ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΙΛΟΠΟΤΛΟΤ ΥΑΙΓΩ. ΚΑΘΗΓΗΣΗ: Κ νο Α. ΓΗΜΗΣΡΟΠΟΤΛΟ ΔΡΓΑΙΑ ΣΑ ΑΣΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΓΙΚΑΙΩΜΑΣΑ

Transcript

1 ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΙΛΟΠΟΤΛΟΤ ΥΑΙΓΩ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: Κ νο Α. ΓΗΜΗΣΡΟΠΟΤΛΟ ΔΡΓΑΙΑ ΣΑ ΑΣΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΓΙΚΑΙΩΜΑΣΑ

2 Πίνακας περιεχομένων 1. Το έννομο αγαθό τησ τιμήσ Οι διάφορεσ ζννοιεσ τησ τιμήσ Τι ακριβώσ προςτατεφεται μζςω τησ τιμήσ Το κοινωνικό status τιμήσ Ειδικώτερο περιεχόμενο του status τιμήσ Η αξιολογική πλευρά για το status τιμήσ Διάφορα κριτήρια τησ αξιολογικήσ πλευράσ τησ τιμήσ Η κυριώτερη διαφορά τουσ Οριςμόσ του εννόμου αγαθοφ τησ τιμήσ (οντολογικήσ και αξιολογικήσ πλευράσ) Διάφορα κριτήρια τησ αξιολογικήσ πλευράσ τησ τιμήσ Χαρακτηριςτικά τησ ςυμπεριφοράσ του δράςτη Απόπειρα προςβολήσ τησ τιμήσ Το νόημα και η ερμηνεία τησ εκδηλώςεωσ Κοινωνική ςημαςία προςβολήσ Δυςφήμηςη // Συκοφαντική // Απλή Σχζςη δυςφήμηςησ - εξφβριςησ Ρυθμίςεισ Συνταγμάτων Παλαιά Ελληνικά Ξζνα Συντάγματα // Διεθνείσ Συμβάςεισ Ιςχφον Σφνταγμα Νομολογία...

3 Η ηηκή απνηειεί έλα εζηθφ δηθαίσκα ην νπνίν πξνζηαηεχεηαη απφ ηα βάζε ησλ αηψλσλ. Πάληνηε, νη άλζξσπνη αλαδεηνχζαλ ηελ εζηθή θάιπςε, ηελ επηβεβαίσζε, ηελ πξνζηαζία. Ωζηφζν, δελ ήηαλ ιίγεο θαη νη πεξηπηψζεηο, φπνπ ην «αγαζφδηθαίσκα» απηφ ηεο ηηκήο, πξνζβαιιφηαλ. Σξφπνη πξνζβνιήο ππάξρνπλ πνιινί. Άιινη νιέζξηνη θαη νδπλεξνί θαη άιινη ιηγφηεξν επψδπλνη. Η ηηκή έρεη δηάθνξεο έλλνηεο. Κη απηφ γηαηί κφλν κε απηφλ ηνλ ηξφπν νη ζπγγξαθείο κπνξνχλ λα πεξηγξάςνπλ απηφ ην έλλνκν αγαζφ. Οη έλλνηεο απηέο δηαθξίλνληαη ζε εθείλεο πνπ ηαπηίδνπλ ηελ ηηκή κε έλα πξαγκαηηθφ γεγνλφο θπξίσο ςπρνινγηθήο θχζεσο, ηηο νπνίεο νλνκάδνπκε γεγνλνηηθέο θαη ζε εθείλεο πνπ ηε ζεσξνχλ σο ην πξντφλ κίαο αμηνινγήζεσο, πνπ ηηο νλνκάδνπκε «αμηνινγηθέο». Γεγνλνηηθή - ςπρνινγηθή έλλνηα ηεο ηηκήο είλαη θαη αξρήλ ε εμσηεξηθή ηηκή, ε νπνία νξίδεηαη σο ε παξάζηαζε ή ε εηθφλα πνπ έρνπλ νη άλζξσπνη γεληθά ζηελ θνηλσλία γηα ηελ αμία ελφο νξηζκέλνπ πξνζψπνπ, κε άιια ιφγηα ε εθηίκεζε πνπ απνιακβάλεη πξαγκαηηθά ζηελ θνηλσλία απηφ ην πξφζσπν, ην θχξνο ηνπ ή ε θήκε ηνπ. Η θήκε ηνπ αηφκνπ, ππάξρεη αλεμάξηεηα απφ ηελ πξαγκαηηθή ηνπ αμία. Δίλαη δπλαηφ ι.ρ. έλαο αλέληηκνο άλζξσπνο λα έρεη θαηαθέξεη λα μεγειάζεη ηνπο ζπλαλζξψπνπο ηνπ θαη έηζη λα έρεη απνθηήζεη (άδηθα) θαιή θήκε. Κη αληίζηξνθα είλαη δπλαηφ έλαο άλζξσπνο ηίκηνο θαη εζηθφο λα έρεη δπζθεκηζζεί γηα θάπνην ιφγν έηζη ψζηε ε εθηίκεζε θαη ε θήκε πνπ ραίξεη ζηελ θνηλσλία λα είλαη (άδηθα) θαθή. Γεγνλνηηθέο θαη εηδηθψηεξα ςπρνινγηθέο είλαη θαη νη εμήο κνξθέο ηηκήο: Η πεξί ηηκήο ζπλείδεζε, δειαδή ε παξάζηαζε πνπ έρεη έλα πξφζσπν γηα ηελ ίδηα ηνπ ηελ αμία, ή αθφκε γηα ηελ γλψκε πνπ έρνπλ νη άιινη γηα ηελ αμία απηή. Σν πεξί ηηκήο ζπλαίζζεκα, δειαδή ε ζέιεζε ηνπ αηφκνπ λα δηαηεξεί θαη λα έρεη γεληθφηεξα ηελ αμία ηνπ θαη ηελ εθηίκεζε ησλ άιισλ γηα ηελ αμία απηή. Οη δχν απηέο έλλνηεο ηηκήο ιέγνληαη «ππνθεηκεληθέο». Δίλαη θαλεξφ φηη θαη απηέο νη έλλνηεο ηηκήο είλαη αλεμάξηεηεο απφ ηελ πξαγκαηηθή αμία ηνπ αλζξψπνπ, αθνχ ππάξρνπλ άλζξσπνη πνπ λνκίδνπλ πσο έρνπλ κεγαιχηεξε αμία απφ φζε έρνπλ ή ζέινπλ λα έρνπλ αμία θαη λα ηνπο εθηηκνχλ νη άιινη, ελψ απηά δε ζπκβαίλνπλ. Αληίζεηα αμηνινγηθή έλλνηα ηηκήο είλαη ε αμία πνπ έρεη πξαγκαηηθά έλα άηνκν, ηελ νπνία πνιινί απνθαινχλ «εζσηεξηθή ηηκή». Μεηά απφ φζα είπακε παξαπάλσ είλαη θαλεξφ φηη ε αμία απηή είλαη δπλαηφ λα ππάξρεη θαη φηαλ ν άλζξσπνο έρεη θαθή θήκε ή λα είλαη κεησκέλε θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ν άλζξσπνο έρεη άςνγε θήκε. Αληίζηνηρα, ζπκβαίλνπλ θαη κε ηε ζρέζε ηεο αμίαο πξνο ηηο ππνθεηκεληθέο έλλνηεο

