηο νηθνινγηθήο πίεζεο, φπσο απηφ απεηθνλίζηεθε ην 1987 ζηελ έθζεζε Brundtland «Our Common Future» ηεο Παγθφζκηαο Δπηηξνπήο γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε (WCED: World Commission on Environment and Development). χκθσλα κε ηελ έθζεζε απηή, θαη κεηά απφ ηξίρξνλε ζπδήηεζε ( ) πξνθχπηεη ε έλλνηα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ε νπνία ζεσξείηαη σο ε αλάπηπμε πνπ ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ηνπ παξφληνο ρσξίο ζπκβηβαζκφ ηεο δπλαηφηεηαο ησλ κειινληηθψλ γελεψλ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο. Σν 1992 πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Rio de Janeiro ε δηάζθεςε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε (UNCED: United Nations Conference on Environment and Development), γλσζηή θαη σο ζπλάληεζε θνξπθήο γηα ηελ πξνζηαζία ηεο γεο (earth summit). Καηά ηε ζπλεδξία απηή πηνζεηήζεθε ε Agenda 21,

16 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ ε νπνία πξνηείλεη ηελ νινθιήξσζε ησλ αλεζπρηψλ γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αλάπηπμε γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ πξψησλ αλαγθψλ, ηε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ηελ θαιχηεξε πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ ζε κηα ζθαηξηθή ζπλεξγαζία γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε. [Παπαπαχινπ Ησαθεηκίδνπ Σδέια (05/2008α), ζει. 1 2] ηε ζπλέρεηα, κε ην άξζξν 2 ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ ηνπ 1997 εθθξάδεηαη ξεηά ε ζρέζε κεηαμχ αλάπηπμεο θαη πεξηβάιινληνο κε ηελ αλαθνξά ζηελ αξκνληθή, ηζφξξνπε θαη αεηθφξν αλάπηπμε ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Πξνζηίζεηαη ινηπφλ ε έλλνηα ηεο αεηθνξίαο ε νπνία ηαπηίδεηαη κε ηε βησζηκφηεηα θαη θαζίζηαηαη ην ζεκαληηθφηεξν ζηνηρείν ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ην πεξηβάιινλ. [Παπαπεηξφπνπινο Α. (2003), ζει. 23 4] Γέθα ρξφληα κεηά ην Ρίν, ν ζρεηηθφο πξνβιεκαηηζκφο εθθξάζηεθε ζην Γηνράλεζκπνπξγθ απφ ηηο 26 Απγνχζηνπ σο ηηο 4 επηεκβξίνπ 2002 κε θπξίαξρν ην εξψηεκα ηεο πινπνίεζεο ηνπ κνληέινπ ηεο «αεηθφξνπ αλάπηπμεο» ζηε ζεκεξηλή επνρή ηεο παγθνζκηνπνίεζεο θαη ηεο ξαγδαίαο ηερλνινγηθήο πξνφδνπ φπνπ πθίζηαηαη πιένλ κηα εληαία θαη δεκφζηα νηθνινγηθή ηάμε, αιιά εθιείπεη ε απηνλνκία ησλ ππνινίπσλ ηνκέσλ ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο δξάζεο. Ζ αξρή ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο επηβάιεη [Παπαπεηξφπνπινο Α. (2003), ζει. 20 2]: 1. ηελ απνγξαθή ηνπ δηαζσζέληνο θπζηθνχ θεθαιαίνπ θαη ηελ κεηαβίβαζή ηνπ ζηελ επφκελε γελεά 2. ηε κεηαηξνπή ηεο αλάπηπμεο απφ έλλνηα πνζνηηθή ζε έλλνηα πνηνηηθή 3. ηελ αλαζεψξεζε ησλ εζληθψλ ινγαξηαζκψλ ψζηε λα πεξηιακβάλνπλ πέξα απφ ηα νηθνλνκηθά θαη ηα κεγέζε ηνπ θπζηθνχ θεθαιαίνπ πνπ απνηεινχλ ηνλ πξαγκαηηθφ πινχην θάζε ρψξαο. Ζ αξρή βαζίδεηαη ζε ηξεηο γεληθέο δηαπηζηψζεηο [Παπαπεηξφπνπινο Α. (2003), ζει. 20 2]: 1. ζηελ αλάγθε εμαζθάιηζεο ηθαλνπνηεηηθψλ ζπλζεθψλ δσήο γηα ηηο παξνχζεο θαη ηηο κέιινπζεο γεληέο 2. ζηελ εμάξηεζε ηεο αλζξψπηλεο θνηλσλίαο απφ ηνπο θπζηθνχο ηεο πφξνπο 3. ζηε δηαηήξεζε ηεο αλζξψπηλεο θνηλσλίαο πξνυπνζέηεη ηελ θαηάιιειε ρξήζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ζην πιαίζην κηαο βηψζηκεο ιχζεο

17 Γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ αξρψλ ηεο βησζηκφηεηαο ζην Υσξνηαμηθφ ρεδηαζκφ δίλεηαη πξνηεξαηφηεηα ζηηο εμήο δξάζεηο [Αγγειίδεο Μ. (2000), ζει. 143]: - Γηαηήξεζε θαη αλάδεημε ηεο θπζηθήο θιεξνλνκηάο - Οξζήο δηαρείξηζεο ησλ πδάηηλσλ πφξσλ - πληήξεζεο θαη δεκηνπξγηθήο δηαρείξηζεο ησλ πνιηηηζηηθψλ ηνπίσλ - πληήξεζεο θαη δεκηνπξγηθήο δηαρείξηζεο ηεο αζηηθήο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο, θ.ιπ. Α Αληίινγνο γηα ηε βησζηκόηεηα πλνπηηθά, ε βησζηκφηεηα ζεσξείηαη έλαο κεγάινο ζπκβηβαζκφο κεηαμχ πιηθήο επεκεξίαο θαη πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο (Γηάγξακκα 2) θαη γηα ην ιφγν απηφ, απφ ηελ αξρή ηεο χπαξμήο ηεο σο έλλνηαο, απέθηεζε έλζεξκνπο ππνζηεξηθηέο θαη δσεξνχο πνιέκηνπο. ηνπο κελ πξψηνπο ζπκπεξηιακβάλνληαη θαηά βάζε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο νη νπνίεο πξεζβεχνπλ κηα νκαιή κεηάβαζε ζηα λέα παξαγσγηθά πξφηππα, θαηαθξίλνπλ ηελ αζχδνηε αλάπηπμε ησλ πξνεγνχκελσλ εηψλ θαη ζεσξνχλ φηη ηπρφλ δπζθνιίεο ζα εμνκαιπλζνχλ κε ηελ απνθαηάζηαζε ησλ πλεπκαηηθψλ εζηθψλ αμηψλ φπσο ηνπ ζεβαζκνχ ζηελ αμία ηνπ αλζξψπνπ. ηνπο δεχηεξνπο, ζπκπεξηιακβάλνληαη θπξίσο πξάζηλνη δηαλννχκελνη θαη κεγάιν κέξνο ηνπ νηθνινγηθνχ θηλήκαηνο νη νπνίνη δελ πηζηεχνπλ φηη ην αίηεκα ηεο δηαξθνχο αλάπηπμεο κπνξεί λα ζπκθηιησζεί κε ηα δηθαηψκαηα ηεο θχζεο, ησλ άιισλ θαη ησλ κειινληηθψλ γελεψλ. Γε ζπκβαδίδεη δειαδή κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαζψο ην ράζκα ηεο ηειεπηαίαο κε ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζεσξείηαη απφ πνιινχο αγεθχξσην. [Μνδηλφο Μ. Δπζπκηφπνπινο Ζ. (2000), ζει. 9 θαη Μεηνχια Ρ. (2006), ζει. 28] Αλαδεηείηαη ινηπφλ έλαο θνηλφο ηξφπνο δξάζεο κέζσ ηεο θαιήο ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ, ρσξηθψλ, πνιηηηζκηθψλ θ.α. παξαγφλησλ

18 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία Βησζηκφηεηα Α.1.2 Πξνζδηνξίδνληαο ηνλ ηνπξηζκό Α Οξηζκόο ηνπ ηνπξηζκνύ Τιηθή επεκεξία Γιάγπαμμα 2: Ζ βησζηκφηεηα σο ζπκβηβαζκφο κεηαμχ πιηθήο επεκεξίαο θαη πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο. Πηγή: Ηδία επεμεξγαζία. Ο ηνπξηζκφο εθθξάδεη ηελ αλάγθε ηνπ αλζξψπνπ γηα ςπραγσγία, αλάπαπζε, θπγή απφ ηελ θαζεκεξηλφηεηα [Ηαθσβίδνπ Ό. θαη ζπλεξγάηεο (03/1994), ζει. 2], θαη ζην γεληθφ νξηζκφ ηνπ, απνηειεί ην ζχλνιν ησλ κεηαθηλήζεσλ πνπ γίλνληαη είηε γηα κνξθσηηθνχο ιφγνπο, είηε γηα αλαςπρή [Δγθπθινπαίδεηα Γνκή (2005), Σφκνο 29, ζει.32]. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζπλνςίδνληαο ηνπο δηάθνξνπο νξηζκνχο πνπ έρνπλ πξνηαζεί δηαρξνληθά ν ηνπξηζκφο ζεσξείηαη έλα πνιππξηζκαηηθφ νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ θαηλφκελν, ην νπνίν ζπκβαίλεη φηαλ ηα άηνκα αιιάδνπλ θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ξπζκνχο δσήο πνπ ηνπο ηθαλνπνηνχλ ςπρνζσκαηηθέο αλάγθεο θαη πλεπκαηηθέο πεξηέξγεηεο, κέζα απφ ζπλεηδεηή θαη απνθιεηζηηθά γηα ην ζθνπφ απηφ πξφζθαηξε κεηαθίλεζε ζε μέλν γεσγξαθηθφ ρψξν θαη παξακνλή ηνπο ζε απηφλ γηα ρξνληθφ δηάζηεκα κέρξη έλα έηνο, φπνπ αλαπηχζζνληαη ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο αλαςπρήο, δηαθνπψλ, επηρεηξεκαηηθέο, ζξεζθεπηηθέο, θ.ιπ. [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 42]

19 Α Αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνύ Ο ηνπξηζκφο εκθαλίζηεθε γηα πξψηε θνξά κε ηε ζεκεξηλή ηνπ κνξθή ην 18 ν αηψλα, ελψ ην 19 ν αηψλα εληείλεηαη ε ζπνπδαηφηεηά ηνπ [Αγγειίδεο Μ. (2000), ζει. 276]. ηε ξαγδαία αλάπηπμε ηνπ νδήγεζαλ ηξεηο βαζηθνί παξάγνληεο: ε κεγάιε αχμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ θαηά ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν, ζπλδπαζκέλε κε ηελ αχμεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ θαη ηελ εδξαίσζε ηνπ «Κξάηνπο Πξφλνηα». Δλψ, θαζνξηζηηθφ ξφιν έπαημε θαη ε βειηίσζε ησλ ππνδνκψλ θαη ε επέθηαζε ησλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ (απηνθίλεην, αεξνπιάλν). Αξρίδεη ινηπφλ λα δεκηνπξγείηαη ν νξγαλσκέλνο ηνπξηζκφο, κέζσ ησλ ηαμηδησηηθψλ γξαθείσλ (tour operators) είηε κε ηε κνξθή πεξηήγεζεο (tour 2 ) είηε κε ηελ εγθαηάζηαζε γηα κεγαιχηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα ζε θάπνηα πεξηνρή, ν νπνίνο ζηελ πνξεία πξνθαιεί έληνλε καδηθνπνίεζε απηνχ. Ζ δπλακηθή πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ νδήγεζε ζηε δηακφξθσζε πνιιψλ πξνηχπσλ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζηνλ θφζκν σο απνηέιεζκα ησλ παξακέηξσλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο. ην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί επηζεκαίλνληαη νη βαζηθέο παξάκεηξνη. [Κνθθψζεο Υ. Σζάξηαο Π. (2001), ζει. 23] Σνπξηζηηθή Αλάπηπμε Γιάγπαμμα 3: Παξάκεηξνη δηακφξθσζεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. 2 Απφ ην νπνίν πξνθχπηεη θαη ε ιέμε tourism = ηνπξηζκφο

20 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Πηγή: Κνθθψζεο Υ. Σζάξηαο Π. (2001), ζει. 24, ηδία επεμεξγαζία. Αξρηθά, αλακέλνληαλ νξηζκέλεο ζεηηθέο επηπηψζεηο απφ ηνλ ηνπξηζκφ, φπσο ε βειηίσζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ζέζεο ηεο ρψξαο, ε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο, νη πνιιαπιαζηαζηηθέο επηπηψζεηο ζηελ αλάπηπμε άιισλ ηνκέσλ ζηελ νηθνλνκία θαη ε κείσζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ [Ηαθσβίδνπ Ό. θαη ζπλεξγάηεο (03/1994), ζει. 2]. ηε ζπλέρεηα φκσο, πξνθιήζεθε κηα έληνλε αξλεηηθή θξηηηθή απφ ηνπο εηδήκνλεο, ιφγσ ησλ πξνθαινχκελσλ θνηλσληθψλ, πεξηβαιινληηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ πξνβιεκάησλ. Μεξηθά απφ απηά αθνξνχλ ζηηο απμήζεηο ησλ ηηκψλ, αγαζψλ θαη ζπληειεζηψλ παξαγσγήο, ζηηο αιιαγέο ζηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ηνπ ηνπηθνχ πιεζπζκνχ, ζηηο πηέζεηο θαη εληάζεηο ζηνλ πιεζπζκφ, ζηελ απψιεηα δηθαησκάησλ, ηδησηηθφηεηαο θαη δηεμφδσλ, ζηε κφιπλζε, ζηελ ππνβάζκηζε ηνπ αηζζεηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ζηελ έιιεηςε ειέγρνπ. [Αγγειίδεο Μ. (2000), ζει. 276] Σα πξνβιήκαηα απηά, νδήγεζαλ ζηε ζηξνθή ηνπ ηνπξηζκνχ πξνο λένπο ηνκείο πεξηζζφηεξν βηψζηκνπο θαη θπξίσο πξνο ηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ. Α Καηεγνξίεο ηνπξηζκνύ Ο ηνπξηζκφο δηαηξείηαη ζηηο δηάθνξεο θαηεγνξίεο αλάινγα κε θάπνηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηα νπνία πξνζδηνξίδνπλ ηελ νξγαλσηηθή θαη ιεηηνπξγηθή δνκή ησλ ηνπξηζηψλ. Αλάινγα κε ην είδνο ηεο δήηεζεο, ην κέγεζνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο, θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ ηνπξηζηψλ ν ηνπξηζκφο ηαμηλνκείηαη ζε δχν εηδψλ πξνζεγγίζεηο, ηνλ ζπκβαηηθφ θαη ηηο λέεο κνξθέο ηνπξηζκνχ (Πίλαθαο 1). Ο ηνπξηζκφο θαηεγνξηνπνηείηαη ζε ηξεηο βαζηθέο κνξθέο, ηνλ καδηθφ, ηνλ ελαιιαθηηθφ θαη ζηνλ ηνπξηζκφ εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ, νη νπνίεο ζα αλαιπζνχλ παξαθάησ. Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο θαη ν ηνπξηζκφο εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ απνηεινχλ καδί ηηο εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, φπνπ ε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζπλδέεηαη κε ηελ ακθίδξνκε ελεξγνπνίεζε ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο θαη πξνζθνξάο, κε επίθεληξν ηνπιάρηζηνλ έλα βαζηθφ ή εηδηθφ θίλεηξν. [Λαγφο Γ. (2005), ζει ]

21 Πίνακαρ 1: Καηαλνκή κνξθψλ ηνπξηζκνχ αλάινγα κε ην ζέκα θαη ην κέγεζνο πνπ πξνζδηνξίδνπλ. Πηγή: Βαγηάλλε Δ πηιάλεο Γ. (2006), ζει. 5. Α Μαδηθόο ηνπξηζκόο Ο καδηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί ηελ θιαζηθή κνξθή ηνπξηζκνχ φπσο απηή δηακνξθψζεθε παξαπάλσ. Δίλαη ε παξαδνζηαθή αγνξά δηαθνπψλ ε νπνία πξνζθέξεη μεθνχξαζε θαη δηαζθέδαζε θπξίσο ζε ειηνηξνπηθνχο πξννξηζκνχο. Αλαπηχρζεθε ξαγδαία κεηά ην Β Παγθφζκην Πφιεκν θαη πήξε νξγαλσκέλν ραξαθηήξα. Κχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ήηαλ ε καδηθφηεηα, ε νκαδηθφηεηα θαη ν δηεζληζκφο. ηελ αλάπηπμεο ηνπ ζπλέβαιαλ δηάθνξεο επλντθέο ζπλζήθεο θαη παξάγνληεο φπσο ε βειηίσζε ησλ φξσλ εξγαζίαο θαη ησλ κηζζψλ, ε αχμεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ ησλ εξγαδνκέλσλ, ε εμέιημε ησλ κέζσλ ζπγθνηλσλίαο, ε νξγάλσζε ησλ ηαμηδηψλ κε ην ζχζηεκα ησλ λαπισκέλσλ πηήζεσλ (charter flights) θαη ησλ ηνπξηζηηθψλ παθέησλ, ε εκθάληζε ησλ ηνπξηζηηθψλ πξαθηφξσλ, ε εκθάληζε λέσλ αγνξψλ ζε λέεο πεξηνρέο (π.ρ. Αζία), ε αλάπηπμε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ε

22 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ απειεπζέξσζε ησλ πεξηνξηζκψλ ζηηο αεξνκεηαθνξέο. [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 62, 66, 68] Παξαθάησ παξαηίζεηαη ην δηάγξακκα ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ ζε ζρέζε κε ηνπο παξάγνληεο πνπ επεξέαζαλ θαη επεξεάδνπλ ηελ αλνδηθή (αξρηθά) θαη ηε θζίλνπζα (ζηε ζπλέρεηα) πνξεία ηνπ. Γιάγπαμμα 4: Ο θχθινο δσήο ηνπ νξγαλσκέλνπ ηνπξηζκνχ. Πηγή: Λαγφο Γ. (2005), ζει. 67. Απφ ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 ην πξφηππν ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ αξρίδεη λα θζίλεη θαη λα εγθαηαιείπεηαη δεδνκέλσλ ησλ πξνβιεκάησλ πνπ πξνθάιεζε ζε νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πεξηβαιινληηθφ επίπεδν ζηηο αλαπηπζζφκελεο ηνπξηζηηθά πεξηνρέο. Σε ζέζε ηνπ θαηαιακβάλνπλ λέα πξφηππα πνπ ζπλδένληαη κε ηηο αξρέο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο, απηφ ηνπ ηνπξηζκνχ εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ θαη απηφ ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. [Λαγφο Γ. (2005), ζει ]. Α Τνπξηζκόο εηδηθώλ ελδηαθεξόλησλ Ο ηνπξηζκφο εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ ζπζρεηίδεηαη κε έλα πιήζνο επηκέξνπο κνξθψλ ηνπξηζκνχ ζρεηηθψλ κε ηα θνηλά ελδηαθέξνληα ησλ αλζξψπσλ πνπ ηηο πξνηηκνχλ (ιάηξεηο ηνπ αζιεηηζκνχ, θπζηνιάηξεο, κε πνιηηηζηηθά ελδηαθέξνληα, αλαδήηεζε λέσλ ζπγθηλήζεσλ, θ.α.). Βαζηθφ ηνπ ζηνηρείν απνηειεί ε ελεξγφο ελαζρφιεζε ησλ ηαμηδησηψλ-ηνπξηζηψλ κε ην πνιηηηζηηθφ ή θπζηθφ πεξηβάιινλ πνπ

23 επηζθέπηνληαη. Γηα ην ιφγν απηφ, ην ζπγθεθξηκέλν είδνο, εμηζψλεηαη ζπρλά κε ηνλ ελεξγφ ηνπξηζκφ. Ζ ζπγθεθξηκέλε κνξθή ηνπξηζκνχ απνηειεί ηνλ αληίπνδα ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ. Τπνζηεξίδεηαη ηφζν απφ ηνπο θνξείο ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο φζν θαη απφ ηελ ηνπξηζηηθή πνιηηηθή ησλ θξαηψλ, θαζψο ζεσξείηαη φηη νδεγεί ζηελ ηζφξξνπε θαη νινθιεξσκέλε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θάζε πξννξηζκνχ. Με ηελ πξνψζεζή ηνπ επηρεηξείηαη ε αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο πνηνηηθήο αλαβάζκηζεο ηνπ ηνπξηζκνχ, ε νξζνινγηθφηεξε θαηαλνκή ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο, ε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο, δηαθνξνπνίεζε ηεο ηνπξηζηηθήο πξνζθνξάο θαη ε δεκηνπξγία λέσλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ. Πεξηιακβάλεη ηνλ θνηλσληθφ ηνπξηζκφ, ηνλ ηνπξηζκφ πγείαο, ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηνπξηζκφ, ηνλ ζξεζθεπηηθφ ηνπξηζκφ, ηνλ ζπλεδξηαθφ ηνπξηζκφ, ηνλ εθζεζηαθφ ηνπξηζκφ, ηνλ ηνπξηζκφ θηλήηξσλ, ηνλ επαγγεικαηηθφ ηνπξηζκφ, ηνλ ζεκαηηθφ ηνπξηζκφ θαη ηνλ αζηηθφ ηνπξηζκφ. [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 62, 69 70]. Α Δλαιιαθηηθόο ηνπξηζκόο Ωο «ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ» νξίδνληαη απηέο νη νπνίεο αθνινπζνχλ δηαθνξεηηθφ ηξφπν νξγάλσζεο απφ απηφ ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ θαη ζηεξίδνληαη θαηά θαλφλα ζηελ αμηνπνίεζε δηαθνξεηηθψλ πφξσλ απφ ην θπξίαξρν κνληέιν ηνπξηζκνχ (ήιηνο ζάιαζζα) κε ήπην ηξφπν [ΤΠΔΥΧΓΔ (02/05/2007), ζει. 8]. Γεληθά, λννχληαη νη εηδηθέο εθείλεο κνξθέο 3 πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ χπαξμε ελφο θπξίαξρνπ εηδηθνχ θηλήηξνπ ζηε δήηεζε, ην νπνίν ζπλδέεηαη κε ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα φπσο: θπζηνιαηξία, ηαμίδηα πεξηπέηεηαο, αζιεηηζκφο, πεξηήγεζε, πεξηβάιινλ, γλσξηκία κε ηελ ηνπηθή παξάδνζε [Πξφγηνπ Α. θαη ζπλεξγάηεο (2005), ζει. 4]. Χο έλλνηα, εθθξάδεη κηα ζεηξά φξσλ φπσο ν θαηάιιεινο ηνπξηζκφο, ν νηθνηνπξηζκφο, ν καιαθφο ηνπξηζκφο, ν ππεχζπλνο ηνπξηζκφο, ν αλζξσπνθεληξηθφο ηνπξηζκφο, ν ειεγρφκελνο ηνπξηζκφο, ν ηνπξηζκφο κηθξήο θιίκαθαο, ν πξάζηλνο ηνπξηζκφο θαη ν αγξνηηθφο ηνπξηζκφο. [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 75] Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο είλαη κηα κνξθή ηνπξηζκνχ, ε νπνία αθνξά ζηελ αλαδήηεζε ηεο απζεληηθφηεηαο θαη ηεο επαθήο κε ηε θχζε, ηελ άξλεζε ησλ 3 Οη εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ χπαξμε ελφο εηδηθνχ θαη θπξίαξρνπ θηλήηξνπ ζηε δήηεζε (π.ρ. ζπλέδξηα, νηθνινγία, πνιηηηζκφο) θαη απφ ηελ αλάπηπμε κηαο αληίζηνηρεο εηδηθήο ππνδνκήο ζηηο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο πνπ απνζθνπεί ζηελ εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ ηεο θάζε εηδηθήο κνξθήο

24 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ απξφζσπσλ ηνπξηζηηθψλ παθέησλ, ηελ απνθπγή ησλ θνζκηθψλ παξαιηψλ ή ν ζπλδπαζκφο ησλ δηαθνπψλ κε ηελ πξνζθνξά εζεινληηθήο εξγαζίαο. Αλαθέξεηαη ζε θάζε εηδηθή κνξθή ηνπξηζκνχ, ε νπνία πξνζειθχεη ηνπξίζηεο κε εηδηθά ελδηαθέξνληα, ζπκβάιιεη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αλάδεημε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη πξνζθέξεη ιχζεηο ζε πξνβιήκαηα ηεο ηνπξηζηηθήο επνρηθφηεηαο. [ππξηδάθε Δ. (15/06/2003)] Γελ αληηηίζεηαη ζηηο επξχηεξεο θνηλσληθέο αμίεο αιιά παξέρεη ζηνπο ηαμηδηψηεο-ηνπξίζηεο ηελ επθαηξία γηα ζεηηθέο αλαδξάζεηο θαη γηα ηελ απφθηεζε λέσλ εκπεηξηψλ [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 75]. Οη ηνπξίζηεο ζπρλά επηιέγνπλ ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο θαη δηεμαγσγήο ηνπ ηαμηδηνχ ζηνλ νπνίν θπξηαξρεί ε απηνλνκία ζηηο επηινγέο θαη ε πεξηήγεζε κε κηθξή ή ειάρηζηε ρξήζε ππεξεζηψλ νξγαλσκέλνπ ηνπξηζκνχ. Δπηπιένλ, θαηαγξάθεηαη ε αλάπηπμε κηαο εηδηθήο ππνδνκήο πνπ εμππεξεηεί ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο ηνπξίζηεο. Κνηλφο παξνλνκαζηήο, ηφζν ζηε δήηεζε φζν θαη ζηελ πξνζθνξά ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, απνηειεί ν ζεβαζκφο ηεο ηνπηθήο, θνηλσληθήο θαη πεξηβαιινληηθήο δνκήο. [Πξφγηνπ Α. θαη ζπλεξγάηεο (2005), ζει. 4] Ζ ζπγθεθξηκέλε κνξθή ηνπξηζκνχ ζέβεηαη ην πεξηβάιινλ θαη ηηο αλάγθεο ηεο θνηλφηεηαο θηινμελίαο, είλαη νηθνλνκηθά απνδνηηθφηεξε, ιηγφηεξν ζπλδεδεκέλε κε ηηο ζεξηλέο δηαθνπέο θαη ιηγφηεξν εμαξηεκέλε απφ ηνπο ηνπξηζηηθνχο πξάθηνξεο. Δλψ, έιθνπλ ηνπξίζηεο νη νπνίνη αληηηίζεληαη ζηνλ νξγαλσκέλν, καδηθφ ηνπξηζκφ θαη επηιέγνπλ ελαιιαθηηθέο πξνηάζεηο δηαθνπψλ νη νπνίεο αλαδεηθλχνπλ ηνλ πνιηηηζκφ, ηηο αμίεο θαη ηνλ ηξφπν δσήο ησλ ηφπσλ πξννξηζκνχ. [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 76] Οξηζκέλεο απφ ηηο θπξίεο κνξθέο ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ απνηεινχλ ν αγξνηνπξηζκφο, ν ηνπξηζκφο ππαίζξνπ, ν αζιεηηθφο ηνπξηζκφο, ν πεξηεγεηηθφο ηνπξηζκφο, ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο, ν νηθνηνπξηζκφο, ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο, ν νξεηλφο ηνπξηζκφο, ν ρεηκεξηλφο ηνπξηζκφο, ν νξεηβαηηθφο ηνπξηζκφο, ν ηνπξηζκφο πεξηπέηεηαο, ν παξαιίκληνο, παξαπνηάκηνο θαη ν ηνπξηζκφο ησλ πγξνβηφηνπσλ. [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 76 θαη ππξηδάθε Δ. (15/06/2003)]. Απφ ηηο παξαπάλσ θαηεγνξίεο, ζα αλαιπζνχλ, ν νξεηλφο, ν ρεηκεξηλφο θαη ν νξεηβαηηθφο ηνπξηζκφο θαζψο ζα καο απαζρνιήζνπλ ζηε ζπλέρεηα

