Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙI Διδάσκων: Δρ. Κ. Αραβώσης Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

3 ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΔΙΤ Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ.) είναι μορφές συνεργασίας των Δημοσίων Αρχών με επιχειρήσεις του Ιδιωτικού Τομέα, που αποσκοπούν στην εξασφάλιση του σχεδιασμού, της χρηματοδότησης, της κατασκευής, της διαχείρισης, λειτουργίας ανακαίνισης ή συντήρησης δημοσίων υποδομών αλλά και στην παροχή υπηρεσιών σε διαφόρους τομείς της εθνικής οικονομίας. Αφορούν σε σύνθετα σχήματα συνεργασίας του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα με μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις που κατά τη διεθνή αποδεδειγμένη εμπειρία στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών του κράτους προς τον πολίτη, στην παροχή της τεχνογνωσίας και των μεθόδων του ιδιωτικού τομέα προς τον δημόσιο, στην ενίσχυση παραγωγικών επενδύσεων καθώς και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η επιτυχία των ΣΔΙΤ στη πράξη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πληρότητα του συμβατικού πλαισίου που τις περιβάλλει. Ο Ν. 3389/2005 «Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα», έχει ως στόχο το σαφή προσδιορισμό των κανόνων λειτουργίας του θεσμού, την ενσωμάτωση της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας και την προσαρμογή με το ελληνικό κοινωνικό οικονομικό και αναπτυξιακό περιβάλλον και ψηφίστηκε στο σύνολο του στη Βουλή στις 13 Σεπτεμβρίου 2005.

4 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Η Διυπουργική Επιτροπή Συμπράξεων Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (ΔΕΣΔΙΤ), συλλογικό κυβερνητικό όργανο που χαράσσει και εξειδικεύει την κυβερνητική πολιτική για τη δημιουργία υποδομών και την παροχή υπηρεσιών με τη συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων, ελέγχει την υπαγωγή στο Ν. 3389/2005, συντονίζει και παρακολουθεί τη διαδικασία υλοποίησης των ΣΔΙΤ. Η Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ, που συστήνεται στο Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, με σκοπό τον εντοπισμό των υπηρεσιών και των αναγκαίων υποδομών που μπορούν να υλοποιηθούν μέσω ΣΔΙΤ και να υπαχθούν στις διατάξεις του Νόμου, την προώθηση της ανάπτυξής τους, και τη διευκόλυνση και υποστήριξη των δημόσιων φορέων, στο πλαίσιο των διαδικασιών ανάθεσης για την επιλογή των ιδιωτικών φορέων που θα αναλάβουν την υλοποίησή τους.

5 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΣΔΙΤ Τον Ν. 3299/2004 «Παροχή Κινήτρων Ιδιωτικών Επενδύσεων», ο οποίος λειτουργεί συμπληρωματικά και σε ότι αφορά την χρηματοδότηση ορισμένων επιλέξιμων κατηγοριών επενδύσεων, με συγκεκριμένα γεωγραφικά και λοιπά κριτήρια. Το άρθρο 2 «Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης» του Ν. 3274/2004 για την Τοπική Αυτοδιοίκηση», στο οποίο δίδεται η αρμοδιότητα και η χρηματοδότηση στους ΟΤΑ για την προετοιμασία τους σε ότι αφορά τις προσυμβατικές και γενικότερα τις απαιτούμενες διαδικασίες ωρίμανσης των ΣΔΙΤ.

6 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΣΔΙΤ Τον Ν. 3342/2005 «Βιώσιμη ανάπτυξη και κοινωνική αξιοποίηση των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων», στον οποίο περιλαμβάνονται θεσμικού πλαισίου παρεμβάσεις για την υλοποίηση έργων και την παροχή υπηρεσιών μέσω ΣΔΙΤ. Συμπληρωματικά στα ανωτέρω λειτουργούν ή θα λειτουργήσουν μετά την ολοκλήρωσή τους και: το Εθνικό Κτηματολόγιο, το θεσμικό πλαίσιο με τις αναμενόμενες πολεοδομικές ρυθμίσεις, κλπ.

