Aνάλσζη ηης καλλιέργειας ζκόρδοσ ζηη Θεζζαλία

Transcript

1 Λάρισα, Μάρτιος 2014 Aνάλσζη ηης καλλιέργειας ζκόρδοσ ζηη Θεζζαλία 4obs Consulting Tel: (+30) / Fax: (+30)

2 Απαγορεφεται θ με κάκε μθχανικό, θλεκτρονικό ι άλλο μζςο αντιγραφι, αναπαραγωγι ι ανατφπωςθ του παρόντοσ, θ μετάφραςθ, διαςκευι ι τροποποίθςθ αυτοφ, θ κζςθ ςε κυκλοφορία του πρωτοτφπου ι αντιτφπων του και γενικά θ με οποιαδιποτε τρόπο δθμοςίευςι του, ολόκλθρου ι τμθμάτων του, χωρίσ τθν άδεια των δθμιουργϊν του (Ν. 2121/1993 περί Πνευματικισ ιδιοκτθςίασ) 1

3 Ζρευνα Αγοράσ- Επιςτημονική Μελέτη: 2 Αναςταςία Αργυρίου

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πίνακασ Περιεχομένων Περίληψη 8 Θ παραγωγι ςτθ Θεςςαλία 8 Οι Τιμζσ 8 Πϊσ διαμορφϊκθκε τα τελευταία χρόνια θ αγορά του ςκόρδου ςτθ Θεςςαλία 8 Αδυναμίεσ τθσ παραγωγισ ςκόρδου 9 Αδυναμίεσ του δικτφου διανομισ ςκόρδου 9 Από τθν παραγωγι ςτθν κατανάλωςθ: Ποιζσ είναι οι επιλογζσ μασ 10 Προμθκευτζσ 10 Καταναλωτζσ 10 Θ πρόκλθςθ 11 Μζροσ Πρϊτο: Χαρακτηριςτικά-Παραγωγή-Σιμζσ-Ιςτορική Αναδρομή Ειςαγωγι: Λίγα λόγια για τθν παραγωγι του ςκόρδου 12 Α. Μια ειςαγωγι 12 Β. Θ μζςθ ςφςταςθ 100 g ξερϊν ςκόρδων (βολβϊν) 12 Γ. Χαρακτθριςτικά & ιδιαιτερότθτεσ καλλιζργειασ 12 Δ. Κφριοσ όγκοσ παραγωγισ 13 Ε. Κόςτοσ παραγωγισ και αποδόςεισ 13 ΣΤ. Ευαιςκθςίεσ καλλιζργειασ 13 Η. Εποχικότθτα 13 Κεφάλαιο 1: Παραγωγή κόρδου ςτη Θεςςαλία Που παράγεται το ςκόρδο Κυριότεροι παραγωγοί ςτον κόςμο Κυριότεροι παραγωγοί ςτθν Ελλάδα Κυριότεροι παραγωγοί ςτθν Θεςςαλία Καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ ςτθ Θεςςαλία 14 Ειςαγωγι Καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ ςυνολικά Καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ ανά νομό 15 α. Νομόσ Λαρίςθσ 15 3 β. Νομόσ Καρδίτςασ 16

5 γ. Νομόσ Μαγνθςίασ 16 δ. Νομόσ Τρικάλων Καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ ςτο Νομό Λάριςασ 18 α. Διμοσ Λάριςασ 18 β. Διμοσ Αγιάσ 18 γ. Διμοσ Ελαςςόνασ 18 δ. Διμοσ Φαρςάλων 18 ε. Διμοσ Τεμπϊν 18 ςτ. Διμοσ Τυρνάβου 18 η. Διμοσ Κιλελζρ 19 Συνοψίηοντασ 19 Κεφάλαιο 2: Σιμζσ κόρδου ςτη Θεςςαλία 20 Ειςαγωγι Τιμζσ Παραγωγοφ Πθγι: Λαχαναγορζσ Πθγι: Μανάβικα Πθγι: Δθμόςιεσ Υπθρεςίεσ Τιμζσ Χονδρικισ Πθγι: Λαχαναγορζσ εντόσ Θεςςαλίασ Πθγι: Μανάβικα Πθγι: Λαχαναγορζσ εκτόσ Θεςςαλίασ Τιμζσ Λιανικισ Πθγι: Λαϊκζσ Αγορζσ Πθγι: Μανάβικα Πθγι: Σοφπερ Μάρκετ Πθγι: Χωρίσ μεςάηοντεσ Πθγι: Λαχαναγορά Καρδίτςασ 23 Συνοψίηοντασ για τθ λιανικι πϊλθςθ των ςκόρδων 23 Κεφάλαιο 3: Μια ςφντομη αναδρομή Το κλίμα ςτον Πλατφκαμπο Λάριςασ Συνοψίηοντασ Αντιδράςεισ: Ζκκλθςθ κάνουν οι παραγωγοί ςτουσ κρατικοφσ φορείσ αλλά και

