Διερεύνηση σχέσης µεταξύ Κοινωνικής Στήριξης και Άσκησης ατόµων µε Καρδιακή Ανεπάρκεια

Transcript

1 Διερεύνηση σχέσης µεταξύ Κοινωνικής Στήριξης και Άσκησης ατόµων µε Καρδιακή Ανεπάρκεια Παρασκευή Μαλεκκίδου BSc,MSc Στέλλα Αχιλλέως BSc, MSc Αικατερίνη Λαµπρινού BSc, MSc, PhD

2 Ορισµός «Η Καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) αποτελεί µια νοσογόνο κατάσταση η οποία προκύπτει από οποιαδήποτε δοµική ή λειτουργική διαταραχή του καρδιακού µυός, έχοντας σαν αποτέλεσµα τη µειωµένη ικανότητα της κοιλίας να πληρούται µε αίµα και να το εξωθεί προς την περιφέρεια, για να καλυφτούν έτσι οι µεταβολικές ανάγκες των ιστών, ακόµα και υπό καθεστώς αυξηµένων πιέσεων» (Granger et al., 2006, Roger 2010) ΕΙΣAΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤ Α ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗ

3 Επιδηµιολογία Το 2010, στις ΗΠΑ, είχαν υπολογιστεί περίπου άτοµα µε ΚΑ, νέα διαγνωσµένα περιστατικά και άτοµα µε ΚΑ να παίρνουν εξιτήριο από το νοσοκοµείο 1 στους 9 θανάτους είχε αποδοθεί στην ΚΑ, που θεωρήθηκε η κύρια αιτία σε πάνω από θανάτους (Go et al., 2014) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤ Α ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗ

4 Κοινωνική στήριξη Εννοιολογικό πλαίσιο «Πολυδιάστατη έννοια» «Η Κοινωνική στήριξη (ΚΣ) µπορεί να τοποθετηθεί µέσα σε ένα ευρύ εννοιολογικό δίκτυο που καλύπτει την κοινωνική ένταξη, τα κοινωνικά δίκτυα, τις κοινωνικές σχέσεις και άλλες σχετικές έννοιες που αναφέρονται τόσο και στην κοινωνική συµπεριφορά του ατόµου, όσο και στην αλληλεπίδραση του µε µια οµάδα, κοινότητα ή την κοινωνία» (Fernández Ballesteros 2002) Η ΚΣ σε ασθενείς µε ΚΑ έχει συνδεθεί άρρηκτα µε αποτελέσµατα, όπως η Νοσηλεία (Lorvenmark et al., 2009) Θνησιµότητα (Coyne et al., 2001) Άγχος (Murberg et al., 1998) Κατάθλιψη (Tsuchihashi-Makaya et al,. 2009) Αυτοφροντίδα (Dunbar et al., 2008) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤ Α ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗ

5 Εννοιολογικό πλαίσιο Άσκηση Σύµφωνα µε τις Ευρωπαϊκές και Αµερικάνικες κατευθυντήριες οδηγίες, συστήνεται, η τακτική, µετρίου βαθµού καθηµερινή άσκηση, εφόσον είναι εφικτό, σε όλους τους ασθενείς µε σταθερή χρόνια ΚΑ Δεν υπάρχουν στοιχεία που να περιορίζουν την άσκηση σε συγκεκριµένη υποοµάδα ασθενών (αιτιολογία, ταξινόµηση κατά NYHA ή τη φαρµακευτική αγωγή) Σε ασθενείς µε ΚΑ η άσκηση έχει συνδεθεί µε (Υancy et al., 2013; European Heart Journal 2012) Βελτίωση αυτονόµου νευρικού συστήµατος Βελτίωση αναπνευστικής λειτουργίας (Haykowsky et al., 2012) Αύξηση τόνου του παρασυµπαθητικού (Patet & Zheng 2012) Μείωση δραστηριότητας του συµπαθητικού συστήµατος (Patet & Zheng 2012) Αύξηση µυϊκής ισχύς (Antunes-Correa et al., 2012) Βελτίωση της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας - µειώνοντας παράλληλα το οξειδωτικό stress ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤ Α ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗ

6 Σπουδαιότητα Η θετική επίδραση της ΚΣ µέσω της άσκησης Βελτιώνει την ΠΖ των ασθενών µε ΚΑ Μειώνει το κόστος νοσηλείας στο Σύστηµα Υγείας Μειώνει τις επανεισαγωγές στο νοσοκοµείο Μειώνει την πολυπλοκότητα στις διαδικασίες εφαρµογής Διασαφηνίζοντας τη θεωρία πως όντως µπορεί να υπάρξει όφελος για τους ασθενείς ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤ Α ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗ

7 Εποµένως Λίγες µέχρις στιγµής µελέτες έχουν εξετάσει τη σχέση των πτυχών της ΚΣ και άσκησης σε ασθενείς µε ΚΑ και έχουν τονίσει τις δυνατότητες των υποστηρικτικών κοινωνικών στοιχείων Καµία ανασκόπηση µέχρι στιγµής δεν έχει διερευνήσει το εν λόγω θέµα Περαιτέρω έρευνα, ωστόσο, θα ήταν αναγκαία, προκειµένου να αποκτήσουν µια εικόνα για τη φύση αυτής της ένωσης και να αποκαλύψει τους µηχανισµούς που τη διέπουν Ερευνητικό ερώτηµα Ποία είναι η φύση της σχέσης της ΚΣ σχετιζόµενης µε την υγεία µε την άσκηση ατόµων µε ΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤ Α ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗ

8 Σκοπός Η διερεύνηση της σχέσης της ΚΣ και της άσκησης ατόµων µε ΚΑ διαµέσου Συστηµατικής Ανασκόπησης της βιβλιογραφίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜ

9 Κριτήρια Ένταξης Γλώσσα: Έρευνες γραµµένες και δηµοσιευµένες στην Αγγλική και Ελληνική γλώσσα Περιεχόµενο µελέτης: Επιδηµιολογικές έρευνες που ανέλυαν τη σχέση µεταξύ της ΚΣ και της άσκησης σε άτοµα µε ΚΑ Είδος µελέτης: Πειραµατικές µελέτες και µελέτες παρατήρησης, ανεξαρτήτως σχεδιασµού Δείγµα µελέτης: Μόνο άτοµα µε ΚΑ στην αρχή της µελέτης, >18 χρονών, ανεξαρτήτως φύλου Έκθεση: Η µελέτη ανέλυσε σαν έκθεση την ΚΣ στις διάφορες πτυχές της Έκβαση: Η µελέτη ανέλυσε σαν έκβαση την άσκηση ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣ

10 Κριτήρια αποκλεισµού Γλώσσα: Μελέτες γραµµένες και δηµοσιευµένες σε άλλη γλώσσα εκτός της Αγγλικής και Ελληνικής Περιεχόµενο µελέτης: Επιδηµιολογικές έρευνες που δεν ανέλυαν τη σχέση µεταξύ της ΚΣ και της άσκησης σε άτοµα µε ΚΑ Είδος µελέτης: Πιλοτικές µελέτες, διπλωµατικές εργασίες και αναφορές κλινικών περιστατικών οποιαδήποτε άλλης καρδιολογικής/παθολογικής νόσου εκτός της ΚΑ στην αρχή της µελέτης, <18 χρονών Άλλα κριτήρια: Άρθρα που δεν αξιολογήθηκαν από επιστηµονική επιτροπή Δεν χρησιµοποιήθηκαν χρονικοί περιορισµοί ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

11 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ Μελέτη των τίτλων από τα άρθρα που ανακτήθηκαν από την αναζήτηση και αποµόνωση των σχετικών άρθρων Έλεγχος των περιλήψεων των σχετικών άρθρων για καταλληλότητα µε βάση τα κριτήρια που τέθηκαν Συµβολή τρίτου συγγραφέα για την επίλυση των διαφωνιών Επικοινωνία µε συγγραφείς άρθρων για επεξηγήσεις και διευκρινήσεις Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΛΗΞΕ ΜΕ ΠΛΗΡΗ ΟΜΟΦΩΝΙΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

