Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΙΤΙΟ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΘΗΣΗΣ; Αικατερίνη Παρασκευαΐδου Ιατρός -Επιθεωρήτρια Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας ΣΕΠΕ ΚΕΠΕΚ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ

Transcript

1 Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΙΤΙΟ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΘΗΣΗΣ; Αικατερίνη Παρασκευαΐδου Ιατρός -Επιθεωρήτρια Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας ΣΕΠΕ ΚΕΠΕΚ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ

2 Τι είναι υγεία; Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι μία κατάσταση στην οποία το άτομο βιώνει πλήρη σωματική ψυχική και κοινωνική ευεξία.

3 Τι είναι Ψυχική Υγεία; Στο παρελθόν ψυχικά υγιής θεωρούνταν αυτός που δεν έπασχε από κάποια νόσο. Σήμερα η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ορίζει την ψυχική υγεία : μια κατάσταση ευεξίας κατά την οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις δυνατότητές του, είναι σε θέση να αντιμετωπίζει τα συνηθισμένα άγχη της ζωής, μπορεί να εργάζεται παραγωγικά και είναι ικανό να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο.

4 Αξιολόγηση της ψυχικής υγείας (Λε Μπόυ Μέντερ) 1.το ιδανικά φυσιολογικό, 2.το κοινωνικά φυσιολογικό, 3.το ηθικά φυσιολογικό, 4.το στατιστικά φυσιολογικό, 5.το κλινικά και κατά συνέπεια πρακτικά φυσιολογικό.

5 Πως καθορίζεται η ψυχική υγεία; Ικανότητα προσαρμογής, Προσωπική ταυτότητα (περιλαμβάνει την ικανότητα ελέγχου της πραγματικότητας), Επίγνωση του σκοπού στη ζωή, Ικανότητα συναισθηματικής συναλλαγής και ομαλές διαπροσωπικές σχέσεις, Επίγνωση του κοινωνικού ρόλου ικανότητα ανάληψης υποχρεώσεων, Ψυχική αντοχή στις ψυχοπιεστικές συνθήκες του περιβάλλοντος.

6 Μηχανισμός διατήρησης ψυχικής και σωματικής υγείας Oι μηχανισμοί άμυνας του Εγώ Είναι εσωτερικοί προσαρμοστικοί μηχανισμοί που βοηθούν την προσαρμογή στις συνθήκες του περιβάλλοντος και της πραγματικότητας. Το ισχυρό Εγώ βοηθάει ώστε να υπάρχει ποικιλομορφία στην χρήση των μηχανισμών άμυνας.

7 Μηχανισμοί άμυνας του Εγώ Για την αντιμετώπιση του έντονου στρες, αρχικά το άτομο θα προσπαθήσει να αλλάξει το περιβάλλον, αν δεν πετύχει ή δεν είναι εφικτό αυτό, θα προσπαθήσει να τροποποιήσει τη δική του στάση απέναντι στις στρεσσογόνες συνθήκες ή θα προσπαθήσει να ξεφύγει από αυτές.

8 Από τι εξαρτάται η ψυχική υγεία; Α. από βιολογικούς παράγοντες που καθορίζονται από τη γέννηση. Β. από ατομικούς εσωτερικούς ενδοψυχικούς παράγοντες δηλαδή το πώς διαμορφώθηκε η προσωπικότητα. Γ. από εξωτερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως είναι ψυχολογικές πιέσεις, παράγοντες στην εργασία, αρνητικά ή θετικά γεγονότα στη ζωή.

9 Ποιους παράγοντες μπορούμε να επηρεάσουμε; Φαίνεται ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες βασικά είναι αυτοί που μπορεί να ελεγχθούν, μεταβληθούν ή να προληφθούν.

10 Ποιοι είναι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες; 1.Οικογενειακό περιβάλλον, 2.Κοινωνικό περιβάλλον, 3.Εργασιακό περιβάλλον, 4.Οικονομική κατάσταση, 5.Διαπροσωπικές σχέσεις.