4 ηηκήο. Η δηαθνξά ησλ ελλνηψλ απηψλ ηηκήο θαίλεηαη θαζαξά ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα ελεξγνχζε ην δηθαζηήξην ζε πεξίπησζε πνπ ζα ήζειε λα ζέζεη θαλείο ηε κία ή ηελ άιιε σο βάζε ηνπ έλλνκνπ αγαζνχ ηεο ηηκήο. Σν δηθαζηήξην πξηλ εμεηάζεη αλ κία πξάμε πξνζέβαιιε (κε βιάβε ή δηαθηλδχλεπζε) ην έλλνκν αγαζφ ηεο ηηκήο ελφο αηφκνπ πξέπεη λα εμαθξηβψζεη αλ θαη ζε πνην βαζκφ πθίζηαηαη απηφ ην έλλνκν αγαζφ. Αλ σο βάζε ηεζνχλ νη γεγνλνηηθέο έλλνηεο, ην δηθαζηήξην ζα πξέπεη λα δηαπηζηψζεη (εξσηψληαο ηνπο κάξηπξεο) ηη μέξνπλ θαη ηη γλψκε έρνπλ γηα ηνλ παζφληα (πσο ηνλ αμηνινγνχλ) ηα δηάθνξα κέιε ηεο θνηλσλίαο, ή ηη ηδέα έρεη ν ίδηνο γηα ηνλ εαπηφ ηνπ ή ζε πνην βαζκφ ελδηαθέξεηαη λα δηαηεξεζεί ε θαιή γλψκε ησλ άιισλ γη απηφλ. Αλ φκσο σο βάζε ηεζεί ε αμηνινγηθή έλλνηα ηεο ηηκήο ην δηθαζηήξην ζα πξέπεη λα εμεηάζεη ηα πξαγκαηηθά ζηνηρεία, απφ ηα νπνία πξνθχπηεη ε αιεζηλή εηθφλα ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ (π.ρ. πσο ζπκπεξηθέξεηαη πξαγκαηηθά ζηηο ζπλαιιαγέο ηνπ) θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηνλ αμηνινγήζεη αληηθεηκεληθά ην ίδην ην δηθαζηήξην. ρεηηθά κε ηηο παξαπάλσ έλλνηεο ηεο ηηκήο ε επηθξαηέζηεξε σο ζήκεξα άπνςε δέρεηαη, φηη ην λνκηθφ αληηθείκελν ησλ εγθιεκάησλ θαηά ηεο ηηκήο είλαη ην ζπκθέξνλ ηνπ αλζξψπνπ ζηελ εμσηεξηθή ηηκή. Έλα ζπλδπαζκφ ηεο εμσηεξηθήο ηηκήο κε ηηο ππνθεηκεληθέο ηηκέο (δπαδηθή άπνςε) δέρεηαη ν Παπαδάηνο. Σελ αμηνινγηθή άπνςε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αμίσζε ζεβαζκνχ δέρνληαη νη Γάθνο, Καξαλίθαο θαη Αλδξνπιάθεο. Αλαδεηψληαο θαλείο ην έλλνκν αγαζφ ηεο ηηκήο, ην λνκηθφ δειαδή αληηθείκελν ησλ εγθιεκάησλ ηεο δπζθεκήζεσο θαη ηεο εμπβξίζεσο αλάκεζα ζηηο παξαπάλσ έλλνηεο, δηαπηζηψλεη φηη φιεο ηνπο ππφθεηληαη ζε ζνβαξέο αληηξξήζεηο πνπ θαζηζηνχλ πξνβιεκαηηθή ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα απνηειέζνπλ ηελ έλλνηα ηνπ έλλνκνπ αγαζνχ πνπ πξνζηαηεχεηαη απφ ηηο πεξί εγθιεκάησλ θαηά ηεο ηηκήο δηαηάμεηο. Οη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ππνζηεξίδεηαη φηη ε θήκε δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ην λνκηθφ αληηθείκελν ησλ παξαπάλσ εγθιεκάησλ είλαη πνιινί: Πξψην απφ φια ππάξρνπλ θαη άηνκα -ηδίσο ζηηο ζεκεξηλέο κεγαινππφιεηο- πνπ δψληαο κία δσή κνλαρηθή δελ έρνπλ δεκηνπξγήζεη θακηάο κνξθήο θήκε, νχηε θαιή νχηε θαθή. Δμάιινπ ε θήκε ζρεκαηίδεηαη ζηνλ θνηλσληθφ θχθιν ζηνλ νπνίν αλήθεη ην άηνκν. Δίλαη δπλαηφ φκσο έλα άηνκν λα αλήθεη ζε πεξηζζφηεξνπο απφ έλα θνηλσληθνχο θχθινπο ή θνηλσληθέο νκάδεο, π.ρ. ζε δχν δηαθνξεηηθνχο επαγγεικαηηθνχο θχθινπο ή ζε έλα θηιηθφ, έλαλ επαγγεικαηηθφ θχθιν, έλαλ θχθιν εμσεπαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θιπ. Δίλαη δπλαηφ αθφκε ε θήκε θαη ε εθηίκεζε πνπ έρεη πξαγκαηηθά δεκηνπξγεζεί γχξσ απφ

