Νίκος Ρούσσος Ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης Διευθυντής ΕΣΥ «Νοσοκομείο Ασκληπιείο Βούλας»

Transcript

1 Νίκος Ρούσσος Ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης Διευθυντής ΕΣΥ «Νοσοκομείο Ασκληπιείο Βούλας»

2 Η ξαφνική και χωρίς πρόθεση κατάληξη ενός ανθρώπου στο έδαφος ή σε χαμηλότερο επίπεδο,χωρίς αυτή να είναι αποτέλεσμα βιαίου χτυπήματος, αιφνίδιας έναρξης παράλυσης ή επιληπτικής κρίσης. Kellogg International Working Group on the Prevention of Falls by the Elderly. The prevention of falls in later life. Dan Med Bull. 1987;34(Suppl 4):1 24.

3 Νέοι ηλικιωμένοι (65 85) κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες 4 η αιτία θανάτου στους άντρες Μεγάλοι ηλικιωμένοι (>85) κύρια αιτία θανάτου 1 επεισόδιο πτώσης ετησίως 30 % > 65 ετών 50 % > 80 ετών

4 Νοσηρότητα Κινητικότητα Θνησιμότητα Δαπάνες υγείας Πτώσεις Κινητικότητα Φυσική δραστηριότητα Ποιότητα ζωής Αυτονομία Ανικανότητα Αναπηρία

5 Πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας των ηλικιωμένων Στόχος Δίαγνωση και θεραπεία ηλικιωμένων με επεισόδια πτώσης Προσδιορισμός των παραγόντων κινδύνου για μελλοντικές πτώσεις και η εφαρμογή κατάλληλων στοχευμένων παρεμβάσεων

6 Ενδογενείς Ατομικοί Εξωγενείς Περιβαντολ ογικοί Πτώσεις

7 Εξωγενείς Διαταραχές βάδισης ισορροπίας Σωματοαισθητικές διαταραχές Διαταραχές μυοσκελετικού Γνωσιακές διαταραχές Νευρολογικές παθήσεις Ψυχολογικοί παράγοντες Περιορισμός δραστηριότητας - λειτουργικότητας Καρδιαγγειακές παθήσεις Διαταραχές ουροποιητικού Οικιακό περιβάλλον Εξωτερικοί χώροι Βοηθήματα Υποδήματα Λήψη φαρμάκων

8 Διαταραχές ισορροπίας βάδισης Πρότυπο βάδισης άκαμπτο, λιγότερο συντονισμένο Φτωχότερος έλεγχος της στάσης του σώματος Εξασθένιση αντανακλαστικών στάσης Μείωση μυικής ισχύος και τόνου Ελάττωση μήκους και ύψους του βήματος

9 Διαταραχές όρασης Μειωμένη αντίληψη βάθους Μειωμένη οπτική οξύτητα Ελαττωμένη ευαισθησία αντίθεσης Διαταραχές οπτικών πεδίων Μειωμένη προσαρμογή σε σκοτάδι ή το φως Χρήση πολυεστιακών γυαλιών - σκαλοπάτια

10 Αιθουσαία δυσλειτουργία Διορθωτικές κινήσεις σε διαταραχές της ισορροπίας Τεστ αιθουσαίας λειτουργίας χωρίς προγνωστική αξία Νόσος Meniere

11 Διαταραχές ιδιοδεκτικότητας ανταπόκριση μηχανοϋποδοχέων αίσθηση αφής ιδιοδεκτικότητας στατικής ταλάντωσης εν τω βάθει αισθητικότητας

12 Σαρκοπενία Μυϊκή αδυναμία 30% > 65 ετών 50% > 80 ετών 4-5 φορές μεγαλύτερος κίνδυνος πτώσης Ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές μυϊκών ινών Μυϊκή αδυναμία

13 Παθολογία άκρου ποδός Ο Α αλλοιώσεις Βλαισός μέγας δάκτυλος Γαμψοδακτυλία Κακή χρήση υποδημάτων Συστηματικές παθήσεις Σφυροδακτυλία Δερματολογικές παθήσεις Κάλοι Έλκη

14 Γνωσιακές διαταραχές Διατήρηση προσοχής Εκτελεστική λειτουργία Χρόνος επεξεργασίας πληροφοριών Χρόνος αντίδρασης στα ερεθίσματα

15 Άνοια Συγχυτικές καταστάσεις Διαταραχή Κρίσης Ικανότητας προσανατολισμού Οπτικοχωρική αντίληψη

16 Νευρολογικές παθήσεις Α.Ε.Ε Νόσος του Parkinson Μυελοπάθεια Διαταραχές παρεγκεφαλίδας

17 Α.Ε.Ε. Αύξηση κινδύνου πτώσεων κατά 2-6 φορές Διαταραχή κινητικού έλεγχου Επικράτηση παθολογικών προτύπων βάδισης Γνωσιακές διαταραχές Διαταραχές αισθητικότητας Οπτικοχωρικό neglect