25 Οξεηλφο ηνπξηζκφο Ο νξεηλφο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα ελαιιαθηηθή κνξθή ηνπξηζκνχ κε ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηε ρσξηθή δηάζηαζε θαη ηε κεγάιε ζεκαηηθή πνηθηιία ησλ δξαζηεξηνηήησλ. Οη ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηνπο νξεηλνχο φγθνπο ζηνρεχνπλ θαηά θχξην ιφγν ζηε θπζηνιαηξία, ζηελ πγεία θαη ζηε γλσξηκία κε ηνλ αγξνηηθφ πνιηηηζκφ. Οη ζηφρνη γηα ηαμίδηα ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο είλαη δηαρξνληθνί. ήκεξα φκσο, ππάξρεη έληνλε αιιαγή ζηελ νξγάλσζε ησλ ππνδνκψλ θαη ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ, θαη ζην πιήζνο θαη ηελ πνηθηιία ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αλαπηχζζνληαη [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 80] Υεηκεξηλφο ηνπξηζκφο Ο ρεηκεξηλφο ηνπξηζκφο πεξηιακβάλεη έλα πιήζνο δξαζηεξηνηήησλ κε θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ηε ρξνληθή πεξίνδν πξαγκαηνπνίεζήο ηνπο. [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 81] Πξαγκαηνπνηείηαη ινηπφλ ην ρεηκψλα θαη νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζπλήζσο πεξηζηξέθνληαη γχξσ απφ δξαζηεξηφηεηεο πνπ εκπιέθνπλ ην ρηφλη. Οξεηβαηηθφο ηνπξηζκφο Ο νξεηβαηηθφο ηνπξηζκφο ηαπηίδεηαη κε ηελ νξεηβαζία, δειαδή ηελ αλάβαζε, δηάζρηζε ζε νπνηνδήπνηε κέζν ή ςειφ βνπλφ ην νπνίν ραξαθηεξίδεηαη είηε βαηφ, νπφηε δελ απαηηνχληαη ηδηαίηεξεο ηερληθέο γλψζεηο θαη εμνπιηζκφο είηε δχζβαην, νπφηε θαη απαηηνχληαη εηδηθέο γλψζεηο, ηερληθέο θαη εμνπιηζκφο. Απνηειεί έλαλ ηχπν ηνπξηζκνχ ν νπνίνο πξνζειθχεη νινέλα θαη πεξηζζφηεξνπο ηνπξίζηεο πνπ ελδηαθέξνληαη γηα ηελ θαιή ηνπο θπζηθή θαηάζηαζε θαη επηζπκνχλ λα βξίζθνληαη πην θνληά ζηε θχζε. πρλά απνηειεί θίλεηξν δεκηνπξγίαο νξεηλψλ πάξθσλ θαη πξνζηαηεπφκελσλ νξεηλψλ δσλψλ. [Λαγφο Γ. (2005), ζει. 81]

26 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Α Οη επηδξάζεηο ηνπ ηνπξηζκνύ Ζ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε πξνθαιεί κεηαβνιέο, ζηα νηθνλνκηθά, θνηλσληθά, πνιηηηζηηθά θαη πεξηβαιινληηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πεξηνρψλ πνπ αλαπηχζζνληαη. Λφγσ ηεο θηλεηηθφηεηαο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα, ν ηνπξηζκφο εκπεξηέρεη ην δπλακηθφ ζηνηρείν ην νπνίν ζπλεπάγεηαη ηε κεηαθίλεζε ζε επηιεγφκελε θαηεχζπλζε, ην ζηαηηθφ ζηνηρείν ην νπνίν ζπλεπάγεηαη ηελ παξακνλή ζηνλ πξννξηζκφ θαη ην ζπλεπαγφκελν ζηνηρείν ή ζηνηρείν ζπλέπεηαο ή επίπησζεο/ επίδξαζεο. Σν πιήζνο ησλ ηνπξηζηψλ, νη δξαζηεξηφηεηεο, θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπο, πξνθαινχλ επηπηψζεηο ζηα θνηλσληθά θαη πνιηηηζκηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πεξηνρψλ πνπ επηζθέπηνληαη. Ο θπξίαξρνο ηνπξηζκφο, δειαδή ν καδηθφο, πξνθαιεί ζεκαληηθή ππνβάζκηζε ζηα θπζηθά ζέιγεηξα ζηα νπνία φκσο θαη βαζίδεηαη. Οη παξαπάλσ επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ, κπνξνχλ λα απνθεπρζνχλ κε ηνλ νξζφ πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ. Α.1.3 Πξνζδηνξίδνληαο ην βηώζηκν ηνπξηζκό A Οξηζκόο βηώζηκνπ ηνπξηζκνύ Ο βηψζηκνο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα βηνκεραλία ε νπνία ηείλεη λα έρεη ρακειφ αληίθηππν ζην πεξηβάιινλ θαη ηνλ ηνπηθφ πνιηηηζκφ, ελψ παξάιιεια βνεζάεη ζηελ παξαγσγή εηζνδήκαηνο, ζηελ απαζρφιεζε, θαη ζηε ζπληήξεζε ησλ ηνπηθψλ νηθνζπζηεκάησλ. Απνηειεί έλα είδνο ππεχζπλνπ ηνπξηζκνχ, νηθνινγηθά θαη πνιηηηζηηθά επαίζζεηνπ. Καη επέθηαζε, νη βηψζηκεο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο αζθνχλ ειάρηζηε επίδξαζε ζην πεξηβάιινλ θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηεο θνηλφηεηαο πνπ ηηο θηινμελεί. χκθσλα κε ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Σνπξηζκνχ, ν βηψζηκνο ηνπξηζκφο είλαη ν ηνπξηζκφο πνπ νδεγεί ζηε δηαρείξηζε φισλ ησλ πφξσλ θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε νη νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη αηζζεηηθέο αλάγθεο λα κπνξνχλ λα εθπιεξσζνχλ δηαηεξψληαο ηελ πνιηηηζηηθή αθεξαηφηεηα, ηηο νπζηαζηηθέο νηθνινγηθέο

27 δηαδηθαζίεο, ηε βηνπνηθηιφηεηα θαη ηα ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο θαη δηαηήξεζεο ηεο δσήο (life support systems) [The Sustainable Tourism Gateway, (nd)]. Μεηά ην 1980 πιεζαίλνπλ νη πξνζπάζεηεο λα πξνσζεζεί έλα πξφηππν ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο κε θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Οη πεξηνρέο ζηφρνη είλαη θπξίσο δχν εηδψλ, απηέο νη νπνίεο έρνπλ πηνζεηήζεη ην πξφηππν ηνπ νξγαλσκέλνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ θαη απηέο νη νπνίεο βξίζθνληαη ζηα πξψηα ζηάδηα ηεο αλάπηπμεο ηνπο θαη κπνξνχλ κε ηνλ αλάινγν πξνγξακκαηηζκφ λα απνθηήζνπλ βηψζηκα αλαπηπμηαθά ραξαθηεξηζηηθά. Με ηνλ φξν βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε πεξηγξάθεηαη ν ηχπνο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ηζφξξνπα ζηελ ηνπηθή, θνηλσληθή, νηθνλνκηθή, πνιηηηζκηθή θαη πεξηβαιινληηθή δνκή ηεο θάζε ηνπξηζηηθήο πεξηνρήο, δηακνξθψλνληαο παξάιιεια φξνπο (ππεξεζίεο, ππνδνκέο, ηερλνγλσζία) γηα ηελ ζπλερή αλαηξνθνδφηεζε ηεο. [σπαζή Δη. (02/2007), ζει. 5] Α Δθαξκνγή ηνπ βηώζηκνπ ηνπξηζκνύ ζηελ αλάπηπμε Οη θπξίαξρεο παξάκεηξνη ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο είλαη νη αθφινπζεο [σπαζή Δη. (02/2007), ζει. 5]: Δηδηθφο ζρεδηαζκφο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, κε ζηφρν ηελ ηζνξξνπία αλάκεζα ζηελ θνηλσλία, ηελ νηθνλνκία θαη ην πεξηβάιινλ. Δλίζρπζε φισλ ησλ κέηξσλ (ηνπηθέο αλαπηπμηαθέο πξσηνβνπιίεο, ιεηηνπξγηθέο δηαζπλδέζεηο αλάκεζα ζηνπο δηαθνξεηηθνχο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο, έξεπλα, εθπαίδεπζε, κάξθεηηλγθ) πνπ ζπκβάιινπλ ζηηο δηαδηθαζίεο αλαηξνθνδφηεζεο ηεο αλάπηπμεο. Δηδηθφ ζεζκηθφ πιαίζην πνπ ζα πξνσζεί ηηο δηαδηθαζίεο ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη ηελ ηνπηθή ζπκκεηνρή. Πξνψζεζε κέηξσλ θαη πνιηηηθψλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ πξνζηαζία θαη ηελ αλάδεημε ηνπ ηνπηθνχ θπζηθνχ θαη δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο. Υξήζε ησλ εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ σο βαζηθνχ άμνλα ηεο ηνπηθήο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο

28 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Οη ζεκαληηθέο ειιείςεηο πνπ παξνπζηάδεη ν ζρεδηαζκφο θαη πξνγξακκαηηζκφο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, αθφκε θαη ζε αλαπηπγκέλεο ρψξεο, έρεη νδεγήζεη ζηελ εθαξκνγή πξνγξακκάησλ βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο κε δηαθνξεηηθφ βαζκφ επηηπρίαο. ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ην πηνζεηνχκελν πξφηππν έρεη ιίγα κφλν απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο αεηθνξίαο, ελψ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο πεξηζζφηεξα. Ζ πηνζέηεζε θαη πξνψζεζε απηνχ ηνπ πξνηχπνπ απφ ππεξεζληθνχο θαη εζληθνχο θνξείο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε, απνηειεί ζεκαληηθή έλδεημε φηη ν αεηθνξηθφο ηνπξηζκφο ζηαδηαθά ζα επεθηείλεηαη ζην δηεζλή ρψξν. Σε δηαπίζησζε απηή εληζρχεη θαη ε παξάιιειε δπλακηθή ηάζε αλάπηπμεο ησλ εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. ηε βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε, νη εηδηθέο θαη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα πιαίζηα ελφο πξνγξακκαηηζκνχ κε δχν ζηφρνπο: ηελ πξνζθνξά κεγαιχηεξνπ αξηζκνχ εμεηδηθεπκέλσλ ππεξεζηψλ πνπ θαιχπηνπλ ηε δήηεζε εηδηθψλ νκάδσλ ηνπξηζηψλ, θαη ηε ζπγθξφηεζε ελφο πξνηχπνπ αλάπηπμεο πνπ εληάζζεηαη ηζφξξνπα ζηελ ππάξρνπζα δνκή, βειηηψλνληαο ηελ πξνυπάξρνπζα θαηάζηαζε (π.ρ. ζηηο πεξηνρέο κε νξγαλσκέλν ηνπξηζκφ δηαθνπψλ), ή δηακνξθψλνληαο κηα λέα παξαγσγηθή δνκή ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα φπνπ θπξηαξρνχλ νη ππνδνκέο θαη νη ππεξεζίεο ησλ εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ. ην πιαίζην απηφ εληζρχεηαη ε ζπγθξνηεκέλε αλάπηπμε απηψλ ησλ κνξθψλ θαηά νκάδεο ή πιέγκαηα. ηφρνο είλαη ε δηακφξθσζε κηαο ππνδνκήο πξνζθνξάο πνπ ζα αληαπνθξίλεηαη ζε δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο δήηεζεο θαη ζα ζπκβάιιεη ζηε βαζηθή αξρή ηεο αεηθνξίαο: ηελ αλαηξνθνδφηεζε ηεο αλάπηπμεο. θφπηκν είλαη απηά ηα πιέγκαηα ησλ εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ λα ζπγθξνηνχληαη κε βάζε θάπνηα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θηλήηξσλ ησλ ηνπξηζηψλ. Σα ραξαθηεξηζηηθά ζπγθξνηνχλ θαη ηηο αλάινγεο «νκάδεο ζηφρνπο» ηνπ κάξθεηηλγθ ηεο πεξηνρήο. Βαζηθή παξάκεηξνο επηηπρίαο απηήο ηεο πνιηηηθήο απνηειεί ε ηήξεζε ησλ αξρψλ ηεο αεηθνξίαο νη νπνίεο πξναλαθέξζεθαλ θαη ν καθξνρξφληνο πξνγξακκαηηζκφο. Ζ εληππσζηαθή αλάπηπμε ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ ζε πνιιέο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ έρεη ζπκβάιεη, ηδηαίηεξα ηηο δπν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ζηελ αλάπηπμε ελφο πξνηχπνπ πνπ ζπγθξνηείηαη απφ ππνδνκέο θαη ππεξεζίεο πνπ εμππεξεηνχλ απηφλ ηνλ ηχπν ηνπξηζκνχ. Σν πξφηππν απηφ εληνπίδεηαη θπξίσο ζε πεξηνρέο ηεο ππαίζξνπ κε πινχζηνπο πεξηβαιινληηθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο πφξνπο. ε

29 νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ην πξφηππν ζηεξίδεηαη ζηελ αλάπηπμε κηαο κφλνλ ελαιιαθηηθήο κνξθήο, ελψ ζε άιιεο ζηελ αλάπηπμε πεξηζζφηεξσλ. πρλά ε αλάπηπμε απηνχ ηνπ πξνηχπνπ ζε ζρέζε κε ηελ ηνπηθή παξαγσγηθή, θνηλσληθή θαη πεξηβαιινληηθή δνκή απνθηά καδηθά ραξαθηεξηζηηθά, κε απνηέιεζκα λα έρεη δπζκελείο επηπηψζεηο, ηδηαίηεξα ζε νηθνινγηθά θαη θνηλσληθά «επαίζζεηεο» πεξηνρέο ηεο ππαίζξνπ φπνπ παξαηεξείηαη κηα καδηθνπνίεζε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Σν γεγνλφο απηφ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηνλ νπζηαζηηθφ ζηφρν κηα ηέηνηαο αλάπηπμεο: ηελ έληαμε ζηελ θνηλσληθή παξαγσγηθή δνκή ηεο πεξηνρήο κε παξάιιειε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Δίλαη άξα δεδνκέλν φηη θαη ζηελ πεξίπησζε απηνχ ηνπ πξνηχπνπ, φπσο θαη ζηα πξνεγνχκελα, θαηαγξάθεηαη ε αλάγθε γηα νξζνινγηθφ ζρεδηαζκφ, πξνγξακκαηηζκφ, νξγάλσζε θαη δηαρείξηζε ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. [σπαζή Δη. (02/2007), ζει. 5 7] ηελ πξάμε, ε πνιηηηθή γηα ηε βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε παξνπζηάδεη αξθεηέο δηαθνξνπνηήζεηο θαη αθνινπζεί ηξεηο βαζηθέο πξνζεγγίζεηο, ηελ ηνκεαθή, ηελ πεξηβαιινληηθή θαη ηελ αεηθνξηθή (Γηάγξακκα 2). Ζ πξψηε έρεη ηελ έλλνηα ηνπ βηψζηκνπ ηνπξηζκνχ, φπνπ ε βησζηκφηεηα εζηηάδεη ζηε δηαηήξεζε ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζην ρξφλν. Έρεη βάζε θαζαξά νηθνλνκηθή αιιά αλαγλσξίδεηαη θαη ε πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ δεχηεξε έρεη ηελ έλλνηα ηεο νηθνινγηθά θηιηθήο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, φπνπ ε βησζηκφηεηα επηθεληξψλεηαη ζηα θπζηθά νηθνζπζηήκαηα. Ζ πξνζέγγηζε είλαη θαζαξά πεξηβαιινληηθή, κε θχξην ζηφρν ηε δηαθχιαμε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ νηθνζπζηεκάησλ. Σέινο, ε αεηθνξηθή έρεη ηελ έλλνηα ηεο νηθνινγηθά βηψζηκεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, φπνπ ν ηνπξηζκφο είλαη κηα δξαζηεξηφηεηα θαη ε βησζηκφηεηα νξίδεηαη ζπλνιηθά κε βάζε ην ζχζηεκα. [Κνθθψζεο Υ. Σζάξηαο Π. (2001), ζει ] Γιάγπαμμα 5: Σνπξηζηηθή αλάπηπμε. Πηγή: Βαγηάλλε Δ πηιάλεο Γ. (2006), ζει

30 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Α Καηεγνξίεο παγθνζκίσλ θξηηεξίσλ βηώζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο Παξαθάησ αλαθέξνληαη νη ηέζζεξηο βαζηθέο θαηεγνξίεο ησλ παγθνζκίσλ θξηηεξίσλ βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο φπσο απηέο δηακνξθψζεθαλ απφ ην ζχλνιν 27 νξγαληζκψλ 4 ζε κηα πξνζπάζεηα πνπ μεθίλεζε απφ ην 2007 [Partnership for Global Sustainable Tourism Criteria, (10/2008)]. 1. Παξνπζίαζε απνηειεζκαηηθήο βηψζηκεο δηαρείξηζεο. 2. Μεγηζηνπνίεζε ησλ θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ νθειψλ ζηελ ηνπηθή θνηλφηεηα θαη ειαρηζηνπνίεζε ησλ αξλεηηθψλ επηδξάζεσλ. 3. Μεγηζηνπνίεζε ησλ νθειψλ ζηελ πνιηηηζκηθή θιεξνλνκηά θαη ειαρηζηνπνίεζε ησλ αξλεηηθψλ επηδξάζεσλ. 4. Μεγηζηνπνίεζε ησλ νθειψλ ζην πεξηβάιινλ θαη ειαρηζηνπνίεζε ησλ αξλεηηθψλ επηδξάζεσλ, ζπληεξψληαο ηνπο πφξνπο, κεηψλνληαο ηε ξχπαλζε θαη δηαηεξψληαο ηε βηνπνηθηιφηεηα, ηα νηθνζπζηήκαηα, θαη ηα ηνπία. (Παξάξηεκα 1) Α.2 Ο νξεηλόο ρώξνο σο ρώξνο αλαθνξάο Ζ ζεκαζία ησλ νξεηλψλ φγθσλ αλαγλσξίδεηαη παγθνζκίσο νινέλα θαη πεξηζζφηεξν, φπσο θαίλεηαη κε ηε ζπκπεξίιεςε ελφο εηδηθνχ θεθαιαίνπ (13) ζηελ Agenda 21 θαη ηελ θαζηέξσζε ηνπ 2002 σο δηεζλέο έηνο νξεηλψλ φγθσλ [Nordregio (2004), pp. I]. Οη νξεηλέο πεξηνρέο γεληθά, αληηκεησπίδνπλ εκπφδηα ζηελ αλάπηπμή ηνπο ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο ηνπο δηακφξθσζεο θαη ηεο απφζηαζήο ηνπο απφ ηα ζεκαληηθά θέληξα νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Δπεηδή ην πεξηβάιινλ ηνπο είλαη ηδηαίηεξεο αμίαο, απαηηείηαη λα ππνζηεξηρζεί ε αεηθφξνο, ελδνγελήο θαη νινθιεξσκέλε αλάπηπμή ηνπο. [Αγγειίδεο Μελάο (2004), ζει. 74] 4 ηε πλεξγαζία γηα ηα Παγθνζκίσο Βηψζηκα Σνπξηζηηθά Κξηηήξηα (Partnership for Global Sustainable Tourism Criteria)

31 Α.2.1 Καζνξηζκόο νξεηλνύ ρώξνπ Ο θαζνξηζκφο ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ είλαη κηα δηαδηθαζία αξθεηά ζχλζεηε ε νπνία δε βαζίδεηαη κφλν ζην πςφκεηξν αιιά θαη ζε δηάθνξα άιια θξηηήξηα φπσο ε θχζε ηνπ εδάθνπο θαη εηδηθφηεξα ε θιίζε ηνπ θαη νη ελαιιαγέο ηνπ ζηελ θαηεχζπλζε. Σέηνηεο εθηηκήζεηο έρνπλ θαηαζηήζεη δχζθνιν ηνλ θαζνξηζκφ ελφο εληαίνπ νξηζκνχ, παξφιν πνπ ζα βειηίσλε θαηά πνιχ ηε βάζε πιεξνθνξηψλ γηα ηελ νινθιεξσκέλε έξεπλα θαη δηαρείξηζε ηνπ νξεηλνχ φγθνπ. [UNEP-WCMC (2002), pp. 12] χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο ΔΤΔ γηα ηνλ νξεηλφ πιεζπζκφ αθνξά ζηνλ πιεζπζκφ ησλ θνηλνηήησλ, ησλ νπνίσλ ε επηθάλεηα είλαη θαηεμνρήλ θεθιηκέλε θαη αλψκαιε, δηαθφπηεηαη απφ ραξάδξεο ή θαιχπηεηαη απφ απφηνκνπο νξεηλνχο φγθνπο, νη νπνίνη δεκηνπξγνχλ ζην έδαθνο βαζηέο θαη πνιιαπιέο πηπρψζεηο κε πςνκεηξηθέο δηαθνξέο ζεκείσλ ηεο θνηλφηεηαο πάλσ απφ 400 κέηξα, θαζψο επίζεο, θαη ησλ θνηλνηήησλ ησλ νπνίσλ νιφθιεξε ε επηθάλεηα ή κεγάιν κέξνο απηήο βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν πάλσ απφ 800 κέηξα απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο. [ΔΤΔ, (26/10/2009)] Mηα νξεηλή πεξηνρή ελφο Ννκνχ ζεσξείηαη φηη αλήθεη ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο φηαλ ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ έλα απφ ηα παξαθάησ θξηηήξηα [Εακπέιεο Υ. Γηαιχξε Θ. (2001)]: Ο πιεζπζκφο ηεο νξεηλήο πεξηνρήο απνηειεί πεξηζζφηεξν απφ ην 20% ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Ννκνχ. Ζ έθηαζε ηεο νξεηλήο πεξηνρήο απνηειεί πεξηζζφηεξν απφ ην 50% ηεο έθηαζεο ηνπ Ννκνχ. Ζ νξεηλή πεξηνρή ηνπ Ννκνχ ππεξβαίλεη ζπλνιηθά ηα ζηξκ. Τπάξρεη ζην Ννκφ ζεκαληηθή έθηαζε θαη πιεζπζκφο ζε πςφκεηξν άλσ ησλ 800κ. Έηζη, ν νξεηλφο ρψξνο θαηεγνξηνπνηείηαη ζε ηξεηο βαζηθνχο ηχπνπο κε βάζε ηε ζεκεξηλή παξαγσγηθή δηάξζξσζε πνπ είλαη εζηηαζκέλε ζηνλ αγξνηηθφ ηνκέα ζε εζληθή δηαπεξηθεξεηαθή θιίκαθα [Εακπέιεο Υ. Γηαιχξε Θ. (2001)]: 1. Πεξηνρέο κε αξθεηφ κφληκν πιεζπζκφ θαη αεηθφξν νηθνλνκηθή βάζε

32 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ 2. Πεξηνρέο κε ζεκαληηθφ αιιά θζίλνληα πιεζπζκφ θαη ππνβαζκηζκέλε νηθνλνκηθή βάζε. 3. Πεξηνρέο κε ζρεδφλ νινθιεξσκέλε πιεζπζκηαθή εγθαηάιεηςε. Δπίζεο, θαηεγνξηνπνηείηαη ζε νθηψ θαηεγνξίεο κε θξηηήξην ρσξνηαμηθήο έληαμεο ζηνλ εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ ρψξν, ην νπνίν δηαθνξνπνηεί ηηο δπλαηφηεηεο ησλ πεξηνρψλ αλάινγα κε ηηο ρσξνηαμηθέο ζρέζεηο θαη εμαξηήζεηο πνπ δηακνξθψλνπλ ζε ζρέζε κε ην αζηηθφ ζχζηεκα θαη ηηο αλεπηπγκέλεο πεδηλέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο [Εακπέιεο Υ. Γηαιχξε Θ. (2001)]: 1. Γπλακηθνί αγξνηηθνί Ννκνί πνπ θεξδίδνπλ νξεηλφ πιεζπζκφ (Λάξηζαο, Κνξηλζίαο, Πέιιαο) 2. Γπλακηθνί αγξνηηθνί Ννκνί πνπ ράλνπλ νξεηλφ πιεζπζκφ (Υαλίσλ, Ρεζχκλνπ, Λαζηζίνπ, Αξγνιίδαο θαη Αραταο) 3. Γπλακηθνί Ννκνί κε εμαξηψκελνη απφ ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα πνπ θεξδίδνπλ νξεηλφ πιεζπζκφ (Μαγλεζίαο, Ζκαζίαο, Γξάκαο, Δχβνηαο) 4. Γπλακηθφο Ννκφο κε εμαξηψκελνο απφ ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα πνπ ράλεη νξεηλφ πιεζπζκφ (Κνδάλεο) 5. Ννκνί κε θζίλνλ εηζφδεκα εμαξηψκελνη απφ ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα πνπ θεξδίδνπλ πιεζπζκφ (Λαθσλίαο, Μεζζελίαο) 6. Ννκνί κε θζίλνλ εηζφδεκα εμαξηψκελνη απφ ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα πνπ ράλνπλ νξεηλφ πιεζπζκφ (Αηηνινθαξλαλίαο, Λεπθάδαο, Πξέβεδαο, Ξάλζεο) 7. Ννκνί κε θζίλνλ εηζφδεκα κε εμαξηψκελνη απφ ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα πνπ θεξδίδνπλ νξεηλφ πιεζπζκφ (Φσθίδαο, άκνπ, Σξηθάισλ, Καζηνξηάο, Θεζπξσηίαο) 8. Ννκνί κε θζίλνλ εηζφδεκα κε εμαξηψκελνη απφ ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα πνπ ράλνπλ νξεηλφ πιεζπζκφ (Καξδίηζαο, Φιψξηλαο, Άξηαο, Γξεβελψλ, Ησαλλίλσλ, Αξθαδίαο, Δπξπηαλίαο). Καηαιήγνπκε ινηπφλ ζην ζπκπέξαζκα φηη δηαθαίλνληαη νξηζκέλεο δηαθνξνπνηήζεηο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ θαη εηδηθφηεξα [Εακπέιεο Υ. Γηαιχξε Θ. (2001)]:

