«ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ»"

Transcript

1 χρόνια creative δημιουργίας years ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Διευθυντής : Καθηγητής ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ I. ΔΑΠΟΝΤΕ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Διευθυντής: Καθηγητής ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΑΜΒΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ» ΔιευθυντήςΠΜΣ: Καθηγητής ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣΙ. ΔΑΠΟΝΤΕ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (Επιλογή μεθόδου γονιμοποίησης στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή) ΑΝΝΑ ΑΓΓΟΥΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Υπεβλήθη για την εκπλήρωση μέρους των απαιτήσεων για την απόκτηση του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης ΛΑΡΙΣΑ Οκτώβριος 2018

2 Εγκρίθηκε από τα Μέλη της Εξεταστικής Επιτροπής: 1ος Εξεταστής (Επιβλέπων) Κωνσταντίνος Νταφόπουλος Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 2ος Εξεταστής Μαρία Σάτρα ΕΔΙΠ Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 3ος Εξεταστής Ουρανία Μαρκανδώνα Εμβρυολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα εργασία αποτελεί την διπλωματική μου εργασία για το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «Βιολογία της Αναπαραγωγής» του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα καθηγητή μου Κωνσταντίνο Νταφόπουλο που με βοήθησε, με καθοδήγησε και μου αφιέρωσε αρκετό από τον πολύτιμο χρόνο του. Θα πρέπει να ευχαριστήσω και τα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής Μαρία Σάτρα ΕΔΙΠ Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Ουρανία Μαρκανδώνα Εμβρυολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για την επιστημονική τους συμβουλή στην εκπόνηση αυτής της εργασίας. Επιπροσθέτως θα πρέπει να ευχαριστήσω από καρδιάς τον οικογενειακό μου περίγυρο για την υποστήριξη που μου προσέφεραν απλόχερα καθ όλη τη διάρκεια του πονήματός μου. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην συμφοιτήτρια μου και συνεργάτιδα στην δουλειά Έλλη Καστρίκα που περάσαμε μαζί όλες τις δυσκολίες για να καταφέρουμε να πάρουμε το μεταπτυχιακό μας. Τέλος ιδιαιτέρα πρέπει να ευχαριστήσω τον σύζυγό μου Θάνο και την μονάκριβη κόρη μου Βασιλική, για όλες τις ώρες που έλειψα από κοντά τους. Άννα Αγγούμη Αφιερωμένη στην Βασιλική μου...

4 ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Είμαι απόφοιτος της Σχολής Ιατρικών Εργαστηριών του ΤΕΙ Θεσσαλίας. Έχω πολυετή εμπειρία στο χώρο της υγείας. Τα τελευταία χρονιά είμαι μέλος της ομάδας του μαιευτήρα -γυναικολόγου Γεώργιου Καλόγηρου. Ο κλάδος που με έχει κερδίσει είναι αυτός την ενασχόλησης με την μητρότητα. Γι αυτό το λόγο εξειδικεύομαι σαν βοηθός μητρότητας και είμαι υποψία IBLCE. Στόχος της επαγγελματικής μου εξέλιξης η συνεχής επιμόρφωση και η έρευνα.

5 «ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ» ΑΝΝΑ ΑΓΓΟΥΜΗ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής, 2018 ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ι. ΑΛΠΟΝΤΕ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Επιβλέπων: Κωνσταντίνος Νταφόπουλος Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Σύμβουλος : Μαρία Σάτρα ΕΔΙΠ Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Μέλος : Ουρανία Μαρκανδώνα Εμβρυολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

6 Περίληψη Η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF, in vitro Fertilization) είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στην σημερινή εποχή. Εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά με επιτυχία στον άνθρωπο το 1978 με την με τη γέννηση της Louise Brown. Το πρώτο παιδί στον κόσμο μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση και εμβρυομεταφορά, έμεινε στην ιστορία γνωστό ως «test-tube baby» (το παιδί του σωλήνα). Για πολλά ζευγάρια με προβλήματα γονιμότητας, η εξωσωματική αποτελεί την καλύτερη επιλογή για την επίτευξη εγκυμοσύνης. Η εφαρμογή της μεθόδου μπορεί να αντιμετωπίσει διάφορα αίτια υπογονιμότητας. Κατά τη διαδικασία, τα ωάρια γονιμοποιούνται από τα σπερματοζωάρια στο περιβάλλον του εργαστηρίου.η γονιμοποίηση μπορεί να επιτευχθεί είτε με τη διαδικασία της κλασικής εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF) είτε με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης (intra-cytoplasmic sperm injection - ICSI). Το βασικό μέρος της εργασίας αυτής είναι να συγκρίνει τις δυο μεθόδους. Στόχος να βγάλουμε τεκμηριωμένα συμπεράσματα σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της κάθε μεθόδου. Αναρωτηθήκαμε: Ποια από τις δύο μεθόδους μας δίνει υψηλότερα αποτελέσματα κυήσεων; Θα πρέπει να χρησιμοποιείτε μονό η ICSI στις πτωχές απαντήτριες; Αυτά τα ερωτήματα και αλλά πολλά θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις σελίδες αυτής της εργασίας, βάση των τελευταίων οδηγιών των μεγαλύτερων διεθνών οργανισμών, που ασχολούνται με τον κλάδο της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

7 Summary In vitro fertilization (IVF) is the most common method of Medical Assisted Reproduction in today's age. It was first applied successfully to humans in 1978 with the birth of Louise Brown. The first child in the world after IVF and embryo transfer, has been known as "test tube baby". For many couples with fertility problems, extracorporeal is the best option for achieving pregnancy. The application of the method can cope with various causes of infertility. In the process, the eggs are fertilized by the sperm in the laboratory environment. Fertilization can be accomplished either through IVF or intracytoplasmic sperm injection.(icsi). The main part of this work is to compare the two methods. We aim to make informed conclusions about the safety and effectiveness of each method. We wondered: Which of the two methods gives us higher pregnancy outcomes? Should you use ICSI only to poor responders? These questions and much more, we will try to answer the pages of this paper, based on the latest guidelines of the major international organizations dealing with the Medical Assisted Reproduction industry.

8 Περιεχόμενα Κεφάλαιο Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ΜέθοδοιΥποβοηθούμενηςΑναπαραγωγής (AssistedReproductive Techniques/ ART)...2 Κεφάλαιο Τεχνική της εξωσωματικής γονιμοποίησης (invitrofertilization/ivf) Ιστορική Αναδρομή Διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF)...9 Κεφάλαιο Ορισμός της μικρογονιμοποίησης (ICSI) Ιστορική Αναδρομή Διαδικασία της μικρογονιμοποίησης...15 Κεφάλαιο Ενδείξεις επιλογής για IVF Ενδείξεις επιλογής για ICSI Σύγκριση των δύο μεθόδων...19 Σύνοψη...31 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...32 Άννα Αγγούμη Σελίδα 1

9 Κεφάλαιο Υποβοηθούμενη αναπαραγω γή Η υπογονιμότητα αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα για τα σύγχρονα ζευγάρια. Ένα στα 7 ζευγάρια σήμερα δεν θα καταφέρει λα αποκτήσει παιδί μετά από έλα χρόνο τακτικών επαφών. Μετά την κατάλληλη διερεύνηση πολλά ζευγάρια καταφεύγουν τελικά σε ιατρικώς υποβοηθούμενες μεθόδους σύλληψης. Με τον όρο υποβοηθούμενη αναπαραγωγή εννοούμε όλες εκείνες τις μεθόδους που στόχο έχουν την επίτευξη σύλληψης μετά από ιατρική παρέμβαση. [4,12,27] 1.2 Μέθοδοι Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (Assisted Reproductive Techniques/ART) Έχουν αναπτυχθεί και εφαρμόζονται μια μεγάλη ποικιλία από μεθόδους και τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής τις οποίες διαχωρίζουμε ανάλογα με το επίπεδο παρέμβασης που υιοθετείται. Μπορούμε να τις ξεχωρίσουμε σε 3 μεγάλες κατηγορίες: Την απλή παρακολούθηση ωοθυλακιορρηξίας σε συνδυασμό με προγραμματισμένη σεξουαλική επαφή. Την πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας με χρήση φαρμάκων με ή χωρίς ενδομήτριο σπερματέγχυση. Την εφαρμογή μεθόδων εξωσωματικής γονιμοποίησης. > Ενδομήτριο Σπερματέγχυση (IUI) Αποτελεί μια παρεμβατική μέθοδο στην οποία πραγματοποιείται τοποθέτηση του επεξεργασμένου σπέρματος μέσα στην μήτρα της γυναίκας. Μπορεί να εφαρμοστεί και σε φυσικό κύκλο της γυναίκας μετά από υπερηχογραφική Άννα Αγγούμη Σελίδα 2

10 παρακολούθηση της ωοθυλακιορρηξιας. Συχνότερα συνδυάζεται με φαρμακευτική πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας και ήπια ωοθηκική διέγερση με σκοπό την αυξημένη παραγωγή ωοθυλακιων (superovulation) και την αύξηση των ποσοστών επιτυχίας της' [13,27] > Εμσσωκατικήγονικοποίηση (in vitro fertilization/ivf). Πρόκειται για την πιο ευρέως γνωστή τεχνική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Τα σταδία αυτής της διαδικασίας είναι: Η ωοθηκική διέγερση με τη χορήγηση φαρμάκων για σύγχρονη ανάπτυξη πολλών ωοθυλακίων' Η ωοληψία. Η τοποθέτηση των ωαρίων και των σπερματοζωαρίων σε κατάλληλο καλλιεργητικό μέσο στο εργαστήριο ώστε να επιτευχθεί η γονιμοποίηση. Τα γονιμοποιημένα ωάρια επωάζονται σε κατάλληλο καλλιεργητικό υλικό και ελέγχονται επί καθημερινής βάσεως για την εμβρυική τους ανάπτυξη και ποιά από αυτά έχουν εξελιχθεί φυσιολογικά. Η μεταφορά την εμφύτευση το κατάλληλα ανεπτυγμένων γονιμοποιημένων [27] ωαρίων για εμφύτευση μέσα στη μήτρα της γυναίκας. [ ] > Μικρογονικοποίηση (κικρογονικοποίεσε/ ICSI, intracytoplasmicsperminjection). Η μικρογονιμοποίηση χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που η ποιότητα των σπερματοζωαρίων δεν είναι άριστη. Συνήθως πρόκειται για καταστάσεις που το πρόβλημα αφορά την χαμηλή κινητικότητα ή τον περιορισμένο αριθμό των σπερματοζωαρίων. Και σ αυτή την περίπτωση τα ωάρια συλλέγονται όπως και στην διαδικασία της κλασικής εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF). Κατόπιν, μέσω ειδικού μικροσκοπίου γίνεται μια μικρή οπή στο ωάριο και τοποθετείται μέσα σε αυτό ένα κατάλληλα επεξεργασμένο σπερματοζωάριο, διασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη πιθανότητα να γονιμοποιηθεί. [27] Άννα Αγγούμη Σελίδα 3

11 Εικόνα 1. Δεξιά: Τεχνική της μικρογονιμοποίησης.( http ://surrogacycentemepal. com/intra-cytoplasmic-sperm-inj ection-icsi/) Αριστερά: Η διαδικασία της σπερματέγχυσης.( > Υποβοεθούκενη Εκκόλαψη (AssistedHatching). Το έμβρυο στο αρχικό στάδιο της ανάπτυξής του, ως το στάδιο της βλαστοκύστης, περιβάλλεται από την διαφανή ζώνη. Για να εμφυτευθεί θα πρέπει να γίνει ρήξη της διάφανους ζώνης και το πρώιμο έμβρυο να εξέλθει από αυτήν. Αν η διαφανής ζώνη είναι πολύ παχιά ή σκληρή (όπως κάποιες φορές συμβαίνει σε έμβρυα γυναικών με αυξημένη ηλικία), υπάρχει περίπτωση το έμβρυο να μην μπορέσει να εξέλθει από την διάφανη ζώνη με αποτέλεσμα να μην καταφέρει να εμφυτευθεί στα τοιχώματα της μήτρας. Με την τεχνική της Υποβοηθούμενης Εκκόλαψης δημιουργείται μια οπή στην διαφανή ζώνη των εμβρύων αμέσως πριν την εμβρυομεταφορά ώστε να πραγματοποιηθεί η εμφύτευσή τους στην μήτρα. [11,13] > Κρυοσυντήρεσε εκβρύων / Εμβρυομεταφορά αποψυρθέντων εμβρύων. Κάποιες φορές είναι προτιμότερο κατά τη διάρκεια ενός κύκλου εξωσωματικής (IVF), τα έμβρυα που θα προκύψουν να μην εμφυτευθούν άμεσα μέσα στη μήτρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι δυνατόν να διατηρηθούν με τη διαδικασία της κρυοσυντήρησηςσε χαμηλές θερμοκρασίες (-196 C) και να παραμείνουν αναλλοίωτα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με την συγκεκριμένη διαδικασία, προγραμματίζεται σε επόμενο κύκλο εξωσωματικής η απόψυξη και εμφύτευση ακολούθως στη μήτρα των κρυοσυντηρημένων εμβρύων. Με αυτόν τον τρόπο σχεδιάζεται η Άννα Αγγούμη Σελίδα 4

12 εμβρυομεταφορά των αποψυχθέντων εμβρύων σε μελλοντικό χρόνο,όταν το περιβάλλον του ενδομητρίου είναι πιο ευνοϊκό. [28] > Κρυοσυντερεσε ωαρίων. Η διαδικασία λήψης ωαρίων για κρυοσυντήρηση είναι σχετικά πρόσφατη τεχνική. Πρέπει να προηγηθεί διαδικασία διέγερσής των ωοθηκών για την ωρίμανση πολλών ωαρίων όπως συμβαίνει και στην διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Την τεχνική αυτή εφαρμόζεται σε γυναίκες οι οποίες επιθυμούν να διατηρήσουν τη γονιμότητα τους για μελλοντικό χρόνο. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η παρουσία κακοήθειας ή η διαφύλαξη της γονιμότητας μελλοντικά για προσωπικούς λόγους. [1,20,28] > Υαλοποίεσε. Η υαλοποίηση είναι μία νεότερη τεχνική που χρησιμοποιεί εξαιρετικά ταχεία ψύξη μαζί με μία υψηλότερη συγκέντρωση κρυοπροστατευτικών. Χρησιμοποιείται τόσο για την κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων δίνοντας πολύ καλύτερα αποτελέσματα διατήρησης για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. [20,28] > Ενδοσαλπιννικεκεταφοράνακετώνεδυνώτε (GIFT, ZIFT: gamete or zvsote intra fallopian transfer). Όπως και στην εξωσωματική γονιμοποίηση οι διαδικασίες αυτές περιλαμβάνουν την συλλογή ωαρίων από την γυναίκα και ακολούθως την γονιμοποίηση με το σπερματοζωάριο σε εργαστηριακές συνθήκες. Ενώ στην κλασσική εξωσωματική γονιμοποίηση τα έμβρυα παρατηρούνται και μεγαλώνουν σε ένα εργαστήριο για 3 έως 5 ημέρες στην τεχνική GIFT υποβάλλονται λίγες ώρες αργότερα σε λαπαροσκόπηση κατά την οποία τοποθετούνται ωάρια και σπερματοζωάρια μέσα στον αυλό της σάλπιγγάς της γυναίκας, ώστε να πραγματοποιηθεί η γονιμοποίηση εντός της. Αντίθετα, στην τεχνική ZIFT, πραγματοποιείται η γονιμοποίηση στο εργαστήριο και στην συνέχεια η γυναίκα υποβάλλεται σε λαπαροσκοπική επέμβαση την επομένη ημέρα προκειμένου να γίνει η τοποθέτηση των πρώιμων εμβρύων στη σάλπιγγα. Άννα Αγγούμη Σελίδα 5