6 ςτουσ πολίτεσ Πωσ διαμορφϊνεται το κλίμα Οι δυςκολίεσ και ιδιαιτερότθτεσ τθσ παραγωγισ ςκόρδου μπορεί να λειτουργιςουν ανατρεπτικά για μικροπαραγωγοφσ δίνοντασ ανταγωνιςτικό πλεονζκτθμα ςε πιο οργανωμζνα ςχιματα Διευρφνεται θ αγορά του ςκόρδου Οι Ζλλθνεσ ςτρζφονται προσ τα ελλθνικά προϊόντα 26 Μζροσ Δεφτερο: Εφοδιαςτική Αλυςίδα-Χαρτογράφηςη Ειςαγωγι: Τι περιλαμβάνει θ εφοδιαςτικι αλυςίδα 27 Παραγωγόσ Καταναλωτισ 27 Κεφάλαιο 4: Παραγωγή οπωροκηπευτικϊν Οι ελλείψεισ τθσ πρωτογενοφσ παραγωγισ Αδυναμία εκμετάλλευςθσ πικανϊν οικονομιϊν κλίμακασ Προβλθματικι διαχείριςθ ηθτθμάτων ποιότθτασ Αδυναμία διαμόρφωςθσ τιμϊν και διεκδίκθςθσ ιςχυροφ ρόλου ςτθν εφοδιαςτικι αλυςίδα Ευάλωτοι ςε ειςαγωγζσ από τρίτεσ χϊρεσ οι παραγωγοί Αφξθςθ κόςτουσ Ζλλειψθ εκπαίδευςθσ αγροτϊν 29 Κεφάλαιο 5: Δίκτυα διανομήσ οπωροκηπευτικϊν Θ πραγματικότθτα ςτθν Ελλάδα: Κατακερματιςμόσ δικτφων διανομισ Δεν υπάρχει επικοινωνία ανάμεςα ςτουσ παίκτεσ τθσ εφοδιαςτικισ αλυςίδασ Μθ εναρμόνιςθ τθσ προςφοράσ με τθ ηιτθςθ Σπάνια διαμορφϊνονται μακροχρόνιεσ ςυνεργαςίεσ ανάμεςα ςε παραγωγοφσ και χονδρεμπόρουσ Το Χονδρεμπόριο Το λιανεμπόριο 32 Κεφάλαιο 6: Οι επιλογζσ μασ από την παραγωγή ςτην κατανάλωςη Χονδρζμποροι Σοφπερ μάρκετ ςτθ Λάριςα 33 5

7 6.3 Μεταποιθτικζσ Εξαγωγικζσ εταιρίεσ Θλεκτρονικό Εμπόριο Χωρίσ μεςάηοντεσ 34 Μζροσ Σρίτο: Προμηθευτζσ Ειςαγωγι: Υψθλό το κόςτοσ προμθκειϊν- πρϊτων υλϊν ςτθν παραγωγι 35 Κεφάλαιο 7: Κατηγορίεσ Προμηθευτϊν Συςκευαςία & Τυποποίθςθ-Logistics Μθχανιματα-ςυντιρθςθ μθχανθμάτων Τεχνολογία και Καινοτομία (πιςτοποίθςθ Βιολογικι, Συμβατικι και πιςτοποιθμζνθ καλλιζργεια) Φυτοπροςτατευτικά προϊόντα & Βιοκτόνα 36 Μζροσ Σζταρτο: Ανταγωνιςτζσ Κεφάλαιο 8: Ποιοί είναι οι ανταγωνιςτζσ μασ ςτη Θεςςαλία 37 Μζροσ Πζμπτο: Καταναλωτζσ Κεφάλαιο 9: Πωσ διαμορφϊνονται τα πρότυπα ςυμπεριφοράσ ςτον κλάδο των οπωροκηπευτικϊν 38 α. Πιςτοποίθςθ τθσ ποιότθτασ, ιχνθλαςιμότθτα, αςφάλεια 38 β. Φρζςκα προϊόντα 38 γ. Οι καταναλωτζσ αρχίηουν να ηθτοφν πιο άμεςθ επαφι με τον παραγωγό 39 δ. Αναηιτθςθ βιολογικϊν προϊόντων 39 ε. Συνδυαςμόσ ποιότθτασ-τιμισ 39 ςτ. Θ εμπιςτοςφνθ ωσ κινθτιρια δφναμθ 39 η. Ο πολυάςχολοσ τρόποσ ηωισ οδθγεί τουσ καταναλωτζσ ςτα ςοφπερ μάρκετ 40 Περαιτζρω ζρευνα 40 Μζροσ Ζκτο: Σελικό Προϊόν & Μεταποίηςη Κεφάλαιο 10: κόρδο ςτη φυςική του μορφή Κατθγορίεσ ςυςκευαςίασ Τιμζσ Διανομι 42

8 10.4 Παραγωγοί 42 Κεφάλαιο 11: Επεξεργαςμζνο ςκόρδο Σκόρδο μεταποιθμζνο Σκόρδο ωσ πρϊτθ φλθ για άλλα προϊόντα 44 Μζροσ Ζβδομο: Κάποιεσ ςκζψεισ για το μζλλον Κεφάλαιο 12: Προτάςεισ 45 α. Δθμιουργία ςυμμαχιϊν για τθν επίτευξθ χαμθλοφ κόςτουσ και καλφτερθσ διαπραγματευτικισ δφναμθσ με προμθκευτζσ και δίκτυα διανομισ 45 β. Εκςυγχρονιςμόσ καλλιεργειϊν & εξαγωγζσ 45 γ. Καλφτεροσ χειριςμόσ εμπορικϊν ςυνεργαςιϊν 45 δ. Θ διαφοροποίθςθ 46 ε. Παράταςθ ηωισ του ςκόρδου 46 ςτ. Νομοκετικό πλαίςιο 46 η. Προγραμματιςμόσ διάκεςθσ προιόντων 47 Βιβλιογραφία 48 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ 1 51 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ 2 56 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ 3 56 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ 4 57 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ 5 60 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ 6 62 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ 7 64 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 8 67 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 9 68 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 17 80

9 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 20Β 91 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ

10 Πηγέσ Προτοφ παρουςιαςτοφν οι πθγζσ από τισ οποίεσ άντλθκθκαν οι πλθροφορίεσ ϊςτε να ολοκλθρωκεί αυτι θ ζρευνα, κα πρζπει να διευκρινίςτει ότι, για τθ διεξαγωγι μιασ οποιαδιποτε ζρευνασ, απαιτείται θ ςυλλογι δευτερογενϊν ι/και πρωτογενϊν ςτοιχείων. Δευτερογενι ςτοιχεία ονομάηονται αυτά που υπάρχουν ιδθ καταχωρθμζνα κάπου (διαδίκτυο, περιοδικά, εφθμερίδεσ, βιβλία κτλ.) ενϊ Πρωτογενι είναι τα ςτοιχεία που εμείσ ςυλλζγουμε για κάποιο ςυγκεκριμζνο ςκοπό που μασ απαςχολεί (ερωτθματολόγιο, ςυνζντευξθ, ομάδεσ ςυηιτθςθσ, παρατιρθςθ). Στθν πρϊτθ ςυνάντθςθ, ζγινε ςαφζσ ότι θ ζρευνα, ςε αυτό το ςτάδιο κα περιλαμβάνει μόνο δευτερογενι ςτοιχεία. Παρ όλα αυτά, ςτθν πορεία εκφράςτθκε θ προοπτικι να αντλικοφν όςεσ περιςςότερεσ πλθροφορίεσ γίνεται για τισ καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ, για τθ ηιτθςθ και για τισ τιμζσ του ςκόρδου ςτθ Θεςςαλία. Ανταποκρινόμενοι ςτθ επικυμία ςασ, και με ςκοπό να εμβακφνουμε τθν ζρευνά μασ, προχωριςαμε ςτθ ςυλλογι πρωτογενϊν ςτοιχείων. Συνεπϊσ, θ μελζτθ αυτι αποτελεί ζναν ςυνδυαςμό πρωτογενοφσ και δευτερογενοφσ ζρευνασ. Τα ςτοιχεία τθσ πρωτογενοφσ ζρευνασ όπωσ ςυνθκίηεται, μποροφν να βρεκοφν ςτθ βιβλιογραφία. Παρακάτω παρατίκενται τα ςτοιχεία τθσ πρωτογενοφσ ζρευνασ: 1. Περιφέρεια Θεςςαλίασ: Διευθφνςεισ Αγροτικήσ Οικονομίασ & Κτηνιατρικήσ Α. Περιφερειακι Ενότθτα Λάριςασ (τθλεφωνικι επικοινωνία) Β. Περιφερειακι Ενότθτα Τρικάλων (τθλεφωνικι επικοινωνία) Γ. Περιφερειακι Ενότθτα Μαγνθςίασ (τθλεφωνικι επικοινωνία) Δ. Περιφερειακι Ενότθτα Καρδίτςασ (τθλεφωνικι επικοινωνία) 2. Δήμοι Νομοφ Λάριςασ: Διευθφνςεισ Αγροτικήσ Ανάπτυξησ Α. Διμοσ Αγιάσ, Γραφείο Αγροτικισ Ανάπτυξθσ (τθλεφωνικι επικοινωνία) Β. Διμοσ Ελαςςόνασ, Τμιμα Αγροτικισ Ανάπτυξθσ (τθλεφωνικι επικοινωνία) Γ. Διμοσ Κιλελζρ, Γραφείο Τοπικισ Οικονομικισ Αγροτικισ ανάπτυξθσ (τθλεφωνικι επικοινωνία) Δ. Διμοσ Τεμπϊν, Γραφείο Αγροτικισ Ανάπτυξθσ (τθλεφωνικι επικοινωνία) Ε. Διμοσ Τυρνάβου, Γραφείο Αγροτικισ Ανάπτυξθσ (τθλεφωνικι επικοινωνία) ΣΤ. Διμοσ Φαρςάλων, Γραφείο Γεωπόνων (τθλεφωνικι επικοινωνία) Η. Διμοσ Λάριςασ, Γραφείο Αγροτικισ Ανάπτυξθσ Διμου (τθλεφωνικι επικοινωνία) 3. Υπουργείο Αγροτικήσ Ανάπτυξησ & Τροφίμων (τηλεφωνική επικοινωνία) 4. Λαχαναγορέσ Α. Λαχαναγορά Λάριςασ (επίςκεψθ) Β. Δθμοτικι Αγορά Καρδίτςασ (τθλεφωνικι επικοινωνία) 9 5. Κανάλια λιανικήσ πϊληςησ Α. Σοφπερ μάρκετ (επίςκεψθ)