33 Ο βαζκφο εμάξηεζεο ηνπ νξεηλνχ πιεζπζκνχ απφ ηελ απαζρφιεζε ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα απνηειεί θαίξην ραξαθηεξηζηηθφ δηαθνξνπνίεζεο ησλ νξεηλψλ νηθνλνκηψλ. Ζ κεηαβνιή ηνπ πιεζπζκνχ ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο εμαξηάηαη ζε έλα βαζκφ απφ ηα νηθνλνκηθά αλαπηπμηαθά δεδνκέλα ηεο πεξηνρήο θαη ηνπ επξχηεξνπ πεξηβάιινληφο ηεο, δείρλεη φκσο θαη κηα απηφλνκε δπλακηθή. Ζ πιένλ ζεκαληηθή παξάκεηξνο γηα ηηο νξεηλέο πεξηνρέο είλαη ην επίπεδν αλάπηπμεο (θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ), φκσο θαη νη ζπλζήθεο δηαβίσζεο θαη θαηνηθίαο παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν. Α.2.2 Ο Δπξσπατθόο νξεηλόο ρώξνο ηελ Δπξψπε βξίζθνληαη πνιιέο νξνζεηξέο, δηάζπαξηεο ζην ζχλνιν ηελ έθηαζήο ηεο, κε έληνλν ην ζηνηρείν ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θπξίσο ζε θιηκαηηθφ, νηθνινγηθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν, θαζψο θαη ζε άιια ραξαθηεξηζηηθά. Σα επξσπατθά νξεηλά ηνπία απνηεινχλ πνιηηηζηηθά ηνπία πνπ απεηθνλίδνπλ ηηο καθξνπξφζεζκεο αιιειεπηδξάζεηο ησλ αλζξψπσλ κε ηα βηνθπζηθά ζπζηήκαηα. Θεσξνχληαη σο δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηνλ πιεζπζκφ ηεο επείξνπ, θαζψο απνηεινχλ πεγέο λεξνχ θαη πδξνειεθηξηθήο ελέξγεηαο, θέληξα βηνινγηθήο θαη πνιηηηζηηθήο πνηθηινκνξθίαο, ηφπνπο παξνρήο επθαηξηψλ αλαςπρήο θαη ηνπξηζκνχ θαη αηζζεηήξεο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. [Nordregio (2004), pp. i] Ο Δπξσπατθφο νξεηλφο ρψξνο δηαθξίλεηαη ζην ράξηε ηεο επφκελεο ζειίδαο. Παξαηεξνχκε φηη ζηηο λφηηεο ρψξεο ηεο ΔΔ νη νξεηλέο πεξηνρέο θαηαιακβάλνπλ αξθεηά κεγαιχηεξε έθηαζε απφ φηη ζηηο βφξεηεο

34 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Μέζορ ζηαθμικόρ ςτομέηπυν οπεινών Γήμυν Με δηαζέζηκα ζηνηρεία Πεξηνρή κειέηεο Άιιεο ρψξεο Δικόνα 1: Δπξσπατθφο νξεηλφο ρψξνο. Πηγή: Nordregio (2004), pp

35 Οη νξεηλέο πεξηνρέο ηεο ΔΔ-27 θαηαιακβάλνπλ ην 40,6% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο νη νξεηλέο πεξηνρέο ζε ζχγθξηζε κε ην 39,9% ηεο ΔΔ-15 (Πίλαθαο 2). Ζ έληαμε ησλ λέσλ ρσξψλ πξνθάιεζε αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ ζηε ζπλνιηθή έθηαζε ηεο ΔΔ-27. Πίνακαρ 2: Έθηαζε νξεηλψλ πεξηνρψλ θαη νξεηλφο πιεζπζκφο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Πεξηνρή ύλνιν έθηαζεο Έθηαζε νξεηλώλ δήκσλ Πνζνζηό % νξεηλήο (1.000 η.ρικ.) (1.000 η.ρικ.) έθηαζεο ΔΔ ,6 EΔ ,9 Πηγή: Nordregio (2004), pp. 29, 30. Αλαθνξηθά κε ηνλ νξεηλφ πιεζπζκφ, δελ ππάξρεη έληνλε δηαθνξά κεηαμχ ΔΔ 27 θαη ΔΔ-15 κε ην πνζνζηφ λα μεπεξλά ην 17% (Πίλαθαο 3). Πίνακαρ 3: Οξεηλφο πιεζπζκφο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ύλνιν Πνζνζηό % νξεηλνύ Οξεηλόο πιεζπζκόο πιεζπζκνύ πιεζπζκνύ ΔΔ ,3 EΔ ,8 Πηγή: Nordregio (2004), pp. 29, 30. Δπξσπατθέο πνιηηηθέο θαη ζπλεξγαζίεο γηα ηνλ νξεηλφ ρψξν Σελ πξψηε δηεζλή ζπκθσλία γηα ηνλ νξεηλφ ρψξν απνηειεί ε χκβαζε ησλ Άιπεσλ (Σhe Alpine Convention). Τπνγξάθηεθε ην 1991 θαη ζήκεξα έρεη θπξσζεί απφ φια ηα θξάηε ησλ Άιπεσλ (Απζηξία, Γαιιία, Γεξκαλία, Ηηαιία, Ληρηελζηάηλ, Μνλαθφ, ινβελία), θαζψο θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Πεξηειάκβαλε ζέκαηα δηαρείξηζεο ελέξγεηαο, νξεηλήο γεσξγίαο, δαζψλ, πξνζηαζίαο ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπίνπ, ρσξνηαμίαο θαη ηελ αεηθφξνπ αλάπηπμεο, ηελ πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο, ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ησλ κεηαθνξψλ. Σν 2003 ππεγξάθε ε χκβαζε ησλ Καξπαζίσλ (The Carpathian Convention) απφ ηελ Σζερία, ηελ Οπγγαξία, ηελ Πνισλία, ηε Ρνπκαλία, ηε εξβία, ηε ινβαθία θαη ηελ Οπθξαλία θαη έρεη ηηο ίδηεο ζεκαηηθέο ελφηεηεο κε ηε χκβαζε ησλ Άιπεσλ. Οη ζηφρνη ηεο ζα επηηεπρζνχλ κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο ζε ζέκαηα έξεπλαο θαη παξαθνινχζεζεο πεξηβαιινληηθψλ, θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζεκάησλ. Ζ ηερληθή ζηήξημε παξέρεηαη απφ ηε χκβαζε ησλ Άιπεσλ. [Nordregio (2004)] ηελ ΔΔ ηζρχνπλ νη παξαθάησ πνιηηηθέο γηα ηνλ νξεηλφ ρψξν: National Mountain Policy : Austria, France, Italy, Swiss

36 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Δπξσπατθή Υάξηα Οξεηλψλ Όγθσλ (Counsel of Europe) EU: Less Favorable Areas and Mountains (CAP) EU: Global Change in Mountain Areas (GLOCHAMORE) [Yuri Badenkov, MOUNTAINS OF THE WORLD pp. 4] Α.2.3 Ο Διιεληθόο νξεηλόο ρώξνο Ζ Διιάδα, είλαη νπζηαζηηθά ε πην νξεηλή ρψξα ησλ Βαιθαλίσλ θαη ηεο Μεζνγείνπ [Σζίπεξαο Κ. (2001)], κε ηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηεο λα θαηαιακβάλνπλ ην 65% ηνπ ζπλφινπ, λα θαηνηθνχληαη απφ ην 13% ηνπ πιεζπζκνχ θαη λα παξνπζηάδνπλ ηε ρακειφηεξε ππθλφηεηα πιεζπζκνχ θαη ηε κεγαιχηεξε ππθλφηεηα νηθηζκψλ ζε ζρέζε κε ην ζχλνιν ηεο ρψξαο. [Εακπέιεο Υ. Γηαιχξε Θ. (2001)] Δικόνα 2: Ο νξεηλφο ρψξνο ηεο Διιάδαο. Πηγή: CGIAR-CSI SRTM (2008), ηδία επεμεξγαζία. Ο νξεηλφο φγθνο ηεο δηαθξίλεηαη γηα ηελ έληνλε ρσξηθή δηάζπαζή ηνπ θαη ηελ αλνκνηνκνξθία ησλ ηνπίσλ πνπ δεκηνπξγεί [Σζίπεξαο Κ. (2001)], θαζψο απνηειείηαη απφ κηα πνηθηιία εχζξαπζησλ θαη επαίζζεησλ θπζηθψλ θαη αλζξψπηλσλ

37 νηθνζπζηεκάησλ. Απφ θπζηνγεσγξαθηθή πιεπξά παξακέλεη πάληα ζεκαληηθή πεγή θπζηθψλ πφξσλ (λεξφ, δαζηθά πξντφληα), ελέξγεηαο θαη απνζεκάησλ βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο. Δπηπιένλ νη απφηνκεο πςνκεηξηθέο δηαβαζκίζεηο δεκηνπξγνχλ πνηθηιία θιηκαηηθψλ δσλψλ θαη άξα νηθνζπζηεκάησλ, ζε ζρεηηθά κηθξφ ρψξν. [Μπεξηάηνο Ζ. (1999), ζει. 84] Ο θαηακεξηζκφο ηνπ νξεηλνχ φγθνπ ηεο Διιάδαο αλά γεσγξαθηθή πεξηνρή θαίλεηαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα. Γιάγπαμμα 6: Καηακεξηζκφο ησλ νξεηλψλ φγθσλ ηεο Διιάδνο. Πηγή: Nordregio (2004), pp. 55. Δύβνηα Βνησηία Αηηηθή Αηγαίν Πεινπόλλεζνο Όιπκπνο θαη Κεληξηθή Διιάδα Πίλδνο Ρνδόπε Κξήηε Δζληθέο πνιηηηθέο γηα ηνλ νξεηλφ ρψξν ηελ Διιάδα, ν ζρεδηαζκφο ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ πέξαζε ζηαδηαθά απφ ηε θάζε ηεο αλππαξμίαο ζε θάζε αλαπηπμηαθφ πξφγξακκα ησλ δεθαεηηψλ ηνπ 70 θαη ηνπ 80, ζηε θάζε ηεο απνζπαζκαηηθήο αλάπηπμεο απφ ηα κέζα ηνπ 90 [Σζίπεξαο Κ. (2001)]. Απφ ην 1975 θαη κεηά κε ηελ Κνηλνηηθή Οδεγία 75/268/EEC γηα ηε Γεσξγία ζηηο νξεηλέο κεηνλεθηηθέο πεξηνρέο θαζνξίζηεθαλ νη κεηνλεθηηθέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο ππ επζχλε ηνπ Τπνπξγείνπ Γεσξγίαο ζε κειέηε ηνπ ΚΔΠΔ, θαη ζπκπεξηιήθζεθε ην 71% ηνπ Διιαδηθνχ ρψξνπ. ε λεφηεξεο νδεγίεο ην πνζνζηφ απμήζεθε ζην 80%. Ζ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκίαο ησλ πεξηνρψλ απηψλ πξαγκαηνπνηήζεθε κε κηα ζεηξά απφ έξγα θαη πξνγξάκκαηα αγξνηηθνχ νδηθνχ δηθηχνπ, δηθηχσλ χδξεπζεο θαη εμειεθηξηζκνχ, έξγσλ πξνζηαζίαο εδάθνπο, αξδεπηηθψλ, αληηπιεκκπξηθψλ, βειηίσζεο

38 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ βνζθνηφπσλ, αλάπηπμεο ρεηξνηερλίαο θαη ηνπξηζκνχ, εηδηθψλ πξνγξακκάησλ αλάπηπμεο επηιεγκέλσλ πεξηνρψλ θαη άκεζεο παξνρέο ζηνπο αγξφηεο. Μεηά ην 1985, ε πνιηηηθή αλάπηπμεο ησλ κεηνλεθηηθψλ πεξηνρψλ εληάζζεηαη ζηε δηεπξπκέλε πνιηηηθή εζληθήο, πεξηθεξεηαθήο θαη ηνπηθήο αλάπηπμεο, κε ρξεκαηνδφηεζε ηφζν απφ θνηλνηηθνχο φζν θαη απφ εζληθνχο πφξνπο. Με ηελ πνιηηηθή απηή δηαπηζηψλνληαη νξηζκέλεο εμειίμεηο αλαθνξηθά κε ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε ηνπ ρψξνπ, νη νπνίεο ζηνηρεηνζεηνχλ κηα βάζε γηα λέεο πνιηηηθέο. Παξφια απηά, δηαθξίλεηαη κηα έιιεηςε ζπλνιηθνχ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ κε εμεηδίθεπζε ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ηνπ εζληθνχ θαη πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο. Δπίζεο, δηαπηζηψλεηαη έλαο θαηαθεξκαηηζκφο θαη κηα δηαζπνξά ησλ θνξέσλ ζρεδηαζκνχ θαη δηαρείξηζεο, γεγνλφο ην νπνίν ζέηεη επηπιένλ εκπφδηα ζηελ αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ φγθσλ. [Εακπέιεο Υ. Γηαιχξε Θ. (2001)] Μηα εληαία θαη νινθιεξσκέλε εζληθή πνιηηηθή γηα ηνλ νξεηλφ ρψξν ζα πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ζε έλα ζχλνιν θαηεπζχλζεσλ πνπ λα νδεγεί: ηε ράξαμε κηαο εληαίαο ζηξαηεγηθήο πνπ ζα αληηκεησπίζεη ηνλ νξεηλφ ρψξν σο φινλ, νδεγψληαο ηαπηφρξνλα ζηελ απνθέληξσζή ηνπ ην ζπληνληζκφ ησλ θαηαθεξκαηηζκέλσλ ππεξεζηψλ θαη θνξέσλ κέζα απφ ηε ζεζκνζέηεζε ελφο επείγνληνο «Δζληθνχ Πξνγξάκκαηνο Γξάζεο γηα ηηο Οξεηλέο Πεξηνρέο» ηε ινγηθή χπαξμεο ελφο πνζνζηνχ ηνπ εζληθνχ εδάθνπο φπνπ ζα εληαρζνχλ πεξηνρέο απφιπηεο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο κε θξηηήξηα βηνθεληξηθά θαη φρη αλζξσπνθεληξηθά ηελ θαζηέξσζε ελφο δηεπηζηεκνληθνχ εζληθνχ θνξέα πνπ ζα ζπλζέηεη ηηο ηνκεαθέο πνιηηηθέο γηα ηνλ νξεηλφ ρψξν, ηνλ έιεγρν θαη ηελ αμηνιφγεζή ηνπο. [Σζίπεξαο Κ. (2001)] Α.2.4 Απεηιέο γηα ηνλ νξεηλό ρώξν Ζ ηδηαηηεξφηεηα θαη ε νκνηνγέλεηα ησλ πξνβιεκάησλ πνπ δηαπηζηψλνληαη ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, νθείιεηαη θπξίσο ζηελ παξαδνζηαθή ρσξηθή ηνπο ζπγθξφηεζε, σο εθηεηακέλεο απφκαθξεο θαη απξφζηηεο δψλεο νη νπνίεο ηζηνξηθά

39 παξνπζίαζαλ ραξαθηεξηζηηθά κεηνλεθηηθφηεηαο θαη πεξηθεξεηαθφηεηαο θαη ζηελ παξαγσγηθή αλαδηάξζξσζε πνπ ζπληειείηαη θαηά ηε θάζε κεηάβαζεο απφ ηηο νηθνλνκίεο ηεο κεηαπνίεζεο πξνο ηηο νηθνλνκίεο ησλ ππεξεζηψλ [Εακπέιεο Υ. Γηαιχξε Θ. (2001)]. πλήζσο ζπλδένληαη κε ηελ αληηκεηψπηζε θνηλσληθψλ νηθνλνκηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ δεηεκάησλ [Κνθθψζεο Υ. Σζάξηαο Π. (2001), ζει. 204]. πγθεθξηκέλα, πνιχ ζεκαληηθή απεηιή ζεσξείηαη αξρηθά ε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ κε ζπλέπεηα ηε δεκηνπξγία ελφο εχζξαπζηνπ θνηλσληθννηθνλνκηθνχ ηζηνχ. Δπηπιένλ, ζνβαξή απεηιή γηα ην κέιινλ απνηειεί θαη ν ηνπξηζκφο θαη ε αλεμέιεγθηε αλάπηπμε ησλ βνπλψλ κε ρηνλνδξνκηθά θέληξα θαη άιιεο εγθαηαζηάζεηο [Μπεξηάηνο Ζ. (1999), ζει. 84], θαζψο θαη ε άκεζε θαη έκκεζε θαηαζπαηάιεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηνπ ηνπίνπ ηνπ κέζα απφ θνληφθζαικεο θαη απνζπαζκαηηθέο πνιηηηθέο πνπ αληαπνθξίλνληαη ζηε ινγηθή ηεο ρσξίο φξηα αλάπηπμεο [Σζίπεξαο Κ. (2001)]. Κίλδπλν απνηειεί επίζεο ε θαηαζθεπή έξγσλ ππνδνκήο κε ζηφρν ηελ άξζε ηεο απνκφλσζεο, θαζφηη ε απνκφλσζε έρεη απνηειέζεη ηζηνξηθά ηνλ θπξηφηεξν πεξηνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ αλάπηπμή ηνπο θαη έρεη ζπκβάιιεη ζηε δηαηήξεζε ελφο πνιχηηκνπ θαη άθζαξηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο [[Μπεξηάηνο Ζ. (1999), ζει. 84 θαη Εακπέιεο Υ. Γηαιχξε Θ. (2001)]. Α.3 Σνπξηζκόο θαη νξεηλέο πεξηνρέο Η παξνπζία ησλ ρηνλνδξνκηθώλ θέληξσλ Α.3.1 Τνπξηζηηθή αλάπηπμε ηνπ νξεηλνύ ρώξνπ Σα ηειεπηαία ρξφληα, νη ηνπξηζηηθέο νξεηλέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο αθππλίδνληαη, επηρεηξψληαο λα εθζπγρξνληζηνχλ, ζπρλά απηνζρεδηάδνληαο, ρσξίο λα δηαζέηνπλ ηελ απαξαίηεηε γηα ηνλ ζθνπφ απηφ ηερλνγλσζία. Σν νξεηλφ ηνπίν απνηειεί ελαιιαθηηθφ ηφπν ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ ζπκπιεξσκαηηθά θαη επηθνπξηθά ζηηο πηεζκέλεο απφ καδηθφ ηνπξηζκφ πεξηνρέο ηεο Μεζνγείνπ

40 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Ζ βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ καο νδεγεί λα εμεηάζνπκε ην νξεηλφ ηνπίν ηφζν απφ πιεπξάο θπζηθνχ θαη θνηλσληθν-νηθνλνκηθνχ φζν θαη πξνο ηηο θπζηθέο, ηηο πνιηηηζηηθέο θαη θνηλσληθν-νηθνλνκηθέο δηαζηάζεηο, ψζηε λα κπνξέζνπκε λα εληνπίζνπκε ην βαζκφ αληαπφθξηζεο ηνπ νξεηλνχ ειιεληθνχ ηνπίνπ ζηηο επηζπκίεο ησλ πνιηηψλ ησλ ρσξψλ πξνέιεπζεο ησλ ηνπξηζηηθψλ ξεπκάησλ. [Υαηδεγεσξγίνπ-Λνπηζίδε Δ. ηεθάλνπ Η. (nd)] ην πιαίζην απηφ ινηπφλ, ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ πξσηνβνπιίεο νη νπνίεο ζα απνζθνπνχλ ζηελ πξνζηαζία θαη απνθαηάζηαζε ηνπ ρψξνπ, ζηελ αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο κε βάζε ηε θέξνπζα ηθαλφηεηα ησλ θπζηθψλ ηεο πφξσλ, ζηε δηαρείξηζε ηεο ξνήο ησλ επηζθεπηψλ, ζηελ ελεκέξσζε θαη επαηζζεηνπνίεζε ηνπ ληφπηνπ πιεζπζκνχ θαη ησλ επηζθεπηψλ, ζηελ αλαδήηεζε θαη ελζάξξπλζε θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ ηχπσλ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, ζηε ζηήξημε παξαδνζηαθψλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ζηελ αλαγλψξηζε, πξνζηαζία θαη αλάδεημε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζηνηρείσλ θαη ζηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε θπζηθψλ πεξηνρψλ κε ηδηαίηεξε θπζηθή αμία [Κνθθψζεο Υ. Σζάξηαο Π. (2001), ζει ]. Ο ζηφρνο πνπ επηδηψθεηαη κε ηελ εθαξκνγή θαη ηελ πινπνίεζε ελφο αλαπηπμηαθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηνπο νξεηλνχο φγθνπο είλαη ε βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο ησλ θαηνίθσλ ησλ πεξηνρψλ απηψλ, κέζσ ηεο αχμεζεο ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηεο απαζρφιεζεο, ηεο ζπγθξάηεζεο ηνπ πιεζπζκνχ ζηνλ ηφπν ηνπ θαη ηεο αλαβάζκηζε ησλ δεμηνηήησλ ηνπ. Σν πξφγξακκα απηφ ζα δηακνξθψλεηαη ζηνπο φξνπο ηεο αεηθνξηθήο αλάπηπμεο ζην επξχηεξν πιαίζηφ ηνπ θαη ζηε δπλακηθή αλάπηπμε ηεο ππαίζξνπ θαη ζα πξνζαξκφδεηαη ζηηο ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο ησλ νξεηλψλ θνηλσληψλ. Σηο βαζηθέο ζπληζηψζεο ηνπ επξχηεξνπ κεζνδνινγηθνχ πιαηζίνπ ζην νπνίν νθείιεη λα ζπγθεθξηκελνπνηεζεί ην πξφγξακκα ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ησλ νξεηλψλ φγθσλ απνηεινχλ: Οη φξνη θαη νη πξνυπνζέζεηο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο Σν πιαίζην αλάπηπμεο ηεο ππαίζξνπ φπσο δηακνξθψλεηαη απφ ηε ζηξαηεγηθή ηεο Δ.Δ. Ζ αμηνιφγεζε ησλ ππαξρφλησλ κνληέισλ νξεηλνχ ηνπξηζκνχ

41 Ζ αλαγλψξηζε ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ησλ θνηλσληψλ θαη ησλ δπλαηνηήησλ γηα αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ φγθσλ. [ηακαηφπνπινο Γ., (03/04/2001)] Δπίζεο, ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε ην ειάρηζην φξην δσηηθφηεηαο ηεο πεξηνρήο, θάησ απφ ην νπνίν θξίλεηαη αδχλαηε ε επαλφξζσζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ε αλαγέλλεζε ηεο θνηλσληθήο δσήο, θαη έλα ηνπξηζηηθφ αλψηεξν φξην ην νπνίν δε ζα μεπεξλάηαη, ψζηε λα απνθεπρζεί ε ππνβάζκηζε ηεο πεξηνρήο θαη ε απψιεηα ηεο πνηφηεηαο ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ππεξεζηψλ ιφγσ ηεο ππεξζπγθέληξσζεο [Κνθθψζεο Υ. Σζάξηαο Π. (2001), ζει. 205]. Α.3.2 Οξηζκόο ρηνλνδξνκηθνύ θέληξνπ Σα ρηνλνδξνκηθά θέληξα (Υ.Κ.) είλαη εγθαηαζηάζεηο εηδηθήο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο, νη νπνίεο παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα άζθεζεο ζηε ρηνλνδξνκία θαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ βνπλνχ (νξεηβαζία, νξεηβαηηθφ ζθη, θιπ.), αλαςπρήο. Πεξηιακβάλνπλ εγθαηαζηάζεηο ππνδνρήο, ρηνλνδξνκηθνχο αλαβαηήξεο θαη ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο δηεκέξεπζεο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ησλ πηζηψλ, ελψ είλαη δπλαηφλ λα πεξηιακβάλνπλ θαη θχξηα μελνδνρεηαθά θαηαιχκαηα, ζπλδεφκελα ή κε κεραληθά (κε αλαβαηήξα) κε ηηο πίζηεο ηνπ ζθη ή ηηο εγθαηαζηάζεηο δηεκέξεπζεο. [Τπνπξγηθή Απφθαζε Σ/6888/2003] Α.3.3 Ιζηνξηθή εμέιημε ηεο ρηνλνδξνκίαο ηα βφξεηα γεσγξαθηθά πιάηε πεξηζζφηεξν απφ ην έλα ηέηαξην ηνπ έηνπο ν πιεζπζκφο ην δηαλχεη ζηελ απνκφλσζε, ρσξίο ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο θαη εκπνξίνπ ιφγσ ηνπ ρηνληνχ. Γηα λα επηβηψζνπλ ην ρεηκψλα νη άλζξσπνη απηνί, έπξεπε λα απνθηήζνπλ δεμηφηεηεο αλαθνξηθά κε ηε ζπληήξεζε ησλ ηξνθίκσλ, ηε δηαηήξεζε ηεο ζεξκφηεηαο, θαη ηε ζχληαμε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ ρξφλνπ θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο, ψζηε λα πξνεηνηκαζηνχλ γηα ην ρεηκψλα. Αθφκα θαη αλ βξέζεθαλ κέζνδνη γηα λα αληηκεησπηζηεί ην πξφβιεκα ηεο επηβίσζεο, νη θνηλφηεηεο απνκνλψλνληαλ φζν δηαξθνχζε ην ρηφλη. Παξφια απηά, αλαπηχρζεθαλ δηάθνξεο ζπζθεπέο νη νπνίεο