13 Εικόνα 2. Τεχνική της ενδοσαλπιγγικής μεταφοράς γαμετών ή ζυγωτή ( > Μικρογειρουργική λήψη σπερματοζωαρίων. Σε σοβαρά περιστατικά ανδρών με αζωοσπερμία είναι δυνατή η λήψη σπερματοζωαρίων με μικροχειρουργικές τεχνικές. Οι μέθοδοι αναρρόφησης σπερματοζωαρίων γίνεται από την επιδιδυμίδα με τις τεχνικές (MESA, PESA) ή τους όρχεις (TESA) πια η διεθνής βιβλιογραφία θεωρεί περισσότερο αποτελεσματική μέθοδο ανεύρεσης σπερματοζωαρίων την βιοψία όρχεως (TESE) αφού συσχετίζεται με μικρότερα ποσοστά επιπλοκών και καλύτερα αποτελέσματα. Στη συνέχεια πραγματοποιείται η γονιμοποίηση με ICSI των ωαρίων που έχουν ληφθεί από την γυναίκα. [12] > Προεμ,φυτευτικήΓενετικήΑιάγνωση (PGD, pre implantation genetic diagnosis). PGD Πραγματοποιείται σε ζευγάρια που και οι δύο μελλοντικοί γονείς είναι φορείς σοβαρής γενετικής ασθενείας με μεγάλη πιθανότητα μεταβίβασης στο έμβρυο. Επίσης προτείνεται σαν μέθοδος σε ζευγάρια με πολλά χρόνια υπογονιμότητας και μεγάλη ηλικία της μητέρας. Μετά τα αποτελέσματα του PGD τα υγιή έμβρυα μεταφέρονται στην μήτρα με την τεχνική της εξωσωματικής γονιμοποίησης[12] Άννα Αγγούμη Σελίδα 6

14 Εικόνα 3. Δεξιά: διαδικασία μικροχειρουργικής λήψης σπερματοζωαρίων. (http: \\i\iv.sotiriskoukos.gr content.php?content_id=54&lg=)αριστερά: Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση Άννα Αγγούμη Σελίδα 7

15 Κεφάλαιο Τεχνική της εξωσωματικής γονιμοποίησης (invitrofertilization / IVF) Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μία μέθοδος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής η οποία γίνεται εκτός του σώματος της γυναίκας, δηλαδή η γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο ενώ φυσιολογικά γίνεται στην σάλπιγγα της γυναίκας που είναι και το φυσικό περιβάλλον, με την μέθοδο αυτή γίνεται στο εμβρυολογικό εργαστήριο. Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελείται από την ωοληψία, την γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο η οποία πραγματοποιείται σε τρυβλίο στο εργαστήριο και τέλος, την εμβρυομεταφορά και εμφύτευση του εμβρύου στην μήτρα της γυναίκας. [17] 2.2 Ιστορική Αναδρομή Εφαρμόστηκε για πρώτη φορά με επιτυχία στον άνθρωπο το 1978 από τους Βρετανούς επιστήμονες Steptoe και Edwards, με τη γέννηση της Louise Brown, του πρώτου παιδιού στον κόσμο μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση και εμβρυομεταφορά, το οποίο έγινε ευρέως γνωστό ως «test-tube baby». Η εξωσωματική γονιμοποίηση χρησιμοποιήθηκε αρχικά για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας όπου υπεύθυνος ήταν ο γυναικείος παράγοντας. Σήμερα εφαρμογή της μεθόδου έχει επεκταθεί στην αντιμετώπιση και άλλων περιπτώσεων, όπως την υπογονιμότητα ανδρικού παράγοντα, καθώς επίσης και στην αντιμετώπιση της ανεξήγητη υπογονιμότητας. Άννα Αγγούμη Σελίδα 8

16 2.3 Διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF) Η διαδικασία της τεχνικής της εξωσωματικής γονιμοποίησης περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα τα οποία και είναι: [17,27] > Αιερεύνεσε και διάγνωση της υπονονικότετας. Προκειμένου να εντοπιστεί το πρόβλημα της υπογονιμότητας θα πρέπει το ζευγάρι να υποβληθεί σε μία σειρά εξετάσεων. Η διερεύνηση της υπογονιμότητας της γυναίκας περιλαμβάνει ενδελεχή έλεγχο προκειμένου να εντοπιστούν συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις οι οποίες μπορεί να είναι υπεύθυνες για την υπογονιμότητας. Αρχικά χρειάζεται η λήψη ενός ιατρικού ιστορικού όπου θα περιλαμβάνονται και πληροφορίες για την τακτικότητα του έμμηνου κύκλου της γυναίκας. Σημαντικός είναι ο ορμονικός έλεγχος της γυναίκας σε συγκριμένες ημέρες του κύκλου οι οποίες περιλαμβάνουν τον έλεγχο των FSH, LH, PRG, E2, AMH, TSH. Παράλληλα είναι σημαντικό να αποκλειστούν αίτια όπως ο σαλπιγγικός παράγοντας ή οι συγγενείς δυσπλασίες της μήτρας. Ο τρόπος εξέτασης γίνεται με την σαλπιγγογραφία, το υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων και όταν υπάρχουν ενδείξεις σε σπάνιες περιπτώσεις γίνεται υστεροσκοπικός έλεγχος. Παράλληλα ο σύντροφος θα πρέπει να ακολουθήσει και αυτός κάνοντας μία σειρά από συγκεκριμένες εξετάσεις με κυριότερες εξ' αυτών το σπερμοδιάγραμμα και την καλλιέργεια σπέρματος. Οι κοινές εξετάσεις για το ζευγάρι πριν την διαδικασία της εξωσωματικής είναι ο έλεγχος για λοιμώδη νοσήματα. Άννα Αγγούμη Σελίδα 9

17 Σε περιπτώσεις ιδιοπαθούς υπογονιμότητας στο ζευγάρι μπορεί να προταθεί καρυότυπος ζεύγους. > Ωοθηκική διέγερση. Κύριος στόχος της ωοθηκικής διέγερσης είναι η στρατολόγηση ωοθυλακίων. Η σύγχρονη βιβλιογραφία επιβάλει μία πιο "φιλική" διέγερση των ωοθηκών με στόχο την αποφυγή του συνδρόμου υπερδιέγερσης (OHSS) των ωοθηκών και τον πολύδυμων κυήσεων. Για τον λόγο αυτό εφαρμόζονται φαρμακευτικά πρωτόκολλα ελεγχόμενης διέγερσης της λειτουργίας των ωοθηκών, με σκοπό την πολλαπλή ανάπτυξη ωοθυλακίων. Από τα αρχικά φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν είναι η κιτρική κλομιφαίνη (CC) υπό μορφή δίσκων 50mg, τα οποία και χρησιμοποιούνταν στην αρχή του κύκλου. Η CC έχει αντιοιστρογόνο δράση, η οποία δρα στον υποθάλαμο και την υπόφυση, καταστέλλοντας την αρνητική ανατροφοδότηση των οιστρογόνων. Έτσι έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της αποδέσμευση της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών (GnRH) και επομένως αύξηση της συγκέντρωσης των γοναδοτροπινών (FSH, LH) στον ορό του αίματος. Τα πιο δημοφιλή πρωτόκολλα είναι αυτά που στηρίζονται στην χρήση των γοναδοτροπινών και δεν είναι άλλες από την θυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH) και την ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH) καθώς και ανάλογα (αγωνιστές ή/ και ανταγωνιστές) της ορμόνης GnRH. Οι ορμόνες αυτές εκκρίνονται φυσιολογικά από την υπόφυση της γυναίκας, δρώντας στις ωοθήκες διεγείροντας τα ωοθυλάκιά της, προκαλώντας την ενεργοποίηση και την ωρίμανσή τους. Η επιλογή του πρωτοκόλλου τίθεται βάση του προφίλ της ίδιας της γυναίκας (ηλικία, βάρος, ιστορικό). Παράλληλα με την διέγερση των ωοθηκών η γυναίκα παρακολουθείται υπερηχογραφικά για εκτίμηση της ανάπτυξης του ενδομητρίου καθώς και της ανάπτυξης των ωοθυλακίων. Πληροφορίες για την απάντηση της στο πρωτόκολλο διέγερσης μπορούμε να πάρουμε εξετάζοντας τα επίπεδα LH, E2 και PRG στο αίμα κατά την παρακολούθηση του κύκλου. [2,17] > Πρόκληση της τελικής ωρίκανσηο των ωαρίων Το τελικό στάδιο είναι το οποίο θα προκαλέσει την ωοθυλακιορρηξία περιλαμβάνει την χορήγηση της χοριακής γοναδοτροπίνης. Χορηγείται σε Άννα Αγγούμη Σελίδα 10

18 συγκεκριμένη ώρα περίπου ώρες πριν την ωοληψία σε μια δόση όταν κριθεί ότι η ωρίμανση των ωοθυλακίων είναι ικανοποιητική. μετά από φαρμακευτική θεραπεία είναι η ωοθυλακιορρηξία. Με την συγκεκριμένη τεχνική μπορούμε να κάνουμε τον καλύτερο προγραμματισμό της ωοληψίας με μικρότερα ποσοστά ακύρωσης του κύκλου. [17] > Ωοληψία Η διαδικασία της απομόνωσης των ωοθυλακίων γίνεται με την μέθοδο της ωοληψίας, κατά την οποία πραγματοποιείται η συλλογή των ωαρίων που περιέχονται εντός τους, γίνεται ώρες μετά την χορήγηση της ανθρώπινης χοριακής γοναδοτροπίνης. Η ωοληψία πραγματοποιείται σε ειδική αποστειρωμένη αίθουσα της μονάδας που επικρατούν συνθήκες χειρουργείου. Η διαδικασία διενεργείται από τον γυναικολόγο με την χρήση υπερήχου και εκτελείται διακολπικά ώστε να υπάρχει ακρίβεια στους χειρισμούς του. Ακολουθεί διαδοχική παρακέντηση των ωοθυλακίων μέσω μιας βελόνης, που διαπερνά το τοίχωμα του κόλπου. Το περιεχόμενο του κάθε ωοθυλακίου μετά τη συλλογή μέσω της βελόνης αναρροφάται και τοποθετείται σε ειδικά σωληνάρια και παραδίδεται αμέσως στο εμβρυολογικό εργαστήριο. Ο εμβρυολόγος εφόσον εντοπίσει τα ωάρια έπειτα τα τοποθετεί σε τρυβλία με ένα ειδικό καλλιεργητικό θρεπτικό υλικό. Η ωοληψία θα πραγματοποιηθεί υπό ενδοφλέβια αναλγησία (ή μέθη) όπου θα χορηγηθεί από τον αναισθησιολόγο και διάρκειά της θα είναι λεπτά. Μετά από την ωοληψία η γυναίκα παραμένει στον θάλαμο νοσηλείας για την παρακολούθησή της από 30 λεπτά έως 1 ώρα. Η απομόνωση των σπερματοζωαρίων γίνεται με φυσικό τρόπο. Αμέσως μετά τη λήψη σπέρματος, γίνεται η ειδική επεξεργασία αυτού (ενεργοποίησηςσυμπύκνωσης), όπου θα επιλεχτούν τα πλέον κινητά και μορφολογικά υγιή σπερματοζωάρια. Θα παραμείνουν στο εργαστήριο κάτω από άσηπτες συνθήκες καλλιέργειας με το ειδικό θρεπτικό υλικό μέχρι να γίνει η τοποθέτησή τους στο τρυβλίο και να πραγματοποιηθεί η επαφή τους με τα ωάρια και να γίνει τελικώς η γονιμοποίηση. [17,27] > In vitro γονιμοποίηση και καλλιέργεια. Μετά την συλλογή των γαμετών, ακολουθεί την ίδια μέρα η γονιμοποίηση στο εργαστήριο. Το σπέρμα και τα ωάρια επωάζονται μαζί (σε αναλογία περίπου Άννα Αγγούμη Σελίδα 11