11 Β. Λαϊκι Αγορά (επίςκεψθ) Γ. Μανάβικα (επίςκεψθ) Στο Παράρτθμα 26 παρουςιαηόνται οι υπθρεςίεσ που προςεγγίςτθκαν χωρίσ κάποιο αποτζλεςμα. Τζλοσ, κα πρζπει να διευκρινίςτει ότι ςτθν παροφςα μελζτθ δεν περιλαμβάνονται ςτοιχεία για τθ ηιτθςθ ςκόρδου ςτθ Θεςςαλία κακϊσ καμία υπθρεςία ι φορζασ δεν είχε πρόςβαςθ ςε τζτοιου είδουσ πλθροφορίεσ. Επιπλζον, ζνα από προβλιματα που αντιμετωπίςτθκε ςτθν ζρευνα, τόςο ςτθν πρωτογενι όςο και ςτθ δευτερογενι, είναι ότι δεν υπάρχει ομοφωνία απόψεων ανάμεςα ςτισ πθγζσ μασ. Πρόλογοσ Όπωσ τονίςτθκε από τθν πρϊτθ ςυνάντθςθ, μια κλαδικι μελζτθ για να κεωρθκεί ολοκλθρωμζνθ και εμπεριςτατωμζνθ, χρειάηεται να περάςει από διάφορα ςτάδια και είναι μια διαδικαςία που απαιτεί αρκετό χρόνο ϊςτε να αποδϊςει καρποφσ. Πρωτοφ παρουςιαςτοφν τα πορίςματα τθσ παροφςασ ζρευνασ, κα αναφερκοφν τα βιματα που χρειαςτθκαν για τθν ολοκιρωςθ τθσ. Το πρϊτο βιμα είναι θ ςυλλογι πλθροφορίων για τθν αγορά και για τουσ κφριουσ παίκτεσ του κλάδου. Ζπειτα, ταξινομοφνται και επεξεργαηόνται τα δεδομζνα για περαιτζρω ανάλυςθ. Θ νζα γνϊςθ που αντλείται αποτελεί το υπόβακρο για μια νζα ζρευνα θ οποία με τθ ςειρά τθσ οδθγεί ςε πιο βακιά και ουςιαςτικά αποτελζςματα. Με αυτόν τον τρόπο μποροφν να λάβουν μζροσ πολλοί κφκλοι, ανάλογα με το πόςο ενδιαφζρεται ο ερευνθτισ να εςτιάςει ςε κάποιο ςθμείο. Θ παροφςα μελζτθ αποτελεί το πρϊτο βιμα: ζχει δθμιουργθκεί θ δομι, ο βαςικόσ κορμόσ ο οποίοσ αποτζλεςε τθ βάςθ ςυλλογισ πλθροφοριϊν. Σε αυτό το ςτάδιο, θ ςυλλογι των πλθροφοριϊν είναι κυρίωσ δευτερογενισ. Και αυτό γιατί θ δευτερογενισ ζρευνα είναι αυτι που μασ τροφοδοτεί με τισ πλθροφορίεσ, τισ ιδζεσ και τα ερεκίςματα ϊςτε να εςτιάςουμε ςτθ ςυνζχεια ςε επιμζρουσ κζματα, να τα αναλφςουμε και να ανακαλφψουμε διεξοδικά κάκε ζνα από αυτά. Θ παροφςα μελζτθ είναι ζνασ ςκελετόσ των κεμάτων που περιλαμβάνει μια κλαδικι ζρευνα και ςε καμία περίπτωςθ δεν αποτελεί μια πλιρωσ εμπεριςτατωμζνθ άποψθ πάνω ςτθν καλλιζργεια του ςκόρδου. Θ παροφςα μελζτθ αποτελεί ζναν χάρτθ και τα ςθμεία τα οποία τυγχάνουν προςοχθσ και εςτίαςθσ επίκεινται ςτθ δικι ςασ κρίςθ. 10

12 Περίληψη Θ παραγωγι ςτθ Θεςςαλία Είναι γεγονόσ ότι τα τελευταία τρία χρόνια παρατθρείται μια ανοδικι τάςθ ςτθν καλλιζργεια του ςκόρδου ςτθν περιοχι τθσ Θεςςαλίασ. Στισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ, οι εκτάςεισ αυτζσ είναι διάςπαρτεσ και μικρζσ, γεγονόσ που από μόνο του μαρτυρά τθν απϊλεια οργανωμζνθσ προςπάκειασ κακϊσ και των οφελϊν που κα προζκυπταν από αυτι. Μοναδικι εξαίρεςθ αποτελεί ο Νομόσ Λάριςασ με τον Διμο Πλατυκάμπου, ςτον οποίο καλλιεργείται θ ςυντριπτικι πλειοψθφία των ςυνολικϊν καλλιεργιςιμων εκτάςεων ςτθ Θεςςαλία. Δεφτεροσ νομόσ ςε καλλιζργεια ζρχεται ο Νομόσ Μαγνθςίασ όπου το 2012 πραγματοποιείται μια καλι-για τα δεδομζνα του νομοφ- προςπάκεια ςτο Διμο Κάρλασ. Οι καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ ςτο Νομό Καρδίτςθσ και ςτο Νομό Τρικάλων είναι αμελθτζεσ. Θ καλλιζργεια ςκόρδου ςε αυτοφσ τουσ δφο νομοφσ δεν παρουςιάηει εικόνα οργανωμζνθσ παραγωγισ, παρά μόνο μικρζσ διάςπαρτεσ εκτάςεισ που εικάηεται ότι χρθςιμεφουν για οικιακι κυρίωσ - χριςθ. Οι Τιμζσ Σφμφωνα με ςτοιχεία από τισ Λαχαναγορζσ Καρδίτςασ και Λάριςασ, οι τιμζσ παραγωγοφ για τα ζτθ 2013 και 2014 κυμαίνονται ςτα 0,12-0,15 λεπτά. Πάνω ςτο κζμα των τιμϊν παραγωγοφ, από το χονδρεμπόριο τθσ Λαχαναγοράσ Λάριςασ δεν υπάρχει κάποιοσ μθχανιςμόσ απ όπου να προκφπτουν οι τιμζσ. Αντικζτωσ, ςυνικωσ αυτζσ διαμορφϊνονται επιτόπου ανάλογα με τισ ςυνκικεσ. Παράγοντεσ όπωσ θ ποιότθτα, τα αποκζματα αλλά και θ προςφερόμενθ ποςότθτα ςε κάκε δεδομζνθ ςτιγμι, είναι αυτοί που διαμορφϊνουν τισ τιμζσ. Τα τελευταία χρόνια, δεκάδεσ είναι οι αγρότεσ που αςχολικθκαν για πρϊτθ φορά με τθν καλλιζργεια ςκόρδων, γεγονόσ που από μόνο του, ςυνζβαλλε ςτο να αυξθκεί θ προςφερόμενθ ποςότθτα και να πζςει θ τιμι του. Το γεγονόσ αυτό επιβεβαιϊνεται και απο το χονδρζμποριο τθσ Λαχαναγοράσ Λάριςασ όπου το 2013 θ αγορά κυριολεκτικά κατακλφςτθκε από ςκόρδο. Ωσ αποτζλεςμα ιταν μια υπερπροςφορά ςκόρδου, όχι μόνο από ςκορδοπαραγωγοφσ, αλλά και από ανκρϊπουσ που δεν ζχουν ςχζςθ με τθ γεωργία, οι οποίοι όμωσ καλλιζργθςαν ςκόρδο ςε μικρζσ ποςότθτεσ και βγικαν να τα πουλιςουν ςτθ Λαχαναγορά. Θ χονδρικι τιμι του ςκόρδου παρουςιάηει διακυμάνςεισ από 0,15-0,23 λεπτά μζςα ςτο 2013 & Τζλοσ, θ λιανικι τιμι παρουςιάηει διακυμάνςεισ ανάλογα με τθν ποιότθτα, το μζγεκοσ, αλλά και το μζςο λιανικισ πϊλθςθσ. Θ ςκελίδα ςκόρδου κυμαινεται από 0,20-0,50 λεπτά. Ακριβότερα ςτισ τιμζσ παρουςιάηονται τα μανάβικα, ενϊ ωσ προσ τα άλλα δφο μζςα λιανικισ πϊλθςθσ (Σοφπερ Μάρκετ & Λαϊκι Αγορά) δεν μπορεί να εξαχκεί αςφαλζσ ςυμπζραςμα αναφορικά με το εάν κάποιο κανάλι είναι ςυςτθματικά φκθνότερο. Πϊσ διαμορφϊκθκε τα τελευταία χρόνια θ αγορά του ςκόρδου ςτθ Θεςςαλία Αυτό που παρατθρείται ςτθν ελλθνικι - και πιο ςυγκεκριμζνα ςτθ Θεςςαλικι - αγορά του ςκόρδου τα τελευταία δφο χρόνια είναι: αφξθςθ ςτισ καλλιεργοφμενεσ εκτάςεισ, προβλιματα ςτθν παραγωγι λόγω κακοκαιρίασ, αφξθςθ κοςτολογίου λόγω μφκθτα και πολλά προβλιματα διάκεςθσ κακϊσ τθν αγορά κατζκλυςε το ςκόρδο Κίνασ που κυκλοφόρθςε ςτθν αγορά ςε πολφ χαμθλζσ τιμζσ ςε ςχζςθ με τα ελλθνικά. Κάποιοι ειδικοί λζνε ότι οι κακθλωμζνεσ ςε χαμθλά επίπεδα - τιμζσ του αλλά και οι γενικότερεσ δυςκολίεσ ςτθν παραγωγι και διάκεςι του είναι πολφ πικανό να οδθγιςουν αρκετοφσ καλλιεργθτζσ ςτο να αναηθτιςουν εναλλακτικζσ προτάςεισ. 11