42 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ κείσζαλ ηελ απνκφλσζε ηνπ ρεηκψλα θαη αχμεζαλ ηελ επηθνηλσλία, φπσο ην έιθεζξν, ε ζαλίδα, θαη ηα ρηνλνπέδηια. [Dresbeck LeRoy J. (10/1967), pp ] Ηζηνξηθά ινηπφλ, ην ζθη αλαπηχρζεθε απφ ηελ αλαγθαηφηεηα κεηαθίλεζεο πάλσ ζην ρηφλη θαζψο απνηεινχζε έλα κνλαδηθφ θαη ππνρξεσηηθφ κέζν κεηαθνξάο γηα ρηιηεηίεο [Formenti Federico Ardigo Luca P. Minetti Alberto E. (07/08/2005), pp. 1562]. Καηά θάπνηνπο ηζηνξηθνχο, ν ηφπνο θαηαγσγήο ηνπ ζεσξείηαη ε πεξηνρή Αιηάη, κεηαμχ Μνγγνιίαο θαη ηβεξίαο. Απφ εθεί δηαδφζεθε ζηε Βφξεηα Ακεξηθή θαη απφ ηνλ Βεξίγγεην πνξζκφ πέξαζε θαη ζηε Βφξεηα Δπξψπε. Απνδείμεηο πξνέιεπζεο ηνπ ζθη ρξνλνινγνχληαη πεξίπνπ κε ρξφληα πξηλ ζην Όβξεκπε ηεο Ννξβεγίαο θαη ζηνπο βάιηνπο ηεο νπεδίαο θαη ηεο Φηιαλδίαο, φπνπ αλαθαιχθηεθαλ πέδηια ειηθίαο ρξφλσλ. Δπίζεο, βξαρνγξαθίεο ζε κηα ζπειηά ηνπ λεζηνχ Ρέληετ ηεο Ννξβεγίαο, απεηθνλίδνπλ έλαλ θπλεγφ κε καθξηά πέδηια. Καηά ηελ ηζηνξηθή επνρή, νη πεξηγξαθέο ησλ ρξνληθνγξάθσλ θαη ηζηνξηθψλ φπσο ηνπ Ξελνθψληα, ηνπ ηξάβσλα, ηνπ Πξνθνπίνπ απφ ηελ Καηζάξεηα, ηνπ Παχινπ ηνπ Γηαθφλνπ, ηνπ Όιανπο Μάγθλνπο, θιπ, απνδεηθλχνπλ ηελ χπαξμή ηνπο. Καηά ην 12 ν θαη 13 ν αη. ε ρξήζε ησλ ζθη δηαδφζεθε ηδηαίηεξα ζηε Βφξεηα Δπξψπε. Ο Ννξβεγφο βαζηιηάο βέξεο ( ) εηζήγαγε ηε ρξήζε ηνπο ζην ζηξαηφ ηνπ θαη ην ίδην έθαλαλ θαη θηιαλδηθά, ζνπεδηθά πνισληθά θαη ξσζηθά ζηξαηεχκαηα. Καηά ην δεχηεξν κηζφ ηνπ 18 νπ αη. δηνξγαλψζεθαλ ζηηο βφξεηεο ρψξεο αγψλεο ζε ζπλδπαζκφ κε αζθήζεηο ζθνπνβνιήο. [Δγθπθινπαίδεηα Γνκή (2005), Σφκνο 26, ζει ] Δικόνα 3: θίηζν ηνπ 16 νπ αη. Λάπσλα κε ρηνλνπέδηια ζε θπλήγη ηαξάλδνπ. Πηγή: Δγθπθινπαίδεηα Γνκή (2005), Σφκνο 26, ζει Δικόνα 4: Αλαπαξάζηαζε ηνπ πξψηνπ ζθη φπσο βξέζεθε. Πηγή: [Formenti Federico Ardigo Luca P. Minetti Alberto E. (07/08/2005), pp

43 Δικόνα 5: Ζ εμέιημε ηνπ ζθη. Απφ αξηζηεξά πξνο ηα δεμηά, βξαρνγξαθία πνπ αλαπαξηζηά ηνπο πξψηνπο ζθηέξ, πίλαθαο πνπ αλαπαξηζηά ηνπο Ννξβεγνχο Birkebeiners ηνπ 1200κ.Υ. (Knud Bergslien, 1869), θσηνγξαθία Φηιαλδψλ ζθηέξ ζηα ηέιε ηνπ 19 νπ αη., ραξαθηεξηζηηθή κνξθή θπλεγνχ ηνπ αξθηηθνχ πνιηθνχ θχθινπ θαη ζχγρξνλνο αζιεηήο θαηά ηε δηάξθεηα αγψλσλ. Πηγή: Formenti Federico Ardigo Luca P. Minetti Alberto E. (07/08/2005), pp Οη πξψηνη θαλφλεο γηα ηελ εηζαγσγή ηνπ ζθη ζηνλ αζιεηηζκφ θαζνξίζηεθαλ ζην Σέιεκαξθ ηεο Ννξβεγίαο. Σν 1843 δηεμήρζεζαλ αγψλεο ζην Σξφκζε θαη ην 1860 ν βαζηιηάο ηεο Ννξβεγίαο αζινζέηεζε θχπειιν γηα αγψλεο απηνχ ηνπ είδνπο. Σν 1924 δηνξγαλψζεθαλ ζην ακνλί ηεο Γαιιίαο νη πξψηνη ρεηκεξηλνί Οιπκπηαθνί Αγψλεο θαη ην 1928 δηνξγαλψζεθαλ ζην Εαλθη Άληνλ ηνπ Άξικπεξγθ νη πξψηνη αγψλεο γηα ην θχπειιν Καληαράξ. Σν 1929 ηδξχζεθε ε Γηεζλήο Οκνζπνλδία θη. [Δγθπθινπαίδεηα Γνκή (2005), Σφκνο 26, ζει. 770] Α.3.4 Τν ζύζηεκα ησλ ρηνλνδξνκηθώλ θέληξσλ θαη νη επηπηώζεηο ιεηηνπξγίαο ηνπο Έλα ρηνλνδξνκηθφ θέληξν δελ απνηειεί κφλν κηα επέκβαζε ζην ρψξν αιιά αλήθεη ζε έλα επξχηεξν πιαίζην ζπζηεκάησλ θαη πξέπεη λα εμεηάδεηαη πάληα ζε ζρέζε κε απηά. Σν δηάγξακκα ζπζηεκάησλ παξνπζηάδεηαη παξαθάησ σο εξγαιείν γηα ηελ επεμήγεζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ζπλδέζκσλ θαη ησλ αιιειεμαξηήζεσλ πνπ ππάξρνπλ κεηαμχ ηνπο. Πεξηβάιινλ Υηνλνδξνκηθφ Κέληξν Γνκεκέλν χζηεκα χζηεκα αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ Βηνθπζηθφ χζηεκα Γιάγπαμμα 7: Γηάγξακκα ζπζηεκάησλ. Πηγή: Del Matto Tania (2007), pp.51, ηδία επεμεξγαζία

44 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ χκθσλα ην δηάγξακκα, ππάξρεη άξξεθηε ζρέζε θαη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ, θαζψο απηά ιεηηνπξγνχλ ζην επξχηεξν πιαίζην ηνπ πεξηβάιινληνο θαη επεξεάδνληαη απφ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ επηκέξνπο ζπζηεκάησλ ηνπ. Οκνίσο, ην πεξηβάιινλ επεξεάδεηαη απφ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ελζσκαησκέλνπ ζπζηήκαηνο. Γηα ηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα, απηφ ζεκαίλεη φηη νη δξαζηεξηφηεηέο ηνπο έρνπλ επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ θαη ην πεξηβάιινλ έρεη επηπηψζεηο ζηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα. Γηα παξάδεηγκα, νη εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ πνπ ζπλδένληαη κε ηηο κεηαθηλήζεηο θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ ρηνλνδξνκηθψλ, ηα θαζηζηνχλ θαη ηνπο παξάγνληεο πξφθιεζεο αιιά θαη επαίζζεηα ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή. [Del Matto Tania (2007), pp.51] Οη ελφηεηεο ηνπ δνκεκέλνπ ζπζηήκαηνο ηηο νπνίεο ειέγρεη ή επεξεάδεη έλα ρηνλνδξνκηθφ θέληξν είλαη ηα θηίξηα θαη νη θπζηθέο ππνδνκέο (πίζηεο, νδηθφ δίθηπν θαη δίθηπν χδξεπζεο θαη ειεθηξηζκνχ). Κηίπια Απφβιεηα Φςζικέρ Τποδομέρ ύζηημα ανθπώπινυν δπαζηηπιοηήηυν Βιοθςζικό ύζηημα Δξγαζία Τιηθά Δλέξγεηα Νεξφ Γιάγπαμμα 8: Σν δνκεκέλν ζχζηεκα. Πηγή: Del Matto Tania (2007), pp.51, ηδία επεμεξγαζία. Σν δνκεκέλν ζχζηεκα επεξεάδεηαη απφ ηνλ ηχπν θαη ηνλ φγθν ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξέπεη λα ζηεγαζηνχλ. Έλα δνκεκέλν ζχζηεκα επηζηξέθεη επίζεο ηα απφβιεηα ζηα βηνθπζηθά ζπζηήκαηα, γηα παξάδεηγκα κε ηε πγξψλ θαη αεξνκεηαθεξφκελσλ ξχπσλ. Σα ρηνλνδξνκηθά θέληξα κπνξνχλ λα πξνζειθχζνπλ έλαλ κεγάιν αξηζκφ επηζθεπηψλ πνπ λα ζπληξίςεη ηε δπλαηφηεηα ηεο θπζηθήο ππνδνκήο θαη ησλ βηνθπζηθψλ ζπζηεκάησλ λα παξέρεη ηνπο πφξνπο (πιηθά,

45 ελέξγεηα, λεξφ) θαη ηε δπλαηφηεηα ηνπ βηνθπζηθνχ ζπζηήκαηνο λα απνξξνθά ηα απφβιεηα ηεο δηαδηθαζίαο. [Del Matto Tania (2007), pp.52 53] Απφ ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη ε άκεζε ζχλδεζε ηνπ θχθινπ ιεηηνπξγίαο ησλ ρηνλνδξνκηθψλ θέληξσλ κε ην βηνθπζηθφ ζχζηεκα θαη θαη επέθηαζε κε ην πεξηβάιινλ, θαη ε αιιειεπίδξαζε απηψλ. Γίλεηαη έηζη ην γεληθφ πιαίζην γηα ηελ θαηαλφεζε ησλ επηπηψζεσλ ησλ ρηνλνδξνκηθψλ θέληξσλ ζην ζχλνιν ησλ ζπζηεκάησλ. Γεληθά, νη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ηνπο πεξηγξάθνληαη απφ ην είδνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη απφ ηα θπζηθά απνηειέζκαηα. Οη πην άκεζεο θαη πξνθαλείο επηδξάζεηο εκθαλίδνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ αξρηθψλ ζηαδίσλ θαηαζθεπήο θαη επέθηαζεο ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ. Γηα ην ιφγν απηφ ππάξρεη πάληα ζρεδφλ κηα κειέηε πεξηβαιινληηθήο εθηίκεζεο ε νπνία παξέρεη ην λνκηθφ πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ. πρλά φκσο, δελ ππάξρεη ηίπνηα πεξηζζφηεξν πνπ λα θαζνξίδεη ηελ εμέιημε ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ ζην κέιινλ. [Todd Susan E. Williams Peter W. (2009), pp. 150] Γηα ηελ ηεθκεξίσζε ινηπφλ ηεο αλάγθεο γηα βηψζηκα ρηνλνδξνκηθά θέληξα, αλαιχνληαη ηξεηο βαζηθέο κεηαγελέζηεξέο ηνπο επηπηψζεηο νη νπνίεο επηδξνχλ δπζκελψο ζηε βησζηκφηεηα ησλ θνηλσληθψλ θαη βηνθπζηθψλ ζπζηεκάησλ. Καη αξράο, ιφγσ ηεο άκεζεο αιιειεπίδξαζεο πνπ απαηηείηαη κεηαμχ ηνπ αγνξαζηή θαη ηνπ πσιεηή ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ, ππάξρεη έλα εγγελέο πξφβιεκα βησζηκφηεηαο ην νπνίν ζρεηίδεηαη κε ηνλ πειάηε πνπ πξέπεη λα ηαμηδέςεη πξνθεηκέλνπ λα βηψζεη ηελ εκπεηξία ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Ο ηξφπνο πξφζβαζεο ζηνλ πξννξηζκφ θαη ε απφζηαζε ηνπ ζεσξείηαη φηη κπνξεί λα απνηειέζεη ην ίδην πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα κε ην είδνο ηεο ρξήζεο ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ. Ζ κεηαθνξά ζπρλά αζθεί κεγαιχηεξε νηθνινγηθή επίδξαζε απφ άιινπο ηνκείο φπσο ε ζηέγαζε, ε πξνζσπηθή θαηαλάισζε ησλ ηνπξηζηψλ θαη ε ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα, θαζψο επηδξά θαη ζηηο θνηλφηεηεο θηινμελίαο (host communities) κέζσ ηεο ρξήζεο ηνπ εδάθνπο, ηνπ ζνξχβνπ, ηεο θπθινθνξηαθήο ζπκθφξεζεο, ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο θαη ηεο θαηαλάισζεο ησλ κε αλαλεψζηκσλ πφξσλ. Γεχηεξνλ, ηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα ρξεζηκνπνηνχλ εμαηξεηηθά κεγάιε πνζφηεηα λεξνχ. πγθεθξηκέλα, ε πςειή ρξήζε λεξνχ θαηά ηελ έλαξμε ηεο πεξηφδνπ γηα ηε δεκηνπξγία ρηνληνχ πξνθαιεί επηπιένλ δπζκελείο επηδξάζεηο ζηε βησζηκφηεηα, θαζψο ζεσξείηαη ε πεξίνδνο κε ηα ιηγφηεξα βξφρηλα απνζέκαηα. Ζ απαηηνχκελε

46 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ πνζφηεηα κάιηζηα ππεξβαίλεη θαηά πνιχ ηελ πνζφηεηα πνπ απαηηείηαη γηα ηε ζπληήξεζε ελφο γεπέδνπ γθνιθ. Σξίηνλ, πνιιά ρηνλνδξνκηθά θέληξα ζε φιν ηνλ θφζκν κεηαηξέπνληαη ζε πνιπεπνρηαθνχο πξννξηζκνχο κε δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο θαη ζπρλά εζηηάδνπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο αθίλεηεο ηδηνθηεζίαο σο κέζν βειηίσζεο ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο απφδνζήο ηνπο. Ζ ηάζε πξνο ηα πνιχπιεπξα ρηνλνδξνκηθά θέληξα δεκηνπξγεί κεγαιχηεξεο πηζαλέο ζπλέπεηεο γηα ηελ βησζηκφηεηα, φπσο αξλεηηθέο επηδξάζεηο ζηα δάζε, ζην έδαθνο, ζηε βιάζηεζε, ζηνπο πδάηηλνπο πφξνπο, ζηελ άγξηα θχζε ζηνπο βηφηνπνπο θαη ζηε θπζηθή νκνξθηά. Δπηπιένλ, ιφγσ ηεο γξήγνξεο επέθηαζεο ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ, δεκηνπξγείηαη ην ζέκα ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ ληφπησλ θαηνίθσλ, νη νπνίνη ζπρλά δελ κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ην ζπλερψο απμαλφκελν θφζηνο δσήο θαη εγθαηαιείπνπλ ηελ πεξηνρή. ε φια απηά πξνζηίζεηαη ε θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε, ε εληνλφηεξε ρξήζε ησλ δεκφζησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ππνδνκψλ θαη ε απμαλφκελε θνξνινγηθή επηβάξπλζε ηεο επέθηαζεο ησλ ππνδνκψλ πνπ απνξξνθάηαη απφ ηνπο ληφπηνπο πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηνχλ νη αλάγθεο θαη ηα αηηήκαηα ησλ απμαλφκελσλ θηινμελνχκελσλ ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. [Del Matto Tania (2007), pp. 5 7] Γηα ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο θξίλεηαη απαξαίηεηνο ν επαλαπξνζδηνξηζκφο ησλ πξνηχπσλ γηα ηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα θαη ε ζηξνθή πξνο κηα πεξηζζφηεξν βηψζηκε κνξθή, φπσο απηή ζα αλαιπζεί παξαθάησ. Α.3.5 Σύγρξνλα πξόηππα γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ρηνλνδξνκηθώλ θέληξσλ Βηώζηκα ρηνλνδξνκηθά θέληξα Ζ αλάγθε γηα κηα ζπζηεκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο βησζηκφηεηαο ζηε δηαρείξηζε ηεο βηνκεραλίαο ηεο ρηνλνδξνκίαο αλαπηχζζεηαη εδψ θαη αξθεηά ρξφληα. Καζνδεγείηαη απφ κηα απμαλφκελε εθηίκεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ζην νξεηλφ πεξηβάιινλ ε νπνία απμάλεη θαη ηηο ζπγθξνχζεηο κεηαμχ ησλ ππεπζχλσλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο θαη ησλ πεξηβαιινληηθψλ νκάδσλ ζε δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, θαη απφ κηα αλαπηπζζφκελε εθηίκεζε εθ κέξνπο ησλ ππεχζπλσλ ηεο πεξηνρήο, αλαθνξηθά κε ηηο σθέιεηεο πνπ πξνζθνκίδνληαη

47 απφ ηελ εθαξκνγή ησλ πγηψλ πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ δηαρείξηζεο ζηηο ιεηηνπξγίεο ηνπο. [Todd Susan E. Williams Peter W. (2009), pp ] ηελ Ακεξηθή ε ζπδήηεζε μεθίλεζε πεξίπνπ ην 1998 κε ην θφβν ησλ επηπηψζεσλ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο ζηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα θαη ηηο ζνβαξέο επηπηψζεηο ησλ ρηνλνδξνκηθψλ ζην πεξηβάιινλ σο αξρηθά θίλεηξα θαη ηνλ εκπξεζκφ ζην ρηνλνδξνκηθφ Vail σο αθνξκή. Ο γεληθφηεξνο πξνβιεκαηηζκφο νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία ηνπ Πξάζηλνπ Οδεγνχ ηεο Υηνλνδξνκίαο (Ski Green Guide), ν νπνίνο απνηειεί κηα ζειίδα πνπ εληνπίδεη ηηο πξνζπάζεηεο θαη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο γηα βηψζηκα ρηνλνδξνκηθά θαη ηηο παξνπζηάδεη ζε άξζξα ζην ίληεξλεη ( [Muessig Philipp, (02/09/2009)] Αθνινχζεζε ην 2000 ε ππνγξαθή ηεο Υάξηαο ησλ Βηψζηκσλ Πιαγηψλ (Charter of Sustainable Slopes) κε πξσηνβνπιία ηεο NSAA (US-National Ski Areas Association). Σν θείκελν δίλεη αξρηθά ηηο βαζηθέο θαηεπζχλζεηο γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ θαηαζθεπή ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ θαη ζηε ζπλέρεηα, θαηεπζχλζεηο γηα ηηο ιεηηνπξγίεο-δηαδηθαζίεο ηνπ, φπσο ε δηαρείξηζε ησλ πδάηηλσλ πφξσλ, ε δηαηήξεζε ηεο ελέξγεηαο, ε δηαρείξηζε απνβιήησλ, ε πξνζηαζία ησλ νηθνζπζηεκάησλ, ε δηαρείξηζε ησλ δαζψλ, ε δηαρείξηζε ησλ πγξνηφπσλ, ε πνηφηεηα ηνπ αέξα, ε νπηηθή πνηφηεηα, νη κεηαθηλήζεηο, ε πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε θαη ε πνιηηηθή γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή. [NSAA, (2005), pp. 7 15] Έσο ην επηέκβξε ηνπ 2007, πάλσ απφ 170 ζέξεηξα ηεο Ακεξηθήο πηνζέηεζαλ ηε ζπγθεθξηκέλε Υάξηα, πνζνζηφ πνπ αληηπξνζσπεχεη πάλσ απφ ην 75% ησλ ρηνλνδξνκηθψλ θέληξσλ ηεο ρψξαο, αλάινγα κε ηελ επηζθεςηκφηεηα. [Muessig Philipp, (02/09/2009)] Σν 2004, νη Jorge Rivera θαη Peter de Leon παξαζέηνπλ κηα κειέηε δηαςεχδνληαο ηε Υάξηα θαη ππνζηεξίδνληαο φηη ηα «πξάζηλα» ρηνλνδξνκηθά θέληξα δελ είλαη απαξαίηεηα θαη «ιεπθά». χκθσλα κε απηή, ε ζπκκεηνρή ησλ ρηνλνδξνκηθψλ ζην πξφγξακκα ζπζρεηίδνληαλ κε ηηο ζεζκηθέο πηέζεηο ππφ κνξθή εληζρπκέλεο νκνζπνλδηαθήο παξάιεηςεο θαη πςειφηεξεο θξαηηθήο πεξηβαιινληηθήο δήηεζεο πνπ αζθνχληαη απφ ηηο δεκφζηα ππεξεζίεο, ηηο ηνπηθέο πεξηβαιινληηθέο νκάδεο θαη ηελ θνηλή γλψκε. Δπίζεο, ζχκθσλα κε ηελ αλάιπζε, παξά ηηο ζεζκηθέο πηέζεηο, νη πεξηνρέο πνπ ζπκκεηείραλ εκθάληδαλ ρακειφηεξεο πεξηβαιινληηθέο απνδφζεηο απφ ηηο εθηηκνχκελεο, ιφγσ έιιεηςεο ζπγθεθξηκέλσλ ζεζκηθψλ κεραληζκψλ πνπ λα απνηξέπνπλ ηελ θαηξνζθνπία ζην ηξέρνλ ζρέδην ηνπ πξνγξάκκαηνο. Γειαδή, ην πξφγξακκα δελ πεξηιάκβαλε ζπγθεθξηκέλα

48 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ πεξηβαιινληηθά πξφηππα θαη δελ ππήξραλ θπξψζεηο γηα ηε θησρή επίδνζε. [Rivera Jorge De Leon Peter (2004), pp. 417] Σν 2005 ε Υάξηα αλαζεσξείηαη [NSAA, (2005), pp. 2]. Παξάιιεια, εκθαλίδνληαη θαη νη αθφινπζεο πξνζπάζεηεο: - πλαζπηζκφο Πνιηηψλ ζε Υηνλνδξνκηθέο Πεξηνρέο (Ski Area Citizens Coalition), ν νπνίνο βαζκνινγεί ηα ακεξηθάληθα ρηνλνδξνκηθά ζέξεηξα αλάινγα κε ηελ πεξηβαιινληηθή ηνπο απφδνζε ( - «Κάλνληαο πεξηζζφηεξν πξάζηλε ηελ ρηνλνδξνκηθή πεξηνρή ζαο: Έλα εγρεηξίδην πξφιεςεο ηεο ξχπαλζεο» (Greening Your Ski Area: A Pollution Prevention Handbook) απνδεηθλχεη φηη ππάξρνπλ πξαθηηθέο, απνδεδεηγκέλεο ηερληθέο θαη ηερλνινγίεο γηα ηε κείσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηδξάζεσλ ησλ ιεηηνπξγηψλ ησλ ρηνλνδξνκηθψλ πεξηνρψλ θαη πξνζδηνξίδεη ηνπο πφξνπο πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ην πξνζσπηθφ ψζηε λα εθαξκνζηνχλ. ( - ην on-line Πξάζηλν Γσκάηην (Green Room) ηεο NSAA ζπλνςίδνληαη εθαηνληάδεο πεξηβαιινληηθέο θαη νηθνλνκηθέο βειηηψζεηο, ηα ζηνηρεία επηθνηλσλίαο ησλ ππεπζχλσλ θαη κεξηθέο αλαθνξέο ζηνλ ηζηφ ( Πεξηιακβάλεη: αλαβαηήξεο θαη θηήξηα ηξνθνδνηνχκελα απφ αηνιηθή ελέξγεηα, κηθξνπδξνπιεθηξηθνχο ζηξνβίινπο ζηνλ εμνπιηζκφ πνπ δεκηνπξγεί ρηφλη, πξάζηλα θηήξηα κε απηφλνκε ελέξγεηα, επαλαρξεζηκνπνίεζε ζεξκφηεηαο απφ ηα ζπζηήκαηα ζπκπηεζηψλ γηα ηα νηθήκαηα, ειηαθά ζεξκαηλφκελεο θακπίλεο αλαβαηήξσλ, θαχζηκα βηνληίδει (απφ ην αλαθπθισκέλν ιάδη καγεηξέκαηνο) γηα ηα νρήκαηα, κεηαηξνπή νξγαληθψλ απνβιήησλ ζε ιίπαζκα, κείσζε ρξήζεο ηνμηθψλ ρεκηθψλ. Γηα έλαλ πεξηζζφηεξν βηψζηκν ζρεδηαζκφ ελφο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ, ζα πξέπεη λα εθπιεξψλνληαη ηνπιάρηζηνλ δχν ζηφρνη: ε αλάπηπμε ηεο βησζηκφηεηαο βαζηζκέλεο ζηε ζπλαίλεζε ελφο ζπλφινπ βηψζηκσλ αξρψλ γηα ηελ εμέιημε ηεο πεξηνρήο θαη ε δεκηνπξγία ελφο θνηλά απνδεθηνχ πιαηζίνπ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο ην νπνίν ζα επηβεβαηψλεη φηη νη παξαπάλσ αξρέο ζα εθαξκφδνληαη