5 έλα άηνκν λα ζηεξίδεηαη ζε θξηηήξηα δηαθνξεηηθά ή θαη αληίζεηα πξνο ηα θξηηήξηα αμηνινγήζεσο ηεο έλλνκεο ηάμεο. Έηζη ι.ρ. ν ηζρπξηζκφο γηα ην κέινο κηαο ιεζηνζπκκνξίαο φηη εγθαηέιεηςε ηνπο ζπληξφθνπο ηνπ πξηλ απφ ηε δηάπξαμε εγθιήκαηνο βιάπηεη ηελ πξαγκαηηθή ηνπ θήκε ζηνλ θνηλσληθφ θχθιν ζηνλ νπνίν δεη. Ωζηφζν δελ ππάξρεη ζπκθέξνλ ηεο θνηλσλίαο ζην ζχλνιφ ηεο λα πξνζηαηεπζεί κία ηέηνηα θήκε. Η θπξηψηεξε αληίξξεζε θαηά ηεο θήκεο σο αληηθεηκέλνπ πξνζηαζίαο ησλ πεξί εγθιεκάησλ θαηά ηεο ηηκήο δηαηάμεσλ είλαη φηη αθξηβψο ε θήκε θάζε αλζξψπνπ ππάξρεη αλεμάξηεηα απφ ηελ πξαγκαηηθή ηνπ αμία θαη επνκέλσο κπνξεί λα είλαη αδηθαηνιφγεηα θαιή ή αδηθαηνιφγεηα θαθή. Η ηδηφηεηα απηή ηεο θήκεο έρεη αλεπηζχκεηεο ζπλέπεηεο πξνο δχν θαηεπζχλζεηο: Πξψηα, δελ πξνζηαηεχεηαη ην άηνκν πνπ έρεη απνθηήζεη άδηθα θαθή θήκε απφ αλαιεζείο ηζρπξηζκνχο, νη νπνίνη είλαη φκσο ζχκθσλνη κε ηελ θαθή ηνπ θήκε. Γεχηεξν, πξνζηαηεχεηαη ε αδηθαηνιφγεηα θαιή θήκε θαη απφ αιεζηλνχο αθφκε ηζρπξηζκνχο, νη νπνίνη φκσο έξρνληαη ζε αληίζεζε κε ηελ θαιή απηή θήκε. Δίλαη θαλεξφ πσο θαη νη δχν απηέο ζπλέπεηεο είλαη αληίζεηεο ζην αίζζεκα ηνπ δηθαίνπ ε δεχηεξε κάιηζηα ζα πεξηφξηδε ππέξκεηξα θαη ηελ ειεπζεξία ηνπ αηφκνπ λα ιέεη ειεχζεξα φ,ηη γλσξίδεη βάζηκα θαη θαιφπηζηα. Δθηφο απφ απηέο ηηο ζθέςεηο φκσο θαη ε δηακφξθσζε ησλ δηαηάμεσλ πνπ πξνβιέπνπλ ηε δπζθήκεζε 1, παξέρεη επηρεηξήκαηα πνπ θαζηζηνχλ απίζαλν λα επεδίσθε ν λνκνζέηεο ηελ πξνζηαζία ηεο αδηθαηνιφγεηα θαιήο θήκεο. ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ Π.Κ.: 363, ε αλαιήζεηα ηνπ ηζρπξηζκνχ απνηειεί ζηνηρείν ηεο αληηθεηκεληθήο ππνζηάζεσο ηνπ εγθιήκαηνο, επνκέλσο είλαη ζαθέο φηη απηή ε δηάηαμε δελ πξνζηαηεχεη ηελ αδηθαηνιφγεηα θαιή θήκε αλεμάξηεηα απφ ηελ αιεζηλή αμία. Η δηάηαμε ηνπ άξζξνπ Π.Κ.: 362 πάιη, βέβαηα κε ηελ πξψηε καηηά παξέρεη ηελ εληχπσζε φηη δελ εμαξηά ηελ αληηθεηκεληθή ππφζηαζε ηνπ εγθιήκαηνο απφ ηελ αλαιήζεηα ηνπ ηζρπξηζκνχ. Ωζηφζν ε δπλαηφηεηα απνδείμεσο ηεο αιήζεηαο ηνπ ηζρπξηζκνχ κε απνηέιεζκα ην αηηκψξεην ηνπ δξάζηε πνπ πξνβιέπεηαη ζην άξζξν 366 παξ.1, εδ.1 Π.Κ. δεκηνπξγεί εχινγν επηρείξεκα ελάληηα ζηελ εθδνρή φηη πξνζηαηεχεηαη θαη ε αδηθαηνιφγεηα θαιή θήκε. Ωο πξνο ην ραξαθηήξα ηεο απνδείμεσο ηεο αιήζεηαο θαη ηελ θαηεγνξία εγθιεκάησλ ζηελ νπνία αλήθεη ε απιή δπζθήκεζε έρνπλ δηαηππσζεί δηάθνξεο γλψκεο. Η θήκε δελ κπνξεί λα απνηειεί ην 1 Π.Κ.: 362 απιή, Π.Κ.: 363 ζπθνθαληηθή.

6 πξνζηαηεπφκελν έλλνκν αγαζφ ηεο ηηκήο θαη γηα ιφγνπο πνπ ζπλάγνληαη θαη απφ ηηο θείκελεο δηαηάμεηο. Αιιά νχηε θαη νη δχν ππνθεηκεληθέο γεγνλνηηθέο έλλνηεο ηεο ηηκήο 2 κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ην πξνζηαηεπφκελν έλλνκν αγαζφ. Σα θπξηψηεξα επηρεηξήκαηα πνπ ζπλεγνξνχλ γηα απηφ είλαη: Όηη αλ πξνζηαηεχνληαλ νη ππνθεηκεληθέο έλλνηεο ηεο ηηκήο ζα θαηαιήγακε ζε άδηθα απνηειέζκαηα, αλάινγα κε εθείλα πνπ αλέθεξα παξαπάλσ ζρεηηθά κε ηε θήκε. Όζνη, ιφγνπ ράξε, έρνπλ κεγάιε ηδέα γηα ηνλ εαπηφ ηνπο 3 θαη φζνη είλαη ππεξεπαίζζεηνη 4, ζα απνιάκβαλαλ κεγαιχηεξε πξνζηαζία απφ ηνπο κεηξηφθξνλεο θαη ηαπεηλνχο. Όηη ππάξρνπλ θαη άηνκα πνπ δελ έρνπλ θαζφινπ «ηηκή» κε ηηο παξαπάλσ ππνθεηκεληθέο έλλνηεο. Μηθξά παηδηά, πξφζσπα πνπ πάζρνπλ απφ νξηζκέλεο ςπρηθέο λφζνπο, ή πνπ αλήθνπλ ζηηο βαξχηεξεο θαηεγνξίεο νιηγνθξελψλ νχηε ζπλείδεζε ηεο αμίαο ηνπο έρνπλ, νχηε ζέιεζε λα ηε δηαηεξήζνπλ ή λα βιέπνπλ ηνπο άιινπο λα ηελ αλαγλσξίδνπλ. Η αμηνινγηθή έλλνηα ηηκήο βαζίδεηαη φπσο πξναλέθεξα, ζηελ αιεζηλή αμία ηνπ αλζξψπνπ, ηε ιεγφκελε εζσηεξηθή ηνπ ηηκή, ε νπνία ππάξρεη αλεμάξηεηα αλ θαη ζε πνην βαζκφ ηελ μέξνπλ νη άιινη άλζξσπνη θαη ν ίδηνο ν ελδηαθεξφκελνο. Βέβαηα ή ίδηα ε εζσηεξηθή ηηκή δελ κπνξεί λα βιαβεί ή λα κεησζεί απφ πξάμεηο ηξίησλ πξνζψπσλ. Δπνκέλσο, ε εζσηεξηθή ηηκή δελ είλαη αγαζφ επηδεθηηθφ πξνζηαζίαο. Αλ έλαο άλζξσπνο είλαη ηίκηνο, θαιφο, εζηθφο θιπ. εμαξηάηαη βαζηθά απφ απηφλ ηνλ ίδην θαη φρη απφ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ άιισλ. Ωζηφζν, απηνί πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ αμηνινγηθή άπνςε ζεσξνχλ φηη απηφ πνπ κπνξεί λα πξνζβιεζεί είλαη ε ιεγφκελε αμίσζε ζεβαζκνχ πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ πξαγκαηηθή αμία 5 ηνπ αλζξψπνπ. Δίλαη θαλεξφ φηη ε αμίσζε απηή ζεβαζκνχ θαη επηδεθηηθή πνηληθήο πξνζηαζίαο θαίλεηαη θαη δίθαην είλαη λα πξνζηαηεχεηαη. Δμάιινπ είλαη απινχζηεξν θαη επθνιφηεξν λα εμεηάδεη ην δηθαζηήξην ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε ζρεηηθά κε ηελ αμία ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ παξά ηε γλψκε ησλ κειψλ ηεο θνηλσλίαο 6, γη απηφλ ή ηελ δηθή ηνπ πξνζσπηθή αληίιεςε γηα ηελ αμία ηνπ ή ηε ζέιεζε ηνπ λα δηαηεξήζεη ή λα ηνπ αλαγλσξίδνπλ ηελ αμία απηή. 2 «πεξί ηηκήο ζπλείδεζε θαη πεξί ηηκήο ζπλαίζζεκα» 3 αδηθαηνιφγεηε πεξί ηηκήο ζπλείδεζε 4 αδηθαηνιφγεην πεξί ηηκήο αίζζεκα 5 «εζσηεξηθή ηηκή» 6 «πνηψλ θαη πφζσλ άξαγε;»