12 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ / ΠΗΓΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ Από Απρίλιο του 2015 µέχρι Μάιο του 2015 PubMed CINAHL Λέξεις κλειδιά heart failure σε συνδυασµό µε τις λέξεις κλειδιά: «social support» «exercise» Χρήση της υπηρεσίας «related articles» του PubMed Αναζήτηση στη βάση δεδοµένων CINAHL κάτω από τον τίτλο heart failure Διερεύνηση των βιβλιογραφικών παραποµπών των πιο σχετικών δηµοσιεύσεων ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

13 Άρθρα που προέκυψαν από την αναζήτηση στις βάσεις δεδοµένων Pubmed και CINAHL (n=181) Άρθρα που απερρίφθησαν µετά την ανάγνωση ολόκληρου του άρθρου (n=11) Άρθρα σε πλήρη µορφή που αξιολογήθηκαν για επιλογή (n=26) Άρθρα που συµπεριλήφθηκαν στην ανασκόπηση (n=5) Διάγραµµα ροής Άρθρα που απερρίφθησαν µετά την ανάγνωση του τίτλου (n=124) Άρθρα που απερρίφθησαν µετά την ανάγνωση της περίληψης (n=20) Άρθρα που απερρίφθησαν λόγω (n=21): Βιβλιογραφικές ανασκοπήσεις Πιλοτικές µελέτες Διπλωµατικές εργασίες

14 Αποτελέσµατα Περιγραφικά χαρακτηριστικά 3 µελέτες είχαν διεξαχθεί στην Αµερική και 2 µελέτες στην Ευρώπη 2 µελέτες ήταν ποιοτικές και 3 µελέτες ποσοτικές µε συγχρονικό σχεδιασµό Καµιά µελέτη δεν ανέλυε σαν κύριο σκοπό τη διερεύνηση της σχέσης ΚΣ και της άσκησης σε άτοµα µε ΚΑ Το δείγµα ήταν άτοµα >18 χρονών, κυρίως µεσήλικες και ηλικιωµένοι, ανεξαρτήτως φύλου Ο αριθµός του δείγµατος κυµαινόταν από 22 µέχρι 333 άτοµα ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

15 Ερευνητές Χρονολογία Χώρα Albert διεξαγωγής et al., 2015 Η.Π.Α Tierney et al., 2011 HB Δείγµα 48 άτοµα διαγνωσµέν α µε ΚΑ µε σταδιοποίη ση κατά NYHA I-III, άντρες και γυναίκες > 18 χρονών 22 άτοµα διαγνωσµέ να µε ΚΑ µ ε σταδιοποίη ση κατά NYHA I-III, άνδρες και γυναίκες χρονών Σκοπός Στα άτοµα µε ΚΑ, να διερευνήσει: Το παρόν επίπεδο άσκησης Την αντιλαµβανόµενη αξία και νόηµα της άσκησης Αν τα οφέλη, εµπόδια, η εµπιστοσύνη και η ΚΣ από άλλους σχετίζονται µε τη φ υ σ ι κ ή Να διερευνήσει τους εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες α τ ό µ ω ν µ ε Κ Α π ο υ σχετίζονται µε τη φυσική δραστηριότητα Ποιοτικές µελέτες