49 ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο, ην θέληξν βάζεο ηεο επηρείξεζεο ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ, νη αξρέο θαη ηα πξφηππα ηεο «θαιήο» πεξηβαιινληηθήο ζπκπεξηθνξάο αθφκα θαζνξίδνληαη. Γηα ηα νξαηά θαη ζρεηηθά γεληθά δεηήκαηα φπσο ε αλαθχθισζε θαη ε δηαηήξεζε ηεο ελέξγεηαο, παξέρνληαη νδεγίεο απφ ηηο γεληθέο πεξηβαιινληηθέο νδεγίεο. Ζ απνπζία αξρψλ θαη πξαθηηθψλ γίλεηαη εληνλφηεξα αηζζεηή ζε νηθνινγηθά δηαρεηξηζηηθά δεηήκαηα φπσο ε επαλαβιάζηεζε, ε πξνζηαζία ησλ πγξφηνπσλ θαη ε θαηαζθεπή ζε επαίζζεηεο νηθνινγηθά πεξηνρέο. [Todd Susan E. Williams Peter W. (2009), pp ] Σν ζέκα ινηπφλ, έγθεηηαη ζην πψο νη αξκφδηεο επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα ελζαξξπλζνχλ γηα λα αθνινπζήζνπλ απηά ηα κέηξα ή γηα λα εθαξκφζνπλ κηα λέα βηψζηκε δηαρείξηζε ρξήζεο ηνπ εδάθνπο. Γηα ηε βειηίσζε ηεο θαηάζηαζεο, ζεσξείηαη φηη ππάξρνπλ δχν επηινγέο: πηζηνπνηεηηθά ή βξαβεία γηα ηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα ζε θαιή θαηάζηαζε, θαη πεξηνξηζκνί θαη θαλνληζκνί βαζηζκέλνη ζηελ πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία. Οη δηνηθεηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ ζηεξίδνληαη ζε πεξηνξηζκνχο θαη θαλνληζκνχο, νδεγνχλ κφλν ζε κεξηθέο αιιαγέο, αιιά φρη ζε κηα πην πξνεγκέλε νηθνινγηθή δηαρείξηζε ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ. [Pröbstl Ulrike (2006), pp. 1] Γηα ην ιφγν απηφ θαηεπζπλφκαζηε πξνο ηελ πηνζέηεζε κέηξσλ θαη πξαθηηθψλ αμηνιφγεζεο ηεο θαηάζηαζεο ησλ ρηνλνδξνκηθψλ. A Η πξαθηηθή EMAS Μία απφ απηέο ηηο πξαθηηθέο απνηειεί ην χζηεκα Οηθνινγηθήο Γηαρείξηζεο θαη Διέγρνπ (EMAS: EU Eco-Management and Audit Scheme), ην νπνίν απνηειεί έλα δηαρεηξηζηηθφ εξγαιείν γηα εηαηξίεο θαη άιινπο νξγαληζκνχο πνπ αμηνινγεί, αλαθέξεη θαη βειηηψλεη ηελ πεξηβαιινληηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά. [Europa, (03/11/2009)] Δίλαη έλαο κεραληζκφο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κέζσ ηνπ νπνίνπ αλαγλσξίδνληαη νη νξγαληζκνί εθείλνη πνπ βειηηψλνπλ ηηο πεξηβαιινληηθέο ηνπο επηδφζεηο ζε δηαξθή βάζε. Βαζίδεηαη ζηνλ Καλνληζκφ (ΔΚ) 761/2001 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, θαη έρεη σο ζηφρνπο:

50 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ ηελ πξνψζεζε ηεο ζπλερνχο βειηίσζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηδφζεσλ φισλ ησλ νξγαληζκψλ πνπ εδξεχνπλ ζηελ Δπξψπε, δεκνζίσλ θαη ηδησηηθψλ ηελ αλαγλψξηζε ησλ νξγαληζκψλ εθείλσλ πνπ έρνπλ πηνζεηήζεη ζπζηήκαηα πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο θαη έρνπλ θξνληίζεη θαη γηα ηελ εμσηεξηθή πηζηνπνίεζή ηνπο θαη ηε γλσζηνπνίεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο πξνφδνπ ησλ νξγαληζκψλ απηψλ ζην επξχηεξν θνηλφ ηφζν γηα επηβξάβεπζε ησλ ηδίσλ φζν θαη γηα ηελ ελζάξξπλζε θαη άιισλ λα αθνινπζήζνπλ ζηνλ ίδην δξφκν. [ΤΠΔΥΧΓΔ Διιεληθή επηηξνπή EMAS, (nd)] Απηφ ην πιαίζην αληηπξνζσπεχεη έλα νηθνλνκηθφ φξγαλν βαζηζκέλν ζηελ αγνξά, ην νπνίν επηηξέπεη ζηηο επηρεηξήζεηο ζε δηάθνξνπο ηνκείο λα παξνπζηάζνπλ πεξηβαιινληηθή ζπλείδεζε θαη λα πηνζεηήζνπλ ηελ πεξηβαιινληηθά αξκφδηα ζπκπεξηθνξά, ελψ ζπγρξφλσο νη επηρεηξήζεηο πξνζπαζνχλ λα βειηηζηνπνηήζνπλ ηηο ιεηηνπξγηθέο δηαδηθαζίεο ηνπο. Αληηπξνζσπεχεη κηα ιηγφηεξν ηζρπξή πξνζέγγηζε απφ ηνπο παξαδνζηαθνχο θαλνληζκνχο γηα ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηελ θαζνδήγεζε ηεο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο ησλ ρηνλνδξνκηθψλ θέληξσλ θαηά ηξφπν πεξηβαιινληηθά πγηή. Με ηελ πηνζέηεζε απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο, έλα ρηνλνδξνκηθφ θέληξν πξέπεη λα δερηεί ην ξφιν θαη ηελ ππεπζπλφηεηά ηνπ ζηελ πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε. Απαξαίηεην ινηπφλ ζεσξείηαη έλα κφληκν ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο. Σν πιαίζην έρεη εθαξκνζηεί ήδε ζε δηάθνξεο βηνκεραληθέο θαη δηνηθεηηθέο εθαξκνγέο (π.ρ. δπζνπνηεία), θαη εκθαλίδεηαη αξθεηά εχθακπην γηα λα πξνζαξκνζηεί ζρεδφλ ζε νπνηαδήπνηε θαηάζηαζε. Δπίζεο, νπνηαδήπνηε ιεηηνπξγία θάησ απφ ην EMAS ζα πξέπεη λα επαλαιάβεη ηελ αμηνιφγεζή ηεο θαη λα επαλαπξνζδηνξίζεη ην αμηνινγηθφ πιαίζηφ ηεο θάζε ηξία έηε. Απηέο νη πξνζπάζεηεο είλαη επίζεο πηζαλφ λα έρνπλ ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηε δεκνζηφηεηα θαη λα πξνζειθχζνπλ λέεο νκάδεο-ζηφρνπο. ε ρηνλνδξνκηθά θέληξα ζηελ Διβεηία, ην Ληρηελζηάηλ θαη ηελ Απζηξία δνθηκάζηεθε θαη αλαπηχρζεθε κηα επηηπρήο πξνζαξκνγή ηνπ EMAS. Ζ εθαξκνγή ηνπ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο νδήγεζε ζε ζεηηθά απνηειέζκαηα ζρεηηθά κε ηνλ επηζθέπηε θαη ηελ νηθνινγηθή δηαρείξηζε. [Pröbstl Ulrike (2006), pp. 1]

51 Περιβαλλοντικι εξζταςθ Περιβαλλοντικι πολιτικι και ςτόχοι Οικο-ζλεγχοσ Δπανάλητη κάθε 3 σπόνια (max) Περιβαλλοντικό πρόγραμμα (ςτόχοι και μζτρα) Πραγματοποίθςθ περιβαλλοντικοφ προγράμματοσ Επικφρωςθ Πιστοποίηση Οικο-αναφορά Επικφρωςθ Γιάγπαμμα 9: Μνληέιν δηαδηθαζίαο EMAS. Πηγή: Pröbstl Ulrike (2006), pp. 2. Α.3.6 Πεξηπηώζεηο ρηνλνδξνκηθώλ θέληξσλ παγθνζκίσο Ζ ρηνλνδξνκία ζηνλ θφζκν είλαη έλα άζιεκα πνπ αλαπηχζζεηαη ηαρχηαηα. ηνλ παξαθάησ ράξηε δηαθξίλνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα ρηνλνδξνκηθά θέληξα ηνπ θφζκνπ. Δικόνα 6: Γηάζεκα ρηνλνδξνκηθά θέληξα παγθνζκίσο. Πηγή: Maps of the World, (2009)

52 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ θνπφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θεθαιαίνπ είλαη λα παξνπζηάζεη νξηζκέλα απφ ηα πην ζχγρξνλα ρηνλνδξνκηθά θέληξα ηα νπνία αθνινπζνχλ πεξηζζφηεξν θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ θξηηήξηα θαη πξνηάζεηο θαηά ηελ θαηαζθεπή θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπο. Α Η πξσηνβνπιία ηεο Hakuba, Ιαπσλία Σνλ Οθηψβξε ηνπ 2008, εθηά ρηνλνδξνκηθά θέληξα ηνπ ρσξηνχ Hakuba ηεο Ηαπσλίαο αλέιαβαλ ηελ ππνρξέσζε λα γίλνπλ πεξηζζφηεξν θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ κε ηελ ππνγξαθή ηεο Γηαθήξπμεο Hakuba Eco-Ski Resorts. Σν ρσξηφ έρεη θαηνίθνπο πεξίπνπ θαη ην 90% απηψλ απαζρνινχληαη ζηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα. Ο ρηνλνδξνκηθφο ηνπξηζκφο ινηπφλ, απνηειεί ην θαζαξφ εηζφδεκα ηεο πεξηνρήο. Με ηελ ειπίδα ηεο ζηξνθήο ηεο ρηνλνδξνκηθήο βηνκεραλίαο πξνο ηελ νηθνινγία, κεξηθνί εζεινληέο ηνπ ρσξηνχ νξγάλσζαλ ηνλ Ηνχλε ηνπ 2004 ην πκβνχιην Πξνψζεζεο ηεο Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο Hakuba (Hakuba Environmental Education Promotion Council), ην απνθαινχκελν Hakuba Econet, θαη μεθίλεζαλ νη ζπλεδξηάζεηο ησλ νκάδσλ κειέηεο γηα ηα πεξηβαιινληνινγηθά ζέκαηα θαη ηελ νξγάλσζε ηεο έξεπλαο. Απηή ε βαζηθή νξγάλσζε βειηίσζε βαζκηαία ηελ πιεξνθφξεζε ησλ θαηνίθσλ θαη επέθηεηλε ην δίθηπν ζπλεξγαζίαο ζηελ θνηλφηεηα, κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία ρηνλνδξνκηθψλ θέληξσλ θηιηθφηεξσλ πξνο ην πεξηβάιινλ. Δικόνα 7: Υηνλνδξνκηθφ θέληξν ηεο Hakuba. Πηγή: Tsunoda Ichie, (03/2010)

53 Σν επηέκβξε ηνπ 2008, ην πξφγξακκα Hakuba Econet θέξδηζε ην κεγάιν βξαβείν ζην «Sawayaka Shinshu eco-grand Prix,» πνπ νξγαλψζεθε απφ ην Κέληξν Ναγθάλν γηα ηε Γξάζε έλαληη ηεο Κιηκαηηθήο Αιιαγήο (Nagano Center for Climate Change Action). Ζ πξφηαζε, επηιέρζεθε γηα ην δηαγσληζκφ "2009 Stop Climate Change -- One Village, One Action at a Time" ηνπ Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο φπνπ θαη θέξδηζε ην Βξαβείν Οηθνηνπξηζκνχ (Review Board Special Award Ecotourism Award). Μεξηθέο απφ ηηο θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ πξνζεγγίζεηο ησλ ρηνλνδξνκηθψλ ηεο Hakuba είλαη νη εμήο: - πιινγή ηνπ ρξεζηκνπνηεκέλνπ ιαδηνχ καγεηξέκαηνο γηα ηα θαχζηκα βηνληίδει. - Κνκπνζηνπνίεζε νξγαληθψλ απνβιήησλ θαη δσξεάλ δηάζεζε ζηνπο γεσξγνχο γηα ιίπαζκα. - Απνδνηηθφηεξε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο κε ηελ χπαξμε ελφο θεληξηθνχ, εζσηεξηθνχ θαπζηήξα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα φιεο ηηο ρξήζεηο (ιεηηνπξγία αλαβαηήξσλ, ζέξκαλζε, δεζηφ λεξφ). - Υξεζηκνπνίεζε ησλ μχιηλσλ ππνιεηκκάησλ θαη ηνπ μχινπ απφ ηε δαζηθή ζπληήξεζε γηα ηε δηαθφζκεζε ηνπ ηνπίνπ. - Γαζηθή δηαηήξεζε κε ηελ χπαξμε κηαο κνξθήο ηξάπεδαο γηα ηε ζπιινγή βειαληδηψλ πνπ ζηε ζπλέρεηα κεηαθπηεχνληαη. Ζ πξσηνβνπιία απηή δελ έρεη σο ζηφρν κφλν ηε δεκηνπξγία πεξηζζφηεξν θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ ρηνλνδξνκηθψλ θέληξσλ αιιά θαη ηε ζηξνθή νιφθιεξνπ ηνπ ρσξηνχ πξνο ηε βησζηκφηεηα κέζσ ηεο επαηζζεηνπνίεζεο φιεο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. [Tsunoda Ichie, (03/2010)]. Α Η πεξίπησζε ηνπ Grand Targhee, Wyoming, US Δλζσκαησκέλν ζηνλ εζληθφ δξπκφ Caribou-Targhee, ζηελ νξνζεηξά Teton, ην ζπγθεθξηκέλν ρηνλνδξνκηθφ θαη νη επηζθέπηεο ηνπ κνηξάδνληαη κηα βαζηά ζχλδεζε κε ην θπζηθφ ηνπ πεξηβάιινλ. Όιε ε ελέξγεηα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηνπο αλαβαηήξεο

54 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ αηνιηθή ή ηελ πδξνειεθηξηθή δχλακε θαη ην θηήξην εθκάζεζεο παξάγεη απηφλνκα ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηά ηνπ κέζσ κηαο ζεηξάο θσηνβνιηατθψλ 660 Watt ζηε ζηέγε ηνπ. Αλαθπθιψλεηαη επίζεο πεξίπνπ ην 40% ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ θαη ρξεζηκνπνηείηαη ην βηνληίδει ζηα ιεσθνξεία, ηα θνξηεγά, θαη ηα ξαηξάθ ηνπ. [Melville Greg, (18/12/2009)] Βαζηθφο ζηφρνο είλαη ν πεξηνξηζκφο ηνπ αληίθηππνχ ηνπ ζην ηνπηθφ θαη παγθφζκην πεξηβάιινλ κε αιιαγέο πνπ εμεηάδνπλ ηε δηαρείξηζε απνβιήησλ, ηελ ελεξγεηαθή ρξήζε θαη ηα ηνπηθά νηθνζπζηήκαηα. Γίλεη πξνηεξαηφηεηα ζηελ βησζηκφηεηα κε ηε ιήςε ησλ ηζρπξψλ κέηξσλ γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ αλζξαθηθνχ ηνπ απνηππψκαηνο. [Grand Targhee Resort, (2010)] Δικόνα 8: Σν ρηνλνδξνκηθφ θέληξν Grand Targhee ζηνλ εζληθφ δξπκφ Caribou-Targhee. Πηγή: Grand Targhee Resort, (2010). Α H πξόηαζε ηνπ Michael Jantzen γηα έλα θηιηθό πξνο ην πεξηβάιινλ μελνδνρείν πίζηα ζθη Ο αξρηηέθηνλαο Michael Jantzen παξνπζίαζε κηα ελδηαθέξνπζα, θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ πξφηαζε γηα ην πψο ζα κπνξνχζε έλα μελνδνρείν λα θαηαζθεπαζηεί κε βάζε ην βηνθιηκαηηθφ ζρεδηαζκφ θαη λα απνηειεί παξάιιεια θαη πίζηα ζθη. Σν North Slope Ski Hotel απνηειείηαη απφ 95 πνιπηειή δσκάηηα ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ κε βάζε ηελ αηνιηθή θαη ειηαθή ελέξγεηα. Οθηψ κεγάινη θάζεηνη

55 αλεκνζηξφβηινη ηνπνζεηνχληαη ζηελ θνξπθή ηνπ μελνδνρείνπ, θαη κηα πνιχ κεγάιε ζεηξά εχθακπησλ θσηνβνιηατθψλ θπηηάξσλ θαιχπηνπλ ηε ρακειφηεξε ζηξακκέλε θπξηή πιεπξά ηεο δνκήο ε νπνία είλαη ζηξακκέλε πξνο ην λφην. Όιν ην μελνδνρείν ρηίζηεθε απφ ηα πην θαηάιιεια θαη βηψζηκα δνκηθά πξντφληα πνπ είλαη δηαζέζηκα ζηελ αγνξά. Σα κεγάια παξάζπξα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα βνεζήζνπλ παζεηηθά ηελ ειηαθή ζεξκφηεηα ην μελνδνρείν, καδί κε ηνπο βαζεηά ζακκέλνπο γήηλνπο ζσιήλεο. Δπίζεο, παξέρνπλ θπζηθφ θσο θαη εμαεξηζκφ ζην μελνδνρείν. Σέινο, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο ελνίθνπο λα παξάγνπλ κφλνη ηνπο ειεθηξηθή ελέξγεηα κε ηε ρξήζε ηνπ γπκλαζηεξίνπ θαη ηνπ spa. Σν ζεκαληηθφηεξν ζηε δνκή ηνπ μελνδνρείνπ είλαη ην ζρήκα ηνπ, ην νπνίν παξέρεη ζηνπο δηακέλνληεο κηα πίζηα κήθνπο 400 πνδηψλ, ζηελ νπνία αλεβαίλεηο κε αλειθπζηήξα. Θεηηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη ε ζπγθεθξηκέλε πίζηα κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ, θαζψο είλαη θαηαζθεπαζκέλε κε έλα εηδηθφ πιηθφ θαη δελ απαηηεί ρηφλη. Δπίζεο, ε πίζηα, ζρεδηάζηεθε λα ζπιιέγεη ην λεξφ ηεο βξνρήο θαη ην ρηφλη πνπ ιηψλεη, δηνρεηεχνληάο ην ζε κεγάια δνρεία απνζήθεπζεο ζηε βάζε ηεο. Σν λεξφ απηφ αλαθπθιψλεηαη θαη ρξεζηκνπνηείηαη εληφο θαη εθηφο ηνπ μελνδνρείνπ. [Jantzen Michael, (2010)] Δικόνα 9: Σν μελνδνρείν πίζηα North Slope Ski Hotel ηνπ Michael Jantzen. Πηγή: Jantzen Michael, (2010). Α.3.7 Φηνλνδξνκηθά θέληξα ζηελ Διιάδα Σα ρηνλνδξνκηθά θέληξα ηεο Διιάδαο βαζίδνληαη κέρξη ζηηγκήο ζε πξφηππα αλάπηπμεο ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ, ελψ δηαθξίλνληαη γηα ηελ έιιεηςε ζρεδηαζκνχ θαη ηελ απζαηξεζία ζηηο εγθαηαζηάζεηο

56 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ ην επεηξσηηθφ ηκήκα ηεο ρψξαο ιεηηνπξγνχλ, ζπλνιηθά, 20 ρηνλνδξνκηθά θέληξα ζχγρξνλσλ πξνδηαγξαθψλ, πνπ απνηεινχλ ζεκαληηθνχο πφινπο γηα ηελ αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ ρεηκεξηλνχ ηνπξηζκνχ θαη είλαη ηδηαίηεξα πξνζθηιή ηφζν ζηνπο Έιιελεο, φζν θαη ζηνπο μέλνπο επηζθέπηεο. [Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ, (nd)] Πίνακαρ 4: Υηνλνδξνκηθά Κέληξα Διιάδαο αλά Πεξηθέξεηα θαη Ννκφ. Ννκόο Βνπλό Πεξηνρή Αλαηνιηθή Μαθεδνλία θαη Θξάθε Γξάκαο Φαιαθξό Άγην Πλεύκα Καβάιαο Παγγαίν Κνηιάδα Οξθέα εξξώλ Βξνληνύο Λατιηάο Κεληξηθή θαη Γπηηθή Μαθεδνλία Γξεβελώλ Βαζηιίηζα Γηάζειν Βαζηιίηζαο Ηκαζίαο Βέξκην Σξία Πέληε Πεγάδηα Ηκαζίαο Βέξκην έιη Καζηνξηάο Βέξλν (Βίηζη) Ομπά Πέιιαο Βόξαο (Κατκάθηζαιαλ) Βόξαο (Κατκάθηζαιαλ) Πηεξίαο Πηέξηα Όξε Διαηνρώξη Φιώξηλαο Βέξλν (Βίηζη) Βίγια Ήπεηξνο Ισαλλίλσλ Πίλδνο Πξνθήηεο Ηιίαο Ισαλλίλσλ Πίλδνο Καξαθόιη Θεζζαιία Λάξηζαο Όιπκπνο Βξπζνπνύιεο Μαγλεζίαο Πήιην Αγξηνιεύθεο Σξηθάισλ Κνδηάθαο Πεξηνπιηώηηθα Ληβάδηα ηεξεά Διιάδα Βνησηίαο Παξλαζζόο Γεξνληόβξαρνο Φζηώηηδαο Παξλαζζόο Κειιάξηα Φηεξνιάθθα Δπξπηαλίαο Σπκθξεζηόο (Βεινύρη) Γηαβνιόηνπνο Πεινπόλλεζνο Αξθαδίαο Μαίλαιν Οξνπέδην Οζηξαθίλαο Αραΐαο Υεικόο (Αξνάληα) Βαζηά Λάθθα Πηγή: Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ, (nd), Υηνλνδξνκηθά Κέληξα

57 Δικόνα 10: Ννκνί κε ρηνλνδξνκηθά θέληξα ζηελ Διιάδα. Πηγή: Υηνλνδξνκηθά Κέληξα Διιάδα, (nd). Μεραλνγξαθεκέλα ζηνηρεία γηα ηα κεγέζε ηνπξηζηηθήο θίλεζεο ηνπ ρεηκεξηλνχ ηνπξηζκνχ ζηελ Διιάδα δε δίδνληαη ή δελ ππάξρνπλ. Παξφια απηά, ζχκθσλα κε ηειεθσληθή ζπλνκηιία κε ηνλ θ. Γηνβαλφπνπιν Κσλζηαληίλν 5, πξφεδξν ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ ειίνπ, ζε θαιέο πεξηφδνπο ην έιη ζπγθεληξψλεη γχξσ ζηα άηνκα, ελψ θέηνο ζπγθέληξσζε θαη πέξπζη Αληίζηνηρα, ζχκθσλα κε ηειεθσληθή ζπλνκηιία κε ηνλ θ. Σζέγθα Γεκήηξην 6, ζπλεξγάηε ηνπ Διιεληθνχ πιιφγνπ Σνπξηζηηθήο Υηνλνδξνκίαο, ν Παξλαζζφο ζπγθεληξψλεη πεξί ηνπο κε επηζθέπηεο θαη ρηνλνδξφκνπο εηεζίσο, ηα Καιάβξπηα , ην Μέλαιν θαη ην Κατκάθηζαιαλ Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο θαη ιεπηνκέξεηεο γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο θάζε ρηνλνδξνκηθνχ παξνπζηάδνληαη ζην Παξάξηεκα (Π.2). 5 Σειεθσληθή ζπλνκηιία πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο 27/04/ Σειεθσληθή ζπλνκηιία πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο 07/05/

58 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Μέξνο Β - Αλάιπζε Β.1 Πξνζδηνξηζκόο πεξηνρήο κειέηεο έληαμε ζηελ επξύηεξε πεξηνρή Ο Όιπκπνο βξίζθεηαη αλάκεζα ζε δχν πεξηθέξεηεο θαη δχν λνκνχο. Σνπνζεηείηαη ζηε ΒΑ πιεπξά ηεο Θεζζαιίαο θαη ζην ΝΓ άθξν ηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο θαη εηδηθφηεξα ζηα φξηα ησλ Ννκψλ Πηεξίαο θαη Λάξηζαο. Υσξίδεηαη ζε δπν ζπγθξνηήκαηα, ηνλ Άλσ θαη Κάησ Όιπκπν κε θπζηθφ ζχλνξν απηψλ ησλ δπν ην ξέκα ηεο Εειηάλαο, πνπ μεθηλάεη απφ ην ρσξηφ Καξπά θαη θηάλεη αλαηνιηθά σο ηελ ζάιαζζα. [Όιπκπνο, (2010)] Απνηειεί ην ςειφηεξν βνπλφ ηεο Διιάδαο θαη ην δεχηεξν ζε χςνο βνπλφ ησλ Βαιθαλίσλ. Δικόνα 11: Ζ ζέζε ηνπ Οιχκπνπ ζε ζρέζε κε ηηο Πεξηθέξεηεο Θεζζαιίαο θαη Κ. Μαθεδνλίαο θαη ηνπο Ννκνχο Λάξηζαο θαη Πηεξίαο. Πηγή: NASA Earth Observatory, ηδία επεμεξγαζία. Ο Μχηηθαο, ε πςειφηεξε θνξπθή ηνπ, απέρεη ζε επζεία απφζηαζε 263ρικ. απφ ηελ Αζήλα θαη 78ρικ. απφ ηε Θεζζαινλίθε, ελψ απφ ηηο αθηέο ηεο Πηεξίαο απέρεη 18 θαη απφ ηελ Καηεξίλε 24ρικ. Σν αλάγιπθφ ηνπ εκπεξηέρεη βξαρψδεηο θαη

59 απφθξεκλεο θνξπθέο, βαζηέο ραξάδξεο, αιπηθά ιηβάδηα θαη δάζε ζηα ρακειφηεξα ηκήκαηά ηνπ. Ζ ζπλνιηθή έθηαζε ηνπ Οιχκπνπ αλέξρεηαη ζηα 500 πεξίπνπ ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα θαη είλαη ζρεδφλ θπθιηθή κε κέζε δηάκεηξν 25 ρηιηφκεηξα πεξίπνπ θαη πεξίκεηξν γχξσ ζηα 80 ρηιηφκεηξα. Όζνλ αθνξά ηνλ Δζληθφ Γξπκφ Οιχκπνπ, ε ζπλνιηθή ηνπ έθηαζή αλέξρεηαη ζε ζηξέκκαηα κε ππξήλα ζηξεκκάησλ. [Φνξέαο Γηαρείξηζεο Δζληθνχ Γξπκνχ Οιχκπνπ, (2008), Γεληθέο πιεξνθνξίεο πεξηνρήο]. Έλα απφ ηα βαζηθά θξηηήξηα επηινγήο ηεο πεξηνρήο κειέηεο είλαη λα αθνινπζεί δηνηθεηηθά φξηα ψζηε λα ππάξρνπλ ζηαηηζηηθά ζηνηρεία. Έηζη, ε πεξηνρή κειέηεο πεξηνξίδεηαη ζην ζεζζαιηθφ ηκήκα ηνπ Οιχκπνπ ζην Ννκφ Λάξηζαο θαη πεξηιακβάλεη ηνπο Καπνδηζηξηαθνχο Γ. Οιχκπνπ θαη Κ. Καξπάο. Ζ ζέζε ηνπο δηαθξίλεηαη ζηνπο παξαθάησ ράξηεο. Δικόνα 12: Ζ πεξηνρή κειέηεο ζε ζρέζε κε ηε δνξπθνξηθή θσηνγξαθία ηεο πεξηνρήο ηνπ Οιχκπνπ. Πηγή: NASA Earth Observatory, ηδία επεμεξγαζία

