Υπολογισμός βασικού μεταβολισμού Μέτρηση/Εκτίμηση δαπάνης σωματικής δραστηριότητας Υπολογισμός συνολικής ενεργειακής δαπάνης

Transcript

1 Υπολογισμός βασικού μεταβολισμού Μέτρηση/Εκτίμηση δαπάνης σωματικής δραστηριότητας Υπολογισμός συνολικής ενεργειακής δαπάνης

2 Ενεργειακό Ισοζύγιο Πρόσληψη Δαπάνη Πείνα Κορεσμός Απορρόφηση τροφής Βασικός Μεταβολισμός Θερμογένεση Σωματική δραστηριότητα

3 Συνολικές Ενεργειακές δαπάνες BMR (βασικός μεταβολικός ρυθμός): Γιαναδιατηρηθείη θερμοκρασία του σώματος, ηκυκλοφορίατουαίματος και η αναπνοή. Σωματική δραστηριότητα: ποικίλει σημαντικά από άτομο σε άτομο και τελικά διαμορφώνει την ενεργειακή κατανάλωση. ΤΕF (Θερμογένεση λόγω τροφής): Για την πέψη και απορρόφηση της τροφής. Αυτή η ενέργεια είναι περίπου το 10% της ενεργειακής κατανάλωσης.

4 Υπολογισμός μεταβολικού ρυθμού ηρεμίας (RMR) ή βασικού μεταβολικού ρυθμού (BMR)

5 Ορισμός βασικού μεταβολικού ρυθμού Είναι η ενέργεια που απαιτείται για τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού Μετριέται το πρωί, σε ένα ζεστό και ευχάριστο περιβάλλον, μετά από 12ωρη νηστεία και πριν ο εξεταζόμενος εμπλακεί σε οποιαδήποτε μορφή σωματικής άσκησης. Αν κάποια από τις προηγούμενες προϋποθέσεις δεν καλύπτεται τότε η μέτρηση δεν είναι του BMR αλλά του RMR. RMR είναι λίγο ψηλότερη από BMR

6 Συμμετοχή διαφόρων οργάνων στο BMR %BMR Liver 27 Brain 19 Heart 7 Kidneys 10 Muscle 18 Other 19 Smocking can influence the BMR: 1 cigarette can increase the BMR by up to 20%. Very heavy exercise can induce an elevation of BMR for up to 24h after, and thermal response to food is also elevated.

7 Παράγοντες που επηρεάζουν το BMR Μέγεθος σώματος και Σύσταση σώματος Ηλικία, Φύλο Κλίμα Γενετικές διαφορές Ορμονική κατάσταση Νικοτίνη, καφείνη, αμφεταμίνες vs beta blockers Τα επίπεδα άσκησης του ατόμου

8 Υπολογισμός μεταβολισμού ηρεμίας με εξισώσεις [1] [2] [1] Harris J, Benedict F., Carnegie Institute of Washington, [2] Schofield WN., Schofield C., James WPT., Hum Nutr Clin Nutr, 39 C, 1-96, 1985

9 Υπολογισμός μεταβολισμού ηρεμίας με Με βάση το Σωματικό Βάρος: Ανά φύλο (Kraus, 2000): εξισώσεις Άνδρες (Kcal)/ημέρα Γυναίκες (Κcal)/ημέρα RΜR=Βάρος 1 (Kcal/kg) 24 hr RMR=Βάρος 0,95 (Kcal/kg) 24 hr Εξισώσεις Mifflin et al: Άνδρες (Kcal)/ημέρα Γυναίκες (Kcal)/ημέρα RΜR= (Βάρος) + 6,25(ύψος) - 5(Ηλικία) RΜR= (Βάρος) + 6,25(ύψος) - 5(Ηλικία) Βάρος σε kg, Ύψος σε cm

10 Υπολογισμός βασικού μεταβολισμού με εξισώσεις: Ποιο βάρος χρησιμοποιούμε ; Χρήση ΜΣ Βάρος / Ύψος 2 Αν ΜΣ<18,5 χρησιμοποιούμε το Παρόν Βάρος Αν 18,5 ΜΣ<25 χρησιμοποιούμε το Παρόν Βάρος Αν 25 ΜΣ<30 χρησιμοποιούμε το Iδανικό βάρος Ιδανικό βάρος: - Για τις γυναίκες : 45,2 Κg για ύψος μέχρι 1,52 m 0,89 Kg για κάθε cm πάνω από 1,52 m - Για τους άνδρες : 48 Κg για ύψος μέχρι 1,52 m 1,06 Kg για κάθε cm πάνω από 1,52 m Αν ΜΣ>30 χρησιμοποιούμε το ιορθωμένο βάρος: Ιδανικό + (Παρόν-Ιδανικό) 4

11 Θερμογένεση λόγω λήψης τροφής Αποτελεί το 10% περίπου της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης. Όταν χρησιμοποιείται η εξίσωση Harris-Benedict δεν προσθέτουμε το TEF.