7 ην ζεκείν φκσο απηφ ζεσξψ πσο είλαη θξφληκν λα αλαθέξσ γηαηί πξνζηαηεχεηαη ην status ηηκήο 7. Οη ζπγγξαθείο ζρεηίδνπλ ηελ ηηκή ζπλήζσο: κε ηελ εζηθή αμία ηνπ πξνζψπνπ, ηελ νπνία νξίδνπλ σο ηελ αμία πνπ έρεη ην άηνκν αλάινγα κε ηελ εζηθή θαη λνκηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ. Με ηελ θνηλσληθή αμία ηνπ πξνζψπνπ, πνπ ηελ νξίδνπλ σο ηελ αμία πνπ έρεη αλάινγα κε ηηο ηδηφηεηεο θαη ηηο ηθαλφηεηέο ηνπ γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ηδηαίηεξσλ θνηλσληθψλ ηνπ έξγσλ. Άιινη ζπγγξαθείο ππνζηεξίδνπλ φηη ε ηηκή πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ζην έλα θξηηήξην θαη άιινη ζην άιιν 8. Σέινο, ππνζηεξίδεηαη θαη φηη ε ηηκή ζηεξίδεηαη 9 ζηελ αμία ηεο πξνζσπηθφηεηαο ή ζε κία πιεπξά απηήο ηεο αμίαο. Όζνλ αθνξά ην ιφγν πξνζηαζίαο ηεο ηηκήο, έρσ λα παξαζέζσ ηα εμήο: Γηα πνην ιφγν πξνζηαηεχεη ην δίθαην ην έλλνκν αγαζφ ηεο ηηκήο θάζε αηφκνπ. Η δηάθξηζε ησλ ζρεηηθψλ απφςεσλ δελ είλαη εχθνιε γηαηί έρνπλ θαη θνηλά ζεκεία θαη δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο. Πάλησο, ρσξίο λα κπνχκε ζε ιεπηνκέξεηεο, κπνξνχκε λα πνχκε φηη άιιεο απφςεηο δίλνπλ βαζηθή ζεκαζία ζηελ αξρή ηεο σθειείαο πξνο ην θνηλσληθφ ζχλνιν, ελψ άιιεο ζηελ αμία ηνπ αλζξψπνπ σο πξνζψπνπ. πλεπήο εθαξκνγή ηεο πξψηεο αξρήο ζα είρε σο ζπλέπεηα λα κελ πξνζηαηεχεηαη ε ηηκή φπνηνπ δελ είλαη ρξήζηκνο ζηελ θνηλσλία, π.ρ. ελφο 100% αλαπήξνπ ή ελφο ειηζίνπ. Αληίζεηα, αλ απνδερφκαζηε σο βάζε πξνζηαζίαο ηεο ηηκήο ηελ αμία ηνπ αλζξψπνπ σο πξνζψπνπ ιφγσ πςειψλ επηδφζεσλ ηνπ ζηνλ πνιηηηζκφ. Έηζη, ι.ρ. αλ θαλείο ακθηζβεηνχζε ηελ παηξφηεηα ή ηε ρξεζηκφηεηα ή ηελ αμία κηαο ζεκαληηθήο εθεπξέζεσο ή ελφο κεγάινπ θαιιηηερλήκαηνο ζα εζεσξείην φηη δπζθεκεί ηνλ εθεπξέηε ή ηνλ θαιιηηέρλε. Ωζηφζν, ε έλλνηα ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ε έλλνηα ηεο ηηκήο δελ ηαπηίδνληαη. Δπνκέλσο, ζα πξέπεη λα μεθαζαξηζηνχλ νη ζρεηηθέο απφςεηο θαη λα ηεζνχλ ζε εληαία βάζε ηα δεηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ. Η αμηνινγηθή πιεπξά ηεο ηηκήο ζηεξίδεηαη ζηε γεληθψηεξε αμία ηεο πξνζσπηθφηεηαο αιιά εηδηθψηεξα ζε κεξηθά κφλν απφ ηα πνιιά ζηνηρεία πνπ ηελ απνηεινχλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε αμηνινγηθή πιεπξά ηεο ηηκήο ζηεξίδεηαη θαηά έλα ηκήκα ηεο ζηελ αλζξψπηλε αμία ή αμηνπξέπεηα 10, ηελ νπνία έρνπλ φινη νη άλζξσπνη αλεμάξηεηα αλ θαη ζε πνην βαζκφ έλαο ζπγθεθξηκέλνο άλζξσπνο έρεη ηηο ραξαθηεξηζηηθέο αλζξψπηλεο ηδηφηεηεο ηεο πλεπκαηηθφηεηαο ή ηεο ειεπζεξίαο 7 «αμηνινγηθή πιεπξά θαη δηάθνξα θξηηήξηα ηεο αμηνινγηθήο πιεπξάο ηεο ηηκήο». 8 Η θξαηνχζα άπνςε δέρεηαη ζσξεπηηθψο θαη ηα δχν θξηηήξηα. 9 «θαη» 10 Πξβι. άξζξν 2, παξ. 1 πληάγκαηνο.