18 Νόσος του Parkinson Βραδυκινησία, τρόμο, μυϊκή δυσκαμψία Απώλεια στατικών αντανακλαστικών Απώλεια διορθωτικών κινήσεων

19 Μυελοπάθεια Αδεξιότητα Δυσκολία στην άνοδο σκαλοπατιών Αίσθημα υποχώρησης ποδιών Στατική αστάθεια και αταξική βάδιση

20 Παρεγκεφαλιδικές βλάβες Τροποποιήση προτύπου βάδισης (αταξικό βάδισμα) Ευρεία βάση στήριξης Τρόμος κορμού Ακανόνιστο μήκος βήματος Βάδισμα μεθυσμένου

21 Ψυχολογικά προβλήματα - Κατάθλιψη Ελλιπής προσοχή στο περιβάλλον Ριψοκίνδυνες συμπεριφορές Αδυναμία συγκέντρωσης Αδυναμία υλοποιήσης δοκιμασιών υψηλών απαιτήσεων Συχνά η κατάθλιψη είναι το απότέλεσμα των πτώσεων

22 Πτώση Μειωμένη Λειτουργική ικανότητα Κινησιοφοβία Μυϊκής ισχύος,διαταραχές βάδισης - ισορροπίας Μειωμένη δραστηριότητα

23 Σωματική δραστηριότητα Υψηλό κίνδυνο πτώσης όσοι είναι οι λιγότερο και περισσότερο δραστήριοι Tinetti ME, Speechley M, Ginter SF. Risk factors for falls among elderly persons living in the community

24 Καρδιαγγειακές παθήσεις Ορθοστατική υπόταση Υπέρταση Κολπική Μαρμαρυγή Drop attack «αιφνίδια πτώση»

25 Ακράτεια ούρων 34% αντρών 55% γυναικών Νυκτουρία διαταραχή ύπνου ημερήσια υπνηλία έλλειμμα ενέργειαςπροσοχής πτώση

26 Εξωγενείς παράγοντες κινδύνου Οικιακό περιβάλλον Υπαίθριοι χώροι Βοηθητικές συσκευές Υποδήματα Λήψη φαρμάκων

27 Γενικά Ολισθηρές επιφάνειες δαπέδων Χαλαρά χαλιά Ανασηκωμένη άκρη χαλιού Εμπόδια στους διαδρόμους Πολύ χαμηλά ή υψηλά ράφια ντουλάπια Υγρά στο πάτωμα Καλώδια - κορδόνια

28 Έπιπλα Χαμηλές καρέκλες Χαμηλό ή αυξημένο ύψος κρεβατιού Ασταθή έπιπλα Χρήση κλιμάκων

29 Μπάνιο/τουαλέτα Έλλειψη χειρολαβών ντους, μπανιέρα, τουαλέτα Χαμηλό κάθισμα τουαλέτας Ολισθηρές επιφάνειες

30 Σκαλοπάτια Έλλειψη ή ανεπαρκή κιγκλιδώματα Απότομες ή στενές σκάλες Αντικείμενα που αποσπούν προσοχή

31 Υπαίθριοι χώροι Επικληνή,ανώμαλα,ολισθηρά μονοπάτια, ράμπες, σκάλες Φωτεινοί σηματοδότες Πολυκοσμία Καιρικές συνθήκες (χιόνι,πάγος,βροχή) Έλλειψη θέσεων ξεκούρασης Μη ασφαλής χρήση κάδων σκουπιδιών

32 Βοηθήματα Αυτοεπιλογή Λανθασμένη χρήση Λανθασμένες προδιαγραφές Κακή συντήρηση

33 Υποδήματα Παντόφλες Βάδιση χωρίς παπούτσια ή με κάλτσες Υποδήματα με τακούνι > 2,5 cm Χρήση ειδικών πελμάτων

34 Διαγνωστική προσέγγιση Έλεγχος γνωσιακών λειτουργιών Καρδιολογικός έλεγχος Έλεγχος μυοσκελετικού Νευρολογικός έλεγχος & έλεγχος της ιδιοδεκτικότητας Οφθαλμολογικός & ΩΡΛ έλεγχος Έλεγχος της βάδισης, της ισορροπίας (σε καθιστή και όρθια θέση) & του χρόνου αντίδρασης.

35 Timed Up & Go Test 1. Ο ασθενής κάθεται 2. Αντικείμενο τοποθετείται στα 3 μέτρα 3. Με το παράγγελμα ο ασθενής σηκώνεται βαδίζει μέχρι και γύρω από το αντικείμενο επιστρέφει και κάθεται κάτω. Μία πρώτη διαδρομή για πρακτική εξοικείωση 3 φορές χρονομέτρηση Χρόνος > 8,5 sec συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πτώσεων.

36 Expanded Timed Get-up-and-Go Απόσταση 10 m Χρόνος > sec συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πτώσεων.