19 75,000:1) σε μέσα καλλιέργειας για περίπου 18 ώρες. Με το πέρας αυτών των ωρών συνήθως το ωάριο θα γονιμοποιηθεί και θα παρουσιάσει δύο προπυρήνες στον έλεγχο της γονιμοποίησης. Ο εμβρυολόγος ελέγχει στο μικροσκόπιο και καταγράφει πόσα ωάρια έχουν γονιμοποιηθεί φυσιολογικά, ενώ απομονώνει εκείνα που δεν έχουν γονιμοποιηθεί ή εκείνα που έχουν γονιμοποιηθεί ανώμαλα. Τα φυσιολογικά έμβρυα τοποθετούνται και πάλι σε καλλιέργεια και συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Τα εργαστήρια έχουν αναπτύξει μεθόδους βαθμολόγησης προκειμένου να κρίνουν την ποιότητα των εμβρύων. Τα έμβρυα αξιολογούνται και επιλέγονται με βάση δύο μορφολογικών κριτηρίων: αφ ενός τη διαίρεση των εμβρύων σε βλαστομερίδια (6-8 κύτταρα) και αφ ετέρου τη μορφολογική εμφάνιση των κυττάρων αυτών. Μετά από 5-6 ημέρες καλλιέργειας το έμβρυο θα πρέπει να αποτελείται από κύτταρα και να βρίσκεται στο στάδιο της βλαστοκύστης (έτοιμο για εμφύτευση). [13] > Εμβρνομεταφορά Η εμβρυομεταφορά είναι η διαδικασία με την οποία τα έμβρυα τα οποία έχουν γονιμοποιηθεί και αναπτυχτεί επαρκώς γίνεται η μεταφορά τους στην κοιλότητα της μήτρας. Η διάρκεια της είναι περίπου 5-10 λεπτά και δεν απαιτείται η χορήγηση αναλγησίας αφού δεν πονά. Επιτυγχάνεται με τη βοήθεια ενός λεπτού εύκαμπτου καθετήρα που προωθείται μέσα στον κόλπο και τον τράχηλο για να καταλήξει στην ενδομητρική κοιλότητα. Η επιλογή των καλύτερων εμβρύων γίνεται από τον εμβρυολόγο σύμφωνα με τα μορφολογικά διεθνή κριτήρια αξιολόγησης των εμβρύων. Μέσω ενός λεπτού καθετήρα αναρροφά το περιεχόμενο μέσα σε ελάχιστο όγκο καλλιεργητικού μέσου. Στην συνέχεια ο γυναικολόγος με υπερηχογραφική καθοδήγηση θα εισάγει τον καθετήρα στην ενδομήτρια κοιλότητα όπου θα εναποθέτει τα έμβρυα με ήπιους και ατραυματικούς χειρισμούς. Η εθνική νομοθεσία ορίζει πως ο αριθμός αυτός δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο για γυναίκες κάτω των 40 ετών και τα τρία για γυναίκες άνω των 40 ετών. Η εμφύτευση των εμβρύων στο ενδομήτριο γίνεται μετά από 4 με 5 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά της 2ης ή 3ης ημέρας και 1-2 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά βλαστοκύστης. [13] Άννα Αγγούμη Σελίδα 12

20 > Περίοδος κετά την εμβρυομεταφορά Η εμφύτευση των εμβρύων γίνεται μέσα στο διάστημα των επόμενων 2-3 ημερών από την εμβρυομεταφορά. Για να διαπιστώσουμε την εγκυμοσύνης συνήθως πραγματοποιείται η μέτρηση των επιπέδων στο αίμα της β- χοριακής γοναδοτροπίνης περίπου την 14η ημέρα μετά την εμβρυομεταφορά. Οι οδηγίες οι οποίες δίνονται για το πρώτο χρονικό διάστημα μετά την εμβρυομεταφορά, περιλαμβάνουν την ξεκούραση με αποφυγή της έντονης σωματικής δραστηριότητας καθώς και την σεξουαλική επαφή. Άννα Αγγούμη Σελίδα 13

21 Κεφάλαιο Ορισμός της μικρογονιμοποίησης (ICSI) Η μικρογονιμοποίηση ICSI (ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος) είναι μία μέθοδος που περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός σπερματοζωαρίου απευθείας στο κυτταρόπλασμά του ωαρίου (Van Steirteghem et al, 1993a). Η τεχνική της μικρογονιμοποίησης ICSI ενδείκνυται κατά κανόνα σε περιπτώσεις σοβαρής ανδρικής υπογονιμότητας όπως ολιγοσπερμία (χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων), ασθενοσπερμία (χαμηλή κινητικότητα σπερματοζωαρίων, παρουσία αντισπερμικών αντισωμάτων), καθώς και σε περιπτώσεις προηγούμενης ανεξήγητης αδυναμίας γονιμοποίησης των ωαρίων με τη συμβατική μέθοδο εξωσωματικής γονιμοποίησης. 3.2 Ιστορική Αναδρομή. Η τεχνική αναπτύχθηκε από τον Gianpiero Palermo στο Vrije Universite it Brussel, στο Κέντρο Αναπαραγωγικής Ιατρικής με επικεφαλής τον Paul Devroey και τον Andre Van Steirteghem. Η διαδικασία αυτή παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε επίπεδο εργαστηρίου το Το πρώτο γονιμοποιημένο έμβρυο από την ICSI δημιουργήθηκε το 1990, αλλά η πρώτη επιτυχής γέννηση από την ICSI πραγματοποιήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1992 μετά από σύλληψη του Απριλίου Η Sharpe et al σχολίασε μετά την επιτυχία της ICSI από το 1992, λέγοντας ότι χάρη στην συγκεκριμένη τεχνική παρακάμπτεται σχεδόν στο σύνολό τους τα αίτια υπογονιμότητας που σχετίζονται με τον ανδρικό παράγοντα. Η επιτυχία της ICSI έχει ελαττώσει την ανάγκη για διερεύνησητης αιτίας της ανδρικής υπογονιμότητας. Η προσοχή τώρα εστιάζεται περισσότερο πάνω στον γυναικείο παράγοντα με σκοπό την βελτίωση των ωαρίων και την υποδεκτικότητα του ενδομήτριου, από το οποίο εξαρτάται πια η επιτυχία της ICSI. [6] Άννα Αγγούμη Σελίδα 14

22 3.3 Διαδικασία της μικρογονιμοποίησης. Η τεχνική ICSI χρησιμοποιήθηκε σε ζευγάρια με επαναλαμβανόμενες αποτυχίες γονιμοποίησης in vitro ακόμα και όταν το σπέρμα είχε καλά χαρακτηριστικά και μπορούσε να χαρακτηριστεί φυσιολογικό σύμφωνα με τα κριτήρια της παγκόσμιας οργάνωσης υγείας (WHO). Περιπτώσεις απόλυτης αποφρακτικής ή μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας αντιμετωπίστηκαν με βιοψία σπερματοζωαρίων από ορχικό επιθήλιο (TESE; Testicular Sperm Extracrion) ή επιδιδυμίδα (MESA; MicroEpidydimal Sperm Aspiration) με υψηλά ποσοστά κύησης (Silber et al, 1994; Patrizio et al,1995). Η διαδικασία προβλέπει ότι η γυναίκα έχει υποστεί διέγερση ωοθηκών με φάρμακα πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι παράγοντες όπως η ηλικία της μητέρας και η ποιότητα και η ποσότητα των ωαρίων έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στην επιτυχία της ICSI από τη σοβαρότητα των ανωμαλιών του σπέρματος. Το δείγμα σπέρματος αφότου παρθεί προετοιμάζεται με φυγοκέντρηση. Με αυτή την διαδικασία στο διάλυμα θα διαχωριστούν τα καλύτερης ποιότητας σπερματοζωάρια. [6,7] Η τεχνική για την ICSI περιλαμβάνει τη χρήση εξεζητημένων οργάνων και απαιτεί έναν εκπαιδευμένο εμβρυολόγο. Οι διαδικασίες θα πρέπει να προστατεύουν τους γαμέτες από τις μεταβολές της θερμοκρασίας, του ph και τις διακυμάνσεις, οι οποίες μπορεί να διαταράξουν την άτρακτο και να συμβάλλουν στην ανώμαλη [6,7] κατανομή των χρωμοσωμάτων. [6,7] Για την ακριβέστερη απεικόνιση γαμετών και μικροχειριστηρίων θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένα ανεστραμμένο μικροσκόπιο με οπτικά υψηλής ποιότητας (π.χ. Nomarski ή Hoffman), μειώνοντας έτσι τη βλάβη των ωοκυττάρων ενώ βελτιστποιούν τα ποσοστά γονιμοποίησης. Τα μικροχειριστήρια προσφέρουν τη δυνατότητα χειρισμού των γαμετών με ακριβείς κινήσεις σε μικροσκοπικά επίπεδα. Τα ωοκύτταρα απογυμνώνονται από τα κοκκώδη κύτταρα με έκθεση στην υαλουρονιδάση και τα κύτταρα που απομένουν αναρροφώνται ήπια με την βοήθεια της πιπέτας. Η υπερβολική έκθεση στην υαλουρονιδάση ή ο επιθετικός χειρισμός των ωοκυττάρων για την απομάκρυνση του ωοπλάσματος μπορεί να ενεργοποιήσουν σε Άννα Αγγούμη Σελίδα 15

23 επιμέρους γενετικές διαδικασίες τα ωοκύτταρα ή να αλλάξουν θέση εμφάνισης του πρώτου πολικού σωματίου. Από τον εμβρυολόγο επιλέγονται τα ωοκύτταρα που βρίσκονται στην μεταφάση II. Μια πιπέτα που περιέχει ένα ακινητοποιημένο σπερματοζωάριο ωθείται απαλά μέσα από το ωόπλασμα και την κυτταροπλασματική μεμβράνη στο κέντρο του ωοκυττάρου. Τα σπερματοζωάρια πρέπει να παρέχονται με τη μικρότερη δυνατή ποσότητα θρεπτικού υλικού. Στη συνέχεια χρησιμοποιείται αρνητική πίεση για τη διάσπαση της ζώνης ακολουθούμενη από απαλή αναρρόφηση του ωοπλάσματος. Αυτή η διαδικασία μιμείται τα τελευταία στάδια της γονιμοποίησης σιγουρεύοντας την παράδοση όλων αυτών των απαιτήσεων που έχει το ωάριο για την διαδικασία της γονιμοποίησης και της εμβρυογένεσης. Οι παράγοντες που προσφέρονται από το σπερματοζωάριο είναι το πατρικό DNA, τα κεντρόλια από τον αυχένα του σπερματοζωαρίου που βοηθάνε στον σχηματισμό της μιτωτικής ατράκτου για την κυτταρική διαίρεση. Τέλος τον παράγοντα ενεργοποίησης του ωαρίου που έχει την ικανότητα να αυξάνει την ενδοκυτταρική συγκέντρωση του ασβεστίου του ωαρίου. Η ICSI με τη βοήθεια λέιζερ είναι μια καινοτόμος προσέγγιση που έχει χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με ιστορικό ανεπιτυχής προσπάθειας με ICSI και με περιορισμένα ωάρια στην μεταφάση II. Αυτή η τεχνική είναι λιγότερο τραυματική για τα ωάρια, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ICSI, και έχει ως αποτέλεσμα βελτιωμένα ποσοστά γονιμοποίησης και ποιότητα εμβρύου. [5,6] Τα αποτελέσματα της ICSI εξαρτώνται επίσης σε μεγάλο βαθμό από την τεχνική και την εμπειρία του εμβρυολόγου. Οποιοδήποτε μη φυσιολογικά γονιμοποιημένο ωοκύτταρο που προέρχεται από ICSI θα πρέπει να απορρίπτεται και να μην λαμβάνεται υπόψη για την εμβρυομεταφορά. [5,6] Άννα Αγγούμη Σελίδα 16

24 Κεφάλαιο Ενδείξεις επιλογής για IVF Σε μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) για 8500 υπογόνιμα ζευγάρια, η γυναικεία υπογονιμότητα αναφέρθηκε στο 37% των παραγόντων και η ανδρική υπογονιμότητα μόλις στο 8%. Η υπογονιμότητα των ανδρών και των γυναικών στο 35%. Τα υπόλοιπα ζευγάρια είχαν ανεξήγητη υπογονιμότητα ή έμειναν έγκυες κατά τη διάρκεια της μελέτης. Τα πιο κοινά αίτια της υπογονιμότητας των γυναικών αντιπροσώπευαν το 80% και ήταν: Διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας (25%) Ενδομητρίωση (5-10%) Διαταραχές της λειτουργίας των σαλπίγγων (20-25%) Υπερπρολακτιναιμία (7%) Σπανιότερ α αίτια (5-10%) Με την προχωρημένη ηλικία της γυναίκας έχει παρατηρηθεί μια αύξηση του ποσοστού των γυναικών με υπογονιμότητα η οποία σχετίζεται καθαρά με την ηλικία. Όλα τα παραπάνω αποτελούν σοβαρές ενδείξεις για να οδηγηθεί ένα ζευγάρι στην διαδικασία της IVF. Σύμφωνα με το Βασιλικό Κολλέγιο Γυναικολόγων (RCOG) τα ζευγάρια τα οποία αντιμετωπίζουν μέτριες διαταραχές του σπέρματος, ανεξήγητη υπογονιμότητα και μέτριου βαθμού ενδομητρίωση συστήνετε η αντιμετώπιση με παρακολούθηση της ωοθυλακιορρηξίας σε συνδυασμό με ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI). Μετά το πέρας των 6 κύκλων συνιστάτε στα ζευγάρια να καταφεύγουν σε IVF. Μια ακόμη ένδειξη για την οποία αρκετά ζευγάρια επιλέγουν την IVF είναι μια κληρονομική γενετική ασθένεια την οποία επιθυμούν να αποφύγουν να μεταδώσουν στο παιδί τους. Σε αυτή την περίπτωση, η εξωσωματική γονιμοποίηση συνδυάζεται με προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (PGD). Αυτό σημαίνει ότι τα έμβρυα (ή σε ορισμένες περιπτώσεις, μόνο τα ωάρια) που προκύπτουν από την IVF ελέγχονται εάν νοσούν και μόνο εκείνα που είναι υγιή μεταφέρονται στη μήτρα. [12] Άννα Αγγούμη Σελίδα 17

25 Τέλος, σε σοβαρές περιπτώσεις ωοθηκικής ανεπάρκειας, όταν έχουν εξαντληθεί οι υπόλοιπες επιλογές η IVF με δότρια ωαρίων αποτελεί την μοναδική λύση. 4.2 Ενδείξεις επιλογής για ICSI Η μικρογονιμοποίηση (ICSI) επινοήθηκε και εφαρμόζεται κυρίως για τη αντιμετώπιση της υπογονιμότητας εξαιτίας κάποιου σοβαρού ανδρικού παράγοντα. Η γονιμότητα στους άνδρες απαιτεί φυσιολογική λειτουργία του υποθαλάμου και της υπόφυσης (αδένες που παράγουν ορμόνες στον εγκέφαλο) και των όρχεων. Ως εκ τούτου, μια ποικιλία συνθηκών μπορεί να οδηγήσει σε στειρότητα. [17,18] Περίπου 2-5% των περιπτώσεων οφείλονται σε καταστάσεις που επηρεάζουν την υπόφυση ή τον υποθάλαμο. Περίπου το 5% οφείλεται σε διαταραχές κατά την εκσπερμάτωση ή απόφραξη σπερματικού πόρου και της επιδιδυμίδας. Περίπου 65-80% των περιπτώσεων οφείλονται σε ένα πρόβλημα στους όρχεις που οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή σπέρματος (από το οποίο περίπου 10% συνδέονται με έλλειψη τεστοστερόνης). Περίπου το 10-20% των ανδρών με στειρότητα δεν έχουν αναγνωρίσιμη αιτία ή ανωμαλία, ακόμη και μετά από εκτεταμένη αξιολόγηση. Μέσα στα συχνά αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας που οδηγούν σε καταστάσεις υπογονιμότητας όπως ολιγοσπερμία, ασθενοσπερμία, τερατοσπερμία και αζωοσπερμία είναι οι γενετικές ανωμαλίες όπως το σύνδρομο Klinefelter και το σύνδρομο Kallman. Επίσης αυτοσωμικές διαταραχές όπως μικροελλείψεις του Y χρωμοσώματος και η κυστική ίνωση, είναι καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη σπερματογένεση αζωοσπερμία ως και ολιγοσπερμία. [27] Απόλυτες ενδείξεις για ICSI είναι ο σοβαρός ανδρικός παράγοντας που περιλαμβάνει τα εξής: [17,18] Βαριά ολιγοασθενοσπερμία (το ακριβές όριο αριθμού, κινητικότητας, μορφολογίας των σπερματοζωαρίων ποικίλλει ανάλογα με τις μελέτες). Παντελής απουσία κινητών σπερματοζωαρίων (αζωοσπερμία). Τερατοσπερμία(<4% σπερματοζωάρια με φυσιολογική μορφολογία). Άννα Αγγούμη Σελίδα 18