8 απνθάζεσο θαη αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηηο ρξεζηκνπνηεί. Έηζη θάζε άλζξσπνο έρεη ηνλ «ππξήλα» απηφ ηεο αμηνινγηθήο πιεπξάο ηεο ηηκήο ηνπ, ν νπνίνο νχηε λα κεησζεί κπνξεί, νχηε πνιχ ιηγψηεξν λα ραζεί εληειψο. Δμάιινπ επεηδή ε αλζξψπηλε αμία είλαη ίζε θαη φκνηα γηα φινπο, ε ηηκή θαηά ην ηκήκα ηεο απηφ νχηε λα κεησζεί, νχηε λα δηαθνξνπνηεζεί απφ ην έλα ζην άιιν κπνξεί. Σν ηκήκα ηνχην αμηνινγηθήο βάζεο ηεο ηηκήο είλαη επνκέλσο ζηαζεξφ, αλαπφζπαζην απφ θάζε άλζξσπν, ακείσην θαη ίζν γηα φινπο 11. Πξέπεη πάλησο λα ζεκεησζεί φηη νχηε φιν ην αληίθξπζκα ηεο αλζξψπηλεο αμίαο εμαληιείηαη ζην status ηηκήο ηνπ αλζξψπνπ. Σν ηκήκα απηφ ηεο ηηκήο σο αμίαο ζα ην αλαθέξνπκε παξαθάησ σο ην «ζηαζεξφ» ηκήκα ηεο. Η αμηνινγηθή πιεπξά ηεο ηηκήο ζηεξίδεηαη ζηελ αηνκηθή ηθαλφηεηα ηνπ αηφκνπ λα εθπιεξψλεη ηα θνηλσληθνεζηθά ηνπ θαζήθνληα, ηα νπνία αληηζηνηρνχλ ζηνλ θνηλσληθφ ηνπ ξφιν θαη ππαγνξεχνληαη απφ ηε ζηνηρεηψδε θνηλσληθή εζηθή είηε νη επηηαγέο ηεο έρνπλ πεξηβιεζεί ηελ ηζρχ λνκηθνχ θαλφλα είηε ζπλίζηαληαη ζε απιψο εζηθνχο θαλφλεο. ηεξίδεηαη φκσο θαη ζηε ρξήζε ησλ αηνκηθψλ ηνπ ηθαλνηήησλ απφ θάζε ζπγθεθξηκέλν άλζξσπν ζην πιαίζην ησλ αηνκηθψλ ηνπ θαζεθφλησλ. Σν δεχηεξν απηφ ηκήκα ηεο αμηνινγηθήο πιεπξάο ηεο ηηκήο είλαη επνκέλσο θαη ζηαηηθφ 12 θαη δπλακηθφ 13. Γηα απηφ ππάξρεη ζε φινπο ηνπο αλζξψπνπο απφ ηε γέλλεζε ηνπο, αιιά κπνξεί λα κεησζεί. Σν πεξηζψξην κεηψζεσο είλαη κεγάιν, φζν είλαη πνιιέο θαη πνηθίιεο νη δπλαηφηεηεο θαθήο ρξήζεο ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ αλζξψπνπ θαη παξάβαζεο ησλ θνηλσληθνεζηθψλ ηνπ θαζεθφλησλ. Σν δεχηεξν απηφ ηκήκα ηεο ηηκήο σο αμίαο ζα ην αλαθέξνπκε παξαθάησ σο ην «κεηαβιεηφ» ηκήκα ηεο ηηκήο. Καη ηα δχν ηκήκαηα ηεο ηηκήο σο αμίαο είλαη θαηαξρήλ ίζα γηα φινπο, αθνχ φινη νη άλζξσπνη κεηέρνπλ ζηελ αλζξψπηλε αμία θαη θαηά θαλφλα φια ηα κέιε ηεο θνηλσλίαο έρνπλ ηθαλφηεηεο θαη θαζήθνληα αλάινγα κε απηέο. Δμάιινπ ε ηηκή σο αμία κπνξεί λα κεησζεί 14, φηαλ ην άηνκν παξαβαίλεη ηα θνηλσληθνεζηθά ηνπ θαζήθνληα. Δπνκέλσο, κπνξνχκε λα πνχκε φηη έλα άηνκν πνπ δελ έρεη δηαπξάμεη θαζφινπ εζηθά παξαπηψκαηα έρεη πιήξε, άζηθηε θαη αθέξαηε ηελ ηηκή ηνπ: είλαη «έληηκνο άλζξσπνο». Μεησκέλε ηηκή αληηζέησο έρεη ην άηνκν πνπ εκθαλίδεη εζηθά ειαηηψκαηα πνπ ζπλίζηαληαη ζε παξαβάζεηο θνηλσληθνεζηθψλ 11 Με απηφ δηθαηνινγείηαη εηδηθψηεξα θαη ε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε ηνπ αξζ. 5, παξ. 2 γηα ηελ απφιπηε πξνζηαζία ηεο ηηκήο πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ. 12 «ηθαλφηεηεο-θαζήθνληα» 13 ρξήζε 14 Ωο πξνο ην κεηαβιεηφ ηκήκα ηεο.

9 θαζεθφλησλ. Η ηηκή πνηέ δε ράλεηαη εληειψο. Πξψην, γηαηί κεηνχηαη θάζε θνξά κφλν ζην βαζκφ πνπ ην άηνκν παξαβαίλεη θάπνην θαζήθνλ, επνκέλσο θαηά ηα ινηπά, ζην βαζκφ πνπ δελ παξαβαίλεη θαζήθνληα ην άηνκν, ε ηηκή παξακέλεη. Πάλησο, ν άλζξσπνο δε ράλεη πνηέ ηελ ηθαλφηεηα λα πξαγκαηνπνηεί εζηθέο αμίεο θαη επνκέλσο θη αλ αθφκε θαηαπέζεη εζηθά δε ράλεη ηε δπλαηφηεηα λα αλνξζσζεί. Γεχηεξν, ε ηηκή δε ράλεηαη πνηέ εληειψο θαη γηαηί σο πξνο ην πξψην ηκήκα ηεο πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ αμία ηνπ αλζξψπνπ είλαη φπσο πξνείπα αλαιινίσηε. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, κπνξψ ζην ζεκείν απηφ λα νξίζσ ηελ αμηνινγηθή πιεπξά ηνπ ελλφκνπ αγαζνχ ηεο ηηκήο ιέγνληαο φηη: Κάζε άηνκν πξέπεη λα απνιακβάλεη ζηελ θνηλσλία έλα status ηηκήο αλάινγν κε ηελ αλζξψπηλε ηνπ αμία θαη κε ην βαζκφ ηεο κε παξαβηάζεσο απφ απηφ ησλ θνηλσληθνεζηθψλ ηνπ θαζεθφλησλ. Αλ ηψξα ζπλδπάζνπκε ηνλ νξηζκφ ηεο νληνινγηθήο πιεπξάο ηνπ ελλφκνπ αγαζνχ ηεο ηηκήο πνπ παξέζεζα παξαπάλσ κε ηνλ νξηζκφ ηεο αμηνινγηθήο πιεπξάο πξνθχπηεη φηη: «Σν έλλνκν αγαζφ πνπ πξνζηαηεχεηαη απφ ηηο δηαηάμεηο γηα ηα εγθιήκαηα θαηά ηεο ηηκήο είλαη ην status ηηκήο πνπ αληηζηνηρεί ζηελ αλζξψπηλε αμία ηνπ αηφκνπ θαη είλαη αλάινγν κε ην βαζκφ ηεο κε παξαβάζεσο απφ απηφ ησλ θνηλσληθνεζηθψλ ηνπ θαζεθφλησλ. Δλεξγνπνηείηαη κε ηελ θνηλσληθή παξνπζίαζε είηε ησλ πξνυπνζέζεσλ ηεο αμίαο απηήο είηε ησλ ξεηψλ ή ζπκβνιηθψλ ηξφπσλ ζπκπεξηθνξάο πνπ ζπλδένπλ ην άηνκν κε ην status». Οη πξάμεηο πνπ ζπληζηνχλ πξνζβνιέο ηεο ηηκήο ππάγνληαη ζηελ γεληθψηεξε θαηεγνξία ησλ «εμσηεξηθεχζεσλ» δειαδή ησλ κνξθψλ ζπκπεξηθνξάο κε ηηο φπνηεο εζσηεξηθέο θαηαζηάζεηο δηαλνεηηθνχ πεξηερνκέλνπ εθθξάδνληαη πξνο ηα έμσ. Οη πξνζβνιέο ηεο ηηκήο φκσο παξνπζηάδνπλ θαη άιιν έλα ραξαθηεξηζηηθφ: πξννξίδνληαη λα πεξηέιζνπλ ζηελ αληίιεςε ελφο άιινπ αλζξψπνπ ή ηνπιάρηζηνλ δίλνπλ ηελ εληχπσζε φηη επηδηψθεηαη θάηη ηέηνην. Γη απηφ ραξαθηεξίδνληαη εηδηθψηεξα σο εθδειψζεηο. ην ζεκείν απηφ, λνκίδσ πσο αμίδεη λα παξαζέζσ κία κηθξή ηζηνξηθή λνκνζεηηθή αλαδξνκή, πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ ηηκή. Ωζηφζν, ζα θάλσ αλαθνξά θαη ζε νξηζκέλεο ελδεηθηηθέο δηεζλείο ζπκβάζεηο.