11 Εργασιακό Περιβάλλον Ο σημερινός άνθρωπος κατακλύζεται όλο και περισσότερο από διαφόρων ειδών εξωτερικές περιβαλλοντικές πιέσεις, τόσο στην εργασία όσο και στην οικογένεια και την προσωπική ζωή. Οι αλλαγές κυρίως στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες οδηγούν σε ευέλικτες δομές εργασίας. Η εργασία αποτελεί όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής ενός ατόμου.

12 Στρες Οι παράγοντες που προκαλούν ψυχολογική πίεση (stressors) και οι επιβλαβείς επιδράσεις τους στη σωματική και ψυχική υγεία(strains), συμπεριλαμβάνονται υπό τον γενικό όρο στρες.

13 Στρες Είναι η σωματική ή/και ψυχολογική αντίδραση του οργανισμού σε ψυχοπιεστικές καταστάσεις που απαιτούν προσαρμογή συμπεριφοράς. Μπορεί να εκφραστεί : Α. με σωματικά συμπτώματα, Β. με ψυχολογικά συμπτώματα, Γ. με διαταραχή της συμπεριφοράς.

14 Στρες και εργασία Η εργασία είναι μία από τις σημαντικότερες καταστάσεις στη ζωή του ανθρώπου που απαιτεί προσαρμοστική ικανότητα. Η μειωμένη ή δυσχερής προσαρμοστική ικανότητα ενός ανθρώπου σε συνδυασμό με ψυχοπιεστικούς παράγοντες στο χώρο της εργασίας μπορεί να προκαλέσει οξύ ή χρόνιο στρες που ενδέχεται με τη σειρά του να οδηγήσει στην εκδήλωση ψυχικής νόσου.

15 «Εάν οι φυσικές,χημικές και βιολογικές συνθήκες της εργασίας έχουν απήχηση στο σώμα, η οργάνωση της εργασίας μπορεί να έχει απήχηση στον ψυχισμό του ανθρώπου». (Dejours C.)

16 Ψυχοπιεστικά γεγονότα στην εργασία Μοντέλο Cooper: 1.Φύση της εργασίας (βάρδιες, κακές συνθήκες εργασίας), 2.Ο ρόλος του ατόμου στην οργάνωση (ασάφεια ή σύγκρουση ρόλων), 3. Σχέσεις στο χώρο εργασίας( με συναδέλφους, με προϊστάμενους, με υφιστάμενους), 4.Δομή οργάνωσης( απουσίες, αποχωρήσεις, προβλήματα στις παρεχόμενες υπηρεσίες, προβλήματα στις εργασιακές σχέσεις).

17 Μοντέλα μέτρησης ψυχοσωματικών διαταραχών στην εργασία Δύο κύρια μοντέλα : Α. Ανισσοροπία προσπάθειαςανταμοιβής(effort-reward imbalance, Siegrist). B.Απαιτήσεων εργασίας-ελέγχου εργασίας(demand Control-Support, karasek-theorell).

18 Ενδείξεις αύξησης των ψυχοσωματικών εκδηλώσεων Ο επιπολασμός των ελασσόνων ψυχιατρικών διαταραχών σε εργαζόμενους σε τράπεζες στη Βραζιλία είναι υψηλός ( L.Silva S.M.Barreto). Το Εργασιακό στρες είναι κοινός παρονομαστής στην εκδήλωση ψυχοσωματικής ασθένειας στον πληθυσμό (Nakao).

19 Ενδείξεις αύξησης των ψυχοσωματικών εκδηλώσεων Οικονομική κρίση και αύξηση της αυτοκτονικότητας στην Ελλάδα (Μ. Οικονόμου, Μ. Μαδιανός, Χ. Θελερίτης, Λ.Πέπου, Κ.Στεφανής). Αύξηση του ποσοστού κατάθλιψης σε άτομα που έχουν εκτεθεί σε εργασιακό στρες (Siegrist).

20 Στρεσσογόνα επαγγέλματα Υπάρχουν ορισμένα επαγγέλματα που είναι περισσότερο στρεσσογόνα και απαιτούν γρήγορες αποφάσεις ή αποφάσεις που λαμβάνονται και μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή. Άλλα επαγγέλματα έχουν λιγότερη ανάληψη ευθυνών από μέρους του ατόμου όμως είναι αρκετά επικίνδυνα για την απώλεια της ζωής του.