12 Υπολογισμός ενεργειακής δαπάνης κατά την άσκηση

13 Ενεργειακές δαπάνες BMR (βασικός μεταβολικός ρυθμός): Για να διατηρηθεί η θερμοκρασία του σώματος, η κυκλοφορία του αίματος και η αναπνοή. Φυσική δραστηριότητα: ποικίλει σημαντικά από άτομο σε άτομο και τελικά διαμορφώνει την ενεργειακή κατανάλωση. ΤΕF (Θερμογένεση λόγω τροφής): Για την πέψη και απορρόφηση της τροφής. Αυτή η ενέργεια είναι περίπου το 10% της ενεργειακής κατανάλωσης.

14 Συστάσεις σωματικής δραστηριότητας Η σωματική δραστηριότητα στην πρόληψη, αντιμετώπιση και αποκατάσταση ασθενειών Περίληψη από το: National Guideline Clearinghouse ( Πρόληψη και αποκατάσταση Στεφανιαίας Νόσου Πρόληψη και θεραπεία της Υπέρτασης Λιπιδαιμικές ιαταραχές Πρόληψη και αντιμετώπιση του Σακχαρώδη ιαβήτη τύπου 2 Αντιμετώπιση του Σακχαρώδη ιαβήτη τύπου 1 Πρόληψη της οστεοπόρωσης Πρόληψη καρκίνου Ρευματοειδής αρθρίτιδα Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και έλεγχος βάρους (Πρόληψη αύξησης βάρους)

15 Συστάσεις σωματικής δραστηριότητας Οφέλη της άσκησης - Καρδιαγγειακά - Υπέρταση - ιαβήτης - Οστική πυκνότητα - Τύποι καρκίνου (πάχεος εντέρου & μαστού) - Κατάθλιψη στρες - Έλεγχος βάρους (απώλεια-διατήρηση) Πρόσφατες συστάσεις (National Guideline Clearinghouse) «Κάθε ενήλικας θα πρέπει να ακολουθεί πρόγραμμα Φ.. μέτριας έντασης, τουλάχιστον για 30 λεπτά και προτιμότερα, κατά τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας. Η μέτρια ένταση ορίζεται στο 40-60% της μέγιστης κατανάλωσης οξυγόνου (VO2max). Επίσης, το ημερήσιο τριαντάλεπτο άσκησης, μπορεί να διασπαστεί σε 3 δεκάλεπτα άσκησης κατά τη διάρκεια της ημέρας, με τα ίδια οφέλη.»

16 Άμεση θερμιδομετρία

17 Μέτρηση ενεργειακών δαπανών Μέθοδος αναφοράς 2 H 18 O 2

18 Μέθοδος διπλά σημασμένου νερού Doubly labeled water 2 H 18 O 2 Μόριο νερού με 2 σταθερά ισότοπα Οι μετρήσεις γίνονται κάτω από αυστηρά καθορισμένες συνθήκες επειδή οι μετρήσεις ολικού νερού σώματος επηρεάζονται από τη κατανάλωση φαγητού και υγρών, αλλά και από τα επίπεδα φυσικής άσκησης που έχουν προηγηθεί πριν τη μέτρηση Πριν από τη χορήγηση του ισοτόπου συλλέγονται από τον εξεταζόμενο δείγματα σωματικών υγρών (σάλιου, ούρων ή αίματος) για να υπολογιστούν οι φυσιολογικές τιμές του ισοτόπου στον οργανισμό. Στον εξεταζόμενο χορηγείται απεσταγμένο νερό σημασμένο με το ισότοπο, αφού πρώτα ο όγκος του νερού και η συγκέντρωση του ισοτόπου μετρούνται με μεγάλη ακρίβεια. Η χορήγηση γίνεται είτε από το στόμα ή ενδοφλέβια.