10 Πξνεγνχκελα Διιεληθά πληάγκαηα: Παξ. δ πληάγκ. 15 ηεο Δπηδαχξνπ ηνπ 1822 / Παξ. δ ηνπ πλη. ηνπ Άζηξνπο ηνπ 1823: Η ηδηνθηεζία, ηηκή θαη αζθάιεηα εθάζηνπ ησλ Διιήλσλ, είλαη ππφ ηελ πξνζηαζία ησλ λφκσλ. Άξζξν 12 πλη. ηεο Σξνηδήλαο ηνπ 1827: Η δσή, ε ηηκή θαη ηα θηήκαηα εθάζηνπ, εληφο ηεο Δπηθξάηεηαο επξηζθνκέλνπ, είλαη ππφ ηελ πξνζηαζία ησλ λφκσλ. Άξζξν 32 πλη. ηνπ 1832: Ο λφκνο αζθαιίδεη θαη ππεξαζπίδεη ηελ πξνζσπηθήλ ειεπζεξίαλ, ηελ δσήλ, ηελ ηηκήλ θαη ηελ ηδηνθηεζία εθάζηνπ επξηζθνκέλνπ εληφο ηεο Δπηθξαηείαο. Άξζξν 8. Κεηκ. 16 ηνπ 1968: Πάληεο νη επξηζθφκελνη εληφο ηεο ειιεληθήο Δπηθξαηείαο απνιαχνπλ απνιχηνπ πξνζηαζίαο ηεο δσήο, ηεο ηηκήο θαη ηεο ειεπζεξίαο ησλ, αδηαθξίησο εζληθφηεηνο ζξεζθείαο θαη γιψζζεο. Δμαηξέζεηο επηηξέπνληαη εηο ηαο πεξηπηψζεηο ηαο πξνβιεπφκελαο ππφ ηνπ Γηεζλνχο Γηθαίνπ. Άξζξν 8. Κεηκ. 1968/1973: Ωο άξζξν 8. Κεηκ Άξζξν : Όινη φζνη βξίζθνληαη ζηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα απνιακβάλνπλ ηελ απφιπηε πξνζηαζία ηεο δσήο, ηεο ηηκήο θαη ηεο ειεπζεξίαο ηνπο, ρσξίο δηάθξηζε εζληθφηεηαο, θπιήο, γιψζζαο θαη ζξεζθεπηηθψλ ή πνιηηηθψλ πεπνηζήζεσλ. Δμαηξέζεηο επηηξέπνληαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπεη ην δηεζλέο δίθαην. Άξζξν 5 παξ /1986: Ωο άξζξν 5 παξ. 2, Ιζρχνλ χληαγκα: Άξζξν 5 παξ /1986/2001 Όινη φζνη βξίζθνληαη ζηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα απνιακβάλνπλ ηελ απφιπηε πξνζηαζία ηεο δσήο, ηεο ηηκήο θαη ηεο ειεπζεξίαο ηνπο, ρσξίο δηάθξηζε εζληθφηεηαο, θπιήο, γιψζζαο θαη ζξεζθεπηηθψλ ή πνιηηηθψλ πεπνηζήζεσλ. Δμαηξέζεηο επηηξέπνληαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπεη ην δηεζλέο δίθαην. Όζνλ αθνξά ηα μέλα πληάγκαηα, ε πξνζηαζία ηεο ηηκήο θαηνρπξψλεηαη επίζεο ζην άξζξν 5 παξ. 1 ηνπ γεξκαληθνχ ζεκειηψδνπο λφκνπ ηεο Βφλλεο ηνπ 1949 θαη ζην άξζξν 18 παξ. 1 ηνπ Ιζπαληθνχ πληάγκαηνο ηνπ Όπνπ., πλη. πληαγ., ελλνείηαη «χληαγκα». 16. Κεηκ.: «πληαγκαηηθνχ Κεηκέλνπ»