7 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΔΙΤ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα οι ΣΔΙΤ αφορούν ορισμένα μεγάλα έργα του ΚΠΣ ΙΙ και ΙΙΙ, ενώ στα μικρά και στα μεσαία έργα οι όποιες προσπάθειες αναλήφθηκαν αντιμετώπισαν πολλά και σοβαρά προβλήματα, τα οποία δεν αφορούσαν τόσο την έλλειψη θεσμικού πλαισίου, όσο την ανετοιμότητα κυρίως του Δημόσιου Τομέα που ήταν προσηλωμένος στην επικρατούσα άποψη της εθνικής κοινοτικής χρηματοδότησης των έργων. Η δομή και η διάρθρωση των παραγωγικών μονάδων είναι προσανατολισμένη στην εκτέλεση έργων με εθνική και κοινοτική χρηματοδότηση. Μέχρι σήμερα ο βαθμός προσαρμογής τους στην λογική και την φιλοσοφία μιας ΣΔΙΤ είναι πολύ χαμηλός και απαιτείται χρόνος προσαρμογής.

8 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΔΙΤ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η Ελλάδα είναι η μοναδική ίσως χώρα της ΕΕ που έχει αναπτυξιακό νόμο, γεγονός, το οποίο έχει μεγάλη και καθοριστική σημασία για την εξέλιξη και την κατεύθυνση της αγοράς των ΣΔΙΤ και την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων. Ο ν. 3299/2004 «Παροχή κινήτρων ιδιωτικών επενδύσεων» κινείται προς την σωστή κατεύθυνση και είναι σαφές ότι στις επιλέξιμες κατηγορίες επενδύσεων περιλαμβάνονται μια σειρά από επενδύσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν μέσω ΣΔΙΤ. Ο ν. 3274/2004 για την Τοπική Αυτοδιοίκηση περιέλαβε στο άρθρο 2 το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης «ΘΗΣΕΑΣ». Οι ΣΔΙΤ καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος και δίδουν την αρμοδιότητα στους ΟΤΑ να χρηματοδοτούν προσυμβατικές και συμβατικές διαδικασίες που απαιτούνται για την ωρίμανση και υλοποίηση έργων ΣΔΙΤ.

9 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΔΙΤ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο ν. 3342/2005 για την ανάπτυξη και κοινωνική αξιοποίηση των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων εμπεριέχει ουσιώδεις διατάξεις, οι οποίες προωθούν σε μεγάλο βαθμό την υλοποίηση έργων μέσω Συμπράξεων. Ο Τραπεζικός Τομέας μέχρι σήμερα δεν δείχνει την απαιτούμενη προσαρμογή και είναι επιφυλακτικός στην συμμετοχή του, αντλώντας τα κέρδη του από άλλες τραπεζικές υπηρεσίες (καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια, κ.λ.π.), ωστόσο σταδιακά και αυτός προσαρμόζεται δημιουργώντας νέες υπηρεσίες.

10 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΔΙΤ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Βασικές παράμετροι υλοποίησης των ΣΔΙΤ, όπως το Εθνικό Κτηματολόγιο, οι χρήσεις γης, οι απαλλοτριώσεις, η αρχαιολογία, που εντάσσονται στις προσυμβατικές διαδικασίες ωρίμανσης των έργων αυτών, δεν ακολουθούν με τους ίδιους ρυθμούς την προσαρμογή της εγχώριας αγοράς. Το δεδομένο αυτό, εφόσον δεν επιλυθεί σύντομα πιθανά θα προκαλέσει πλήθος προβλημάτων στις ανωτέρω διαδικασίες και πιθανά θα αποθαρρύνει τον Ιδιωτικό Τομέα. Η δημιουργία της Διυπουργικής Επιτροπής και της Γενικής Γραμματείας ΣΔΙΤ έχει σαν σκοπό την προώθηση έργων ΣΔΙΤ στην εγχώρια αγορά, ωστόσο εισάγει σημαντικές γραφειοκρατικές διαδικασίες οι οποίες ενδεχόμενα και εφόσον δεν υπάρξει αποκέντρωση θα αποθαρρύνουν επενδυτές και ιδιωτικά κεφάλαια. Επιπροσθέτως, η δημιουργία νέων Φορέων δίνει την αίσθηση στο επιχειρηματικό περιβάλλον της ενεργούς συμμετοχής του Δημόσιου Τομέα, γεγονός το οποίο λειτουργεί ανασταλτικά στην δημιουργία κατάλληλων συνθηκών στην αγορά.