13 Αυτό βζβαια, μπορεί να αποτελζςει ανταγωνιςτικό πλεονζκτθμα για τουσ παραγωγοφσ που ζχουν ςυνεταιριςκεί και ζχουν καταφζρει να ρίξουν το κόςτοσ τουσ μζςα από τισ οικονομίεσ κλίμακασ, να ιςχυροποιιςουν τθν διαπραγματευτικι τουσ δφναμθ με προμθκευτζσ και δίκτυα και να δθμιουργιςουν ζνα δυνατό εταιρικό προφίλ ςτθν αγορά. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι εφόςον εκδθλωκεί θ ςυγκεκριμζνθ τάςθ και μειωκοφν οι καλλιεργοφμενεσ εκτάςεισ, θ ζλλειψθ ντόπιου προϊόντοσ είναι πικανό να οδθγιςει ςε άνοδο των τιμϊν. Αδυναμίεσ τθσ παραγωγισ ςκόρδου Το κυριότερα χαρακτθριςτικά του κλάδου των οπωροκθπευτικϊν ςτο ςτάδιο τθσ παραγωγισ, είναι ο μεγάλοσ αρικμόσ παραγωγϊν, το μικρό μζγεκοσ των αγροτικϊν εκμεταλλεφςεων, θ απουςία ςυλλογικότθτασ, ςυνεργαςίασ και οργάνωςθσ μεταξφ τουσ και τζλοσ, το χαμθλό μορφωτικό επίπεδο των απαςχολοφμενων. Ωσ αποτζλεςμα: Το κόςτοσ παραγωγισ ςτθν Ελλάδα είναι πολφ υψθλό. Δεν γίνονται επενδφςεισ που κα μποροφςαν να αποφζρουν προςτικζμενθ αξία ςτο προϊόν. Οι γεωργοί παρουςιάηονται ευάλωτοι και ανίςχυροι ςτο κζμα τθσ διαπραγμάτευςθσ των τιμϊν τουσ. Αδυναμία των παραγωγϊν να ανταγωνιςτοφν ειςαγόμενα προιοντα με αποτζλεςμα να αναγκάηονται να πουλάνε με πολφ χαμθλι τιμι (ϊςτε να μθν μποροφν να καλφψουν τα ζξοδα παραγωγισ τουσ) ι /και να αφινουν τα προϊόντα τουσ αδιάκετα. Αδυναμίεσ του δικτφου διανομισ ςκόρδου Ζνα γνωςτό πρόβλθμα ςτθν εφοδιαςτικι αλυςίδα των οπωροκθπευτικϊν είναι ο κατακερματιςμόσ τθσ εφοδιαςτικισ αλυςίδασ ςε πολλά μζλθ που δρουν ανεξάρτθτα και ανταγωνιςτικά μεταξφ τουσ, με αποτζλεςμα το μζλοσ που ζχει τθν μεγαλφτερθ διαπραγματευτικι δφναμθ να επιβάλλει τουσ όρουσ του ςτα υπόλοιπα και κατ' επζκταςθ, ςε ολόκλθρθ τθν εφοδιαςτικι αλυςίδα. Από τθν άλλθ, θ μελζτθ ζδειξε ότι θ πλθροφορία ςχετικά με τθν ηιτθςθ ςτο ςθμείο πϊλθςθσ ςπάνια διαχζεται ςε όλουσ τουσ παίκτεσ τθσ αλυςίδασ. Ακόμα και ο χονδρζμποροσ, ςπάνια αξιοποιεί αυτι τθν πλθροφόρθςθ με ςτόχο τθν αποδοτικι λειτουργία τθσ αλυςίδασ. Στόχοσ είναι να ςπρϊξει όςο δυνατόν μεγαλφτερεσ ποςότθτεσ ςτθν αγορά για να εξαςφαλίςει μεγαλφτερα ζςοδα. Αντίςτοιχα, ο παραγωγόσ δεν γνωρίηει πόςθ ακριβϊσ ποςότθτα προωκείται ςτθν αγορά και δεν παράγει βάςει ενόσ ρεαλιςτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ, κακϊσ ςυχνά δεν ζχει επαρκι πλθροφόρθςθ οφτε για τουσ τελικοφσ καταναλωτζσ των προϊόντων του, αλλά οφτε και για τουσ καταναλωτζσ των ενδιάμεςων προϊόντων. Εκείνο που ςτθν ουςία ελπίηει, είναι να μπορζςει να προωκιςει με τθ ςειρά του όλεσ τισ ποςότθτεσ που παριγαγε ςε όςουσ περιςςότερουσ χονδρζμπορουσ μπορεί, ςτθν καλφτερθ δυνατι τιμι. Ωσ αποτζλεςμα: 12 Θ προςφορά και θ ηιτθςθ δεν ταυτίηονται, με ςυνζπεια άλλοτε να παρατθρείται υπεραποκεματοποίθςθ (από πλευράσ χονδρεμπόρων) και άλλοτε ζλλειψθ ςτθν αγορά για ζνα προϊόν.