11 ην ζεκείν απηφ ζα αλαθεξζψ ζηηο πξνζβνιέο ηεο ηηκήο 17. Οη πξάμεηο πνπ ζπληζηνχλ πξνζβνιέο ηεο ηηκήο ππάγνληαη ζηελ γεληθψηεξε θαηεγνξία ησλ «εμσηεξηθεχζεσλ» δειαδή ησλ κνξθψλ ζπκπεξηθνξάο κε ηηο νπνίεο εζσηεξηθέο θαηαζηάζεηο δηαλνεηηθνχ πεξηερνκέλνπ εθθξάδνληαη πξνο ηα έμσ. Οη πξνζβνιέο ηεο ηηκήο φκσο παξνπζηάδνπλ θαη άιιν έλα ραξαθηεξηζηηθφ: Πξννξίδνληαη λα πεξηέιζνπλ ζηελ αληίιεςε ελφο άιινπ αλζξψπνπ ή ηνπιάρηζηνλ δίλνπλ ηελ εληχπσζε φηη επηδηψθεηαη θάηη ηέηνην. Γηα απηφ ραξαθηεξίδνληαη εηδηθψηεξα σο «εθδειψζεηο». Η εθδήισζε ηνπ δξάζηε πνπ απνηειεί πξνζβνιή ηεο ηηκήο ελδέρεηαη λα πξνζεγγίζεη ζηνλ απνδέθηε κε δηάθνξνπο ηξφπνπο απφ ηνπο νπνίνπο ζεκαληηθφηεξνη είλαη: α) Να πεξηέιζεη απιψο ζηηο αηζζήζεηο ηνπ, δειαδή ν απνδέθηεο λα ζπιιάβεη ηελ εμσηεξηθή κνξθή ηεο 18. β) Να ηελ θαηαλνήζεη, δειαδή λα ζπιιάβεη ην πεξηερφκελν ηεο. Δξσηάηαη αλ ηέηνηα θαηαλφεζε ππάξρεη ήδε φηαλ ν απνδέθηεο ηεο εθδειψζεσο θαηάιαβε απιψο ηε ζεκαζία ησλ ιέμεσλ, εθθξάζεσλ θιπ, ή αλ απαηηείηαη λα θαηαιαβαίλεη επίζεο θαη ηελ πξνζβιεηηθή ηεο ηηκήο ζεκαζία ηεο εθδειψζεσο. ην εξψηεκα εμάιινπ, πφηε νινθιεξψλεηαη ε αληηθεηκεληθή ππφζηαζε ησλ εγθιεκάησλ θαηά ηεο ηηκήο έρνπλ δνζεί δηάθνξεο απαληήζεηο. Οξζφηεξε είλαη ε άπνςε πνπ απαηηεί θαη αξρήλ ηελ θαηαλφεζε. Αιιά σο πξνο ηνλ πξνζβιεηηθφ ηεο ηηκήο ραξαθηήξα ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο εθδειψζεσο πξέπεη λα γίλεη δηάθξηζε αλάκεζα ζηα δχν εγθιήκαηα θαηά ηεο ηηκήο: ηελ εμχβξηζε πξέπεη λα θαηαλνεί ν απνδέθηεο πάληα ηελ πξνζβιεηηθή ζεκαζία ηεο εθδειψζεσο. Κη απηφ γηαηί εθδειψζεηο πνπ λα είλαη ζε θάζε πεξίπησζε πξνζβιεηηθέο ηεο ηηκήο δελ ππάξρνπλ. Δπνκέλσο, θάζε ηέηνηα εθδήισζε πξέπεη λα εξκελεπζεί γηα λα δηαπηζησζεί αλ αλάινγα κε ηηο πεξηζηάζεηο έρεη εμπβξηζηηθφ ραξαθηήξα. Αληίζεηα, ηα γεγνλφηα πνπ φπσο ζα δνχκε πεξηέρνληαη ζηνπο ηζρπξηζκνχο πνπ απνηεινχλ δπζθήκεζε κηινχλ κφλα ηνπο θαη απφ ηε ζηηγκή πνπ άξρηζαλ λα θπθινθνξνχλ «αιινίσζαλ ηελ θνηλσληθή παξνπζίαζε» ηνπ θνξέα ηεο ηηκήο. Γηα απηφ δελ ρξεηάδεηαη λα εξκελεπζνχλ, αιιά κφλν λα εθηηκεζεί ην πεξηερφκελν ηνπο ζε ζρέζε κε ηνπο θνηλσληθνεζηθνχο θαλφλεο ζπκπεξηθνξάο. ηε δπζθήκεζε επνκέλσο 17 Σφζν ζε ζεκείν «απφπεηξαο», φζν θαη ζε ζεκείν ηειεησκέλεο πξάμεο, δειαδή ηειεησκέλεο πξνζβνιήο ηεο ηηκήο. 18 Π.ρ. λα αθνχζεη ηα ιφγηα ή λα δεη ηηο ρεηξνλνκίεο.

12 αξθεί ε θαηαλφεζε ησλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ πνπ ζπληζηνχλ ην γεγνλφο ελψ δελ είλαη απαξαίηεηε ε θαηαλφεζε θαη ηνπ ιφγνπ γηα ηνλ νπνίν είλαη δπζθεκηζηηθφ ην γεγνλφο απηφ 19. Δπεηδή ε ζπκπεξηθνξά ηνπ δξάζηε δελ αξθεί γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο πξνζβνιήο ηεο ηηκήο αιιά απαηηείηαη θαη κία παξαπέξα κεηαβνιή ζηνλ εμσηεξηθφ θφζκν 20 ηα εγθιήκαηα θαηά ηεο ηηκήο είλαη εγθιήκαηα απνηειέζκαηνο. Αλ κία εθδήισζε πξνζβιεηηθή είηε δελ έγηλε αληηιεπηή απφ ηνλ απνδέθηε, είηε έγηλε αληηιεπηή κε ηηο αηζζήζεηο ηνπ αιιά δελ θαηαλνήζεθε ην πεξηερφκελφ ηεο, έρνπκε απφπεηξα εγθιήκαηνο θαηά ηεο ηηκήο. Η πξαθηηθή ζεκαζία ηεο απιήο απφπεηξαο ζηα εγθιήκαηα απηά είλαη βέβαηα πεξηνξηζκέλε. Πνιιέο θνξέο φκσο ζπκβαίλεη ε εθδήισζε λα έγηλε αληηιεπηή φρη απφ ην πξφζσπν γηα ην νπνίν πξννξηδφηαλ αιιά απφ άιια, ή λα έιαβε γλψζε ν απνδέθηεο 21, αιιά φρη κε ηνλ ηξφπν πνπ είρε πξνβιέςεη ν δξάζηεο. Σφηε, αλ ε απφθιηζε απφ ηελ αηηηψδε δηαδξνκή ησλ γεγνλφησλ πνπ είρε πξνβιέςεη ν δξάζηεο κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο επνπζηψδεο, ην έγθιεκα είλαη ηειεησκέλν. Αλ αληίζεηα ε απφθιηζε είλαη νπζηψδεο έρνπκε απφπεηξα κφλν. Οπζηψδε απφθιηζε ζα πξέπεη λα δερζνχκε φηαλ ε ζπκπεξηθνξά ηνπ δξάζηε δελ ήηαλ πξφζθνξε γηα ηελ παξαγσγή ηνπ απνηειέζκαηνο πνπ επήιζε 22, ή φηαλ ε απφθιηζε ζεκειηψλεη δηαθνξεηηθή λνκηθή εθηίκεζε ηεο πξάμεο, ι.ρ. ζηνηρεηνζεηεί ηελ αληηθεηκεληθή ππφζηαζε άιινπ είδνπο εγθιήκαηνο 23. Όζνλ αθνξά ηηο Γηεζλείο ζπκβάζεηο, έρσ λα παξαζέζσ ηα εμήο. Αξρηθά ζα αλαθεξζψ ζηελ Οηθνπκεληθή Γηαθήξπμε ησλ Γηθαησκάησλ ηνπ Αλζξψπνπ. Άξζξν 12: Καλείο δελ επηηξέπεηαη λα ππνζηεί απζαίξεηεο επεκβάζεηο ζηελ ηδησηηθή ηνπ δσή, ηελ νηθνγέλεηα, ηελ θαηνηθία θαη ηελ αιιεινγξαθία ηνπ, νχηε πξνζβνιέο ηεο ηηκήο θαη ηεο ππφιεςεο ηνπ. Καζέλαο έρεη ην δηθαίσκα λα ηνλ πξνζηαηεχνπλ νη λφκνη απφ επεκβάζεηο θαη πξνζβνιέο απηνχ ηνπ είδνπο. ρεηηθά κε ηα μέλα πληάγκαηα, ε πξνζηαζία ηεο ηηκήο θαηνρπξψλεηαη επίζεο ζην άξζξν 5 παξ. ηνπ 19 Λ.ρ. αξθεί λα θαηαλνεί θάπνηνο φηη ν Α γηαηξφο αγλνεί κία (ζηνηρεηψδε) κέζνδν δηαγλψζεσο θάπνηαο αξξψζηηαο, ρσξίο λα απαηηείηαη λα μέξεη φηη ε δηαγλσζηηθή απηή κέζνδνο είλαη ηφζν απαξαίηεην ζηνηρείν ηεο θαηαξηίζεσο ηνπ γηαηξνχ ψζηε λα παξαβαίλεη ην θαζήθνλ ηνπ κε γλσξίδνληαο ηελ. 20 Καηαλφεζε ηεο εθδειψζεσο. 21 Λ.ρ. ν ίδηνο ν θνξέαο ηεο ηηκήο. 22 Π.ρ. αλ έιαβε εηδηθά κέηξα γηα λα κελ επέιζεη. 23 Παξάδεηγκα: Κξαηνχκελνο ζηέιλεη θξπθά επηζηνιή ζε πξφζσπν έμσ απφ ηε θπιαθή κε πξνζβιεηηθφ πεξηερφκελν γηα ην δεζκνθχιαθα, απηφο φκσο βξίζθεη ηελ επηζηνιή θαη -κφλνο απηφοκαζαίλεη ην πεξηερφκελν ηεο. Αλ ε επηζηνιή έθηαλε ζηνλ πξννξηζκφ ηεο ζα είρακε δπζθήκεζε. Η - ηπρφλ εζειεκέλε- γλψζε απφ κφλν ην θνξέα ηεο ηηκήο ζα απνηεινχζε εμχβξηζε. πκπέξαζκα: έρνπκε νπζηψδε απφθιηζε, άξα ππάξρεη κφλν απφπεηξα δπζθεκήζεσο