26 Απουσία ακροσώματος (μια σπάνια πάθηση που ονομάζεται γλοβοζωοσπερμία). Υψηλός τίτλος αντισπερμικών αντισωμάτων Εκτεταμένη συγκόλληση των σπερματοζωαρίων. Προηγούμενη αποτυχία γονιμοποίησης με φαινομενικά φυσιολογικό σπέρμα. Επίσης, η μικρογονιμοποίηση μπορεί να εφαρμοσθεί, σε ειδικές περιπτώσεις, και για άλλους λόγους, όπως ή περίπτωση διατήρησης γονιμότητας σε ασθενείς με καρκίνο που είχαν κάνει κατάψυξη σπέρματος. Τέλος σε περιπτώσεις αποτυχίας σε επανειλημμένες IVF η ICSI έχει ένδειξη. 4.3 Σύγκριση των δύο μεθόδων Η κλασσική IVF και η ICSI είναι δύο κοινές τεχνικές για την επίτευξη γονιμοποίησης. Η εξωσωματική γονιμοποίηση έχει χρησιμοποιηθεί από καιρό για τη θεραπεία της υπογονιμότητας, αν και δεν αποτελεί πάντα αποτελεσματική θεραπεία σε περιπτώσεις σοβαρής ανδρικής υπογονιμότητας. Η χρήση της ICSIεφαρμόζεται σε περιπτώσεις με σοβαρό ανδρικό παράγοντα υπογονιμότητας και αποτυχία γονιμοποίησης μετά από κύκλουςγντ. Παρά την εκτεταμένη χρήση της ICSI σε ασθενείς με υπογονιμότητα μη ανδρικού παράγοντα, δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί οριστικά η αποτελεσματικότητά της σε αυτόν τον πληθυσμό. Για να μπούμε σε μία διαδικασία να δούμε αν η τεχνική της μικρογονιμοποίησης μπορεί να έχει εφαρμογή σε πιο ευρύ φάσμα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής συγκρίναμε τις δύο μεθόδους μέσω των εξής παραγόντων: [17,18] Την ασφάλεια της κάθε μεθόδου Την προχωρημένη ηλικία της γυναίκας Τις πτωχές απαντήτριες Κρυοσυντήρηση ωαρίων Ανεξήγητη υπογονιμότητα Ποσοστό γονιμοποίησης Κόστος της κάθε τεχνικής Άννα Αγγούμη Σελίδα 19

27 Ασφάλεια της κάθε μεθόδου Η τεχνική της ICSI σε σχέση με την κλασσική IVF τείνει να είναι πιο επεμβατική. Ένα μικρό ποσοστό των ωαρίων υφίστανται βλάβες, παρά τις προφυλάξεις που λαμβάνουμε. Επίσης με την κλασσική μέθοδο της IVF σπερματοζωάρια επωάζονται μαζί με ένα ωοκύτταρο σε ένα τρυβλίο Petri. Ενώ στην ICSI ένα μοναδικό σπερματοζωάριο εισάγεται κατευθείαν μέσα στο ωάριο. Αύτη η διαδικασία παρακάμπτει όλα τα εμπόδια της φυσικής επιλογής σπέρματος. Ανησυχίες έχουν εκφραστεί για τη χρήση της ICSI και κυρίως για την χρήση σπέρματος με μία πιο άωρη μορφή παραδείγματος χάρη από την επιδιδυμίδα ή τον όρχη. Θεωρητικά το σπέρμα μπορεί να κουβαλάει γενετικές η ανατομικές ανωμαλίες όπως επίσης υπάρχει περίπτωση να προκαλούνται χημικές ή μηχανικές βλάβες στο ωοκύτταρο λόγω εισαγωγής ξένου υλικού. [ ] Τα μεγέθη που συγκρίνουμε και ελέγχουμε στις δύο μεθόδους είναι: το περιγεννητικό αποτέλεσμα, οι εμφάνιση συγγενών ανωμαλιών στα έμβρυα, η ψυχοκινητική ανάπτυξη των παιδιών, η σωματική ανάπτυξη τους, τα σύνδρομα γονιδιακής αποτύπωσης και την αναπαραγωγική τους υγεία. Οι περισσότερες πληροφορίες προήλθαν από μεγάλη Δανέζικη μελέτη όπου συγκρίθηκαν τα νεογνά που γεννηθήκαν από τρείς ομάδες. Από ζευγάρια που τεκνοποίησαν σε διάστημα μικρότερο των 12 μηνών, υπογόνιμα ζευγάρια που τεκνοποίησαν σε διάστημα μεγαλύτερο των 12 μηνών χωρίς θεραπεία και από ζευγάρια που έλαβαν θεραπεία για υπογονιμότητα. Ο κίνδυνος για γέννηση SGA (χαμηλού βάρους γέννηση) νεογνού μετά από μονήρη κύηση που έγινε μετά από ART αυξάνεται κατά 40%. O κίνδυνος αυτός είναι αυξημένος και σε υπογόνιμα ζευγάρια που τελικά τεκνοποίησαν χωρίς να λάβουν θεραπεία. Επιμέρους η σύγκριση της ICSI με την IVF δεν είχε στατιστικά σημαντική διαφορά στο περιγεννητικό αποτέλεσμα. [19,29,30] Άννα Αγγούμη Σελίδα 20

28 Δεν υπάρχει μεγάλη στατιστική διαφορά ανάμεσα στην επιλογή της μεθόδου σε σχέση με την προωρότητα γέννησης ενός νεογνού. Γενικότερα η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή έχει ενοχοποιηθεί σαν ένας παράγοντας κινδύνου για πρόωρο τοκετό. Η σωματική και ψυχική ανάπτυξη των παιδιών που γεννηθήκαν με Ι08Ισε σχέση με την φυσική σύλληψη δεν δείχνουν σημαντικά στατιστικές διαφορές στις καμπύλες ανάπτυξης. Σε μεγάλη πολυκεντρική μελέτη για την γνωστική ανάπτυξη σε παιδιά 5 8 ετών από μονήρης κυήσεις ελέγχθηκαν τα αποτελέσματα μετά από ICSI, μετά απόΐντ και μετά από φυσιολογική σύλληψη. Φάνηκε ότι το IQ score των παιδιών ICSI ήταν χαμηλότερο από τα παιδιά της IVF. Η μέση τιμή της διαφοράς IQ ήταν 3,6 βαθμοί, μετά όμως από την ταξινόμηση των τιμών IQ στις τρεις ομάδες δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά στην κατανομή των τιμών. Τα παιδιά της ICSI είχαν χαμηλότερο IQ score από τα παιδιά που η σύλληψη έγινε φυσιολογικά, η μέση τιμή της διαφοράς ήταν 5,7 βαθμοί. Η σύγκλιση ως προς την προωρότητα δεν άλλαξε τα αποτελέσματα. [29] Πρόσφατες επιδημιολογικές έρευνες με μεγάλο αριθμό περιστατικών έδειξαν ότι το ποσοστό εμφάνισης συγγενών ανωμαλιών σε νεογνά που η σύλληψη έγινε μετά από ICSI δεν είναι ιδιαίτερα αυξημένο και προσδιορίζεται σχεδόν στο 2,7%. Το ποσοστό αυτό βρέθηκε ότι είναι περίπου το ίδιο όταν η εγκυμοσύνη προέρχεται από κλασσική εξωσωματική γονιμοποίηση, ή από φυσιολογική σύλληψη. Δεδομένου ότι η ανδρική υπογονιμότητα μπορεί να είναι γενετικής φύσεως, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι άνδρες να μεταφέρουν την υπογονιμότητα στα άρρενα τέκνα τους. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά αυτά είναι πιθανόν να χρειασθούν τη βοήθεια των μεθόδων υποβοηθούμενης γονιμοποίησης (ICSI) όταν αποφασίσουν να γίνουν πατέρες. Πιθανόν γενετικές βλάβες όπως μικροελλείψεις του ανδρικού φυλετικού χρωμοσώματος Υ, οπότε είναι πιθανόν η βλάβη να μεταφερθεί στα άρρενα τέκνα των ανδρών αυτών, όταν φθάσουν σε αναπαραγωγική ηλικία, τα αγόρια αυτά θα εμφανίσουν πιθανώς την ίδια αζωοσπερμία με τον πατέρα τους. [19,29] Προγωοηκένη ηλικία της γυναίκας Τα ωάρια μεγαλύτερης ηλικίας γυναικών έχουν θεωρηθεί ότι έχουν δομικά ελαττώματα που θα μπορούσαν να μειώσουν την επιτυχία της γονιμοποίησης, καθιστώντας την ICSI σαν προτιμώμενη μέθοδο για την αποφυγή της αποτυχίας Άννα Αγγούμη Σελίδα 21

29 γονιμοποίησης. Αυτό συμβαίνει σε 5-15% στους κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ωστόσο, δεν υπάρχουν κλινικά δεδομένα που να υποστηρίζουν αυτήν την υπόθεση. Σε μεγάλη μελέτη εξετάστηκε η γονιμοποίηση των ωαρίων σε 364 κύκλους IVF σε γυναίκες 45 ετών και άνω χωρίς την παρουσία ανδρικού παράγοντα και διαπιστώθηκαν παρόμοια ποσοστά γονιμοποίησης (51% έναντι 56%) και ποσοστό αποτυχίας γονιμοποίησης (27% έναντι 28%) για την IVF και την ICSI αντίστοιχα. Το συμπέρασμα της μελέτης ήταν ότι οι μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες δεν έχουν μειωμένα ποσοστά γονιμοποίησης με την κλασσική εξωσωματική γονιμοποίηση σε σχέση με την ICSI. Στη μελέτη, η αποτυχία γονιμοποίησης εμφανίστηκε στο 9% των κύκλων και δεν διέφερε μεταξύ των ομάδων IVF και ICSI. Στον πίνακα που ακολουθεί παρατηρούμε αναλυτικά ότι στην ομάδα ICSI είχαν προηγηθεί περισσότεροι κύκλοι IVF και έτσι μπορεί να υποστηριχθεί ότι η ICSI πέτυχε παρόμοια ποσοστά ζωντανών γεννήσεων παρά την χρήση της μεθόδου σε ασθενείς με κακή πρόγνωση. Τα αποτελέσματα της εγκυμοσύνης ήταν παρόμοια μεταξύ των ομάδων αν και υπάρχει μια τάση με χαμηλότερες ζωντανές γεννήσεις και στις δύο ομάδες σε σύγκριση με όλη την ομάδα, που μπορεί να αντανακλά την καλύτερη διέγερση που είχαν οι γυναίκες στους επόμενους κύκλους τους σε σύγκριση με τον πρώτο κύκλο διέγερσης των ωοθηκών. [18] Άννα Αγγούμη Σελίδα 22

30 Treatment outcomes, IV F (n = ) IC SI (n = ) P -v a lu e Number of oocytes retrieved 7.2 ± ± Number of Mil oocytes 6.1 ± ± 3.5 < Fertilization rate per oocyte retrieved 57% 52% Fertilization rate per Mil oocytes 64% 67% 0.25 Total fertilization failure3 23 (9.0%) 48 (9.7%) 0.73 Cycles with no embryo transfer (10.9%) 64 (13.0%) 0.07 N u mber of zygotes 4.48 ± ± Number of embryos transferred 1.48 ± Cycles with single embryo transfer3 116 (51.1%) 181 (42.5%) 0.03 Day of embryo transfer 3.5 ± ± Cycles with blastocyst stage transfer3 81 (36%) 110 (26%) Number of embryos frozen 2.5 ± ± Pregnancy ratea,d 67(29.5%) 97(22.8%) 0.70 Clinical pregnancy rate3,d 48(21.1%) 71(16.7%) 0.82 Live birth ratea,d 27(11.9%) 41(9.6%) 0.71 Mil, Metaphase II. an (%). bcycles with fertilization failure and cycles with arrested embryo development. c337 embryos were transferred in the IVF group and 668 embryos were transferred in the ICSI group. dp-value after logistic regression controlling for confounders. Άννα Αγγούμη Σελίδα 23