19 Μέθοδος διπλά σημασμένου νερού Doubly labeled water 2 H 18 O 2 Μετά την χορήγηση του ισοτόπου και αφού επέλθει ισορροπία το δευτέριο σταδιακά αποβάλλεται ως νερό ( 2 H 2 O) μέσω των ούρων, αναπνοής & ιδρώτα. Το σημασμένο οξυγόνο αποβάλλεται ως νερό (H 18 2 O) μέσω των ούρων, αναπνοής & ιδρώτα αλλά και ως (C 18 O 2 )

20 Ρυθμός μείωσης των 2 H & 18 O στα σωματικά υγρά Doubly-labelled water enrichment in urine (Ppm) K 18 O Μετρώντας την παραγωγή CO2 και εκτιμώντας το αναπνευστικό πηλίκο, υπολογίζονται οι συνολικές ενεργειακές δαπάνες K 2 H C 18 O 2 produced K 2 H: rate of loss of 2 H K 18 O: rate of loss 18 O Days

21 RESPIRATORY QUOTIENT RQ= VCO 2 EXHALED VO 2 INHALED Convenient for approximating nutrient mixture that is metabolised for energy during rest or exercise. CHO: RQ=1 C 6 H 6 O O 2 Lipid: RQ= C 16 H 32 O O 2 6 CO 2 + 6H 2 O 16 CO H 2 O Protein: RQ=0.818

22 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ The production of CO 2 can be calculated from isotope elimination with the equation: rco 2 = (K 0 x D 0 ) - (K H x D H ) f 2 f - 1 x rgf 2 x f 3 2 x f 3 rco 2 : rate of CO 2 output K 0, D 0, K H, D H are elimination rates and dilution space for 18 O and 2 H respectively. f 1, f 2 and f 3 are for fractionation of 2 H in water vapour, 18 O in water vapour and 18 O in CO 2 respectively. rgf is the rate of isotopically fractioned gaseous water loss.

23 Μέθοδος διπλά σημασμένου νερού Doubly labeled water 2 H 18 O 2 Πλεονεκτήματα - Ακρίβεια - Εφαρμογή σε βρέφη, παιδιά, ενήλικες - Μέτρηση Ε για μεγάλο διάστημα (10-20 ημέρες) - Συνήθη επίπεδα Σ - Ασφαλές - Χαμηλή επιβάρυνση μετρούμενου Μειονεκτήματα - κόστος($400-$600 per subject) - Αρκετές παραδοχές - Αναγκαία η εργαστηριακή υποδομή - Μέτρηση συνολικής Ε, χωρίς όμως πληροφορίες για δραστηριότητες

24 EΜΜΕΣΗΜΜΕΣΗ ΘΕΡΜΙΔΟΜΕΤΡΙΑ Βασίζεται στο γεγονός ότι η οξείδωση της τροφής στο σώμα γίνεται με την κατανάλωση οξυγόνου και την παραγωγή CO 2 σε αναλογία με την παραγόμενη θερμότητα Είναι η μέτρηση της ενεργειακής κατανάλωσης με βάση τον όγκο του εισπνεόμενου οξυγόνου και του εκπνεόμενου CO 2. Η παραγόμενη θερμότητα / ενέργεια ποικίλει ανάλογα με το είδος του καταναλισκόμενου θρεπτικού στοιχείου 1 L O 2 = 4.68 Kcal (λίπος) 1 L O 2 = 4.48 Kcal (πρωτεΐνη) 1 L O 2 = 5.06 Kcal (υδατάνθρακες) Γενικά όμως σε μια μικτή δίαιτα (35% λίπος, 50% υδατάνθρακες, 15 % πρωτεΐνες) η κατανάλωση οξυγόνου (1 L O 2 = 5.0 Kcal )

25 Υπολογισμός βασικού μεταβολισμού με έμμεση θερμιδομετρία Μέτρηση της ενεργειακής κατανάλωσης με βάση τον όγκο του εισπνεόμενου Ο 2 και του εκπνεόμενου CO 2. 1 L O 2 = 5 Kcal

26 Douglas bags ΕΞΕΛΙΞΗ

27 Έμμεση θερμιδομετρία Φορητό σπιρόμετρο Ανάλυση αερίων 1 lt O 2 = 5 kcal

28 Μονάδες Καταγραφής Καρδιακής Συχνότητας Heart Rate Monitors Υπολογισμός ενεργειακής δαπάνης με εξισώσεις

29

30

31 Τι είναι το ΜΕΤ Τα ΜΕΤ είναι το πηλίκο της καταναλισκόμενης ενέργειας (σε kj ή kcal) προς το μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας (σε kj ή kcal) To 1 MET δίνει την ενεργειακή δαπάνη ηρεμίας Το ΜΕΤ μας δείχνει πόσες φορές πάνω από το BMR ανεβαίνει η ΕΚ κατά τη χρονική περίοδο που εκτελείται μια δραστηριότητα. Η κάθε δραστηριότητα μπορεί να ανεβάσει την ΕΚ από 1 έως και 14 φορές πάνω από το BMR