37 Πρόβλημα Οστεοπόρωση Απώλεια οστικής μάζας Μείωση αντίστασης του οστού Οφείλεται: Ορμονικές διαταραχές Ανεπάρκεια σε ασβέστιο και βιταμίνη D Μειωμένη φυσική δραστηριότητα ιδίως στις γυναίκες Υπάρχει διχογνωμία αν το κάταγμα προκαλείται κατά την πτώση ή αν το στρες στο οστό προκαλεί το κάταγμα και ακολουθεί η πτώση.

38 Η χορήγηση βιταμίνης D: βελτιώνει την μυϊκή ισχύ μειώνει τη σωματική ταλάντωση μειώνει τον αριθμό των πτώσεων

39 Επηρεάζει και τη λειτουργία του συντονισμού των μυών εκτός από την ισχύ τους. Επηρεάζει τους αντιβαρικούς μύες των κάτω άκρων απαραίτητους για τη στάση του σώματος και τη βάδιση.

40 Πρόβλημα Μειωμένη φυσική δραστηριότητα - Κακή φυσική κατάσταση Φτωχός μυϊκός τόνος Μειωμένη αντοχή Απώλεια οστικής μάζας Μειωμένη ευκαμψία

41 Πρόβλημα Κακή όραση και ακοή Καταράκτης γλαύκωμα Ωτοσκλήρυνση Μειωμένη ικανότητα στη χρήση οπτικών ερεθισμάτων για την αποφυγή πτώσης Μειωμένη ικανότητα αντίληψης επερχόμενου κινδύνου Επίσκεψη σε ειδικούς Χρήση χρωματικών αντιθέσεων Χρήση ηχητικών προειδοποιήσεων ή οπτικών υποκατάστατων του ήχου

42 Πρόβλημα Περιβάλλον Εντοπίζονται περιοχές στη γειτονιά που είναι επικίνδυνες για πτώση. Επίσκεψη στο σπίτι από εργοθεραπευτή εντόπιση παραγόντων κινδύνου τρόποι αντιμετώπισης

43 Χρήση των προστατευτικών ισχίου (Hip protectors) Χρήση των συναγερμών Χρήση των ανιχνευτών: Πτώσεων Πίεσης

44 Θεωρούνται τα πιο αποτελεσματικά βοηθήματα για την πρόληψη καταγμάτων του ισχίου. Προστατεύουν το ισχίο και την λεκάνη κατά την πρόσκρουση. Απορροφούν την ενέργεια της πτώσης. Μειώνουν τον κίνδυνο κατάγματος του ισχίου.

45 Πλαστικά επιθέματα από αφρώδες υλικό σε σχήμα κελύφους στη μορφή του σώματος Προσθαφαιρούμενα, φοριούνται μέσα από ειδικά εσώρουχα, πάνω από την περιοχή του μείζονα τροχαντήρα.

46 Είναι συνήθως μικρή λόγω: Εμφάνισης Άνεσης Δυσκολίας προσαρμογής στα εσώρουχα Πολύ ζεστά εσώρουχα Προβλήματα ακράτειας Δυσκολίας τακτικής χρήσης από ηλικιωμένους που ζουν στην κοινότητα. Δύσκολο να κοιμηθείς με αυτά Μελέτες δείχνουν ότι μόνο το 1/3 από τους εκτός ιδρυμάτων που τους έχουν χορηγηθεί, τα φορούν.

47 Συναγερμός για βοήθεια Μη καλωδιακό σύστημα ενεργοποιούμενο από τον ασθενή σε περίπτωση κινδύνου ή πτώσης. Το σύστημα συνεργάζεται με υπηρεσία παροχής βοήθειας.

48 Ανιχνευτής πτώσης Συσκευή στη ζώνη συνήθως του ηλικιωμένου που ενεργοποιείται με το shock της πτώσης Ελέγχει αν ο φέρων είναι σε όρθια ή οριζόντια θέση Αν η οριζόντια θέση παραμένει πέραν κάποιου ορίου γίνεται συναγερμός. Στέλνει την πληροφορία στο κέντρο.

49 Συναγερμός πίεσης Σύστημα αισθητήρων πίεσης σε καρέκλες ή κρεβάτια Ενεργοποιούνται όταν ο ασθενής σηκωθεί Για ασθενείς που δεν πρέπει να κυκλοφορούν χωρίς επιτήρηση

50 Ιατρείο πτώσεων Ιατρός Αποκατάστασης διάγνωση - καθοδήγηση επανέλεγχο συνεργασία με γηρίατρο Φυσιοθεραπευτή Γυμναστή (εκγύμναση, ενδυνάμωση) Εργοθεραπευτή (περιβαλλοντολογική παρέμβαση χρήση βοηθημάτων) Συνεργαζόμενοι (Ψυχολόγος Ψυχίατρος Καρδιολόγος Οφθαλμίατρος)

51