31 Πτωγή απάντηση Σύμφωνα με μεγάλη μελέτη, ελέγχθηκε η αποτελεσματικότητα της διέγερσης των ωοθηκών για ICSI σε φτωχές απαντήτριες, που πληρούν τα κριτήρια της Μπολόνια για τον ορισμό της πτωχής απάντησης των ωοθηκών. Συνολικά, συμπεριλήφθηκαν 485 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε 823 κύκλους διέγερσης των ωοθηκών για IVF και ICSI με μέγιστη δόση γοναδοτροφίνης (> 300 IU) μεταξύ Ιανουαρίου 2009 και Δεκεμβρίου Οι ασθενείς επιλέχθηκαν ανεξάρτητα από το πρωτόκολλο θεραπείας, εάν πληρούσαν τις προϋποθέσεις για πτωχή απάντηση από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας, βάση των κριτηρίων της Μπολόνια. Τα ποσοστά ζωντανών γεννήσεων δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ των γυναικών ηλικίας <40 ετών και των γυναικών ηλικίας 40 ετών και άνω ανά κύκλο (7,1 έναντι 5,2%, ή 1,38, 95% CI 0,77-2,46) ή ανά ασθενή (11,6 έναντι 8,8%, ή 1,36, 95 % CI ). Στην ανάλυση, ο αριθμός των ωαρίων που ανακτήθηκαν ήταν η μόνη μεταβλητή που συνδέεται σημαντικά με τις ζώντες γεννήσεις (OR 1,92, 95% CI 1,03-3,55 για> 3 έναντι 1-3 ωαρίων). Οι φτωχές απαντήτριες με τα κριτήρια την Μπολόνια επιδεικνύουν πολύ χαμηλά ποσοστά ζωντανών γεννήσεων, ανεξάρτητα από την ηλικία και το χρησιμοποιούμενο πρωτόκολλο θεραπείας. Η αύξηση του αριθμού των ωαρίων που ανακτήθηκαν είναι μια ανεξάρτητη μεταβλητή που σχετίζεται με τα ποσοστά ζωντανών γεννήσεων. Συμπεραίνουμε ότι οι γυναίκες με φτωχή απάντηση των ωοθηκών έχουν τυπικά λιγότερα ωάρια θέτοντας το δίλημμα σχετικά με την τεχνική της γονιμοποίησης. Η παρακάτω μελέτη διερεύνησε την επίδραση των τεχνικών IVF και ICSI σε ασθενείς με 4 ωοκύτταρα ή λιγότερο ή γυναίκες μεγαλύτερες από 40 ετών. Συγκεκριμένα η μελέτη έγινε σε 315 ασθενείς που είχαν κάνει IVF ή ICSI. Η ομάδα περιελάμβανε 205 ασθενείς ηλικίας άνω των 40 ετών και 110 ασθενείς που ορίστηκαν ως ασθενείς με πτωχή απάντηση βάση του αριθμού του ωαρίων 4 ή λιγότερα. Εξωσωματική γονιμοποίηση έγινε σε περιπτώσεις με φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα. Η ICSI πραγματοποιήθηκε με βάση του αίτημα των γιατρών ή ασθενών ή με περιπτώσεις χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων. Συνολικά οι 107 ασθενείς υποβλήθηκαν σε ICSI και 208 είχαν εξωσωματική γονιμοποίηση. Σε 218 ασθενείς η ανάλυση σπέρματος ήταν εντός φυσιολογικών ορίων. Μεγαλύτερος ρυθμός επίτευξης εγκυμοσύνης επιτεύχθηκε με την εξωσωματική γονιμοποίηση σε σύγκριση με το ICSI Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω αποτελέσματα, συνιστάται Άννα Αγγούμη Σελίδα 24

32 με την παρουσία φυσιολογικού αριθμού σπερματοζωαρίων, η τεχνική επιλογής για τους φτωχές απαντήτριες να είναι και τις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες να είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση παρά η ICSI. [13] Η ανάλυση της μελέτης ακολουθεί στον παρακάτω πίνακα. IVF vs ICSI results in patients with 4 egg or less (all sperm counts normal) IVF ICSI P # of Cycles NS FSH mlu/ml NS #of Oocytes NS Embryos transferred NS Clinical Pregnancy 11(15.2%) 2(5.2%) NS Κρυοσυντήρεσε ωαρίων Η παραδοσιακή αντίληψη για τον τρόπο γονιμοποίησης των ωοκυττάρων σε έναν κύκλο ωρίμανσης in vitro (IVM) ήταν ότι θα πρέπει να διεξαχθεί ICSI για να εξασφαλιστεί επιτυχής γονιμοποίηση. Αυτή η υπόθεση δοκιμάστηκε σε μια τυχαιοποιημένη μελέτη με θέμα την κλασσική IVF έναντι του ICSI σε κύκλους με IVM. Συνολικά 150 ανώριμα ωοκύτταρα συλλέχθηκαν σε οκτώ κύκλους IVM για γυναίκες που διαγνώστηκαν με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS). Στις γυναίκες αυτές δόθηκε η ελάχιστη δόση FSH. Τα ωάρια γονιμοποιήθηκαν το 50% με IVF και το 50% με ICSI. Δεν υπήρξε σημαντική διαφορά στη γονιμοποίηση, στην αξιοποίηση ή στην ολική ανάπτυξη βλαστοκύστης μεταξύ των δύο ομάδων. Τα αποτελέσματα της κλινικής εγκυμοσύνης ήταν ίδια μεταξύ των δύο τεχνικών με συνολικά δύο φρέσκα και πέντε κρυοσυντηρημένα έμβρυα με την τεχνική της IVF, με αποτέλεσμα τρεις κλινικές εγκυμοσύνες (42,9%) και πέντε φρέσκα και δύο κρυοσυντηρημένα έμβρυα που προέρχονται από ICSI με αποτέλεσμα τρεις κλινικές εγκυμοσύνες (42,9%). Αυτή η έρευνα έχει δείξει ότι η IVF είναι μια καλή τεχνική γονιμοποίησης για τα ωοκύτταρα IVM σε ασθενείς με PCOS. Η ωρίμανση in vitro (IVM) είναι μια εναλλακτική μέθοδος αντιμετώπισης της παραδοσιακής Άννα Αγγούμη Σελίδα 25

33 εξωσωματικής γονιμοποίησης, λόγω της ελάχιστης χρήσης ορμονών σε αυτή τη έχοντας έτσι μικρότερο κίνδυνο για σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών. [13] Αρχικές μελέτες σχετικά με τις επιδράσεις της IVM κατέδειξαν μια επίδραση σκλήρυνσης στη μεμβράνη που περιβάλλει το ωάριο συγκεκριμένα στην διάφανη ζώνη (zona pellucida). Αρχικά υπήρξε η θεωρία, ότι για να ξεπεραστεί αυτή η σκλήρυνση προκειμένου να επιτραπεί η γονιμοποίηση του ωαρίου, τα σπερματοζωάρια θα πρέπει να εγχυθούν στο ωάριο χρησιμοποιώντας την ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος ICSI. Λόγω των πρόσφατων προόδων στα πρωτόκολλα ορμονικής διέγερσης στις συνθήκες καλλιέργειας, η θεωρία αυτή τείνει να καταρριφθεί. Σε μελέτη με γυναίκες που έπασχαν από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), είδαμε ότι η γονιμοποίηση, η ανάπτυξη εμβρύου και η κλινική εγκυμοσύνη δεν θα είχαν σημαντικά στατιστική διαφορά μεταξύ κλασσικής IVF και ICSI. Η έρευνα αυτή παρέχει μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της τεχνικής γονιμοποίησης, η οποία δεν χρησιμοποιείται κανονικά για τη θεραπεία με IVM, παρέχοντας μια λιγότερο επεμβατική και παράλληλα πιο αποδοτική προσέγγιση για τον ασθενή. [13,22 23] Ανεξήγητη υπογονικότητα Η μικρογονιμοποίηση ενώ είναι όλο και πιο δημοφιλής, δεν φαίνεται να συνδέεται με καλύτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με την κλασσική IVF. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε περιπτώσεις με ανδρικό παράγοντα υπογονιμότητας τα αποτελέσματα των κύκλων χρησιμοποιώντας ICSI ήταν παρόμοια με τα αποτελέσματα των κύκλων που χρησιμοποιούν συμβατική εξωσωματική γονιμοποίηση. Και όταν ο ανδρικός παράγοντας δεν ήταν ο μοναδικός λόγος της θεραπείας, διαπιστώθηκαν "μικρές αλλά σημαντικές" μειώσεις στην εμφύτευση, την εγκυμοσύνη, τη γέννηση και τις πολύδυμες κυήσεις, σε σύγκριση με τους κύκλους που χρησιμοποιούν συμβατική εξωσωματική γονιμοποίηση που δεν σχετίζονταν με την ανδρική υπογονιμότητα. [18] Χρησιμοποιώντας δεδομένα σχετικά με τους νέους κύκλους IVF και ICSI που αναφέρθηκαν στο Εθνικό Σύστημα Παρακολούθησης Τεχνολογιών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής από το 1996 έως το 2012, οι ερευνητές αναγνώρισαν νέους Άννα Αγγούμη Σελίδα 26

34 κύκλους IVF. Από αυτούς, 65,1% χρησιμοποίησαν ICSI και 35,8% ανέφεραν υπογονιμότητα ανδρικού παράγοντα. Μεταξύ κύκλων με ανδρική υπογονιμότητα, η χρήση ICSI αυξήθηκε από 76,3% (10.876/14.259) σε 93,3% (32.191/34.506) (P <.001) κατά την περίοδο Για τα άτομα χωρίς υπογονιμότητα ανδρικού παράγοντα, η χρήση ICSI αυξήθηκε από 15,4% (4.197/27.191) σε 66,9% (42.321/63.250) (P <.001). Κατά την περίοδο , η υπογονιμότητα του ανδρικού παράγοντα αναφέρθηκε για 35,7% ( / ) φρέσκων κύκλων. Μεταξύ αυτών των κύκλων, η χρήση ICSI συσχετίστηκε με χαμηλότερο ποσοστό γεννήσεων σε σύγκριση με την κλασσική IVF (30,9% έναντι 34,2%.Μεταξύ των κύκλων χωρίς υπογονιμότητα του ανδρικού παράγοντα (n = ), η χρήση ICSI συσχετίστηκε με χαμηλότερα ποσοστά εμφύτευσης (23,0% έναντι 25,2%) και πολύδυμες κυήσεις. (30.1% έναντι 31.0%) έναντι της κλασσικής εξωσωματικής γονιμοποίησης. Διαπιστώθηκε ότι η χρήση της μεθόδου ICSI αυξήθηκε σε απουσία σοβαρού ανδρικού παράγοντα και μπήκε σαν ένδειξη σε περιπτώσεις ανεξήγητης υπογονιμότητας. Η Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγική Ιατρική και η Εταιρεία Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγική Τεχνολογία δήλωσαν ότι η χρήση της ICSI με ενδείξεις: ανεξήγητη υπογονιμότητα, πτωχή απαντήτρια και προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία δεν βελτίωσε τα κλινικά αποτελέσματα. Άννα Αγγούμη Σελίδα 27

35 Τα αποτελέσματά δεν κατέδειξαν βελτίωση στην αναπαραγωγική έκβαση μετά τη γονιμοποίηση με τη χρήση της ICSI σε σύγκριση με τη συμβατική εξωσωματική γονιμοποίηση, σε έλλειψη ανδρικής υπογονιμότητας, ανεξάρτητα από την υποκείμενη ένδειξη για χρήση. Αντίθετα, τα αναπαραγωγικά αποτελέσματα ήταν ελαφρώς φτωχότερα όταν η ICSI χρησιμοποιήθηκε σε περιπτώσεις μη ανδρικών παραγόντων. [22] Χαμηλό ποσοστό γονιμοποίησης Η μικρογονιμοποίηση (ICSI) είναι η συνηθέστερη μέθοδος εξωσωματικής γονιμοποίησης μετά την κλασσική εξωσωματική (IVF). Σήμερα, σχεδόν το 90% των κύκλων IVF γίνεται χρησιμοποιώντας την τεχνική ICSI. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η κλασική εξωσωματική γονιμοποίηση είναι σχεδόν εξίσου επιτυχημένη με την ICSI την πρώτη φορά. Στην πραγματικότητα, οι πιθανότητες της εγκυμοσύνης εξαρτώνται από άλλους παράγοντες, ειδικά από την ηλικία και την ποιότητα των ωαρίων, παρά από την τεχνική που χρησιμοποιείται για την γονιμοποίηση του. [ ] Τα ποσοστά εγκυμοσύνης με την ICSI και τα ποσοστά ζωντανών γεννήσεων είναι παρόμοια με αυτά που επιτυγχάνονται με την εξωσωματική γονιμοποίηση IVF. Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι ο σχηματισμός βλαστοκύστεων είναι μειωμένος σε σύγκριση με τους κύκλους IVF, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κακής κινητικότητας και μορφολογίας του σπέρματος. Η αυθαίρετη επιλογή του σπέρματος (αντί να στηρίζεται στη διαδικασία φυσικής γονιμοποίησης) έχει τη δυνατότητα αυξημένων κινδύνων γενετικά ανώμαλων εμβρύων και γενετικών ανωμαλιών, συμπεριλαμβανομένης της στειρότητας. [25] Συγκρίνοντας τις δύο τεχνικές με τους σημαντικούς παράγοντες για χαμηλά ποσοστά γονιμοποίησης καταλήγουμε στα παρακάτω συμπεράσματα με βάση μελετών που έχουν δημοσιευτεί. Για να προσδιορίσουμε την επιτυχία της τεχνικής ICSI, πρέπει να δώσουμε προσοχή σε πολλά ποσοστά, όπως η επίτευξη εγκυμοσύνης και τα ποσοστά ζωντανών γεννήσεων. Σήμερα, το ποσοστό εγκυμοσύνης ανά εμβρυομεταφορά σε κύκλους ICSI είναι περίπου 37%, ενώ το ποσοστό ζωντανών γεννήσεων είναι περίπου 25%. Άννα Αγγούμη Σελίδα 28

36 Εν ολίγοις, σημαίνει ότι ένας στους τέσσερις κύκλους ICSI οδηγεί στην γέννηση ενός υγιούς παιδιού. [25] Παράγοντες που επηρεάζουν τις πιθανότητες επιτυχίας: Η ICSI συνήθως είναι η τεχνική που επιλέγουν εμβρυολόγοι λόγω των πλεονεκτημάτων που έχει σε σχέση με την κλασική εξωσωματική γονιμοποίηση. Μελετητές όμως έχουν διαφορετική γνώμη των πλεονεκτημάτων της ICSI, καθώς οι συνήθεις μέθοδοι IVF μπορούν να επιτύχουν υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, όπως η πιθανότητα ανάπτυξης εμβρύων με μειωμένο αριθμό χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Όπως αναφερθήκαμε η ηλικία αποτελεί βασικό παράγοντα για τον καθορισμό των ποσοστών επιτυχίας των διαδικασιών της ICSI. Διαχωρίζοντας τα ποσοστά επιτυχίας ανά κύκλο σε τρεις ηλικιακές ομάδες, είδαμε τα εξής αποτελέσματα: [23,24,25] Γυναίκες ηλικίας <35 ετών: Τα ποσοστά επιτυχίας του ICSI για πρώτη φορά μπορούν να φθάσουν έως και 32% και μπορούν να αυξηθούν έως και 49% σε επόμενους κύκλους. Γυναίκες ηλικίας ετών: Το ποσοστό εγκυμοσύνης μειώνεται στο 26% κατά την πρώτη προσπάθεια και ο σωρευτικός ρυθμός μπορεί να φτάσει έως και 37%. Γυναίκες ηλικίας >40 ετών: Το ποσοστό επιτυχίας της εγκυμοσύνης είναι σχεδόν 23% την πρώτη φορά, με σύνολο 20% σε επόμενους κύκλους FET (Frozen Embryo Transfer). Τα ποσοστά ζωντανών γεννήσεων, όπως μπορεί κανείς να δει παρακάτω συγκρίνοντας και τα δύο γραφήματα, είναι χαμηλότερα σε σύγκριση με τα ποσοστά Άννα Αγγούμη Σελίδα 29