11 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1 Ανταποδοτικά έργα ή έργα ευρύτερου κοινωνικού χαρακτήρα, τα οποία αφορούν την εξαρχής κατασκευή, ή την ολοκλήρωση, ή την διαχείριση και εκμετάλλευση βασικών υποδομών (υδρεύσεις, αποχετεύσεις, βιολογικοί καθαρισμοί, ταφή και επεξεργασία απορριμμάτων, αναπλάσεις αστικών συγκροτημάτων - πλατειών - πάρκων, κ.λ,π). Τα έργα αυτά παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση άμεσης υλοποίησης, ωστόσο υπάρχει και μια σειρά παραγόντων που λειτουργούν ανασταλτικά σε αυτό, όπως η έλλειψη ώριμων μελετών, διάφορα προβλήματα πολεοδομίας - χωροθετήσεων, η κρίσιμη παράμετρος της κοινωνικής αποδοχής και η πολιτική αβεβαιότητα που έχει να κάνει με το καθεστώς της εκλογής των τοπικών δημάρχων, κ.λ.π.

12 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Στην Κατηγορία 1 ανήκουν τα παρακάτω έργα: Έργα στον τομέα Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Έργα στον τομέα Στέγασης Φορέων του Δημόσιου Έργα στον τομέα του Περιβάλλοντος

13 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2 Έργα αναπτυξιακά ή προστιθέμενης αξίας, τα οποία αφορούν σε μεγάλο βαθμό την εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας του Δημόσιου και του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα, καθώς και επιχειρηματικές δραστηριότητες που αφορούν το περιβάλλον και την διαχείριση του. Τα έργα αυτά παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές, σε σχέση με τα προαναφερόμενα, ωστόσο και σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει μια σειρά παραμέτρων που θα πρέπει να επιλυθούν, όπως ο αρχικός σχεδιασμός και η ωριμότητα υλοποίησης ΣΔΙΤ τέτοιας μορφής, το ιδιοκτησιακό καθεστώς των προς εκμετάλλευση ακινήτων, η κοινωνική αποδοχή έργων ΣΔΙΤ με διάρκεια ετών, η συμμετοχή των ΟΤΑ στους νέους Φορείς που θα δημιουργηθούν και αφορά την συμμετοχή του ελληνικού Δημόσιου (είναι γνωστό το ότι οι δημοτικές και οι διαδημοτικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πολλά και σοβαρά χρηματοδοτικά προβλήματα και η μορφή της δομής και της οργάνωσης τους είναι σε πολλές περιπτώσεις προβληματική).

14 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Στην Κατηγορία 2 ανήκουν τα παρακάτω έργα: Η κατασκευή - εκμετάλλευση τουριστικών συγκροτημάτων με παρελκόμενες δραστηριότητες Η τουριστική αξιοποίηση των θαλάσσιων υποδομών Η κατασκευή και εκμετάλλευση χιονοδρομικών κέντρων και ενίσχυσης των υποδομών χειμερινού τουρισμού Οι υφιστάμενοι ή και οι νέοι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), με ανάπτυξη δραστηριοτήτων επεξεργασίας απορριμμάτων και δημιουργίας μονάδων παραγωγής ενέργειας Η κατασκευή και εκμετάλλευση χώρων υπόγειας στάθμευσης οχημάτων

15 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Η κατασκευή και εκμετάλλευση χώρων στέγασης ηλικιωμένων ή και άλλων πληθυσμιακών ομάδων Οικιστική ανάπτυξη, ιδίως δευτερεύουσας κατοικίας, σε μεγάλες εκτάσεις με ανάπτυξη ψυχαγωγικών και αθλητικών εγκαταστάσεων (π.χ. γκολφ) Οι παραχωρήσεις διατηρητέων κτιρίων για ανάπτυξη τουριστικών εμπορικών δραστηριοτήτων (αγορές, χώροι αναψυχής, καταστήματα, κ.λ.π.) Η κατασκευή τοπικών ή υπερτοπικών κέντρων και γενικότερα κτιρίων και συγκροτημάτων για επαγγελματικές χρήσεις Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί και Αιολικά Πάρκα Αξιοποίηση Ιαματικών Πηγών και γενικότερα προώθηση του Ιαματικού Τουρισμού

16 ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Η υλοποίηση ενός έργου ΣΔΙΤ προϋποθέτει την σε πρώτο επίπεδο υλοποίηση δυο φάσεων και ειδικότερα: την Προσυμβατική Διαδικασία (ΦΑΣΗ Α) και την Συμβατική Διαδικασία (ΦΑΣΗ Β) Κάθε Φάση και τα ενδιάμεσα Στάδια αποτελούν ενδεικτικό περίγραμμα, το οποίο μπορεί να μεταβάλλεται αναλόγως του βαθμού δυσκολίας κάθε έργου και των όποιων ιδιαιτεροτήτων αυτό παρουσιάζει. Ωστόσο, και σε γενικές γραμμές, η μεθοδολογική προσέγγιση κάθε έργου ΣΔΙΤ θα πρέπει κατ" ελάχιστο να περιλαμβάνει τα παρακάτω αναφερόμενα.