60 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Δικόνα 13: Υάξηεο πεξηνρήο κειέηεο. Πηγή: Ηδία επεμεξγαζία. χκθσλα κε ην Ν. 3852/2010 θαη ην «Πξφγξακκα Καιιηθξάηε», νη παξαπάλσ πεξηνρέο απφ 01/01/2011 ζα αλήθνπλ ζην δηεπξπκέλν Γ. Διαζζφλαο. Σν γεγνλφο απηφ δελ επεξεάδεη ηελ κειέηε θαζψο νη δηνηθεηηθέο πεξηνρέο δελ θαηαξγνχληαη αιιά ππάγνληαη ζε έλα δηεπξπκέλν δήκν. Β.2 Πεξηγξαθή ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο Β.2.1 Φπζηθό πεξηβάιινλ Β Γεσκνξθνινγία Γεσπεξηβάιινλ Ο Όιπκπνο, απνηειεί ην πςειφηεξν βνπλφ ηεο Διιάδνο θαη ην δεχηεξν ζε χςνο ηεο Βαιθαληθήο ρεξζνλήζνπ. Δίλαη έλαο ζρεηηθά κηθξφο ζε έθηαζε, ζπκπαγήο αδηάζπαζηνο θαη ζρεδφλ θπθιηθνχ ζρήκαηνο νξεηλφο φγθνο, αξθεηά βξαρψδεο, κε νμείεο θνξπθέο, εθηεηακέλεο ξάρεο - θνξπθνγξακκέο θαη κεγάιεο απφηνκεο πιαγηέο πνπ θαηαθεξκαηίδνληαη απφ βαζηέο ραξάδξεο. [Οξεηβαηείλ, (2001)]

61 Β εηζκνγελείο πεξηνρέο χκθσλα κε ηνλ παξαθάησ ράξηε θαη ην Φ.Δ.Κ. Β 1154/ , Απφθαζε Αξηζ. Γ17α/115/9/ΦΝ275, [ζει. 2 14], ε πεξηνρή ηνπ Οιχκπνπ αλήθεη ζηε δψλε ζεηζκηθήο επηθηλδπλφηεηαο Η, κε ζεηζκηθή επηηάρπλζε εδάθνπο α (Α=α g, g: επηηάρπλζε βαξχηεηαο) ίζε κε 0.16, γεγνλφο πνπ ηελ θαζηζηά ζεηζκηθά αζθαιή δψλε. Δικόνα 14: Υάξηεο Εσλψλ εηζκηθήο Δπηθηλδπλφηεηαο ηεο Διιάδνο. Πηγή: Φ.Δ.Κ. Β 1154/ , Απφθαζε Αξηζ. Γ17α/115/9/ΦΝ275, ζει. 2. Β Πεξηνρέο έληνλσλ θιίζεσλ Γχν κεγάιεο ξεκαηηέο ραξάδξεο, απηή ηνπ Μαπξφινγγνπ - Αγίνπ Γηνλπζίνπ (Δληππέαο πνηακφο) κήθνπο 13 ρικ. θαη απηή ηνπ Μαπξαηδά - παξκνχ κήθνπο 10 ρικ., ελψλνληαη ζην νξνπέδην Μπάξα, ζε χςνο 2350 κ., θαη ρσξίδνπλ ηελ πεξηνρή ηνπ Οιχκπνπ ζε δχν κεγάια ειιεηςνεηδή ηκήκαηα, ην Β - ΒΓ κε ςειφηεξε θνξπθή ην Μχηηθα (2917κ.) θαη ην Ν - ΝΑ κε ςειφηεξε θνξπθή ηνλ Καιφγεξν (2701κ.)

62 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Οη ζεκαληηθφηεξεο θνξπθέο ηνπ Οιχκπνπ, φπσο δηαθξίλεηαη θαη ζηε δηπιαλή εηθφλα, είλαη νη θεληξηθέο θαη ςειφηεξεο θνξπθέο ηνπ, δειαδή ν Μχηηθαο (2917κ.), ην ρνιεηφ (2911κ.) θαη ην ηεθάλη (2909κ.). Οη θνξπθέο απηέο πςψλνληαη ζρεδφλ θαηαθφξπθα, ζ' έλα ηφμν 200 ν πεξίπνπ, ζρεκαηίδνληαο ηα Μεγάια Καδάληα, κε άλνηγκα κ. ρνιεηφ ηεθάλη θαη βάζνο κ. [Οξεηβαηείλ, (2001)] Δικόνα 15: Οη θνξπθέο ηνπ Οιχκπνπ. Πηγή: Science Wiki, (03/11/2009). Δικόνα 16: Κνξπθέο ηνπ Οιχκπνπ. Πηγή: Πεξηθέξεηα Θεζζαιίαο (2009), ηδία επεμεξγαζία. Αλ θαη θξίλεηαη δχζθνινο ν δηαρσξηζκφο ησλ θνξπθψλ κεηαμχ Θεζζαιίαο θαη Μαθεδνλίαο θαζψο ην φξην ησλ πεξηθεξεηψλ ην απνηεινχλ νη ίδηεο νη θνξπθέο, ζε γεληθέο γξακκέο ζα ιέγακε φηη ν Θεζζαιηθφο Όιπκπνο απαξηίδεηαη απφ ηνπο ηξηγσληθνχο φγθνπο Μχηηθα, ρνιεηφ, Άγηνο Αληψληνο (2815κ.), Αιψληα (2684κ.),

63 Πξνθήηεο Ζιίαο (2786κ.), Πχξγνο (2484κ.) θαη Καθάβξαθαο (2618κ.). [Αδάκνπ Γ. (1982), ζει. 1] Δικόνα 17: Οη θνξπθέο ηνπ Οιχκπνπ απφ ηε Θεζζαιηθή πιεπξά. Πηγή: Google Earth (2010). Σν πςφκεηξν, ε θιίζε ηνπο θαη ε άγξηα θχζε ηνπο ηηο θαζηζηά κνλαδηθέο γηα ηνλ Διιαδηθφ ρψξν, γεγνλφο ην νπνίν πξνθαιεί ην ελδηαθέξνλ πνιιψλ νξεηβαηψλ παγθνζκίσο. Β Γεσινγηθά ζηνηρεία Ο Όιπκπνο ζεσξείηαη έλα απφ ηα λεφηεξα βνπλά ηνπ θφζκνπ κε ειηθία πνπ δελ μεπεξλά ηα 200 εθ. ρξφληα. Ο ζρεκαηηζκφο ηνπ νθείιεηαη ζηελ αιπηθή νξνγέλεζε. [Δγθπθινπαίδεηα Γνκή (2005), Σφκνο 21, ζει. 752] Ζ πεξηνρή ησλ θνξπθψλ ηνπ Οιχκπνπ θαηέρεηαη απφ κηα ζπλερή αλζξαθηθή ηδεκαηνγελή ζεηξά ειηθίαο Σξηαδηθνχ-Ζσθαίλνπ, ε νπνία πεξηβάιιεηαη νινθιεξσηηθά απφ ηα θξπζηαιινζρηζηψδε θαη ηα Σξηαδηθά κάξκαξα ηεο Πειαγνληθήο δψλεο. Ζ αλζξαθηθή ηδεκαηνγελήο ζεηξά ηεο πεξηνρήο ησλ θνξπθψλ ηνπ Οιχκπνπ πεξηιακβάλεη αλαιπηηθά ηα εμήο ζηξψκαηα απφ θάησ πξνο ηα πάλσ: αζβεζηφιηζνη θαη δνινκίηεο ειηθίαο Άλσ Σξηαδηθνχ, αζβεζηφιηζνη θαη δνινκίηεο Ηνπξαζηθνχ, αζβεζηφιηζνη θαη δνινκίηεο Κξεηηδηθνχ Κάησ Ζσθαίλνπ θαη θιχζρεο

64 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ ζρηζηνςακκηηνθξνθαινπαγνχο ειηθίαο Ζσθαίλνπ, φπσο δηαθξίλεηαη απφ ηηο παξαθάησ ηνκέο. Δικόνα 18: Γηαδνρηθέο ζρεκαηηθέο γεσινγηθέο ηνκέο ηεο πεξηνρήο ηνπ Οιχκπνπ κε ηελ πνιχπινθε ηεθηνληθή δνκή ησλ θαιπκκάησλ. 1: Νενγελείο θαη Σεηαξηνγελεί απνζέζεηο, 2 6: απηφρζνλε ζεηξά Οιχκπνπ, 2:θιχζρεο Ζσθαίλνπ, 3: αζβεζηφιηζνη Ζσθαίλνπ, 4: αζβεζηφιηζνη Κξεηηδηθνχ, 5: Αζβεζηφιηζνη Ηνπξαζηθνχ, 6: Αζβεζηφιηζνη Σξηαδηθνχ, 7: αλζξαθηθά πεηξψκκαηα, 8: «ζεηξά Ακπειάθηα», 9: πεηξψκαηα Πειαγνληθήο, 10: νθεηφιηζνη, θπιιίηεο, 11: επψζεζε, 12: ξήγκαηα θαλνληθά Πηγή: Μαλνχηζνγινπ Δκ. (04/2008), ζει. 92. Ζ κειέηε ηεο ζεηξάο ηνπ Οιχκπνπ έδεημε φηη απηή έρεη ραξαθηήξεο πνπ κνηάδνπλ κε ηηο εμσηεξηθέο Διιεληθέο δψλεο θαη φρη κε ηελ Πειαγνληθή δψλε ή ηηο άιιεο εζσηεξηθέο Διιεληθέο δψλεο. Μεγαιχηεξε νκνηφηεηα δείρλεη κε ην εζσηεξηθφ ηκήκα ηεο δψλεο Γαβξφβνπ-Σξηπφιεσο ζηελ νπνία ζεσξείηαη φηη αλήθεη. [Μαλνχηζνγινπ Δκ. (04/2008), ζει ] Γελ έρνπλ βξεζεί εληππσζηαθά βάξαζξα ή πινχζηα ζε δηάθνζκν ζπήιαηα, εθηφο απφ ηε ζπειηά ηνπ Μφξηα, είηε γηαηί δελ ππάξρνπλ, ή ην πηζαλφηεξν γηαηί δελ έρνπλ γίλεη ζπζηεκαηηθέο θαη εθηεηακέλεο έξεπλεο ζηα απφθξεκλα ή αδηάβαηα ιφγσ

65 βιάζηεζεο κέξε, πνπ ε θχζε ησλ πεηξσκάησλ ηνπο είλαη ηέηνηα πνπ επλνεί ηε δεκηνπξγία θαξζηηθψλ ζρεκαηηζκψλ, φπσο είλαη φιε ε λφηηα πιεπξά ηνπ Μαπξφινγγνπ θαη ηνπ Δληπέα, ε πεξηνρή Γθαβφο, φιε ε Β-ΒΑ πιεπξά ηνπ βνπλνχ, θαζψο θαη νη ραξάδξεο Εειηάλα θαη Λάδε Γξίβα. Παξφια απηά, δηαθξίλνληαη θάπνηα ζπήιαηα θαη βάξαζξα ζε πςφκεηξα απφ 2780κ. κέρξη 650κ. ηελ ςειή πεξηνρή ηνπ Οιχκπνπ ππάξρνπλ επίζεο θαη κεξηθέο δνιίλεο κε βξάρπλα ηνηρψκαηα, βάζνπο 3-5 κ. θαη δηακέηξνπ 5-10 κ., πνπ ν ππζκέλαο ηνπο έρεη θιείζεη απφ θνκκάηηα βξάρσλ. Πηζαλψο παιαηνηέξα λα απνηεινπζαλ κηθξά βάξαζξα. [Οξεηβαηείλ, (2001)] Απφ γεσηερληθήο άπνςεο νη αζβεζηνιηζηθνί ζρεκαηηζκνί ηεο πεξηνρήο ζεσξείηαη γεληθά φηη έρνπλ θαιέο κεραληθέο ηδηφηεηεο εθφζνλ δελ είλαη θαηαθεξκαηηζκέλνη. Άξα, επηηξέπνπλ ηελ θαηαζθεπή νξηζκέλσλ εγθαηαζηάζεσλ εάλ ρξεζηνχλ απαξαίηεηεο. Δπίζεο είλαη ζρεηηθά εχθνινη ζηε δηακφξθσζε (αθνχ έρνπλ κέηξηα ζθιεξφηεηα) γεγνλφο ην νπνίν δηεπθνιχλεη ηπρφλ παξεκβάζεηο πνπ ζα ρξεηαζηνχλ (π.ρ. δηακνξθψζεηο πξαλψλ, εθζθαθέο γηα ζεκειηψζεηο θιπ). Β Τδξνινγηθά Τδξνγξαθηθά ζηνηρεία ηνλ Όιπκπν σο φγθν, δηαθξίλνληαη δχν κεγάιεο ξεκαηηέο ραξάδξεο, απηή ηνπ Μαπξφινγγνπ - Αγίνπ Γηνλπζίνπ (Δληππέαο πνηακφο) κήθνπο 13 ρικ. θαη απηή ηνπ Μαπξαηδά - παξκνχ κήθνπο 10 ρικ. [Οξεηβαηείλ, (2001)] Απφ ηα πδάηηλα ξεχκαηα ηνπ Οιχκπνπ κφλν έλα είλαη ζρεδφλ δηαξθνχο ξνήο, ν Δληππέαο πνηακφο, ν νπνίνο ρχλεηαη ζην Ληηφρσξν. Σα ππφινηπα ζρεκαηίδνπλ πεξηνδηθνχο ρείκαξξνπο, κεηά απφ βξνρέο θαη απφ ην ιηψζηκν ηνπ ρηνληνχ, θαηά ην ηέινο ηνπ ρεηκψλα θαη ηελ άλνημε. Σα ξεχκαηα Πεηξηψηηθνο, Παιηνξνπκάλα δηαζρίδνπλ ηε δπηηθή πιεπξά ηνπ θαη ν πνηακφο Διαζζνλίηηθνο επίζεο. ηνλ Κάησ Όιπκπν δηαθξίλνληαη πεξηζζφηεξα πδάηηλα ξεχκαηα. [Δγθπθινπαίδεηα Γνκή (2005), Σφκνο 21, ζει ] Λίκλεο δελ ππάξρνπλ, έθηνο απφ ηξεηο κηθξέο ινχηζεο πεξηνδηθέο ιηκλνχιεο, κία αλψλπκε κεηαμχ Καιφγεξνπ θαη Φξάγθνπ Αιψλη ζηα 2530κ., ηε Γξηζηέια κεηαμχ Πχξγνπ θαη Γηαθφπηε ζηα 2350κ. θαη ηε Μπάξα λφηηα ηεο Πέηξαο ζηα 680κ. [Οξεηβαηείλ, (2001)]

66 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ ηε ζπλνιηθή πεξηνρή, ην κεγαιχηεξν πνηάκη πνπ πεγάδεη θπξίσο απφ ηνλ Όιπκπν είλαη ν Πελεηφο. εκαληηθφ παξαπφηακφ ηνπ, ν νπνίνο πεγάδεη θαζαξά απφ ηνλ Όιπκπν, απνηειεί ν Σηηαξήζηνο, ν νπνίνο δηαζρίδεη ηηο πεξηνρέο ηνπ Ληβαδίνπ, ηνπ αξαληαπφξνπ θαη ηεο Διαζζφλαο θαη ρχλεηαη ζηνλ Πελεηφ ζην χςνο ηνπ Ακπειψλα. Λίκλεο ζηελ πεξηνρή δελ ππάξρνπλ πηα, θαζψο έρνπλ απνμεξαλζεί. Δικόνα 19: Τδξνινγηθά θαη πδξνγξαθηθά ζηνηρεία ηεο πεξηνρήο ηνπ Οιχκπνπ. Πηγή: Ηδία επεμεξγαζία. ε κηα πεξηζζφηεξν δηεμνδηθή κειέηε φισλ ησλ παξαπνηάκσλ, δηαθξίλεηαη φηη ηελ πεξηνρή κειέηεο δελ ηε δηαζρίδεη θάπνηνο βαζηθφο πνηακφο αιιά πνιινί κηθξφηεξνη φπσο θαίλεηαη θαη απφ ηνλ παξαθάησ ράξηε

67 Δικόνα 20: Τδάηηλν ζηνηρείν Θ. Οιχκπνπ. Πηγή: ΤΠΔΥΧΓΔ (09/1999), ηδία επεμεξγαζία. Β Τδάηηλνη απνδέθηεο Δμαηηίαο ηεο έιιεηςεο ζηεγαλνχ ππνβάζξνπ ζην θνξπθαίν ηκήκα ηνπ Οιχκπνπ, δελ ππάξρνπλ πεγέο άλσ ησλ 2000 κ., θαζψο ηα θαηαθξεκλίζκαηα (βξνρέο ρηφληα) θαηεηζδχνπλ ζηα πνξψδε πεηξψκαηα ηνπ ζηξψκαηνο δνινκηηηθνχ αζβεζηφιηζνπ θαη νδεγνχληαη ζηνλ πδξνθφξν νξίδνληα είηε κέζσ ηνπ πνξψδνπο είηε κέζσ πηζαλνχ δηθηχνπ Karst (εθφζνλ πξφθεηηαη γηα αλζξαθηθνχο ζρεκαηηζκνχο), ρσξίο λα ζπγθξαηνχληαη. ηελ ςειή απηή πεξηνρή, λεξφ, γηα ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο, βξίζθεηαη κφλν ζηα θαηαθχγηα, ζε νξηζκέλεο βξνρνδεμακελέο θαη ζε δχν κηθξέο ινχηζεο πεξηνδηθέο ιηκλνχιεο. [Οξεηβαηείλ, (2001)] Ζ θπξίσο νξεηλή πεξηνρή ινηπφλ, ηδηαίηεξα θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο, δελ είλαη απηφλνκε ζε πδάηηλνπο πφξνπο, ελψ ηα δχν θνληηλφηεξα θξάγκαηα πνπ ππάξρνπλ βξίζθνληαη ζην Γ. Ληβαδίνπ θαη ζην Γ. Διαζζφλαο (βι. παξαπάλσ ράξηε)

68 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Β Μεηεσξνινγηθά ζηνηρεία Γηα ηε κειέηε ηνπ θιίκαηνο ηνπ Οιχκπνπ, ζηελ θνξπθή Άγηνο Αληψληνο (2.817κ.), θαηαζθεπάζηεθε ην 1961 θαη ιεηηνχξγεζε γηα 18 ρξφληα, έλαο κεηεσξνινγηθφο ζηαζκφο ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, ν νπνίνο ζήκεξα είλαη εγθαηαιειεηκκέλνο. Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ θιίκαηνο είλαη ην γεγνλφο φηη δελ κπνξεί λα πεξηγξαθεί γεληθά, αθνχ έρνπλ παξαηεξεζεί δηαθνξέο έσο θαη 10 βαζκψλ Κειζίνπ ζε απφζηαζε 10 κέηξσλ αλάινγα κε ηελ επνρή, ηελ ψξα, θαη ηε ζέζε ηνπ Ήιηνπ [Όιπκπνο, (2010)] αιιά θαη ιφγσ ησλ έληνλσλ πςνκεηξηθψλ δηαθνξψλ. Έηζη, θξίλεηαη δχζθνιν λα δνζεί κία νινθιεξσκέλε εηθφλα ηνπ θιίκαηνο πνπ επηθξαηεί ζηε ζπλνιηθή πεξηνρή ηνπ Οιχκπνπ. ε γεληθέο γξακκέο, ην θιίκα ζηε ρακειή, γχξσ απφ ηνπο πξφπνδεο ηνπ Οιχκπνπ, πεξηνρή είλαη ηππηθά κεζνγεηαθφ, δειαδή ζεξκφ θαη μεξφ ην θαινθαίξη θαη ςπρξφ θαη πγξφ ην ρεηκψλα. Οη βφξεηεο θαη νη αλαηνιηθέο πιεπξέο ηνπ βνπλνχ, πνπ είλαη θνληά ζηε Θάιαζζα, δέρνληαη πεξηζζφηεξεο βξνρέο απ' φηη νη λφηηεο θαη νη δπηηθέο, κε απνηέιεζκα λα έρνπλ πνιχ πινπζηφηεξε βιάζηεζε. [Οξεηβαηείλ, (2001)] ηε κέζε νξεηλή δψλε ν ρεηκψλαο γίλεηαη βαξχηεξνο αθνχ θάλνπλ ηελ εκθάληζή ηνπο νη ρηνλνπηψζεηο. ηηο θνξπθέο ηνπ βνπλνχ θπξηαξρνχλ ηα ρηφληα ελψ ηελ άλνημε θαη ην θαινθαίξη νη κηθξέο βξνρνπηψζεηο αιιά θαη νη θαηαηγίδεο πνπ ζπλνδεχνληαη απφ θεξαπλνχο είλαη ζπρλέο. [Όιπκπνο, (2010)] Γηα ην πςειφηεξν ηκήκα ηνπ Οιχκπνπ (πςφκεηξν άλσ ησλ 2000κ.), παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα νξηζκέλεο κέζεο ηηκέο κέζσλ ζεξκνθξαζηψλ, γηα κηα έζησ κηθξή πξνζέγγηζε ησλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ. Πίνακαρ 5: Μέζεο ηηκέο ζεξκνθξαζηψλ Οιχκπνπ. Καινθαίξη Πηγή: Οξεηβαηείλ, (2001), ηδία επεμεξγαζία. Υεηκώλαο min max min max 0 ν C 20 ν C - 20 ν C 10 ν C Οη ζεξκνθξαζίεο ηνπ ρεηκψλα δε ζεσξνχληαη ππεξβνιηθά ρακειέο, αλ ιεθζεί ππφςε θαη ην κεγάιν πςφκεηξν, θαζψο νη ίδηεο ζεκεηψλνληαη θαη ζε πνιιέο πφιεηο ηεο Β. Διιάδαο. ηνλ Όιπκπν φκσο είλαη αηζζεηέο γηαηί είλαη κεγάιεο δηάξθεηαο. Γεληθά, πην δεζηφο κήλαο ζεσξείηαη ν Αχγνπζηνο θαη πην ςπρξφο ν Φεβξνπάξηνο, ε δε

69 ζεξκνθξαζία πέθηεη πεξίπνπ κηζφ βαζκφ ή θαη πεξηζζφηεξν θάζε 100 κ. πςνκεηξηθή δηαθνξά. Απφ ηα εηήζηα βξνρνκεηξηθά χςε, ε κηζή πεξίπνπ πνζφηεηα ζεκεηψλεηαη ην θαινθαίξη ζαλ βξνρή θαη ραιάδη θαη ε ππφινηπε ην ρεηκψλα ζαλ ρηφλη. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί ην θαινθαίξη ζεκεηψλνληαη ξαγδαίεο βξνρέο πνπ ζπλνδεχνληαη ζπλήζσο απφ ραιάδη θαη θεξαπλνχο θαη δίλνπλ έηζη κεγάια πνζά βξνρήο. Οη βξνρέο απηέο ηνπ θαινθαηξηνχ είλαη αξθεηά ζπρλέο, έρνπλ ηε κνξθή θαηαηγίδαο, θξαηνχλ 2-3 ψξεο θαη ζπλήζσο εθδειψλνληαη ηηο πξψηεο κεηακεζεκβξηλέο ψξεο. Ο 'Όιπκπνο είλαη θαιπκκέλνο απφ ρηφληα πεξίπνπ 7 κήλεο ην ρξφλν, ζπλήζσο απφ Ννέκβξην κέρξη θαη Μάην. Σν χςνο ηνπ ρηνληνχ πνηθίιιεη, απφ κεξηθά εθαηνζηά κέρξη 2 κ. πεξίπνπ, αλάινγα κε ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηε κνξθνινγία ηνπ θάζε ζεκείνπ. ε νξηζκέλα κέξε πνπ νη ζθνδξνί άλεκνη ζπζζσξεχνπλ ην ρηφλη, ην πάρνο ηνπ κπνξεί λα θζάζεη ηα 8-10 κ. Υηνλνπηψζεηο γίλνληαη ζε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα θαη θπξίσο ηνπο κήλεο Ννέκβξην θαη Γεθέκβξην. Καινθαηξηλέο ρηνλνπηψζεηο γίλνληαη πεξίπνπ δχν, ζπλήζσο βξάδπ, είλαη κηθξήο δηάξθεηαο θαη ην ρηνλφζηξσκα πνπ ζρεκαηίδεηαη πνηθίιιεη απφ ειαθξά πνχδξα κέρξη 3-5 εθ. θαη δελ θξαηάεη παξαπάλσ απφ κία εκέξα. Σνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο ππάξρεη, ζρεδφλ πάληα, αξθεηφ ρηφλη, κε ηε κνξθή παγεηψλα, ζε δχν ραξάδξεο θνληά ζην θαηαθχγην π. Αγαπεηφο θαη ζην βάζνο ησλ Μ. Καδαληψλ, θαη αθφκα ζηε Γνχξλα ηνπ ηεθαληνχ, ζηνλ ππζκέλα ησλ ςειψλ βαξάζξσλ ρηνλφηξππεο θαη ζε κεξηθά αθφκε ζθηεξά θαξζηηθά ξήγκαηα ή βπζίζκαηα. Ο άλεκνο ζηνλ Όιπκπν είλαη ζρεδφλ θαζεκεξηλφ θαηλφκελν θαη ιίγεο είλαη νη πεξηπηψζεηο απφιπηεο λελεκίαο, ζρεδφλ πάληα ππάξρεη έλα ειαθξφ αεξάθη αθφκα θαη ζηελ πην κεγάιε θαινθαηξία. Σν θαινθαίξη έρνπλ ζεκεησζεί αξθεηέο θνξέο άλεκνη πνπ μεπεξλνχλ ηα φξηα ηεο ζχειιαο. πρλά έρνπλ κεηξεζεί ηαρχηεηεο αλέκνπ πνπ θζάλνπλ ηα 110 ρηι. ηελ ψξα, κηα θνξά δε κεηξήζεθαλ 170 ρηι. ηελ ψξα. Σν ρεηκψλα νη άλεκνη είλαη ζθνδξφηεξνη, κεγαιχηεξεο δηάξθεηαο θαη ζπλήζσο ζπλνδεχνληαη απφ ρηνλφπησζε. Έηζη δεκηνπξγνχληαη ηζρπξέο ρηνλνζχειιεο νη νπνίεο ζπλνδεπφκελεο απφ νκίριε θαη πνιχ ρακειέο ζεξκνθξαζίεο, θάλνπλ αξθεηέο θνξέο αδχλαηε ηελ αλάβαζε ζηηο ςειέο θνξπθέο. [Οξεηβαηείλ, (2001)] ηνλ παξαθάησ ράξηε δηαθξίλεηαη ε κέζε εηήζηα ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ ε νπνία ζεσξείηαη επθξηλψο πςειή ζηελ πεξηνρή κειέηεο θαη ζεσξεηηθά εθκεηαιιεχζηκε γηα ηελ παξαγσγή αηνιηθήο ελέξγεηαο