37 επιτυχίας της εγκυμοσύνης. Δυστυχώς, ένα ποσοστό κύκλων ICSI καταλήγει σε αποβολή. Live birth rates by age w ith ICSI <35 years years >40 years Συχνά, η Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση (PGD) υπονομεύει την ανάπτυξη εμβρύου, η οποία μεταφράζεται σε χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το ποσοστό ζωντανών γεννήσεων της ICSI με PGD είναι περίπου 14% σε σχέση με την IVF οπότε είναι η προτιμώμενη μέθοδος σε αυτές τις περιπτώσεις. Κόστος της κάθε τεγνικής Τα γενικότερα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των δύο πιο δημοφιλών μεθόδων τεχνητής γονιμοποίησης είναι σχεδόν παρεμφερή. HIVF όμως κρίνεται πιο οικονομικά συμφέρουσα για την ασθενή. Το μέσο κόστος της ορμονικής διέγερσης IVF ήταν ευρώ και της ICSI ήταν ευρώ. Το κόστος της ωοληψίας υπολογίστηκε στα 500 ευρώ και 725 ευρώ αντίστοιχα. H εμβρυομεταφορά υπολογίστηκε ότι ήταν 185 ευρώ. Οι δαπάνες ανά κύκλο IVF και ICSI κοστολογήθηκαν ότι είναι ευρώ και ευρώ αντίστοιχα. H ορμονική διέγερση κάλυψε το κύριο μέρος του κόστους ανά κύκλο (κατά μέσο όρο 68% και 61% για την IVF και την ICSI, αντίστοιχα) λόγω του σχετικά υψηλού κόστους των φαρμάκων. Το κόστος της φαρμακευτικής αγωγής αυξάνεται όσο μεγαλώνει και η ηλικία της γυναίκας, ανεξάρτητα από τον τύπο της θεραπείας (IVF ή ICSI). Τα έξοδα γονιμοποίησης στο κλινικό εργαστήριο IVF αποτελούσαν το 12% και το 20% των δαπανών του συνολικού κόστους της εξωσωματικής γονιμοποίησης και της ICSI αντίστοιχα. Το τελικό κόστος ανά κύκλο ICSI ήταν 8,3% υψηλότερο Άννα Αγγούμη Σελίδα 30

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α.

ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α. ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘ. Α. ΑΝΤΣΑΚΛΗΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Η ανικανότητα σύλληψης μετά από ένα χρόνο σεξουαλικών

Διαβάστε περισσότερα

Οι κυριότερες τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης

Οι κυριότερες τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης Μαρία Βενετίκου 1, Σοφία Σκυλοδήμου και Φερενίκη Κοσμά 12 Οι κυριότερες τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης εξωσωματική γονιμοποίηση (in vitro fertilization, IVF) αποτελεί την πλέον εξελιγμένη μέθοδο υποβοηθούμενης

Διαβάστε περισσότερα

Εξαρτάται από Αιτία υπογονιμότητας Διάρκεια υπογονιμότητας Ηλικία συντρόφων Προσωπικές επιλογές συντρόφων

Εξαρτάται από Αιτία υπογονιμότητας Διάρκεια υπογονιμότητας Ηλικία συντρόφων Προσωπικές επιλογές συντρόφων Εξαρτάται από Αιτία υπογονιμότητας Διάρκεια υπογονιμότητας Ηλικία συντρόφων Προσωπικές επιλογές συντρόφων 1 Αλλαγές τρόπου ζωής 2 Φαρμακευτική θεραπεία 3 Χειρουργική θεραπεία 4 Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή!!!

Διαβάστε περισσότερα

Στο Εργαστήριο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προσφέρονται διαγνωστικές εξετάσεις που σχετίζονται με την ανδρική υπογονιμυπογονημότηταότητα όπως:

Στο Εργαστήριο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προσφέρονται διαγνωστικές εξετάσεις που σχετίζονται με την ανδρική υπογονιμυπογονημότηταότητα όπως: Σ. Κονιδάρης Αν. Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Στ. Μπάκα Επ. Καθηγήτρια Βιοπαθολογίας Π. Βάκας Επ. Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Δ. Τζανακάκη Κλινική Εμβρυολόγος Στο Τμήμα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Αλέξανδρος Δ. Τζεφεράκος

Αλέξανδρος Δ. Τζεφεράκος Κλασσική Εξωσωματική Γονιμοποίηση και Εμβρυομεταφορά στο στάδιο της βλαστοκύστης Αλέξανδρος Δ. Τζεφεράκος «ΜΟΝΑΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» μαιευτήρια «ΜΗΤΕΡΑ» και «ΛΗΤΩ» 2002 Κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής

Διαβάστε περισσότερα

Στην κεντρική σελίδα του δικτυακού τόπου www.embio.com.gr. μπορείτε να δείτε video της μονάδας embio

Στην κεντρική σελίδα του δικτυακού τόπου www.embio.com.gr. μπορείτε να δείτε video της μονάδας embio Στην κεντρική σελίδα του δικτυακού τόπου www.embio.com.gr μπορείτε να δείτε video της μονάδας embio 2 3 Ηλίας Θ. Γάτος MD Χειρουργός Γυναικολόγος - Μαιευτήρας Eιδικός στην εξωσωματική γονιμοποίηση και

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει

Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει Διαχείριση του ζευγαριού που θέλει να τεκνοποιήσει Υπογονιµότητα: αδυναµία σύλληψης µετά από 1 χρόνο ελεύθερων σεξουαλικών επαφών Ικανότητα σύλληψης/µήνα: ~20% 10-15% των ζευγαριών: πρόβληµα υπογονιµότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ

ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Μεσογείων 6, Αμπελόκηποι 115 27 ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ [1]/[6] ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Εισαγωγή Περίπου το 15% των ζευγαριών δεν είναι σε θέση να συλλάβουν μετά από ένα χρόνο ελεύθερων σεξουαλικών επαφών.

Διαβάστε περισσότερα

Κατάψυξη ωαρίων (eggfreezing) η επιστηµονική επιλογή της σύγχρονης εργαζόµενης γυναίκας. Όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα

Κατάψυξη ωαρίων (eggfreezing) η επιστηµονική επιλογή της σύγχρονης εργαζόµενης γυναίκας. Όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα Κατάψυξη ωαρίων (eggfreezing) η επιστηµονική επιλογή της σύγχρονης εργαζόµενης γυναίκας Όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα Κατάψυξη ωαρίων (eggfreezing) Οι σύγχρονες συνθήκες ζωής, µε τους γρήγορους εργασιακούς

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη με τον Μαιευτήρα, Χειρουργό Γυναικολόγο αναπαραγωγής, Μιχάλη Κλ. Φραγκουλίδη

Συνέντευξη με τον Μαιευτήρα, Χειρουργό Γυναικολόγο αναπαραγωγής, Μιχάλη Κλ. Φραγκουλίδη Συνέντευξη με τον Μαιευτήρα, Χειρουργό Γυναικολόγο αναπαραγωγής, Μιχάλη Κλ. Φραγκουλίδη Η ανδρική υπογονιμότητα είναι ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα τον επιστημονικό κόσμο με δεδομένο ότι τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Μικροβιολογικό & Ερευνητικό Εργαστήριο Καθ έξιν Αποβολές Οι καθ 'έξιν αποβολές είναι μια ασθένεια σαφώς διακριτή από τη στειρότητα, και που ορίζεται ως δύο ή περισσότερες αποτυχημένες

Διαβάστε περισσότερα

Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (P.G.D) σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες και κληρονομικά νοσήματα

Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (P.G.D) σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες και κληρονομικά νοσήματα Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (P.G.D) σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες και κληρονομικά νοσήματα MAΡΙΑ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑ Κλινική Εμβρυολόγος Μονάδα Αναπαραγωγικής Ιατρικής Περιεχόμενα Ορισμός Ιστορική Αναδρομή Γενετική

Διαβάστε περισσότερα

medical center Εξωσωματική Γονιμοποίηση Ηλίας Γάτος MD Επιστημονικός Διευθυντής embio

medical center Εξωσωματική Γονιμοποίηση Ηλίας Γάτος MD Επιστημονικός Διευθυντής embio medical center Εξωσωματική Γονιμοποίηση Ηλίας Γάτος MD Επιστημονικός Διευθυντής embio Εξωσωματική Γονιμοποίηση (IVF) Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί μία ευρέως διαδεδομένη τεχνική τεκνοποίησης ανά

Διαβάστε περισσότερα

Ωρολόγιο Πρόγραμμα Εαρινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκό Έτος 2012-2013

Ωρολόγιο Πρόγραμμα Εαρινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκό Έτος 2012-2013 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ» Βιόπολις, 41110 Λάρισα E-mail: messinis@med.uth.gr Τηλ. 2413502795, 2413502796 Fax.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή

ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή ΠΜΣ Έρευνα στη Γυναικεία Αναπαραγωγή Μεθοδολογία και πρακτικές εφαρμογές της έρευνας στην προεμφυτευτική διάγνωση Φαρμακολογία στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή Ορμονικά σχήματα Προετοιμασία IVF Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΑ ΚΥΤΤΑΡΑ (STEM CELLS).

ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΑ ΚΥΤΤΑΡΑ (STEM CELLS). ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΔΥΝΑΜΑ ΚΥΤΤΑΡΑ (STEM CELLS). ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ Επικ. Καθηγητής Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΑΘ. Α. ΑΝΤΣΑΚΛΗΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκληση ωορρηξίας. Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος. Επίκουρος Καθηγητής Ενδοκρινολογίας. Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών

Πρόκληση ωορρηξίας. Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος. Επίκουρος Καθηγητής Ενδοκρινολογίας. Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών Πρόκληση ωορρηξίας Κριτήρια επιλογής ασθενών Νεοκλής Α. Γεωργόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών Ερωτηματολόγιο πρόκλησης ωορρηξίας

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ματκάρης Τ. Μιλτιάδης, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος

Γράφει: Ματκάρης Τ. Μιλτιάδης, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Γράφει: Ματκάρης Τ. Μιλτιάδης, Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος Πώς πρέπει να υπολογίζω τον κύκλο και την ωορρηξία μου; Ο κύκλος μιας γυναίκας μετριέται από την πρώτη μέρα της περιόδου της μέχρι την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Γενική Ιατρική Διερεύνηση υπογονιμότητας Υπεύθυνη μαθήματος: Επίκ. Καθηγήτρια Α. Τατσιώνη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Στη διαδικασία της τεχνητής γονιμοποίησης (IVF) μεταφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 1 Ο ΘΕΜΑ 1. Η γέννηση ενός παιδιού με σύνδρομο Down συνήθως οφείλεται: α. στην προσβολή της μητέρας από ερυθρά κατά τη διάρκεια της κύησης, β. στην ανεπαρκή πρόσληψη ασβεστίου

Διαβάστε περισσότερα

Εξωσωματική γονιμοποίηση Πληροφορίες και συχνές ερωτήσεις

Εξωσωματική γονιμοποίηση Πληροφορίες και συχνές ερωτήσεις Εξωσωματική γονιμοποίηση Πληροφορίες και συχνές ερωτήσεις Εισαγωγή Η εξωσωματική με απλά λόγια Ένα ζευγάρι αναζητά βοήθεια όταν δεν μπορεί να συλλάβει μετά από εντατική και ελεύθερη ερωτική συνεύρεση για

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Βιολογία της Αναπαραγωγής» Ωρολόγιο Πρόγραμμα Εαρινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκού έτους 2009-2010

Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Βιολογία της Αναπαραγωγής» Ωρολόγιο Πρόγραμμα Εαρινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκού έτους 2009-2010 Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Βιολογία της Αναπαραγωγής» Ωρολόγιο Πρόγραμμα Εαρινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκού έτους 2009-2010 Εβδ. Μήνας/Ημέρα MAΘΗΜΑ ιάλεξη ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Ώρα Εισηγητής 1 η 1/2/10 2/2/10 Ορισμοί,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΕΙΟ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΔΗΣ. Δίνουμε προτεραιότητα σε εσάς, στις ανάγκες σας αλλά, κυρίως, στις επιθυμίες σας!

ΙΑΤΡΕΙΟ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΔΗΣ. Δίνουμε προτεραιότητα σε εσάς, στις ανάγκες σας αλλά, κυρίως, στις επιθυμίες σας! ΙΑΤΡΕΙΟ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΔΗΣ Δίνουμε προτεραιότητα σε εσάς, στις ανάγκες σας αλλά, κυρίως, στις επιθυμίες σας! ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΕΜΑΣ Το κέντρο γυναικολογίας και αναπαραγωγής Fertility

Διαβάστε περισσότερα

«ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΜΗΤΕΡΑ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

«ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΜΗΤΕΡΑ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ «ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ» ΤΖΕΦΕΡΑΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ «ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ» ΜΗΤΕΡΑ Η εξέλιξη στην υπερηχογραφική τεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής!

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής! Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής Το θαύµα... της ζωής! Οι Υπέρηχοι Εγκυμοσύνης... Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής Στο Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής της ΡΕΑ Μαιευτικής Γυναικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ. Μανουρά Αντωνία. Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ. Μανουρά Αντωνία. Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙ ΙΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ Μανουρά Αντωνία Νεογνολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Κρήτης Σχεδόν τριάντα χρόνια έχουν περάσει από τη γέννηση του πρώτου «µωρού του σωλήνα». Από τότε,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ

ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 12 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑNAΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΜΕΡΟΣ Α: ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος της αναπαραγωγής και

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Αδυναµία σύλληψης µετά από ένα έτος ελεύθερων επαφών. Αφορά το 10 15% όλων των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Η συχνότητα της υπογονιµότητας εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ. 2. (α) Ποια μέρη του γεννητικού συστήματος του άνδρα δείχνουν οι αριθμοί 1-8 στο σχήμα;

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ. 2. (α) Ποια μέρη του γεννητικού συστήματος του άνδρα δείχνουν οι αριθμοί 1-8 στο σχήμα; ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ 1. (α) Τι αντιπροσωπεύουν οι αριθμοί 1-6 στο σχήμα; (β) Εξηγήστε τι είναι τα ωοθυλάκια και ποιος είναι ο ρόλος τους. (γ) Σε ποιο μέρος του γεννητικού συστήματος της γυναίκας αρχίζει η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

27 /3 /2018 : Υπογονιμότητα Διερεύνηση & Αντιμετώπιση. ( Περισάκη Κυριακή /ΤΕ Μαία ) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μαιευτική Γυναικολογική

27 /3 /2018 : Υπογονιμότητα Διερεύνηση & Αντιμετώπιση. ( Περισάκη Κυριακή /ΤΕ Μαία ) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μαιευτική Γυναικολογική 27 /3 /2018 : Υπογονιμότητα Διερεύνηση & Αντιμετώπιση ( Περισάκη Κυριακή /ΤΕ Μαία ) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μαιευτική Γυναικολογική Η αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει εγκυμοσύνη εντός της μέσης χρονικής διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Υπογονιμότητα Δημήτριος Γ. Γουλής

Υπογονιμότητα Δημήτριος Γ. Γουλής Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Υπογονιμότητα Δημήτριος Γ. Γουλής Αναπληρωτής καθηγητής Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Αριστοτέλειο

Διαβάστε περισσότερα

λειτουργεί με την ευθύνη του Διευθυντή του Ενδοκρινολογικού Τμήματος (Εγκ. Υπ. Υγείας Α1σ )».