14 H υπεραποκεματοποίθςθ ςυνικωσ, οδθγεί ςε χαμθλι ποιότθτα, χαμθλι τιμι διάκεςθσ, εμφάνιςθ υψθλϊν διακυμάνςεων ςτισ τιμζσ ςτθν αγορά και υψθλι φφρα. Θ ζλλειψθ ςτθν αγορά ςυνικωσ εκφράηεται μζςω τθσ υψθλισ τιμισ πϊλθςθσ των αγακϊν ςτο λιανεμπόριο. Από τθν παραγωγι ςτθν κατανάλωςθ: Ποιζσ είναι οι επιλογζσ μασ Στθν παροφςα χρονικι ςτιγμι, οι επιλογζσ που παρουςιάηουν ενδιαφζρον είναι αυτζσ που κα επιτρζψουν να διατεκοφν τα προιόντα μαηικά. Αυτζσ είναι: (α) Χονδρζμποροι, οι οποίοι διοχετεφουν τα προϊόντα που προμθκεφονται από τουσ παραγωγοφσ μζςα από τοπικά μανάβικα, εξειδικευμζνα καταςτιματα τροφίμων, λαϊκζσ αγορζσ, καταςτιματα εςτίαςθσ, ςοφπερ μάρκετ κτλ., (β) Σοφπερ μάρκετ και αλυςίδεσ καταςτθμάτων που, λόγω τθσ δφναμισ τουσ κυρίωσ ςε τομείσ όπωσ logistics και ζλεγχοσ ποιότθτασ, εφοδιάηονται απευκείασ αγροτικά προϊόντα από ςυμβεβλθμζνουσ παραγωγοφσ, (γ) Επιχειριςεισ μεταποιθτικζσ που χρθςιμοποιοφν το προϊόν μασ ωσ πρϊτθ φλθ για να φτιάξουν ζνα άλλο προϊόν και (δ) Εξαγωγζσ-εξαγωγικζσ εταιρίεσ Σε αυτό το ςθμείο τθσ μελζτθσ, υπάρχουν διακζςιμεσ λίςτεσ με όλεσ τισ παραπάνω κατθγορίεσ επαγγελματιϊν οι οποίεσ ςυνοδεφονται με κάποιεσ πλθροφορίεσ που αντλικθκαν από το διαδίκτυο. Προμθκευτζσ Οι προμικειεσ αγροτικϊν προϊόντων αφοροφν (α) Στουσ Καλλιεργθτικοφσ ςπόρουσ, (β) ςτα Φυτοπροςτατευτικά προϊόντα & Βιοκτόνα, (γ) ςτθ Γθ, (δ) ςτα Logistics (Συςκευαςία Τυποποίθςθ), (ε) ςτο Μάρκετινγκ, (ςτ) ςτθν Τεχνολογία & Καινοτομία και (η) ςτα Μθχανιματα-ςυντιρθςθ μθχανθμάτων. Στθν παροφςα μελζτθ δεν ςυμπεριλαμβάνονται οι κατθγορίεσ των ςπόρων, τθσ γθσ και του μάρκετινγκ. Καταναλωτζσ Μζςα ςτθν παροφςα μελζτθ καταγράφονται εν ςυντομία οι νζεσ τάςεισ ςτον τρόπο ςκζψθσ των καταναλωτϊν, οι οποίεσ κακορίηουν τθ ςυμπεριφορά τουσ όςον αφορά ςτθν αγορά των οπωροκθπευτικϊν. Αναγνωρίηεται δε θ ανάγκθ περαιτζρω ζρευνασ πάνω ςτθ ςυμπεριφορά του καταναλωτι απζναντι ςτο ςκόρδο, ωςτόςο αυτι θ διεργαςία αποτελεί ξεχωριςτό ερευνθτικό κομμάτι που κα αποτελζςει προζκταςθ τθσ παροφςασ μελζτθσ. Θ πρόκλθςθ Τα ςκόρδα χαρακτθρίηονται από χαμθλι διάρκεια ηωισ. Μετά από τθ ςυγκομιδι τουσ, αυτά κα πρζπει να οδθγθκοφν το ςυντομότερο δυνατόν ςτθν αγορά ϊςτε να εξαςφαλιςτεί θ ποιότθτα, θ τιμι αλλά και θ ικανοποίθςθ του καταναλωτι. Αυτό που παρατθρείται ςτθν αγορά του ςκόρδου είναι ότι από το καλοκαίρι μζχρι και το μινα Σεπτζμβριο υπάρχει αφκονία ςτθν Ελλθνικι αγορά, αλλά από τον Ιανουάριο μζχρι τον Απρίλιο δεν υπάρχει ελλθνικό ςκόρδο - όχι τουλάχιςτον ποιοτικό. Αυτό ςθμαίνει ότι τθ χειμερινι περίοδο οι ζμποροι αναγκάηονται να ςτραφοφν ςε ειςαγόμενα προϊόντα για να καλφψουν τθ ηιτθςθ. Συνεπϊσ, ο ςωςτόσ εξοπλιςμόσ ςε ψυγεία είναι απαραίτθτοσ για τουσ παραγωγοφσ που επικυμοφν να το ςυντθροφν και να το διακζτουν 12 μινεσ το χρόνο. Από τθν άλλθ, το γεγονόσ ότι θ παραγωγι του ςκόρδου χαρακτθρίηεται από μικρζσ και διάςπαρτεσ καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ, κακϊσ και από ζλλειψθ οργάνωςθσ και ςυντονιςμοφ, δεν επιτρζπει ςτουσ γεωργοφσ να εξαςφαλίςουν μείωςθ κόςτουσ 13