32 Μέτρηση φυσικής δραστηριότητας: Κατηγοριοποίηση METs ΕΝΤΑΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Πολύ Χαμηλή Οικιακές <4 ΜΕΤs Εκτός σπιτιού Χαμηλή 4-7 ΜΕΤs Μέτρια προς έντονη 7-10 ΜΕΤs Έντονη 10 ΜΕΤs Αθλήματα Οικιακές Εκτός σπιτιού Αθλήματα Οικιακές Εκτός σπιτιού Αθλήματα Οικιακές Εκτός σπιτιού Αθλήματα ΤΥΠΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Πλύσιμο πιάτων, ξεσκόνισμα, σφουγγάρισμα. Κάθισμα, ορθοστασία. Μπιλιάρδο, μποουλινγκ, σκάκι, ψάρεμα, σκοποβολή. Ήπια κηπουρική εργασία, τίναγμα χαλιών, βάψιμο, τρίψιμο πατωμάτων, μηχανολογικές και ξυλουργικές εργασίες. Ποδηλασία, έντονο περπάτημα, κωπηλασία Μπαλέτο, χορός, επιτραπέζια αντισφαίριση, βόλεϊ, βάρη, ενόργανη γυμναστική, ορειβασία. Ανέβασμα σκάλας. Βαριές αγροτικές εργασίες, χαλαρό τρέξιμο. Χαλαρό μπάσκετ, χαλαρό ποδόσφαιρο, χαλαρή κολύμβηση, ξιφασκία, ρακέτες. - Έντονο τρέξιμο. Αγώνες μπάσκετ, ποδοσφαίρου, πόλο, πάλης, τένις, πολεμικές τέχνες.

33 Με ερωτηματολόγια (self-report & proxy)

34 Kavouras et al, 2007

35

36 Εκτίμηση φυσικής δραστηριότητας: WHO 1985 & PAL 1991

37 Νέες τεχνικές - Βηματομετρητές Καταγραφή του συνολικού αριθμού βημάτων που γίνονται Υπολογισμός της απόστασης (μήκος βηματισμού) Ενδεικτικό της Φ.. Ενηλίκων <5.000 βήματα: Καθιστική ζωή : Χαμηλή Φ : Κάπως δραστήριο : ραστήριο >12.500: Πολύ δραστήριο Χαμηλό κόστος Μη δυνατότητα αξιολόγησης έντασης, της διάρκειας & τη συχνότητας της άσκησης

38 Νέες τεχνικές - Επιταχυνσιόμετρα Αισθητήρες ανίχνευσης κίνησης 1 άξονας, 2 άξονες, 3 άξονες Ανάλυση δεδομένων σε Η/Υ υνατότητα αξιολόγησης δεδομένων σχετικά με την ένταση, τη διάρκεια & τη συχνότητα της άσκησης ιάφορα σημεία τοποθέτησης Εξαιρετικές δυνατότητας αναλύσεων Φ.. Υψηλό κόστος

39 Επιταχυνσιόμετρα - Ανάλυση

40 Sensewear (Πανελλαδική μελέτη)

41

42 Ερωτηματολόγιο IPAQ-C

43 Inactivity assessment

44 Όσο περισσότερη τηλεόραση βλέπουμε τόσο παχαίνουμε

45 Παχυσαρκία στα παιδιά Επίδραση της τηλεόρασης - διαφήμιση Στοιχεία από την ελληνική μελέτη HBSC του % εφήβων που καταναλώνουν τουλάχιστο μία φορά την ημέρα Ποτέ <0,5 ώρα <1 ώρα 2-3 ώρες 4 ώρες >4 ώρες Αναψυκτικά Πατατάκια Κέικ και πάστες Φρούτα Γλυκά& σοκολάτες Ημερήσια παρακολούθησης τηλεόρασης Yannakoulia et al 2004

46 Κατά πόσο πετυχαίνουμε την παρακίνηση των ασθενών - Μελέτες Ανασκοπήσεις μελετών Κατά πόσο κινούμαστε; ; (Sports( Med 2006) Παιδιά (8-10 ετών): βήματα/ημερα Νέοι ενήλικες: βήματα/ημερα Μεγαλύτεροι ενήλικες: βήματα/ημέρα 26 Έρευνες παρέμβασης με βηματομετρητές (JAMA 2007) Βηματομετρητές vs Ομάδα ελέγχου Οι χρήστες βηματομετρητών: Αύξησαν τα βήματά / ημέρα κατά 2490 Αύξησαν τη Φ κατά 27% Μείωσαν το ΜΣ κατά 0,38 kg/m 2 Μείωσαν τη συστολική πίεση κατά 3.8 mm Hg

47 BMJ (2007) Interventions to promote walking Η πιθανότητα αύξησης της Φ αυξάνεται με τη χρήση βηματομετρητών Μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας: 1) Σε άτομα με καθιστική ζωή 2) Παρέμβαση σε ομάδα 3) Παρέμβαση στην οικογένεια