16 Ερευνητές Χρονολογία Χώρα Albert διεξαγωγής et al., 2015 Η.Π.Α Tierney et al., 2011 HB Ποιοτικές µελέτες Δείγµα Σκοπός Κύρια ευρήµατα 48 άτοµα διαγνωσµέν α µε ΚΑ µε σταδιοποίη ση κατά NYHA I-III, άντρες και γυναίκες > 18 χρονών 22 άτοµα διαγνωσµέ να µε ΚΑ µ ε σταδιοποίη ση κατά NYHA I-III, άνδρες και γυναίκες χρονών Στα άτοµα µε ΚΑ, να Η ΚΣ συµβάλει στην τήρηση της άσκησης διερευνήσει: Τα άτοµα µε ΚΑ αναφέρουν : Το παρόν επίπεδο Λανθασµένες αντιλήψεις και ασάφεια µηνυµάτων άσκησης από τους επαγγελµατίες υγείας για την άσκηση Την αντιλαµβανόµενη Τη λεκτική επικοινωνία χωρίς κίνητρα, να τους δίνει αξία και νόηµα της την αίσθηση µη ουσιαστικής στήριξης για άσκηση άσκησης Την ΚΣ από το σύντροφο, την οικογένεια και τους Αν τα οφέλη, εµπόδια, η εµπιστοσύνη και η ΚΣ από άλλους σχετίζονται µε τη φίλους ως ένα µεσολαβητικό παράγοντα για συµµετοχή στη φυσική δραστηριότητα φ υ σ ι κ ή Να διερευνήσει τους Τα άτοµα µε ΚΑ αναφέρουν : εσωτερικούς και Την ΚΣ να επηρεάζει θετικά την συµµετοχή τους σε εξωτερικούς παράγοντες προγράµµατα άσκησης α τ ό µ ω ν µ ε Κ Α π ο υ Τη συνεχή υποστήριξη να συµβάλει στην διατήρηση σχετίζονται µε τη φυσική δραστηριότητα του προγράµµατος άσκησης στα άτοµα που είδη είναι ενεργά στην άσκηση Την ενθάρρυνση των επαγγελµατιών υγείας να αποτελεί ευεργετικό παράγοντα για προώθηση της άσκησης στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας Την οικογένεια να διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην διατήρηση του προγράµµατος άσκησης στα άτοµα που είναι είδη ενεργά στην άσκηση

17 Αποτελέσµατα ποιοτικών µελετών ΚΣ από οικογένεια και φίλους Η ΚΣ από το σύντροφο, την οικογένεια και τους φίλους αποτελεί ένα µεσολαβητικό παράγοντα για συµµετοχή στη φυσική δραστηριότητα και άσκηση Η συνεχής υποστήριξη συµβάλει στην διατήρηση του προγράµµατος άσκησης στα άτοµα που είδη είναι ενεργά στην άσκηση ΚΣ από επαγγελµατίες υγείας Η ενθάρρυνση των επαγγελµατιών υγείας αποτελεί ευεργετικό παράγοντα για προώθηση της άσκησης στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας (Tierney et al., 2011) Υπάρχει ασυνέχεια και ασάφεια µηνυµάτων από τους επαγγελµατίες υγείας για την άσκηση (Albert et al., 2015) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

18 Ποσοτικές µελέτες Ερευνητές Χρονολογία Χώρα διεξαγωγής Δείγµα Σκοπός Κύρια ευρήµατα Gallagher, Luttik & Jaarsma., 2011 Evangelista, Berg & Dracup., 2001 Η.Π.Α 333 άτοµα διαγνωσµένα µε ΚΑ µε σταδιοποίηση 82 άτοµα διαγνωσµένα µε ΚΑ µε σταδιοποίηση κατά NYHA I-IV, άνδρες και γυναίκες > 18 χρονών Να καθοριστεί ο τύπος και ο αντίκτυπος των διαφόρων επιπέδων ΚΣ στην Να διερευνήσει τη σχέση µεταξύ των παραγόντων συµµόρφωσης (ραντεβού, φάρµακα, διατροφή, άσκηση, διακοπή καπνίσµατος και αλκοόλ), των κοινωνικοδηµογραφικών, ψυχοκοινωνικών παραγόντων και της ΚΣ Άτοµα διαγνωσµένα µε ΚΑ, µε υψηλό επίπεδο ΚΣ ασκούνταν σε συστηµατική βάση, (P < 0,001) συγκρινόµενοι µε Καµία σχέση µεταξύ ΚΣ από οικογένεια, φίλους και επαγγελµατίες υγείας και της άσκησης στα άτοµα µε ΚΑ Oka et al., 1996 Η.Π.Α 43 άτοµα διαγνωσµένα µε ΚΑ µε σταδιοποίηση Να διερευνήσει τη σχέση µεταξύ των προσωπικών χαρακτηριστικών, γνώσεων, Άτοµα διαγνωσµένα µε ΚΑ, παντρεµένα είχαν ψηλότερο σκορ στο δείκτη *DASI, συγκρινόµενα µε άτοµα άγαµα, διαζευγµένα ή χήρα.