13 γεξκαληθνχ ζεκειηψδνπο Νφκνπ ηεο Βφλλεο ηνπ 1949 θαη ζην άξζξν 18 παξ. 1 ηνπ ηζπαληθνχ πληάγκαηνο ηνπ Σέινο, φπσο νξίδεη ην ειιεληθφ χληαγκα ζην άξζξν 5 παξ 2, φινη φζνη βξίζθνληαη ζηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα απνιακβάλνπλ ηελ απφιπηε πξνζηαζία ηεο ηηκήο ηνπο 24. πκπεξαζκαηηθά, έρσ λα παξαηεξήζσ πσο φια ηα παξαπάλσ απνδεηθλχνπλ κε ηνλ πην ζαθή ηξφπν, πσο ε ηηκή είλαη έλα εζηθφ δηθαίσκα, ην νπνίν φρη κφλν ππάξρεη αιιά ζεσξείηαη θαη ην πην ζεκαληηθφ. Γηα λα κπνξέζεη θάζε άλζξσπνο λα αλαπηπρζεί κε πγηή ηξφπν θαη λα επηβηψζεη ζε επνρέο δχζθνιεο, φπσο είλαη ε ζεκεξηλή, έρεη αλάγθε πξψηα απφ φια απφ ζεβαζκφ. εβαζκφ απέλαληη ζηελ αμηνπξέπεηα θαη ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ. Πνιχ απιά, ζεβαζκφ απέλαληη ζηελ «ΣΙΜΗ» ηνπ. Δμάιινπ, πνηνο κπνξεί λα δήζεη θαηαηξεγκέλνο απφ ηελ θνηλσλία θαη αηηκαζκέλνο; Μφλν ηα άγξηα ζεξία, αιιά πάιη θη εθείλα κε φζε ζπλείδεζε δηαζέηνπλ, έρνπλ αλάγθε ην ζχλνιν ησλ πιαζκάησλ πνπ είλαη φκνηα ηνπο. «ΣΙΜΗ», ινηπφλ, έλα ζπνπδαίν εζηθφ δηθαίσκα ην νπνίν αξκφδεη ζε έλα ζπνπδαίν νλ ηνπ ζενχ, ηνλ «άλζξσπν». 24 Καηά ην άξζξν 5 παξ2: «Όινη φζνη βξίζθνληαη ζηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα απνιακβάλνπλ ηελ απφιπηε πξνζηαζία ηεο δσήο, ηεο ηηκήο θαη ηεο ειεπζεξίαο ηνπο, ρσξίο δηάθξηζε εζληθφηεηαο, θπιήο, γιψζζαο θαη ζξεζθεπηηθψλ ή πνιηηηζηηθψλ πεπνηζήζεσλ. Δμαηξέζεηο επηηξέπνληαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπεη ην δηεζλέο δίθαην». -Η δηάηαμε δελ ππφθεηηαη ζε αλαζηνιή θαηά ην άξζξν 48 παξ. 1.

14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ πηλέιιε Γ. Γηνλπζίνπ, «Πνηληθφ Γίθαην Δηδηθφ Μέξνο», Δγθιήκαηα θαηά ηεο ηηκήο, Αζήλα Υσξαθάο Νηθφιανο: Διιεληθφ Πνηληθφ Γίθαην, ηνκ. Β, Δγθιήκαηα θαηά ηνπ αηφκνπ, Αζήλα Γεκεηξφπνπινο Γ. Αλδξέαο, «πληαγκαηηθά Γηθαηψκαηα», Δηδηθφ κέξνο. Αλδξνπιάθεο Νηθ.: Die Sammelbeleidigung, Darmstadt, Μαλσιεδάθεο Ισάλλεο: Γηαιεθηηθή έλλνηα ησλ ελλφκσλ αγαζψλ, Θεζζαινλίθε Γάθνο Ηιίαο, Πνηληθφ Γίθαην, Δηδηθφ Μέξνο, ηεχρνο Δ, Γεκεηξφπνπινο Γ. Αλδξέαο: «Σν έλλνκνλ αγαζφλ εηο ηε ζχγρξνλνλ δηδαζθαιίαλ ηνπ Πνηληθνχ Γηθαίνπ», Π. Υξ. ΚΑ ζ. 721 επ., ζ. 801 επ. Φηιηππίδεο Σ., Η πξνζηαζία δεδηθαηνινγεκέλσλ ζπκθεξφλησλ επί ησλ εγθιεκάησλ θαηά ηεο ηηκήο, Παξαζθεπφπνπινο Ν., Σηκή, χβξηο θαη παξξεζία, Καξαλίθαο Γεκ.: Δγρεηξίδηνλ Πνηλ. Γηθαίνπ, Σνκ. Γ, ηεχρνο Α, Θεζαιινλίθε Παπαδάηνο Πέηξνο: Σα εγθιήκαηα θαηά ηεο ηηκήο, ζηα Π. Υξ (Δ ) ζ. 161 επ. Μπνπξφπνπινο Άγγεινο: Δξκελεία ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθνο, ηνκ. Β, Αζήλα 1963.