15 παραγωγισ και προϊκθςθ ποιοτικοφ προϊόντοσ (ςτακεροποίθςθ ποιότθτασ, τυποποίθςθ, φιμθ κτλ.) ϊςτε να μπορζςουν να κατακτιςουν νζεσ αγορζσ. Συνεπϊσ, θ δθμιουργία ςυμμαχιϊν για τθν επίτευξθ χαμθλοφ κόςτουσ και καλφτερθσ διαπραγματευτικισ δφναμθσ με προμθκευτζσ και δίκτυα διανομισ είναι ζνα ανταγωνιςτικό πλεονζκτθμα για αυτοφσ που το ζχουν. Τθν αυτάρκειά μασ ςε ςκόρδα τονίηουν οι χονδρζμποροι ςκόρδου τθσ Λαχαναγοράσ Λάριςασ αλλά και τα -εν δυνάμει- οφζλθ αυτισ τθσ καλλιζργειασ. Σε ςυηιτθςι μασ- ςτα πλαίςια τθσ ζρευνάσ μασ- μασ ηιτθςαν να αναλογιςτοφμε τα χριματα που φεφγουν ζξω από τθ χϊρα μασ κάκε χρόνο για ειςαγωγζσ ςκόρδου κακϊσ και αυτά που κα μποροφςαν δυνθτικά να ζρκουν ςτθ χϊρα μασ από εξαγωγζσ. Τονίηουν με χαρακτθριςτικό τρόπο ότι θ ςκορδοπαραγωγι κα μποροφςε να γίνει μια πολφ επικερδισ εργαςία για μια οργανωμζνθ ομάδα ανκρϊπων που κα μποροφςε να επενδφςει ςε ψυκτικοφσ καλάμουσ (ϊςτε να παρατακεί ο χρόνοσ ηωισ των ςκόρδων), ςε ςυςκευαςία, πιςτοποίθςθ και γενικότερα ςτθ δθμιουργία ενόσ ιςχυροφ ονόματοσ. Μζροσ Πρϊτο: Χαρακτηριςτικά-Παραγωγή-Σιμζσ-Ιςτορική Αναδρομή Ειςαγωγι: Λίγα λόγια για τθν παραγωγι του ςκόρδου Α. Μια ειςαγωγι Το ςκόρδο αποτελεί ζνα από τα ςθμαντικότερα βολβϊδθ λαχανικά ςτθν Ελλάδα και ςε ολόκλθρο τον κόςμο. Όλα τα μζρθ του φυτοφ περιζχουν τθν πτθτικι ουςία κειοφχο αλλφλιο, με μεγαλφτερθ ςυγκζντρωςθ ςτο βολβό. Χρθςιμοποιείται κυρίωσ ωσ καρφκευμα ςε διάφορα φαγθτά και τροφζσ. Ζχει ακόμα αρκετζσ φαρμακευτικζσ εφαρμογζσ, που είχαν ανακαλυφκεί από τθν αρχαιότθτα. Θεωρείται κατάλλθλο για τθ ρφκμιςθ προβλθμάτων κυκλοφορίασ του αίματοσ και τθσ αρτθριακισ πίεςθσ. Β. Θ μζςθ ςφςταςθ 100 g ξερϊν ςκόρδων (βολβϊν) Θρεπτική Αξία Περιεκτικότητα Άλατα Περιεκτικότητα Νερό 58,6g Αςβζςτιο (Ca) 181mg Υδατάνκρακεσ 33,1g (11%) Σίδθροσ (Fe) 1,7mg Πρωτεΐνεσ 6,4g (13%) Μαγνιςιο (Mg) 25mg Φυτικά Ζλαια 0,5g (1%) Φϊςφοροσ (P) 153mg Βιταμίνεσ Περιεκτικότητα Κάλιο (K) 401mg Βιταμίνθ Α 0 IU Νάτριο (Na) 17mg Βιταμίνθ C 31,2mg Ψευδάργυροσ (Zn) 1,2mg Βιταμίνθ E 0mg Χαλκόσ (Cu) 0,3mg Βιταμίνθ Κ 1,4mg Μαγγάνιο (Mn) 1,7mg 14 Βιταμίνθ B6 1,2mg Πθγι: Θανόπουλοσ Χαράλαμποσ, Διακζςιμο ςτον δικτυακό τόπο:

16 Γ. Χαρακτθριςτικά & ιδιαιτερότθτεσ καλλιζργειασ Θ καλλιζργεια του ςκόρδου είναι μια ιδιαίτερα απαιτθτικι καλλιζργεια, όπωσ επιςθμαίνουν οι παραγωγοί του Πλατυκάμπου (Larisanew, 2013), που απαςχολεί τον αγρότθ ςχεδόν όλο τον χρόνο. Πιο ςυγκεκριμζνα για 9 μινεσ: από τον Οκτϊβριο που είναι μινασ ςποράσ μζχρι τον Ιοφνιο που γίνεται θ ςυγκομιδι. Οι αγρότεσ βρίςκονται κάκε καλοκαίρι ςτο πόςτο τουσ, ενϊ κακ όλθ τθ διάρκεια του χρόνου από το φκινόπωρο που αρχίηει θ ςπορά, μζχρι και τθν ςυγκομιδι του προϊόντοσ ςτισ αρχζσ του καλοκαιριοφ, οι προετοιμαςίεσ είναι πολλζσ. Πρόκειται για καλλιζργεια με μεγάλο κόςτοσ και πολλι δουλειά. Δ. Κφριοσ όγκοσ παραγωγισ Σθμειϊνεται πωσ θ χϊρα μασ αντιμετωπίηει κάποιεσ αδυναμίεσ ςτθν παραγωγι, ςυντιρθςθ και διανομι του ςκόρδου, κακϊσ το ελλθνικό ξερό ςκόρδο εμφανίηεται ςτθν αγορά από το καλοκαίρι και μετά και επαρκεί ςυνικωσ μζχρι τα Χριςτοφγεννα. Πιο ςυγκεκριμζνα, ςφμφωνα με τον Νίκο Κατςζνιο (2012), ο κφριοσ όγκοσ τθσ παραγωγισ ςυγκεντρϊνεται τουσ μινεσ Ιοφνιο (27%), Ιοφλιο (34%) και Αφγουςτο (21%). Συνεπϊσ, από το καλοκαίρι μζχρι και το μινα Σεπτζμβριο υπάρχει αφκονία ςτθν Ελλθνικι αγορά, αλλά από τον Ιανουάριο μζχρι τον Απρίλιο δεν υπάρχει ελλθνικό ςκόρδο - όχι τουλάχιςτον ποιοτικό. Αυτό ςθμαίνει ότι τθ χειμερινι περίοδο, οι ζμποροι ςτρζφονται ςε ειςαγόμενα προϊόντα για να καλφψουν τθ ηιτθςθ. Ε. Κόςτοσ παραγωγισ και αποδόςεισ Το κόςτοσ παραγωγισ τθσ καλλιζργειασ ςφμφωνα με τον Νίκο Κατςζνιο (2012) υπολογίηεται ςτα ευρϊ/ςτρζμμα, ενϊ οι αποδόςεισ διαμορφϊνονται κατά μζςο όρο ςτα κιλά/ςτρζμμα. Επιπλζον, ςφμφωνα με το Γραφείο Τοπικισ Οικονομικισ & Αγροτικισ Ανάπτυξθσ του Διμου Κιλελζρ - κατόπιν τθλεφωνικισ επικοινωνίασ- μια μζςθ παραγωγι αποδίδει περίπου 800 κιλά/ςτρζμμα. ΣΤ. Ευαιςκθςίεσ καλλιζργειασ Παρόλο που το ςκόρδο διακρίνεται για τθν ανκεκτικότθτά του ςτισ χαμθλζσ κερμοκραςίεσ του χειμϊνα, οι παρατεταμζνοι παγετοί ςτθ διάρκεια του χειμϊνα, ςε ςυνδυαςμό με ζντονεσ βροχοπτϊςεισ ςτισ αρχζσ του καλοκαιριοφ μποροφν να προκαλζςουν μεγάλεσ ηθμιζσ ςτθν καλλιζργεια. Επίςθσ, θ υψθλι ςχετικι υγραςία τθσ ατμόςφαιρασ, ευνοεί τθν ανάπτυξθ μυκθτολογικϊν αςκενειϊν. Η. Εποχικότθτα Τα ςκόρδα χαρακτθρίηονται από χαμθλι διάρκεια ηωισ. Μετά από τθ ςυγκομιδι τουσ, αυτά κα πρζπει να οδθγθκοφν το ςυντομότερο δυνατόν ςτθν αγορά ϊςτε να εξαςφαλιςτεί θ ποιότθτα, θ τιμι αλλά και θ ικανοποίθςθ του καταναλωτι. Πιο ςυγκεκριμζνα, αν δεν καταναλωκεί ςε ζναν με δυο μινεσ, αλλοιϊνεται, δεν αντζχει. Συνεπϊσ, ο ςωςτόσ εξοπλιςμόσ ςε ψυγεία είναι απαραίτθτοσ για τουσ παραγωγοφσ που επικυμοφν να το ςυντθροφν και να το διακζτουν 12 μινεσ το χρόνο. Το γεγονόσ ότι θ παραγωγι του ςκόρδου (όπωσ κα δοφμε παρακάτω) χαρακτθρίηεται από μικρζσ και διάςπαρτεσ καλλιεργιςιμεσ εκτάςεισ κακϊσ και από ζλλειψθ οργάνωςθσ και ςυντονιςμοφ, κακιςτά αναμενόμενθ τθν ζλλειψθ επενδφςεων ςε τζτοιου είδουσ εξοπλιςμό, με αποτζλεςμα τουσ χειμερινοφσ μινεσ είτε να μθν υπάρχει ελλθνικό ςκόρδο ςτθν αγορά, είτε να είναι διακζςιμο ςε πολφ κακι ποιότθτα. 15

17 16