70 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Δικόνα 21: Αηνιηθφ δπλακηθφ Οιχκπνπ. Πηγή: ΚΑΠΔ (2001), ηδία επεμεξγαζία. πκπεξαζκαηηθά, νη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρή κειέηεο θξίλνληαη θαηάιιειεο γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ρεηκεξηλνχ θαη νξεηβαηηθνχ αζιεηηζκνχ θαη ηνπξηζκνχ, εθφζνλ ππάξρνπλ αζθαιή θαη άξηηα εμνπιηζκέλα θαηαθχγηα γηα ηηο νπνηεζδήπνηε θαηξηθέο ζπλζήθεο πηζαλφλ λα πξνθχςνπλ. Β Υισξίδα Παλίδα Β Υισξίδα Ζ πξψηε πξνζπάζεηα κειέηεο ησλ θπηψλ ηνπ Οιχκπνπ έγηλε ην 1836 απφ ην Γάιιν βνηαλνιφγν Οζέξ-Δινχ. Ζ ρισξίδα ηνπ Οιχκπνπ πεξηιακβάλεη πεξίπνπ είδε θπηψλ (αλάκεζα ζηα νπνία 800 είδε αγξηνινχινπδσλ), απφ ηα νπνία ηα 23 είλαη ελδεκηθά. Άιια θπηά είλαη πνπξλάξηα, θνπκαξηέο, θέδξνη, ζθεληάκηα, έιαηα. [Δγθπθινπαίδεηα Γνκή (2005), Σφκνο 21, ζει. 753] Ξεθηλψληαο απφ ηνπο πξφπνδεο ηνπ Οιχκπνπ, ζπλαληάκε θπξίσο ρακεινχο ζάκλνπο κε ραξαθηεξηζηηθφηεξν φισλ ην ζπκάξη. Λίγν πην ςειά, ζηα κ. ζπλαληάκε ηε δεχηεξε δψλε βιάζηεζεο, ηε ιεγφκελε "καθία" ε νπνία απνηειείηαη

71 θπξίσο απφ πνπξλάξηα, θνπκαξηέο, βαηνκνπξηέο, πιαηάληα, ζθελδάκηα, παιηνχξηα, ιεχθεο, ηηηέο θαη ξείθηα. Αλεβαίλνληαο πην πάλσ θαη θηάλνληαο κέρξη ηα 2000κ. δηαπηζηψλνπκε φηη ε ρισξίδα ηνπ Οιχκπνπ είλαη θπξίσο δαζηθή. Κπξηαξρεί ην πεχθν (παζίγλσζην ην "ξφκπνιν", ην πεχθν ηνπ Οιχκπνπ) ελψ ζπλαληάκε κεκνλσκέλα άιια είδε δέληξσλ φπσο θξαλέεο, πηειεέο, έιαηα θαη νμηέο. Απφ ηα 2000κ. θαη πάλσ ε ρισξίδα είλαη αιπηθή θαη ηελ απαξηίδνπλ κηθξφηεξα θπηά θαη ινπινχδηα, αθνχ ην ρηφλη θπξηαξρεί εδψ ηνπο πεξηζζφηεξνπο κήλεο ην ρξφλν. [Όιπκπνο, (2010)] Σα παξαπάλσ ηζρχνπλ γηα ην ζχλνιν ηνπ νξεηλνχ φγθνπ. Ζ Θεζζαιηθή πιεπξά θξίλεηαη πεξηζζφηεξν πεηξψδεο ζηα πςειά πςφκεηξα θαη δάζε δηαθξίλνληαη κφλν ζηα ρακειφηεξα, γεγνλφο ην νπνίν δηαθαίλεηαη θαη απφ ηνλ παξαθάησ ράξηε. Γηα ην ιφγν απηφ, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα κηαο θάπνηαο ειαζηηθφηεηαο ζηηο επεκβάζεηο ζηηο κε δαζηθέο πεξηνρέο. Δικόνα 22: Γαζηθή θάιπςε Θ. Οιχκπνπ. Πηγή: ΤΠΔΥΧΓΔ (09/1999), ηδία επεμεξγαζία. ηελ πεξηνρή κειέηεο ινηπφλ, πεξηιακβάλνληαη ηα δεκφζηα δάζε Κνθθηλνπεινχ (13.863,8 Ζα) θαη Καξπάο (4.565,19 Ha), ην κνλαζηεξηαθφ παξκνχ (1.814,907 Ζα), ηα ζπληδηφθηεηα Καξπάο (2.686 Ζα), παξκνχ θαη θακηάο θαη ην θνηλνηηθφ θακηάο. Σα είδε πνπ θπξηαξρνχλ είλαη ε ειάηε, ε κάπξε πεχθε, ε δαζηθή

72 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ πεχθε, ηα βξχε, ε νμηά θαη ηα αείθπιια πιαηχθπιια. Δλψ, ε δαζνθάιπςε αλέξρεηαη ζην 42%. 7 Δικόνα 23: Υάξηεο γεληθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ δεκνζίνπ δάζνπο Καξπάο θαη κνλαζηεξηαθνχ παξκνχ. Πηγή: Γαζαξρείν Διαζζφλαο, κειέηεο δηαρείξηζεο δαζψλ. Β Παλίδα Ζ παλίδα ηνπ Οιχκπνπ αλ θαη έρεη ππνζηεί ηηο νιέζξηεο ζπλέπεηεο ηεο δξάζεο ησλ ιαζξνθπλεγψλ, είλαη επίζεο πινχζηα θαη πεξηιακβάλεη ζεκαληηθή πνηθηιία εηδψλ. Αλάκεζα ζηα ελαπνκείλαληα είδε πεξηιακβάλνληαη αγξηνγνχξνπλα, αγξηφγαηεο, ιίγα αγξηνθάηζηθα θαη δαξθάδηα, αιεπνχδεο, θ.α. Όζνλ αθνξά ηελ νξληζνπαλίδα έρνπλ εληνπηζηεί 108 είδε πνπιηψλ, αλάκεζα ζηα νπνία ρξπζαεηνί, ειάρηζηνη γππαεηνί, λεξνθφηζπθεο, θ.α. πλαληψληαη επίζεο πνιιά εξπεηά θαη ακθίβηα, θαζψο θαη έληνκα, θπξίσο πεηαινχδεο. [Δγθπθινπαίδεηα Γνκή (2005), Σφκνο 21, ζει. 753] Β Καζεζηώο πξνζηαζίαο Ο Όιπκπνο απνηειεί κηα απφ ηηο πξψηεο πεξηνρέο ζηε ρψξα πνπ αλαθεξχρζεθε Δζληθφο ξπµφο ζηηο µε ην Βαζηιηθφ ηάηαγµα, ΦΔΚ 248 Α/1938. Ο ππξήλαο ηνπ Δζληθνχ ξπµνχ θαηαιακβάλεη ζπλνιηθή έθηαζε ha. ηελ πιεηνςεθία ηνπ αλήθεη ζηε Μαθεδνλία κε έλα κηθξφ ηκήκα ηεο δπηηθήο πεξηνρήο ηνπ ζηε Θεζζαιία. Ζ πεξηκεηξηθή δψλε ηνπ Δζληθνχ ξπµνχ δελ έρεη 7 χκθσλα κε ζπλέληεπμε κε ηε δαζάξρε Διαζζφλαο θα. Απνζηφινπ Φξεηδεξίθε ζηηο 04/01/

73 αθφκε θαζνξηζηεί. [Μαθξνρξφλην ρέδην ηξαηεγηθήο Αλάπηπμεο ηνπ Ννκνχ Λάξηζαο , ζει. 16, 29] Ζ αμία ηνπ βνπλνχ είλαη πνιχ κεγάιε ηφζν απφ αηζζεηηθή θαη νηθνινγηθή άπνςε φζν θαη ηζηνξηθή. Ζ ρισξίδα ηνπ θαζηζηά ην νηθνζχζηεκα ηνπ παγθφζκηα κνλαδηθφ κε 25 ηνπηθά ελδεκηθά είδε θπηψλ. Πεξηιακβάλεηαη ζην δίθηπν NATURA 2000 (Κνηλνηηθή Οδεγία 92/43). Σν 1981 κε απφθαζε ηεο UNESCO ραξαθηεξίζηεθε σο "Γηαηεξεηέν ηκήκα ηεο παγθφζκηαο βηφζθαηξαο". Παξαηεξείηαη κηα κεγάιε πνηθηιία νηθνζπζηεκάησλ φπσο ξεκαηηέο, ζαµλψλεο καθίαο, δάζε καχξεο πεχθεο, δάζε θπιινβφισλ θαη κεηθηά, ζπζηάδεο ίηαµσλ, δάζε ξφµπνισλ, αιπηθά ιηβάδηα θαη βξαρνπιαγηέο. Έρεη ππνινγηζηεί φηη ζε νιφθιεξν ηνλ νξεηλφ φγθν ηνπ Οιχκπνπ ππάξρνπλ 1700 είδε θπηψλ. Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ πνπ θαζηζηά ηνλ Όιπκπν έλα κνλαδηθφ παγθνζκίσο νηθνζχζηεκα, είλαη ηα 25 ηνπηθά ελδεκηθά θπηά ηνπ. Καη ε παλίδα ηνπ φκσο ζεσξείηαη αμηφινγε. Πξνζηαηεπφµελα είδε φπσο ην Αγξηφγηδν (Rupicarpa rupicarpa balcanica), ην δαξθάδη (Capreolus capreolus), ν ρξπζαεηφο (Aquila chrysaetos), ην φξλην (Gyps fulvus), ν καπξφγππαο (Aegipius monachus), ν καχξνο δξπνθνιάπηεο (Dryocopus martius) θαη ε ρηνλάδα (Eremophila alpestris), είλαη κεξηθά απφ ηα ζεκαληηθφηεξα είδε πνπ παξαηεξνχληαη ζηνλ Δζληθφ ξπµφ. [Μαθξνρξφλην ρέδην ηξαηεγηθήο Αλάπηπμεο ηνπ Ννκνχ Λάξηζαο , ζει. 29] Δπίζεο, ζεσξείηαη σο πεξηνρή ζεκαληηθή γηα ηα πνπιηά (Η.Β.Α GR044: Όξνο Όιπκπνο). Σν θαζεζηψο πξνζηαζίαο ηεο είλαη κεξηθφ θαη θαηά θχξην ιφγσ δηαθξίλνληαη επηδεκεηηθά αξπαθηηθά, δαζηθά είδε θαη είδε ησλ αλνηθηψλ αιπηθψλ πεξηνρψλ. ηα αλαπαξαγφκελα είδε πεξηιακβάλνληαη ηέζζεξα απφ ηα 10 είδε ηεο Δπξψπεο πνπ πεξηνξίδνληαη (φηαλ αλαπαξάγνληαη) ζηε Δπξαζηαθή πςειή νξεηλή δηάπιαζε. Πξνζηαηεπφκελα πηελά ζεσξνχληαη: ε Πεηξνπέξδηθα (Alectoris graeca), ν Υνπρνπξηζηήο (Strix aluco), ν Γππαεηφο (Gypaetus barbatus), ε Κηηξηλνθαιηαθνχδα (Pyrrhocorax graculus), ν Πεηξνθφηζπθαο (Monticola saxatilis), ε βαξλίζηξα (Tichodroma muraria), ν Υηνλφζηξνπζνο (Montifringilla nivalis), θαη ν Υηνλνςάιηεο (Prunella collaris). [Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξία, (2007), θαη BirdLife International, (2010)] ηνλ παξαθάησ ράξηε δηαθξίλεηαη φηη ην Β-ΒΑ ηκήκα ηεο πεξηνρήο κειέηεο αλήθεη ζε ηφπν θνηλνηηθήο ζεκαζίαο (SCI) θαη ζε δψλε εηδηθήο πξνζηαζίαο γηα ηελ

74 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ νξληζνπαλίδα (SPA) θαη ην λφηην ηκήκα ηεο Κ. Καξπάο ζε δψλε εηδηθήο πξνζηαζίαο γηα ηελ νξληζνπαλίδα (SPA). Δικόνα 24: Υάξηεο ηφπσλ θνηλνηηθήο ζεκαζίαο (SCI) θαη δσλψλ εηδηθήο πξνζηαζίαο γηα ηελ νξληζνπαλίδα (SPA). Πηγή: Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο & Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, (nd), Tν Γίθηπν Natura 2000 θαη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο, ηδία επεμεξγαζία. Σν ζνβαξφηεξν πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα ηνπ Δζληθνχ ξπµνχ Οιχκπνπ είλαη ε ιαζξνζεξία, παξάγνληαο πνπ δηαηεξεί ηνλ πιεζπζκφ ηνπ αγξηφγηδνπ ζε ρακειά επίπεδα [Μαθξνρξφλην ρέδην ηξαηεγηθήο Αλάπηπμεο ηνπ Ννκνχ Λάξηζαο , ζει. 29]. ηηο απεηιέο πεξηιακβάλεηαη επίζεο ε απνδηνξγαλσκέλε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη ε θαηαζθεπή πιήζνπο θεξαηψλ επηθνηλσλίαο. [Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξία, (2007), θαη BirdLife International, (2010)] Αμηφινγεο νηθνινγηθά πεξηνρέο φπσο νη ραξάδξεο Ξεξνιάθθη θαη Παπά Ρέµα δελ πεξηιακβάλνληαη ζηνλ Δζληθφ ξπµφ. Έρεη γίλεη πξφηαζε φκσο γηα λα ζπκπεξηιεθζνχλ. [Μαθξνρξφλην ρέδην ηξαηεγηθήο Αλάπηπμεο ηνπ Ννκνχ Λάξηζαο , ζει. 29]

75 Β.2.2 Ιζηνξία Απφ ην ζπλνιηθφ νξεηλφ ζπγθξφηεκα ηνπ Οιχκπνπ κφλν έλα ηκήκα ηνπ βξηζθφηαλ ζηελ αξραία Θεζζαιία. Ο ζεζζαιηθφο Όιπκπνο νξίδεηαη ζηα λφηηα απφ ηνλ νκεξηθφ πνηακφ Σηηαξήζην (επνλνκαδφκελν Δχξσπν θαη έπεηηα Ξεξηά), ν νπνίνο ρχλεηαη ζηε ζέζε ηεο αξραίαο Γπξηψλεο (ζηα ζηελά ηεο ζεκεξηλήο Ρνδηάο). ηε ζπλέρεηα νξηνζεηείηαη απφ ηνλ Πελεηφ κέρξη ηελ θνηιάδα ησλ Σεκπψλ. ην βνξξά θηάλεη κέρξη ηα ζηελά ηεο Πέηξαο θαη ζηα αλαηνιηθά κέρξη ηελ πεδηάδα ηεο Καηεξίλεο. [Σδηαθάιηαο Α. (1993), ζει. 45] ην βφξεην ηκήκα ηνπ εγθαηαζηάζεθε ε ζξαθηθή θπιή ησλ Πηέξσλ θαη ζην λφηην ε πειαζγηθή θπιή ησλ Πεξαηβψλ. Οη δχν πιεπξέο επηθνηλσλνχζαλ κεηαμχ ηνπο κφλν απφ ηξία πεξάζκαηα, ηα ζηελά ηεο Πέηξαο (πνπ δηαλχνληαη ζήκεξα απφ ηελ παιαηά νδφ Διαζζφλαο Καηεξίλεο) κε θξνπξφ απφ ηε ζεζζαιηθή πιεπξά ην Πχζην θαη απφ ηε καθεδνληθή ηελ Πέηξα, ηε δηάβαζε Καλάισλ (ηελ νπνία δηαζρίδεη ε νδφο Διαζζφλαο Καξπάο Λεπηνθαξπάο) θαη ηελ Κνηιάδα ησλ Σεκπψλ (απφ ηελ νπνία δηέξρεηαη ν απηνθηλεηφδξνκνο ΠΑΘΔ θαη ε ζηδεξνδξνκηθή γξακκή Αζελψλ Θεζζαινληθήο) κε θξνπξφ ηνπο Γφλλνπο απφ ηε ζεζζαιηθή πιεπξά θαη ηε Φίια απφ ηε Μαθεδνληθή. [Αδάκνπ Γ. (1982), ζει. 1 θαη Καηζάξαο Ν. (1982), ζει. 61] Οη ηξεηο απηέο δηαβάζεηο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο πξνθαηαιήςεηο 8 ησλ αλζξψπσλ γηα ηελ θνξπθή ηνπ Οιχκπνπ έπαημαλ ζεκαληηθφ ξφιν ηφζν ζηε ζηξαηησηηθή ηζηνξία ηεο πεξηνρήο φζν θαη ζηελ εμεξεχλεζε ηνπ Οιχκπνπ, ν νπνίνο ηειηθά αξρίδεη λα γίλεηαη πξνζηηφο κεηά ηνπο Βαιθαληθνχο πνιέκνπο ηνπ 1912 θαη ηελ απειεπζέξσζε ηεο Μαθεδνλίαο. [Αδάκνπ Γ. (1982), ζει. 1 2] 8 Λφγσ ηνπ Γσδεθάζενπ θαη ηεο θαηνηθίαο ησλ Θεψλ, ζεσξνχληαλ φηη φπνηνο άγγηδε ηα βξάρηα ηνπ Μχηηθα απηφκαηα ζα θνλεπφηαλ

76 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Δικόνα 25: Πεξάζκαηα ηνπ Οιχκπνπ απφ ηε Θεζζαιηθή ζηε Μαθεδνληθή πιεπξά ηνπ. Πηγή: Google Earth (2010). εκαληηθέο αξραίεο πεξηνρέο απνηεινχζαλ νη πφιεηο ηεο Πεξξαηβηθήο Σξηπνιίηηδαο, ε Άδσξνο, ε Γνιίρε θαη ην Πχζην. Δλψ, ε Οιννζψλ (Διαζζφλα) θαηείρε ζεκαληηθή ζέζε θαηά ηε κπθελατθή επνρή θαη φπσο αλαθέξεηαη απφ ηνλ Όκεξν έιαβε κέξνο ζηελ ηξσηθή εθζηξαηεία. Δικόνα 26: Ζ αξραία Πεξξαηβηθή Σξίπνιηο ζε ζρέζε κε ηνλ Όιπκπν. Πηγή: Google Earth (2010). Νενιηζηθνί νηθηζκνί βξέζεθαλ ζηηο ζέζεηο Μηθξφο Ατιηάο (βφξεηα ηεο Σζαξηηζάλεο), ζηε Υαζάλ Μαγνχια (3ρικ λνηηνδπηηθά ηεο Σζαξηηζάλεο), ζηα Βντδηαλά (1ρικ λνηηνδπηηθά ηεο Διαζζφλαο) έλαο 3ρικ λνηηνδπηηθά ηνπ Ππζίνπ θαη έλαο ζην Κεθαιφβξπζν (10ρικ δπηηθά ηεο Διαζζφλαο). [Γαιιήο Κ. (1982), ζει

77 16] Παξφια απηά, δελ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ηδηαίηεξεο αξραηνινγηθέο έξεπλεο. [Οξεηβαηείλ, (2001)] Δικόνα 27: Νενιηζηθνί νηθηζκνί ηνπ Οιχκπνπ (κε άζπξν) ζε ζρέζε κε ηνπο ζχγρξνλνπο νηθηζκνχο (κε θίηξηλν). Πηγή: Google Earth (2010). Ζ ηζηνξηνγξαθία ηνπ Οιχκπνπ πεξηιακβάλεη κηα πεξίνδν 30 αηψλσλ [Αδάκνπ Γ. (1982), ζει. 2]. Πάλσ ζηνλ θχξην φγθν ηνπ Οιχκπνπ έρνπλ βξεζεί θαη αλαθεξζεί απφ παιηνχο εμεξεπλεηέο θαη νξεηβάηεο, εθαηνληάδεο κεγάιεο ζπκκεηξηθέο θεξακηθέο πιάθεο δηαζηάζεσλ πεξίπνπ 30 x 40 x 3εθ., νη νπνίεο ήηαλ ζηξσκέλεο ζε κεξηθέο θνξπθέο κε ηε κνξθή θπθιηθψλ δαπέδσλ ζρεδφλ ίδηεο πιάθεο ππάξρνπλ ζηνλ αξραηνινγηθφ ρψξν ηνπ Γίνπ. Τπνιείκκαηα ησλ θεξακηδηψλ απηψλ, ιίγα κεγάια θνκκάηηα θαη πνιιά ζξαχζκαηα, βξίζθνληαη αθφκα θαη ζήκεξα ζηηο θνξπθέο Πάγνο, Καιφγεξνο, Φξάγθνπ Αιψλη, Μεηακφξθσζε, Καθάβξαθνο, Πχξγνο θαη Γηαθφπηεο. Σα ζεκαληηθφηεξα αξραηνινγηθά επξήκαηα ζηνλ Όιπκπν ήξζαλ ηπραία ζην θσο ην 1961 θαηά ηηο εθζθαθέο πνπ έγηλαλ ζηελ θνξπθή Αγηνο Αληψληνο, γηα ηελ εγθαηάζηαζε Μεηεσξνζθνπείνπ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο. [Οξεηβαηείλ, (2001)] Απηά αθνξνχζαλ αληηθείκελα, φπσο ηκήκαηα ιίζηλσλ πιαθψλ θαη αγγείσλ

78 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ αιιά θαη λνκίζκαηα θαη ζηξψκαηα απφ ππνιείκκαηα θαχζεσλ, πνπ καξηπξνχλ ηελ χπαξμε ηεξνχ ηνπ Οιπκπίνπ Γηφο ζηελ θνξπθή ήδε απφ ηνπο πξψηκνπο ειιεληζηηθνχο ρξφλνπο. Σα λνκίζκαηα καξηπξνχλ ζπρλή κεηάβαζε ζηε ζπγθεθξηκέλε θνξπθή κέρξη θαη ηελ Παιαηνρξηζηηαληθή Δπνρή. [Γαιιήο Κ. (1982), ζει ]. Σέινο, εθθιεζηαζηηθφ θηίζκα ζηελ θνξπθή ηνπ Πξνθήηε Ζιία ηνπ 11 νπ αη., θαζψο θαη εξείπηα πχξγνπ παξαηεξήζεσλ ζηελ θνξπθή ρνιεηφ καξηπξνχλ φηη ππήξμε δσή ζηηο θνξπθέο απηέο. [Αδάκνπ Γ. (1982), ζει. 2]. Σν 1425, δχν ρξφληα κεηά ηε δεχηεξε θαηάθηεζε ηεο Θεζζαιίαο απφ ηνπο Σνχξθνχο 9, νη ηειεπηαίνη αλαγθάζηεθαλ λα παξαρσξήζνπλ ζηνπο νξεηλνχο ηνπ Οιχκπνπ ην πξνλφκην λα δηαηεξνχλ δηθφ ηνπο ζχζηεκα πνιηηηθνθπιαθήο, αλαγλσξίδνληάο ηνπο έηζη έλα είδνο αλεμαξηεζίαο θαη δηθφ ηνπο έλνπιν ηκήκα γηα απηνπξνζηαζία. Γεκηνπξγήζεθε έηζη ην πξψην αξκαηνιίθη, απηφ ηνπ Οιχκπνπ, ζεζκφο ν νπνίνο εμαπιψζεθε ζηε ζπλέρεηα θαη ζηελ ππφινηπε Διιάδα. [Αξζέληνο Λ. (1982), ζει. 57 8]. Καηά ηελ πεξίνδν ηεο Σνπξθνθξαηίαο, ν Κάησ Όιπκπνο ππήξμε θαηαθχγην ησλ θιεθηψλ θαη ηφπνο ειεπζεξίαο γηα πνιιά ειιεληθά ρσξηά 10. Απνθιεηζηηθά ειιεληθφ πιεζπζκφ ην 18 ν αη. είραλ ηα ρσξηά θνηίλα, Παληειεήκσλ, Πιαηακψλαο, Αβαξλίηζα 11, Αηγάλε, Ππξγεηφο, Κξαληά, Ραςάλε, Νεδεξφο (Καιιηπεχθε), Καξπά, θακληά, Πνιπάλα (Κξπφβξπζε) θαη Σζαξηηζάλε. ηνπο λφηηνπο πξφπνδεο ηνπ βνπλνχ απφ ηα Σέκπε κέρξη ηελ Διαζζφλα ππήξρε κηα ζεηξά απφ ηνπξθνρψξηα, φπσο ηα Μπαιακνχη (Ηηηά), Γεξειί (Γφλλνη), Καξαηζφι (Αξγπξνπνχιη), θ.α., ηα νπνία ηδξχζεθαλ ζηηο αξρέο ηνπ 15 νπ αη. χκθσλα κε ηνλ παξαθάησ ράξηε, φια ηα ειιελφθσλα ρσξηά βξίζθνληαη ζηνπο πξφπνδεο ηνπ Οιχκπνπ, ελψ ηα ηνχξθηθα ζε πεδηάδεο. ηα κηα θνβεξή παλνχθια ζέξηζε ηα ρσξηά ηνπ Οιχκπνπ θαη ηδηαίηεξα ηε Ραςάλε θαη ηελ Κξαληά. Σνλ Απξίιε ηνπ 1822 μέζπαζε ε επαλάζηαζε, ε νπνία έιεμε άδνμα κε κεγάιεο θαηαζηξνθέο ζηε θνηίλα θαη ηελ Κξαληά. Ζ απειεπζέξσζε ήξζε ηειηθά αξθεηά αξγά κε κεκνλσκέλεο επαλαζηάζεηο θαη ρσξίο ηε βνήζεηα ηεο Διιάδαο. [Μπαζιήο Η. (1982), ζει. 49, 53 54] 9 Ζ πξψηε πξαγκαηνπνηήζεθε ην ηε ζπλέρεηα νη Σνχξθνη εγθαηέιεηςαλ ηε Θεζζαιία γηα θάπνηα ρξφληα θαη επέζηξεςαλ ην 1423, νπφηε θαη εγθαηαζηάζεθαλ κφληκα. 10 Ο Άλσ Όιπκπνο δελ θαηνηθνχληαλ παξά απνηεινχζε θαηαθχγην ζε πεξηφδνπο επηδξνκψλ. 11 Οηθηζκφο θνληά ζηνλ Πιαηακψλα ν νπνίνο δελ ππάξρεη ζήκεξα, θαζψο θαηαζηξάθεθε νινζρεξψο ην 1843 απφ κηα νκάδα Αιβαλψλ ιεζηψλ