21 Στο χώρο της υγείας

22 Στρεσσογόνα επαγγέλματα Στο χώρο της υγείας : Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης δεν είναι σπάνιο. Οι δυσκολίες που προκύπτουν και η εξ αυτών εξουθένωση φαίνεται να είναι προϊόν κακής οργάνωσης της εργασίας.

23 Στους ανώτερους ιεραρχικά διαχειριστές:

24 Στρεσσογόνα επαγγέλματα Στους ανώτερους ιεραρχικά διαχειριστές: Η εργασία τους παρουσιάζει μεγαλύτερες απαιτήσεις σε σχέση με την αναψυχή και τις ώρες της οικογενειακής τους ζωής από ότι οι διαχειριστές με χαμηλότερο βαθμό στην οργάνωση. Αν και η εργασιακή ικανοποίηση είναι αυξημένη η απορρόφηση είναι μεγάλη με αποτέλεσμα μειωμένες ικανοποιήσεις πέρα από την εργασία.

25 Στους οικοδόμους :

26 Στρεσσογόνα επαγγέλματα Στους οικοδόμους: Ένα επάγγελμα έντονα εκτεθειμένο σε κινδύνους με υψηλά ποσοστά εργατικών ατυχημάτων. Οι εργάτες όχι μόνο δεν εμφανίζουν κανένα φόβο άλλα αντίθετα εκδηλώνουν συμπεριφορές που προσθέτουν κινδύνους. Αυτό συμβαίνει όχι γιατί οι εργάτες είναι αγράμματοι ή ανώριμοι αλλά για λόγους καθαρά ψυχολογικούς. Είναι συλλογικές άμυνες έναντι του άγχους που σχετίζεται με τους κινδύνους του επαγγέλματος.

27 πρόληψη Προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο. Οι άνθρωποι δεν υφίστανται παθητικά τις οργανωτικές αντιξοότητες στις οποίες υπόκεινται και μπορούν να αποτρέψουν την «φυσική» εξέλιξη που αντιπροσωπεύουν οι ποικίλες ψυχικές διαταραχές.

28 C.G.Jung «Να μην αναζητώ μία θέση απ όπου θα μπορώ να κάνω κάτι χρήσιμο, αλλά να κάνω κάτι χρήσιμο από κει που πραγματικά βρίσκομαι»

29 βιβλιογραφία Γεώργιος Καπρίνης, Κλινική Ψυχιατρική, επιστημονικές εκδόσεις Παρισιανού ΑΕ, 2009 Rollo May, Νόημα του άγχους, Θεραπευτήριο Σπινάρη ΑΕ, 1999 M.G.Gelder,Juan J.Lopez-ibor Jr,Nancy Andreasen, New Oxford textbook of psychiatry,oxford, 2006 Kaplan and Sadock s, Synopsis of psychiatry, tenth edition, LWW, 2007 Siegrist j. Chronic psychosocial stress at work and risk of depression: evidence from prospective studies. Eur Ar h Psychiatry Clin Neurosci Nov;258 Suppl 5: Luiz S. Silva and Sandhi M. Barreto, Adverse psychosocial working conditions and minor psychiatric disorders among bank workers, BMC Public Health.2010; 10:686 Mutsuhiro Nakao, Work-related stress and psychosomatic medicine, Biopsychosoc Med.2010; 4:4 Μ. Εconomou M. Madianos, C. Theleritis, L.E.Pepou, C. N. Stefanis, Increased suicidality amid economic crisis in Greece, The Lancet, Volume 378, Issue 9801, page octomber 2011 Θ. Καράβατος, Ψυχοπαθολογία και ψυχοδυναμική της εργασίας, σύναψις, τόμος 5, τεύχος 12, σελ. 8:16 Dejours C. Psychopathology du travail.encyclopedie. Medico-Chirurgical37,886,A10,1982 Cary L. Cooper and A. J. Baglioni Jr, A structural model approach toward the development of a theory of the link between stress and mental health, British Journal of Medical Psychology, Volume 61, Issue 1, March 1988, Pages:

30 ευχαριστώ