19 Μεταβλητές Μελέτες Κοινωνική Στήριξη Άσκηση Gallagher, Luttik & Jaarsma., 2011 Ολλανδία Evangelista, Berg & Dracup., 2001 Η.Π.Α Oka et al., 1996 Η.Π.Α European Heart Failure Self-care Behavior Scale (EHFSBS) - Κλίµακα αξιολόγησης συµπεριφορών αυτοφροντίδας συµπεριλαµβανοµένης και της ΚΣ (στήριξη από σύντροφο, οργανική και συναισθηµατική Perceived Social Support Scale (PSSS) - Κλίµακα αξιολόγησης της αντιλαµβανόµενης ΚΣ από τους σηµαντικούς άλλους και την οικογένεια Καθορίστηκε µε βάση την οικογενειακή κατάσταση (έγγαµος, άγαµος, διαζευγµένος, χήρος) Συνέντευξη µε τη χρήση 2βάθµιας κλίµακας (ναι/όχι) για αξιολόγηση προβληµάτων σχετικά µε τη φυσική δραστηριότητα Ηµι-δοµηµένες συνεντεύξεις πρόσωπο µε πρόσωπο για αξιολόγηση προβληµάτων σχετικά µε τη φυσική δραστηριότητα MOS SF - 36 (Medical Outcomes S t u d y S h o r t F o r m ) - Αξιολόγηση φυσικής και διανοητικής κατάστασης DASI - Αξιολόγηση επιπέδου φυσικής δραστηριότητας και ικανότητας συµµετοχής σε δραστηριότερες

20 Αποτελέσµατα ποσοτικών µελετών Άτοµα διαγνωσµένα µε ΚΑ, µε υψηλό επίπεδο ΚΣ ασκούνταν σε συστηµατική βάση, συγκρινόµενοι µε άτοµα µετρίου ή χαµηλού επιπέδου ΚΣ (Gallagher, Luttik & Jaarsma., 2011 & Oka et al., 1996) Καµία σχέση µεταξύ ΚΣ από οικογένεια, φίλους και επαγγελµατίες υγείας και άσκησης στα άτοµα µε ΚΑ (Evangelista, Berg & Dracup., 2001) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

21 Συµπεράσµατα Η ΚΣ ενδεχοµένως επηρεάζει θετικά την συµµετοχή των ατόµων µε ΚΑ σε προγράµµατα άσκησης και πιθανόν να συµβάλλει και στην διατήρηση της Η στήριξη από τον σύντροφο, την οικογένεια και τους φίλους αποτελεί µεσολαβητικό παράγοντα για συµµετοχή στη φυσική δραστηριότητα και άσκηση Υπάρχουν αντικρουόµενα αποτελέσµατα ως προς το ρόλο του επαγγελµατία υγείας. Αφενός προκύπτει ασυνέχεια και ασάφεια µηνυµάτων για την άσκηση και αφετέρου η ενθάρρυνση των επαγγελµατιών υγείας αποτελεί ευεργετικό παράγοντα για προώθηση της άσκησης στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας Τα υπάρχοντα δεδοµένα ερµηνεύονται σε επίπεδο συσχέτισης και όχι αιτίας-αποτελέσµατος Τα αποτελέσµατα επιτρέπουν να υπάρχει αισιοδοξία ότι η ενίσχυσης της ΚΣ µπορεί να συµβάλει στη διατήρηση της φυσικής δραστηριότητας και άσκησης ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

22 Εισηγήσεις Κλινική πράξη Οι επαγγελµατίες υγείας να επιστρατεύουν όλες τις πιθανές πηγές ΚΣ των ασθενών µε ΚΑ και να δίδουν τεκµηριωµένες πληροφορίες Επιστηµονική τεκµηρίωση Χρειάζεται να γίνει εις βάθος µελέτη της σχέσης ΚΣ και άσκησης µε στόχο την ταυτοποίηση των µηχανισµών που διέπουν αυτή τη σχέση ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

23 Ευχαριστώ για την προσοχή σας