79 Δικόνα 28: Διιεληθά (κε κπιε) θαη ηνχξθηθα ρσξηά (κε θφθθηλν). Πηγή: Google Earth (2010). Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Μαθεδνληθνχ αγψλα, ηα παξνιχκπηα κνλαζηήξηα γίλνληαη θέληξα αλεθνδηαζκνχ ησλ καθεδνλνκάρσλ θαη πνιινί θάηνηθνη βνεζνχλ ηα αληάξηηθα ζψκαηα πνπ ζηέιλνληαη απφ ηε Ν. Διιάδα ζηε δηαδξνκή ηνπ άμνλα Μεινχλα Σζαξηηζάλε Κνθθηλνπειφο. [Καηζάξαο Ν. (1982), ζει. 65] Β.2.3 Πιεζπζκηαθά ζηνηρεία θαη δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά Β Μεγέζε θαη εμέιημε πιεζπζκνύ Ο Ννκφο Λάξηζαο απνηειεί κε ζπλνιηθή έθηαζε ζηξεκκάησλ ηνλ δεχηεξν ζε έθηαζε Ννκφ ηεο ρψξαο. Ο ζπλνιηθφο πιεζπζκφο ηνπ θαηά ηελ ηειεπηαία απνγξαθή (2001) πιεζίαδε ηνπο θαηνίθνπο ( ). Σν 2011 εθηηκάηαη φηη ζα θζάζεη ηνπο θαη.(+3.9%). [ΤΠΔΥΧΓΔ (09/1999), ζει ] ηε ζπλνιηθή πεξηνρή ηνπ Οιχκπνπ είλαη θηηζκέλνη πεξίπνπ 33 νηθηζκνί. Απφ απηνχο νη 17 αλήθνπλ ζηνλ επξχηεξν Θεζζαιηθφ Όιπκπν κε πςφκεηξν άλσ ησλ 500κ. πγθεθξηκέλα, ε Αηγάλε, ε Κξαληά, ε Ραςάλε θαη ε Καιιηπεχθε ηνπ Κάησ

80 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Οιχκπνπ, ε Καιιηζέα, ε θνπηά (Γ.Γ. Φιάκπνπξνπ), ην Φιάκπνπξν, ε Οιπκπηάδα, ν παξκφο (Γ.Γ. Φιάκπνπξνπ), ε Κξπφβξπζε, ε θακληά, ε Καξπά, ηα Καιχβηα (Γ.Γ. Κνθθηλνπεινχ), ν Λφθνο, ην Πχζην θαη Κνθθηλνπειφο ηνπ Άλσ Οιχκπνπ θαη ην Ληβάδη Οιχκπνπ. Ζ πξψηε νκάδα νηθηζκψλ είρε ην θαηνίθνπο, ε δεχηεξε θαη ην Ληβάδη Αληίζηνηρα, ην 1940 παξνπζίαζαλ πιεζπζκφ 5.894, θαη θαηνίθνπο, κε αχμεζε 12,8%, 30,05% θαη 17,08% αλά δεθαεηία. Σν 1951 ν πιεζπζκφο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεξηνρψλ αλέξρνληαλ ζηνπο 5.191, θαη θαηνίθνπο, κε κείσζε 12%, 12,8% θαη 1,2%, ε νπνία δηθαηνινγείηαη απφ ηηο αλψκαιεο πνιηηηθέο θαηαζηάζεηο ηεο δεθαεηίαο (γεξκαληθή θαηνρή, εκθχιηνο πφιεκνο, εθπαηξηζκφο νξηζκέλσλ θαηνίθσλ θαη θάςηκν κεξηθψλ απφ ηα ρσξηά). Καηά ην 1981, θαηαγξάθνληαη 3.608, θαη θάηνηθνη, κε κείσζε 10,1% θαη 9,45% ζηηο πξψηεο δχν θαηεγνξίεο θαη κεδεληθή ζηελ ηξίηε. [Παπατσάλνπ Α. (1982), ζει ] Γηα ην 1991 θαη 2001 ν πιεζπζκφο παξαηίζεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα, φπνπ δηαθξίλεηαη κείσζε ζε φινπο ηνπο νηθηζκνχο. Σν ζχλνιν ησλ θαηνίθσλ αλέξρεηαη ζηνπο γηα ην 2001 έλαληη γηα ην 1991, κε κείσζε 14,13%. Πίνακαρ 6: Πιεζπζκφο, έθηαζε, ππθλφηεηα θαη πςφκεηξν νηθηζκψλ ηνπ ζεζζαιηθνχ ζπλνιηθνχ Οιχκπνπ κε πςφκεηξν άλσ ησλ 500κ., Γεσγξαθηθή πεξηνρή Μόληκνο Μέζνο πιεζπζκόο Ππθλόηεηα Δπηθάλεηα ηαζκηθόο αλά η.κ Τςνκέηξνπ Γ.Γ.Κξαλέαο Διαζζόλνο ,258 28,5 760 Κξαλέα Διαζζόλνο,ε Γ.Γ.Καιιηπεύθεο ,449 9, Καιιηπεύθε,ε Γ.Γ.Αηγάλεο ,005 40, Αηγάλε,ε Κάησ Αηγάλε,ε Νέα Μεζάγθαια,ηα Παπαπνύιη,ην 23 5 Γ.Γ.Ραςάλεο ,566 24, Ραςάλε,ε Άγηνο Κσλζηαληίλνο,ν Πεξαηαξηά,ε Γ.Γ.Ληβαδίνπ ,9 17, Ληβάδη,ην Γ.Γ.Καιιηζέαο Διαζζόλνο ,437 24, Καιιηζέα,ε Πεηξσηόλ,ην Γ.Γ.Κνθθηλνπεινύ ,368 5, Καιύβηα,ηα Κνθθηλνπειόο,ν

81 Γ.Γ.Λόθνπ ,674 11, Λόθνο,ν Αζπξόρσκα,ην Γ.Γ.Οιπκπηάδνο ,904 30, Οιπκπηάο,ε Γ.Γ.Ππζίνπ ,959 16, Πύζηνλ,ην Γ.Γ.Φιακπνύξνπ ,72 7,2 526 Φιάκπνπξνλ,ην Βξπζνπνύιεο,νη 0 85 Ιεξά Μνλή παξκνύ,ε 0 0 θνπηά,ε παξκόο,ν Κ.Γ.Καξπάο ,964 8, Καξπά,ε Κ.Γ.Κξπόβξπζεο ,467 1, Κξπόβξπζε,ε Κ.Γ.πθακηλέαο ,254 3, πθακηλέα,ε Πηγή: ΔΤΔ (2001). Απφ ηνπο παξαπάλσ, θαζαξά ζηνλ Θεζζαιηθφ Όιπκπν 12 αλήθνπλ ν Γ. Οιχκπνπ θαη ε Κ. Καξπάο. Γηα ηελ πιεζπζκηαθή αλάιπζε ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη νη Γήκνη ηνπ Μαθεδνληθνχ Οιχκπνπ (Γίνπ, Ληηνρψξνπ θαη Αλαηνιηθνχ Οιχκπνπ) ψζηε λα κπνξέζεη λα γίλεη κηα ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ ζπλνιηθψλ πεξηνρψλ ηνπ Οιχκπνπ. 12 Δλλνψληαο ηνλ Άλσ Όιπκπν

82 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Δικόνα 29: Γήκνη θαη Κνηλφηεηεο ηνπ Θεζζαιηθνχ (κε κπεδ) θαη Μαθεδνληθνχ (κε πξάζηλν) Οιχκπνπ. Πηγή: Ηδία επεμεξγαζία. Πίνακαρ 7: Πιεζπζκφο γεσγξαθηθψλ πεξηνρψλ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ. Γεσγξαθηθή πεξηνρή Μόληκνο πιεζπζκόο Πξαγκαηηθόο πιεζπζκόο Γ. ΟΛΤΜΠΟΤ Γ.Γ.Καιιηζέαο Διαζζόλνο Καιιηζέα Πεηξσηόλ Γ.Γ.Κνθθηλνγείνπ Κνθθηλόγεηνλ Γ.Γ.Κνθθηλνπεινύ Καιύβηα Κνθθηλνπειόο Γ.Γ.Λόθνπ Λόθνο Αζπξόρσκα Γ.Γ.Οιπκπηάδνο Οιπκπηάο Γ.Γ.Ππζίνπ Πύζηνλ Γ.Γ.Φιακπνύξνπ Φιάκπνπξνλ Βξπζνπνύιεο Ιεξά Μνλή παξκνύ θνπηά παξκόο Κ. ΚΑΡΤΑ Κ.Γ.Καξπάο

83 Καξπά Κ.Γ.Κξπόβξπζεο Κξπόβξπζε Κ.Γ.πθακηλέαο πθακηλέα ύλνιν Μαθεδνληθόο Όιπκπνο Ν. ΛΑΡΙΑ ΥΩΡΑ Πηγή: ΔΤΔ (2001). Ο πιεζπζκφο ησλ παξαπάλσ νηθηζκψλ ηεο πεξηνρήο κειέηεο δηαθξίλεηαη ζην ράξηε πνπ αθνινπζεί. Δικόνα 30: Πιεζπζκφο νηθηζκψλ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ. Πηγή: ΔΤΔ (2001), ηδία επεμεξγαζία. Όπσο θαίλεηαη παξαθάησ, ε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ αλέξρεηαη ζην 18,87% θαηά ηε δεθαεηία , ζε αληίζεζε κε ην Μαθεδνληθφ Όιπκπν, φπνπ παξνπζηάδεηαη κηα κεγάιε αχμεζε ηεο ηάμεσο ηνπ 12,38%. Σν ζπγθεθξηκέλν γεγνλφο πηζαλφηαηα νθείιεηαη ζηε γεηηλίαζε ησλ Μαθεδνληθψλ Γήκσλ κε ηε ζάιαζζα, ε νπνία απνηειεί πφιν έιμεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη άξα θαη πφιν αλάπηπμεο, ζε αληίζεζε κε ηνπο Θεζζαιηθνχο, νη νπνίνη είλαη θαζαξά νξεηλνί θαη θξίλνληαη αλαπηπμηαθά ζηάζηκνη. Ο Ννκφο θαη ε ρψξα παξνπζηάδνπλ κηα κηθξφηεξε αχμεζε ηεο ηάμεσο ηνπ 3,21% θαη 6,86% αληίζηνηρα

84 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Γιάγπαμμα 10: Μεηαβνιή ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ ( ) ζε ζρέζε κε ην Μαθεδνληθφ Όιπκπν, ην Ννκφ θαη ηε ρψξα. Πηγή: ΔΤΔ (2001), ηδία επεμεξγαζία. Δικόνα 31: Πιεζπζκηαθή κεηαβνιή αλάινγα κε ην πςφκεηξν. Πηγή: ΔΤΔ (2001), ηδία επεμεξγαζία. ην ράξηε απεηθνλίδνληαη κε βήκα ηέζζεξα, κε κπιε νη θζίλνληεο ΟΣΑ, κε θίηξηλν νη ζηαζεξνί θαη κε θφθθηλν νη αλαπηπζζφκελνη. Παξαηεξνχκε φηη ε ζπλνιηθή αχμεζε πνπ παξνπζηάδεη ν Ννκφο είλαη εηθνληθή θαη φρη ηζνθαηαλεκεκέλε ζην ζχλνιν ησλ ΟΣΑ, κε ηνλ πιεζπζκφ λα ηείλεη λα ζπγθεληξψλεηαη γχξσ απφ ηα αζηηθά θαη παξαζαιάζζηα θέληξα, εγθαηαιείπνληαο ηνπο νξεηλνχο ΟΣΑ

85 Β Γνκή πιεζπζκνύ Β Σύλζεζε αλάινγα κε ην θύιν θαη ηελ ειηθία Ο πιεζπζκφο ηνπ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ θαηαλέκεηαη αλάινγα κε θχιν θαη ηελ ειηθία σο εμήο: Πίνακαρ 8: Πιεζπζκφο Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ αλά θχιν θαη νκάδεο ειηθηψλ 2001 θαη Οκάδεο ειηθηώλ Άξξελεο Θήιεηο ύλνιν Άξξελεο Θήιεηο ύλνιν ύλνιν Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Οη ππξακίδεο ειηθηψλ ηνπ Γ. Οιχκπνπ, ηεο Κ. Καξπάο θαη ηνπ ζπλνιηθνχ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ θαηά ην 1991 θαη 2001 παίξλνπλ ηηο παξαθάησ κνξθέο:

86 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Γιάγπαμμα 11: Ππξακίδεο ειηθηψλ Γ. Οιχκπνπ, Κ. Καξπάο θαη ζπλνιηθνχ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ1991 θαη Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Οη ππξακίδεο θαη ησλ δχν κειεηψκελσλ εηψλ γηα ηελ πεξηνρή ηνπ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ ζεσξνχληαη θζίλνπζεο, γεξνληηθνχ πιεζπζκνχ, κε ηε κείσζε ησλ γελλήζεσλ λα πξνθαιεί ζπξξίθλσζε ηεο βάζεο θαη ηε κνξθή λα ηείλεη πξνο ηελ αλεζηξακκέλε ππξακίδα. Ζ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ κεηαμχ εηψλ θαηά ην 2001 ππνδειψλεη ηελ επηζηξνθή ηνπ γεγελή πιεζπζκνχ ζηελ πεξηνρή κεηά ηε ζπληαμηνδφηεζε. Δλψ, ε κείσζε ζηηο ειηθίεο 0 19 ππνδειψλεη ηελ ππνγελλεηηθφηεηα θαη ηελ εζσηεξηθή κεηαλάζηεπζε ησλ νηθνγελεηψλ κε παηδηά ίζσο γηα ιφγνπο εθπαίδεπζεο θαη πεξίζαιςεο. Μεγαιχηεξν πξφβιεκα κε ξηδηθή αιιαγή ζηε κνξθή ηεο ππξακίδαο παξαηεξείηαη ζην Γ. Οιχκπνπ κε κεγάιε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ άλσ ησλ 60. Αληίζεηα, ζηελ Κ. Καξπάο ππάξρεη κηα αχμεζε ησλ γελλήζεσλ, ησλ παηδηψλ θαη ησλ ελειίθσλ κέρξη 49 εηψλ θαη κηα κείσζε ηνπ γεξνληηθνχ πιεζπζκνχ

87 Γιάγπαμμα 12: Ππξακίδεο ειηθηψλ Μαθεδνληθνχ Οιπκπνπ θαη Ν. Λάξηζαο 1991 θαη Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. πγθξηηηθά κε ηνλ Μαθεδνληθφ Όιπκπν θαη ην Ν. Λάξηζαο, παξαηεξνχκε φηη εδψ ε θαηάζηαζε αλ θαη νη ππξακίδεο είλαη επίζεο θζίλνπζεο θαη γεξνληηθνχ πιεζπζκνχ θξίλεηαη θαιχηεξε, κε ηηο ππξακίδεο λα ηείλνπλ λα πάξνπλ ηε κνξθή ηεο θακπάλαο θαη ηνλ πιεζπζκφ πεξηζζφηεξν ζηαζεξφ απφ ηε κία δεθαεηία ζηελ άιιε. Β Σύλζεζε αλάινγα κε ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε θαηά θύιν θαη ειηθία Ζ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε αλά θχιν θαη νκάδεο ειηθηψλ ηνπ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ δίλεηαη απφ ηνλ παξαθάησ πίλαθα: Πίνακαρ 9: Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε θαηά θχιν θαη νκάδεο ειηθηψλ ζην Θεζζαιηθφ Όιπκπν, Φύιν θαη ε Άγακνη Έγγακνη Υήξνη Γηαδεπγκέλνη νκάδεο ειηθηώλ Γηάζηαζε ύλνιν θαη άλσ Άξξελεο θαη άλσ Θήιεηο

88 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ θαη άλσ Πηγή: ΔΤΔ Γιάγπαμμα 13: Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε αλά θχιν θαη νκάδα ειηθηψλ ζην Θεζζαιηθφ Όιπκπν, Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. ην παξαπάλσ δηάγξακκα κε αλνηρηά ρξψκαηα δηαθξίλεηαη ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ησλ γπλαηθψλ θαη κε ζθνχξα ε αληίζηνηρε ησλ αληξψλ. Μέρξη ηελ ειηθία ησλ 64 δηαθξίλνληαη πεξηζζφηεξνη άγακνη απφ φηη άγακεο. Δπίζεο, πξνθχπηεη φηη νη γπλαίθεο παληξεχνληαη ζε κηθξφηεξε ειηθία απφ ηνπο άληξεο θαη είλαη απηέο νη νπνίεο ρεξεχνπλ λσξίηεξα (έληνλε αχμεζε κεηά ηα 45 έηε). Β Σύλζεζε αλάινγα κε ην κνξθσηηθό επίπεδν Γηα ην Θεζζαιηθφ Όιπκπν, ην ζπλνιηθφ πνζνζηφ ησλ αγξακκάησλ, απηψλ πνπ γλσξίδνπλ γξαθή θαη αλάγλσζε, απηψλ πνπ θνηηνχλ ζην δεκνηηθφ θαη απηψλ πνπ ηειείσζαλ ηε ζηνηρεηψδε εθπαίδεπζε αγγίδεη ην 70%. Σν πνζνζηφ απηφ θξίλεηαη πνιχ πςειφ ηφζν ζε ζχγθξηζε κε ην Μαθεδνληθφ Όιπκπν (60%) φζν θαη κε ην Ν. Λάξηζαο, (51%) ηελ Π. Θεζζαιίαο (54%) θαη ηεο ρψξαο (45%). Ζ πιεζψξα ηνπ πιεζπζκνχ θαίλεηαη λα έρεη ινηπφλ αξθεηά ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν. Οη

89 πηπρηνχρνη ζρνιψλ. Σν ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ πνπ ηειείσζε γπκλάζην θαη ιχθεην (ΣΔ, ΣΔΛ, Γεληθφ) αγγίδεη ην 19% ζηελ πεξηνρή καο, ην νπνίν ζπγθξηλφκελν κε ην 25% ηεο Μαθεδνληθήο πεξηνρήο θξίλεηαη επίζεο ρακειφ. Αληίζηνηρα, νη απφθνηηνη ησλ ΗΔΚ, ησλ αλψηεξσλ θαη αλψηαησλ ζρνιψλ θηάλνπλ ην 3,5% ζε ζρέζε κε ην 7,8% ηεο Μαθεδνληθήο, ελψ ην πνζνζηφ ησλ κεηαπηπρηαθψλ θαη δηδαθηνξηθψλ είλαη κεδεληθφ. Γιάγπαμμα 14: Μνξθσηηθφ επίπεδν Θεζζαιηθνχ θαη Μαθεδνληθνχ Οιχκπνπ. Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Δικόνα 32: Μνξθσηηθφ επίπεδν, Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Σν πνζνζηφ αγξακκάησλ θξίλεηαη αξθεηά πςειφ γηα ην Γ. Οιχκπνπ, ελψ αληίζεηα ε Κ. Καξπάο εκθαλίδεη πνιχ ρακειφηεξν πνζνζηφ

90 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Δικόνα 33: Πνζνζηφ αγξακκάησλ αλάινγα κε ην πςφκεηξν, Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Β Πιεζπζκηαθνί δείθηεο Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ πιεζπζκηαθψλ δεηθηψλ ππνινγίζηεθαλ ηα παηδηά σο θαηεγνξία κεηαμχ 0 19 εηψλ, νη ελήιηθεο κεηαμχ θαη νη ειηθησκέλνη απφ 65 θαη πάλσ. Πίνακαρ 10: Σαμηλφκεζε πιεζπζκνχ Θεζζαιηθνχ Οιχκπνπ θαηά θχιν θαη νκάδεο ειηθηψλ, Οκάδεο ειηθηώλ ύλνιν Άξξελεο Θήιεηο Παηδηά (0-19 εηώλ) Δλήιηθεο (20-64 εηώλ) Ηιηθησκέλνη (65+ εηώλ) ύλνιν Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Β Γείθηεο ειηθηώλ παηδηά ελήιηθεο

91 2. παηδηά ειηθησκέλνη ειηθησκέλνη ελήιηθεο ειηθησκέλνη ειηθησκέλνη παηδηά ελήιηθεο παηδηά ειηθησκέλνη Γείθηεο εμάξηεζεο: ελήιηθεο ειηθησκέλνη Γείθηεο γεξαζκνχ: ελήιηθεο ειηθησκέλνη παηδηά 805 Β Γείθηεο αλαινγίαο θύινπ Ο ιφγνο πνπ εθθξάδεη ηηο ζρέζεηο ησλ δχν θχισλ κεηαμχ ηνπο θαη σο πξνο ην ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ είλαη: P(m) *100 P(w) * ,46%, ν νπνίνο καο δίλεη ηελ αλαινγία αληξψλ θαη γπλαηθψλ. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ην απνηέιεζκα, ζην Θ. Όιπκπν αληηζηνηρνχλ 101 άληξεο ζε 100 γπλαίθεο. ην Μ. Όιπκπν δηαθξίλνπκε ηνπο άληξεο λα ππεξηεξνχλ εκθαλψο έλαληη ησλ γπλαηθψλ (108 άληξεο αλά 100 γπλαίθεο) ελψ, ζην Ν. Λαξίζεο νη γπλαίθεο είλαη απηέο νη νπνίεο ππεξηεξνχλ (98 άληξεο αλά 100 γπλαίθεο). Β Γείθηεο ζπκκεηνρήο ησλ κεγάισλ ειηθηαθώλ νκάδσλ ζηνλ πιεζπζκό Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δεηθηψλ ζπκκεηνρήο κεγάισλ ειηθηαθψλ νκάδσλ ππνινγίζηεθαλ ηα παηδηά σο θαηεγνξία κεηαμχ 0 15 εηψλ, νη ελήιηθεο κεηαμχ θαη νη ειηθησκέλνη απφ 65 θαη πάλσ

92 Δπαλαπξνζδηνξηζκφο ρσξνζεηηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηελ πξννπηηθή βηψζηκεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππάξρνληνο ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ ηνπ Οιχκπνπ Πίνακαρ 11: Πιεζπζκφο Γ. Οιχκπνπ, Κ. Καξπάο θαη Θ. Οιχκπνπ θαηά νκάδεο ειηθηψλ. Θ. Όιπκπνο, 2001 Οκάδεο ειηθηώλ Θ. Όιπκπνο Γ. Οιύκπνπ Κ. Καξπάο 0-14 εηώλ εηώλ ύλνιν Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Απφ ηα παξαπάλσ πξνέθπςαλ νη παξαθάησ δείθηεο: Πίνακαρ 12: Γείθηεο ζπκκεηνρήο ζην ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ ησλ κεγάισλ ειηθηαθψλ νκάδσλ. Γείθηεο Γεσγξαθηθή πεξηνρή P (0-14) /P % P (15-64) /P % P (65+) /P % Θ. Όιπκπνο 11,32 60,58 28,10 Γ. Οιύκπνπ 20,82 56,97 22,22 Κ. Καξπάο 9,95 54,81 35,24 Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Παξαηεξνχκε φηη ην πνζνζηφ ησλ παηδηψλ είλαη πνιχ κηθξφηεξν απηνχ ησλ ειηθησκέλσλ. Ο πιεζπζκφο ινηπφλ είλαη γεξαζκέλνο, φπσο άιισζηε θάλεθε θαη απφ ηηο ππξακίδεο ειηθηψλ. Υεηξφηεξε θξίλεηαη ε θαηάζηαζε γηα ηελ Κ. Καξπάο φπνπ ν παηδηθφο πιεζπζκφο αγγίδεη κφιηο ην 10%, ελψ ν γεξνληηθφο ην 35%. Β.2.4 Οηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά Β Οηθνλνκηθά ελεξγόο θαη κε ελεξγόο πιεζπζκόο Απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα δηαθξίλνπκε φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ θξίλεηαη νηθνλνκηθά κε ελεξγφο. ηελ Κ. Καξπάο κάιηζηα ην πνζνζηφ είλαη εμαηξεηηθά πςειφ, αγγίδνληαο ην 66,3%, ελψ ζην Γ. Οιχκπνπ ην 56,43%, φηαλ ζην Ν. Λάξηζαο θηάλεη ην 53,38%. Σν γεγνλφο απηφ ζπλδέεηαη άκεζα κε ην γεξνληηθφ πιεζπζκφ πνπ πξνέθπςε απφ ηελ παξαπάλσ πιεζπζκηαθή αλάιπζε

93 Γιάγπαμμα 15: Οηθνλνκηθά ελεξγφο πιεζπζκφο Θ. Οιχκπνπ. Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Αλ απφ ηνλ ελεξγφ πιεζπζκφ αθαηξέζνπκε ηνπο αλέξγνπο, πξνθχπηνπλ πξνθχπηεη ην παξαθάησ δηάγξακκα. Σα πνζνζηά ησλ αλέξγσλ ζεσξνχληαη ζρεηηθά ρακειά θαη δηακνξθψλνληαη ζην 2,85% γηα ην Γ. Οιχκπνπ θαη ζην 1,72% γηα ηελ Κ. Καξπάο, φηαλ γηα ην Ν. Λάξηζαο αγγίδνπλ ην 4,46%. Γιάγπαμμα 16: Οηθνλνκηθά ελεξγφο, κε ελεξγφο πιεζπζκφο θαη άλεξγνη Θ. Οιχκπνπ. Πηγή: ΔΤΔ, ηδία επεμεξγαζία. Β Σνκείο απαζρόιεζεο Οη απαζρνινχκελνη ηεο πεξηνρήο κειέηεο είλαη θαλεξά ζηξακκέλνη πξνο ηνλ πξσηνγελή ηνκέα (27,18%), κε ηνλ ηξηηνγελή λα έξρεηαη δεχηεξν ζε πξνηίκεζε