λειτουργεί με την ευθύνη του Διευθυντή του Ενδοκρινολογικού Τμήματος (Εγκ. Υπ. Υγείας Α1σ )». Μαρούσι, 9-2-208 Αρ. Πρωτ.: ΔΒ4Α/οικ. 5723 ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ: ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΤΜΗΜΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Πληροφορίες: Γραφείο Διευθύντριας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΑΣ ΣΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΑΣ ΣΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ - ΠΟΤΕ ΑΡΧΙΖΕΙ ΕΝΑ ΖΕΥΓΑΡΙ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΑΣ ΣΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: εφαρμογές και προβληματισμοί

Ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: εφαρμογές και προβληματισμοί Ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: εφαρμογές και προβληματισμοί Χάρης Ε. Καζλαρής, PhD Κλινικός Εμβρυολόγος 6/6/2010 Χάρης Ε. Καζλαρής 1 1. Μια ματιά στην ιστορία 2. Τι είναι η ΙΥΑ; 3. Πώς γίνεται σήμερα;

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπείες υπογονιμότητας

Θεραπείες υπογονιμότητας Θεραπείες υπογονιμότητας Μειωμένη γονιμότητα Γόνιμος Υπογόνιμος Η μειωμένη γονιμότητα ενός ζεύγους είναι συνήθως αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων. Στην αναπαραγωγική ιατρική, αναφερόμαστε σπάνια στους

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοκρινολογία Αναπαραγωγής Υπογονιµότητα Αντισύλληψη

Ενδοκρινολογία Αναπαραγωγής Υπογονιµότητα Αντισύλληψη Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Ενδοκρινολογία Αναπαραγωγής Υπογονιµότητα Αντισύλληψη Δηµήτριος Γ. Γουλής Αναπληρωτής καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ & ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ & ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ & ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ WORKSHOP Σάββατο 27 Ιουνίου 2015 ΚΑΛΑΜΑΤΑ Ναυαρίνου & Ρήγα Φεραίου Καλαμάτα Οργάνωση: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ WORKSHOP 09:30 10:15 Χαιρετισμοί Δραστηριότητες της ΕΕΑΙ Ευγένιος Κουμαντάκης,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα, 20/05/2015 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 13 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μαιευτικής Γυναικολογίας στο Βόλο, 28-31 Μαΐου 2015 Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Συνεδρία 1η: Πρόεδροι: Ν. Πράπας, Α. Δαπόντε, Η. Τσάκος. 09:00-09:20 Αξιολόγηση των ωοθηκικών εφεδρειών 09:20-09:30 Συζήτηση Γ.

Συνεδρία 1η: Πρόεδροι: Ν. Πράπας, Α. Δαπόντε, Η. Τσάκος. 09:00-09:20 Αξιολόγηση των ωοθηκικών εφεδρειών 09:20-09:30 Συζήτηση Γ. ΣΑΒΒΑΤΟ 5-12-2015 Συνεδρία 1η: Πρόεδροι: Ν. Πράπας, Α. Δαπόντε, Η. Τσάκος 09:00-09:20 Αξιολόγηση των ωοθηκικών εφεδρειών 09:20-09:30 Συζήτηση Γ. Αντωνάκης 09:30-09:50 Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια 09:50-10:00

Διαβάστε περισσότερα

λειτουργεί με την ευθύνη του Διευθυντή του Ενδοκρινολογικού Τμήματος (Εγκ. Υπ. Υγείας Α1σ )».

λειτουργεί με την ευθύνη του Διευθυντή του Ενδοκρινολογικού Τμήματος (Εγκ. Υπ. Υγείας Α1σ )». Μαρούσι, 20--207 Αρ. Πρωτ.: ΔΒ4Α/οικ. 46847 ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ: ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΤΜΗΜΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Πληροφορίες: Γραφείο Διευθύντριας

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Οικογενειακή κατάσταση: Έγγαμος με την Αναστασία Παπαδοπούλου (Δικηγόρος)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Οικογενειακή κατάσταση: Έγγαμος με την Αναστασία Παπαδοπούλου (Δικηγόρος) ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Όνομα: Γεώργιος - Σπυρίδων Επώνυμο: Ανυφαντής Όνομα πατρός: Ματθαίος Όνομα μητρός: Ζωή Έτος γέννησης: 20-12-1974 Τόπος γέννησης: Αθήνα Αττικής Οικογενειακή κατάσταση: Έγγαμος με την

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Διαλέξεων & Εργαστηριακών Ασκήσεων Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Φυσιολογία Αναπαραγωγής» Παρασκευή 17 Απριλίου 2015

Πρόγραμμα Διαλέξεων & Εργαστηριακών Ασκήσεων Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Φυσιολογία Αναπαραγωγής» Παρασκευή 17 Απριλίου 2015 Παρασκευή 17 Απριλίου 2015 18:00-19:00 Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή (Νίκος Νικολέττος) 19:00-21:00 Δημογραφία και γονιμότητα (Θόδωρος Κωνσταντινίδης, Ευαγγελία Νένα) Σάββατο 18 Απριλίου 2015 09:00-11:00

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΊΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ. Μαλτέζος Ιωάννης

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΊΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ. Μαλτέζος Ιωάννης ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ DOWN ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΊΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Μαλτέζος Ιωάννης Κληρονομικότητα Το σώμα μας αποτελείται από εκατομμύρια κύτταρα εκ των οποίων τα περισσότερα εξ αυτών

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μευτήρας - Γυναικολόγος

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μευτήρας - Γυναικολόγος Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μευτήρας - Γυναικολόγος Ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει τη γυναικολογική πάθηση που λέγεται "ενδομητρίωση". Έχει δύσκολο όνομα, άγνωστη προέλευση, ποικιλία στη εμφάνιση και τη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... 1. Το πιο κάτω σχεδιάγραμμα δείχνει ανθρώπινο σπερματοζωάριο.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... 1. Το πιο κάτω σχεδιάγραμμα δείχνει ανθρώπινο σπερματοζωάριο. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:... ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΤΗΡ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΙΣΑΑΚ ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ. ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ-ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ:... 1. Το πιο κάτω σχεδιάγραμμα δείχνει

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Γεώργιος Λ. Αντωνάκης Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας

ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Γεώργιος Λ. Αντωνάκης Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Γεώργιος Λ. Αντωνάκης Αν. Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας Πρωτόκολλα πρόκλησης πολλαπλής ωοθυλακικής ωρίμανσης. Ασφάλεια των μεθόδων της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Πρόκληση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΑΜΠΑΤΣΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ-ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ

ΜΠΑΜΠΑΤΣΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ-ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ ΚΑΘ` ΕΞΙΝ ΑΠΟΒΟΛΕΣ (πληροφορίες για το κοινό σύμφωνα με το Βρετανικό κολλέγιο μαιευτήρωνγυναικολόγων) για περισσότερες πληροφορίες η γυναίκα πρέπει να συμβουλεύεται το γυναικολόγο της. ΓΕΝΙΚΑ Αποβολή είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Δομή και λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος 1. Να ονομάσετε τις αριθμημένες δομές του παρακάτω σχήματος. Βλέπε εικ. 12.1 της σ. 219 του βιβλίου του μαθητή. 2. Να ενώσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΑΔΑ. Η Ιατρική Ομάδα του EmbryoClinic συγκροτήθηκε το 1999 και έκτοτε δραστηριοποιείται στην εξωσωματική γονιμοποίηση με επιτυχία.

ΜΟΝΑΔΑ. Η Ιατρική Ομάδα του EmbryoClinic συγκροτήθηκε το 1999 και έκτοτε δραστηριοποιείται στην εξωσωματική γονιμοποίηση με επιτυχία. ΜΟΝΑΔΑ Η Ιατρική Ομάδα του EmbryoClinic συγκροτήθηκε το 1999 και έκτοτε δραστηριοποιείται στην εξωσωματική γονιμοποίηση με επιτυχία. Το EmbryoClinic είναι μια νέα, σύγχρονη και εξαιρετικά υψηλής ποιότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ο βασικός εξοπλισμός του εργαστηρίου εξωσωματικής γονιμοποίησης. Γιάννης Σφοντούρης M.Med. Sci., PhD Κλινικός Εμβρυολόγος

Ο βασικός εξοπλισμός του εργαστηρίου εξωσωματικής γονιμοποίησης. Γιάννης Σφοντούρης M.Med. Sci., PhD Κλινικός Εμβρυολόγος Ο βασικός εξοπλισμός του εργαστηρίου εξωσωματικής γονιμοποίησης Γιάννης Σφοντούρης M.Med. Sci., PhD Κλινικός Εμβρυολόγος Εργαστήρια Εμβρυολογικό Σπέρματος Κατάψυξης / Αποθήκευσης κατεψυγμένων (Προεμφυτευτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜ ΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜ ΗΜ Α ΙΑΤ Ρ ΙΚ ΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜ ΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜ ΗΜ Α ΙΑΤ Ρ ΙΚ ΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜ ΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜ ΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜ ΗΜ Α ΙΑΤ Ρ ΙΚ ΗΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΤΤΑΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Χρήσιμες πληροφορίες για την εξωσωματική γονιμοποίηση

Χρήσιμες πληροφορίες για την εξωσωματική γονιμοποίηση Χρήσιμες πληροφορίες για την εξωσωματική γονιμοποίηση Περιεχόμενα Μιχάλης Φραγκουλίδης ΜSc, DFFP, BSCCP σύντομο βιογραφικό σημείωμα 11 λόγοι για να εμπιστευτείτε το γέννημα Ενότητα 1 Η θεραπεία εξωσωματικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΡΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ Σπουδαστής: Σουλελές Χαράλαμπος Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες

Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες Εργαστηριακή διερεύνηση υπογονιμότητας στις γυναίκες Δημήτριος Ρίζος Αναπληρωτής Καθηγητής Κλινικής Χημείας Υπεύθυνος Ορμονολογικού Εργαστηρίου, Αρεταίειο Νοσοκομείο Περίληψη παρουσίασης Προϋποθέσεις γυναικείας

Διαβάστε περισσότερα

Βιοηθική: Τα όρια της Επιστήμης

Βιοηθική: Τα όρια της Επιστήμης Βιοηθική: Τα όρια της Επιστήμης Τεχνητή Γονιμοποίηση Βιλανάκης Ανδρέας Α1 Κουτσάκη Ελένη Α2 Ρομπογιαννάκη Αγγελική Α3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΣΕΛ. Εισαγωγή.. 3 Τεχνητή γονιμοποίηση. 5 Ιστορικη αναδρομή εξωσωματικής

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία

Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ Σύγχρονες μεθοδολογίες μοριακής βιολογίας και γενετικής στη γυναικολογία ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΛΕΝΗ, Ph.D. Λέκτορας Εργαστήριο Βιολογίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Χωρίς ενδιάμεση τελειόμηνη κύηση ζώντος νεογνού

Χωρίς ενδιάμεση τελειόμηνη κύηση ζώντος νεογνού Υπογονιμότητα: Η αδυναμία επίτευξης τελειόμηνης κύησης ζώντος νεογνού, μετά από «εύλογο» χρονικό διάστημα (reasonable time) σεξουαλικών επαφών χωρίς αντισυλληπτική προστασία Reasonable time? 12 μήνες (WHO)

Διαβάστε περισσότερα

Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση. Μιχαλόπουλος Γιάννης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος

Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση. Μιχαλόπουλος Γιάννης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση Μιχαλόπουλος Γιάννης Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Στάδια Προεμφυτευτικής Γενετικής Διάγνωσης (P.G.D) Διέγερση ωοθηκών για την ωρίμανση μεγάλου αριθμού (ει δυνατόν ) ωοθυλακίων

Διαβάστε περισσότερα

12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ

12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η αναπαραγωγή είναι μία χαρακτηριστική λειτουργία, η μόνη που δεν είναι απαραίτητη για την επιβίωση του ίδιου του οργανισμού αλλά για τη διαιώνιση του είδους. Η αναπαραγωγή στον

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΩΟΘΗΚΩΝ

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΩΟΘΗΚΩΝ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΩΟΘΗΚΩΝ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ Μαιευτήρας - Γυναικολόγος ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΩΟΘΗΚΩΝ 1. Μακρύ πρωτόκολλο, με έναρξη GnRH αγωνιστή την 21 η ημέρα και προσθήκη γοναδοτροπινών αμέσως μετά

Διαβάστε περισσότερα

1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΥ ΖΕΥΓΟΥΣ

1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΥ ΖΕΥΓΟΥΣ 1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΥ ΖΕΥΓΟΥΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Η υπογονιμότητα στις μέρες μας είναι ένα συχνό κλινικό πρόβλημα. Αφορά το 13-15% των ζευγαριών διεθνώς. Η επίπτωσή της ποικίλει, με το μεγαλύτερο

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαος Δ. Βραχνής. και Εμβρυομητρικής. Αρεταίειο Νοσοκομείο

Νικόλαος Δ. Βραχνής. και Εμβρυομητρικής. Αρεταίειο Νοσοκομείο Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενος επεμβατικός έλεγχος στη Μαιευτική Νικόλαος Δ. Βραχνής Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας και Εμβρυομητρικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Αρεταίειο Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαραγωγή - Ανάπτυξη

Αναπαραγωγή - Ανάπτυξη Αναπαραγωγή - Ανάπτυξη ΘΕΜΑ 1ο Ένα από τα τμήματα του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα είναι η εκφορητική οδός του σπέρματος η οποία ξεκινά από την επιδιδυμίδα και καταλήγει στη βάλανο. α) Πώς ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Νομικό Πλαίσιο. Γενικές Αρχές

Νομικό Πλαίσιο. Γενικές Αρχές Νομικό Πλαίσιο Η ειδική ελληνική νομοθεσία Νόμοι 3089 / 2002 : «Ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή» και νόμος 3305 / 2005 «Εφαρμογή της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής» Γενικές Αρχές Σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗΣ Σ.

ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗΣ Σ. Ο καρκίνος του όρχεως αντιπροσωπεύει το 1 1,5 % των νεοπλασιών στον άνδρα Ο πιο συχνός καρκίνος σε νέους άνδρες 15-35 ετών Αύξηση συχνότητας τα τελευταία 40 έτη Μείωση θνησιμότητας μετά την εισαγωγή της

Διαβάστε περισσότερα

12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ

12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ 12. ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η αναπαραγωγή είναι μία χαρακτηριστική λειτουργία, η μόνη που δεν είναι απαραίτητη για την επιβίωση του ίδιου του οργανισμού αλλά για τη διαιώνιση του είδους. Η αναπαραγωγή στον

Διαβάστε περισσότερα

Μήνυμα Προέδρου. Αγαπητοί συνάδελφοι,

Μήνυμα Προέδρου. Αγαπητοί συνάδελφοι, Μήνυμα Προέδρου Αγαπητοί συνάδελφοι, Με ιδιαίτερη τιμή και χαρά σας προσκαλώ να παρακολουθήσετε και να συμμετάσχετε ενεργά στο 2 ο Συνέδριο Αναπαραγωγικής Ιατρικής Κεντρικής Ελλάδας: Εξελίξεις στην Υποβοηθούμενη

Διαβάστε περισσότερα

Αντντυλληπχικές Μέθοδοι ΑΓΟΓΗ ^ΥΓΕΙΑΣ

Αντντυλληπχικές Μέθοδοι ΑΓΟΓΗ ^ΥΓΕΙΑΣ Αντντυλληπχικές Μέθοδοι ΑΓΟΓΗ ^ΥΓΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΑΘΗΝΑ 2003 «ί.. ί ι Ά. 1 : 4 ί. 4 Α ντισύλληψ η είναι η παρεμπόδιση μιας α νεπιθύμητης εγκυμ οσύνης, η διαφύλαξη τη ς γονιμότητας και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11208 Ι. Ένα από τα τμήματα του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα είναι η εκφορητική οδός του σπέρματος η οποία ξεκινά από την επιδιδυμίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: ΒΛΛ3ΟΞ7Μ-ΒΞΥ. Αθήνα, 24 Οκτωβρίου 2013. Αρ. Πρωτ.: οικ. 34265. ΠΡΟΣ 1.Μονάδες Υγείας ΕΟΠΥΥ 2. Περιφερειακές Διευθύνσεις ΕΟΠΥΥ

ΑΔΑ: ΒΛΛ3ΟΞ7Μ-ΒΞΥ. Αθήνα, 24 Οκτωβρίου 2013. Αρ. Πρωτ.: οικ. 34265. ΠΡΟΣ 1.Μονάδες Υγείας ΕΟΠΥΥ 2. Περιφερειακές Διευθύνσεις ΕΟΠΥΥ Αρ. Πρωτ.: οικ. 34265 Αθήνα, 24 Οκτωβρίου 2013 Γενική Δ/νση: Σχεδιασμού & Ανάπτυξης Υπηρεσιών Υγείας Δ/νση: Φαρμάκου Τμήμα: Φαρμακευτικής Πολιτικής Πληροφορίες: Ε. Αλεξοπούλου Τηλ.:210-8110674 Fax: 210-8110694

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΠΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Γ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΠΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Γ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΠΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Γ. ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ Εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διάγνωσης των προβλημάτων στον τομέα της ανδρικής γονιμότητας Λεωφ. Κηφισίας 46 115 26 Αθήνα (2ος όροφος) Τηλ: 210 6452 172, 210 6400

Διαβάστε περισσότερα

Συμπεράσματα Χειμερινού Σχολείου

Συμπεράσματα Χειμερινού Σχολείου Συμπεράσματα Χειμερινού Σχολείου Χειμερινό Σχολείο Ιωάννινα 19-21 Φεβρουαρίου 2016 173 Συμμετοχές 54% Βιοπαθολόγοι Ελεύθεροι επαγγελματίες 30% Βιοπαθολόγοι Ε.Σ.Υ. 14% Ειδικευόμενοι 1% Γυναικολόγοι 1% Νοσηλευτές

Διαβάστε περισσότερα

Χρήσιμες πληροφορίες για την εξωσωματική γονιμοποίηση

Χρήσιμες πληροφορίες για την εξωσωματική γονιμοποίηση Χρήσιμες πληροφορίες για την εξωσωματική γονιμοποίηση Περιεχόμενα Ευριπίδης Μαντούδης FRCOG σύντομο βιογραφικό σημείωμα 11 λόγοι για να εμπιστευτείτε το γέννημα Ενότητα 1 Η θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΤΣΕΠΗΣ. European Society of Human Reproduction and Embryology

ΟΔΗΓΟΣ ΤΣΕΠΗΣ. European Society of Human Reproduction and Embryology European Society of Human Reproduction and Embryology ΟΔΗΓΟΣ ΤΣΕΠΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΗΝ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΙΑΤΡΙΚΩΣ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΕΙΤΕ ΣΤΙΣ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γενετικοί παράγοντες και η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας

Γενετικοί παράγοντες και η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας Γενετικοί παράγοντες και η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας Δρ. Ελένη Κοντογιάννη Εμβρυολόγος-Γενετιστής Επιστημονική Διευθύντρια Ινστιτούτου Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «IVF and Genetics»

Διαβάστε περισσότερα

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας»

«β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Εργαστήριο Κυτταρογενετικής ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» «β-μεσογειακή αναιμία: το πιο συχνό μονογονιδιακό νόσημα στη χώρα μας» Ζαχάκη Σοφία - Ουρανία Βιολόγος, MSc, PhD β μεσογειακή αναιμία Η θαλασσαιμία ή νόσος

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαραγωγή. Π.Παπαζαφείρη. 1. Εισαγωγή 2. Αναπαραγωγική φυσιολογία άρρενος 3. Αναπαραγωγική φυσιολογία θήλεος 4. Κύηση Εμβρυϊκή ανάπτυξη

Αναπαραγωγή. Π.Παπαζαφείρη. 1. Εισαγωγή 2. Αναπαραγωγική φυσιολογία άρρενος 3. Αναπαραγωγική φυσιολογία θήλεος 4. Κύηση Εμβρυϊκή ανάπτυξη ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ 43-44 / 30 Μαΐου 2018 Αναπαραγωγή Π.Παπαζαφείρη 1. Εισαγωγή 2. Αναπαραγωγική φυσιολογία άρρενος 3. Αναπαραγωγική φυσιολογία θήλεος 4. Κύηση Εμβρυϊκή ανάπτυξη 1. Γενικές λειτουργίες του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΤΤΑΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΛΕΜΕΣΟΥ

ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΛΕΜΕΣΟΥ ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΛΕΜΕΣΟΥ 2007-8 www.cyprusbiology.com 1 ΕΝΟΤΗΤΑ Α. ΠΩΣ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΖΩΗ ιαιώνιση των ειδών 1. Ποια είναι τα µέρη του σπερµατοζωαρίου; 2. Να συµπληρώσετε τις ενδείξεις του πιο κάτω σχήµατος

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Πεπτικό σύστημα Αναπνευστικό

Διαβάστε περισσότερα

Προφύλαξη και διατήρηση της γονιμότητας γυναικών με καρκίνο. Η εμπειρία 5 χρόνων στην κρυοσυντήρηση ωοθηκικών ιστών και ωαρίων.

Προφύλαξη και διατήρηση της γονιμότητας γυναικών με καρκίνο. Η εμπειρία 5 χρόνων στην κρυοσυντήρηση ωοθηκικών ιστών και ωαρίων. Προφύλαξη και διατήρηση της γονιμότητας γυναικών με καρκίνο. Η εμπειρία 5 χρόνων στην κρυοσυντήρηση ωοθηκικών ιστών και ωαρίων. Τζεφεράκος Αλέξανδρος ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΜΑΙΕΥΤΗΡΙΟ «ΛΗΤΩ» Βρισκόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ. Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών 2009

ΚΑΙ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ. Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών 2009 ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Οδυσσέας Β. Γρηγορίου Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών 2009 Γενικά Στοιχεία 1. Η ανδρική υπογονιμότητα αποτελεί λίένα

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικές Μέθοδοι (α) Αποχή (μόνιμη ή περιοδική) (β) Διακεκομμένη συνουσία (αποτράβηγμα)

Φυσικές Μέθοδοι (α) Αποχή (μόνιμη ή περιοδική) (β) Διακεκομμένη συνουσία (αποτράβηγμα) ΣΧΟΙΝΑ ΧΑΡΑ Α4 Φυσικές Μέθοδοι (α) Αποχή (μόνιμη ή περιοδική) (β) Διακεκομμένη συνουσία (αποτράβηγμα) II. Τεχνικές Μέθοδοι (α) Μέθοδοι Φραγμού (β) Ενδομήτριο Σπείραμα (γ) Ορμονική Αντισύλληψη (δ) Στείρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Ενότητα 11: Ηθική θεώρηση της εξωσωματικής γονιμοποίησης Μιλτιάδης Βάντσος Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Κύτταρα πολυκύτταρων οργανισμών

Κύτταρα πολυκύτταρων οργανισμών Μίτωση - Μείωση Τα ευκαρυωτικά κύτταρα διαιρούνται με δύο τρόπους: τη μίτωση και τη μείωση. Η Μίτωση είναι ο τύπος της κυτταρικής διαίρεσης που από ένα πατρικό κύτταρο καταλήγει σε δύο γενετικά πανομοιότυπα

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ. Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ. Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ:ΜΕΙΩΣΗ- ΓΑΜΕΤΟΓΕΝΕΣΗ Μητρογιάννη Ευαγγελία Βαμβούνης Ιωάννης 5/3/2013 Η κυτταρική διαίρεση είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα αρχικό κύτταρο διαιρείται σε δύο θυγατρικά. Στους πολυκύτταρους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ κ. ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΥ... xiii ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ... xv ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ κ. ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΥ... xiii ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ... xv ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ κ. ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΥ... xiii ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ... xv ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Α. ΤΟ ΑΝ ΡΙΚΟ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ... 3 1. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΟΜΗ TOY ΑΝ ΡΙΚΟΥ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ...

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ :00-15:30 Προσέλευση - Εγγραφές

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ :00-15:30 Προσέλευση - Εγγραφές ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2018 15:00-15:30 Προσέλευση - Εγγραφές 15:30-16:30 ΣΥΝΕΔΡΙΑ 1 Πρόεδροι: Ο. Κούκουρα, Χ. Μεσσήνη, Α. Πουρνάρα, Δ. Σουφλιά Ο ρόλος της Μαίας στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή Χ. Ρούζιου

Διαβάστε περισσότερα

3/12/2014. Εξωσωµατική γονιµοποίηση (IVF) Πτωχές Απαντήτριες. Αίτια πτωχής απάντησης ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

3/12/2014. Εξωσωµατική γονιµοποίηση (IVF) Πτωχές Απαντήτριες. Αίτια πτωχής απάντησης ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ Δ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μοριακός Βιολόγος & Γενετιστής ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών «Κλινική Φαρµακολογία και Θεραπευτική» Επιβλέπουσα: ΚΟΥΤΛΑΚΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Στα πτηνά το φύλο «καθορίζεται από τη μητέρα». Αυτό γιατί, το αρσενικό άτομο φέρει τα χρωμοσώματα ZZ ενώ το θηλυκό τα ZW. Έτσι εναπόκειται στο που θα

Στα πτηνά το φύλο «καθορίζεται από τη μητέρα». Αυτό γιατί, το αρσενικό άτομο φέρει τα χρωμοσώματα ZZ ενώ το θηλυκό τα ZW. Έτσι εναπόκειται στο που θα 1 Όπως όλοι γνωρίζουμε κάθε ζωντανός οργανισμός αποτελείται από κύτταρα. Μέσα στον πυρήνα των κυττάρων υπάρχουν τα χρωμοσώματα, τα οποία αποτελούν to γενετικό υλικό (DNA). Στα χρωμοσώματα αυτά βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ

ΥΔΡΟΚΗΛΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΟΣΧΕΟΥ - ΥΔΡΟΚΗΛΗ - ΚΙΡΣΟΚΗΛΗ - ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΝΟΥ - ΚΥΣΤΗ ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ - ΣΠΕΡΜΑΤΟΚΥΣΤΗ - ΚΥΣΤΕΣ ΟΣΧΕΟΥ ΥΔΡΟΚΗΛΗ Είναι η συλλογή υγρού μεταξύ των πετάλων του ιδίως ελυτροειδούς χιτώνα

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής

Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία. Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Θέματα Αναπαραγωγικής Υγείας στην Προεφηβεία & Εφηβεία Φλώρα Μπακοπούλου Παιδίατρος Εφηβικής Ιατρικής Ενήβωση - Εφηβεία Puberty - Adolescence Puberty vs. Adolescence Ενήβωση vs. Εφηβεία 12-15 y 12- >>15

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Mονάδα Ομάδα 4 Ποσοστά Επιτυχίας 15 Η Ιατρική Ομάδα του EmbryoClinic συγκροτήθηκε το 1999 και έκτοτε δραστηριοποιείται στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή με επιτυχία. Υπηρεσίες

Διαβάστε περισσότερα

Ωρολόγιο Πρόγραμμα Χειμερινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκό Έτος

Ωρολόγιο Πρόγραμμα Χειμερινού Εξαμήνου Ακαδημαϊκό Έτος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ «ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ» Βιόπολις, 41110 Λάρισα E-mail: messinis@med.uth.gr Τηλ. 2413502795, 2413502796 Fax. 2413501019

Διαβάστε περισσότερα

Γενετικό γλωσσάριο. Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες. Μεταφρασµένο από την Κατερίνα Πουγούνια και την Μαρία Τζέτη.

Γενετικό γλωσσάριο. Πληροφορίες για Ασθενείς και Οικογένειες. Μεταφρασµένο από την Κατερίνα Πουγούνια και την Μαρία Τζέτη. 12 Γενετικό γλωσσάριο Μεταφρασµένο από την Κατερίνα Πουγούνια και την Μαρία Τζέτη. Ιανουάριος 2009 Τροποποιηµένο από το γλωσσάριο που αρχικά δηµιουργήθηκε από το Πάρκο Γενετικής Γνώσης London IDEAS (London

Διαβάστε περισσότερα