17 ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Η Προσυμβατική Διαδικασία (ΦΑΣΗ Α) έχει επιμέρους Στάδια τα οποία στοχεύουν στην μέγιστη δυνατή προετοιμασία του ΚτΕ (Κύριος του Έργου), ώστε ο βαθμός ωριμότητας ενός έργου ΣΔΙΤ να είναι ικανοποιητικός και να παρέχονται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις να αναδειχθεί ανάδοχος κατά την υλοποίηση της Φάσης Β. Οι υπηρεσίες αυτές είναι εξαιρετικά κρίσιμες για ένα έργο ΣΔΙΤ, γιατί στην ουσία θα καθορίσουν την βιωσιμότητα και την εξέλιξη του. Αναλυτικότερα τα επιμέρους Στάδια της φάσης αυτής έχουν ως εξής : 1. Προσδιορισμός ακινήτων που θα διατεθούν για την επένδυση και έλεγχος ιδιοκτησιακού καθεστώτος τους. Είναι προφανές ότι η ιδιοκτησία ενός ακινήτου και ο εντοπισμός σχετικών προβλημάτων σε αυτό (ενστάσεις, ασφαλιστικά μέτρα, περιορισμός χρήσεων, κ.λ.π), αποτελεί κομβικό σημείο έναρξης και των λοιπών προσυμβατικών εργασιών.

18 ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ 2. Προκαταρκτικές συζητήσεις, συνοπτική περιγραφή προτεινόμενων ΣΔΙΤ και δημιουργία αντίστοιχων φακέλων (ιδιοκτησιακά στοιχεία και λοιπά πολεοδομικά χαρακτηριστικά, τυχόν αποφάσεις Δ.Σ. για ΣΔΙΤ, τυχόν προκαταρκτικές ή τελικές μελέτες για τα έργα αυτά, διαγωνισμοί άγονοι ή άκυροι στο παρελθόν). Η συγκέντρωση αυτών των στοιχείων με την μορφή συνοπτικού ιστορικού, θα δώσει και μια αρχική τεχνική εκτίμηση των προτεινόμενων έργων, ώστε αυτή να χρησιμοποιηθεί κατά την προσέγγιση του κόστους κατασκευής, το οποίο και αποτελεί κομβικό σημείο αρχικής προσέγγισης. Στο σημείο αυτό αναφέρεται ότι το Στάδιο 1 εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου απαιτείται η εκχώρηση ενός ακινήτου και κατά συνέπεια η Σύμπραξη έχει δυνατότητα να ολοκληρώσει την Φάση Α «Προσυμβατική Διαδικασία» εφόσον έχει περαιωθεί το Στάδιο 1, της Φάσης Α. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η Φάση Α ξεκινά από το Στάδιο 2, έχει μερική εφαρμογή το Στάδιο 3, και τα Στάδια 4, 5 και 6 ισχύουν όπως αναφέρονται.

19 ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ 3.Προσδιορισμός χωροθετήσεων, περιβαλλοντικών εγκρίσεων, λοιπών προαπαιτούμενων διαδικασιών και έλεγχος για την ολοκλήρωση τους. Και αυτή η περίπτωση χαρακτηρίζει τον βαθμό ωριμότητας κάθε έργου που χαρακτηρίζεται ΣΔΙΤ, αφού οι ανωτέρω προεργασίες απαιτούν χρόνο και συνήθως έχουν γραφειοκρατικά προβλήματα. Σε περίπτωση που έχουν δρομολογηθεί ή είναι ξεκάθαρες οι χρήσεις ενός ακινήτου, τότε σε συνδυασμό με τα ανωτέρω παρατιθέμενα, τα έργα αυτά θα έχουν ικανοποιητικό βαθμό ωριμότητας. Η διαδικασία αυτή θα βαθμονομήσει τις ανωτέρω περιγραφόμενες περιπτώσεις και θα βοηθήσει στο να έχει στη διάθεση του ο ΚτΕ συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. 4. Διερεύνηση κοινωνικής αποδοχής έργου και έλεγχος διαδικασιών που έχουν ακολουθηθεί (αποφάσεις αρμοδίων οργάνων, εποπτευόντων Φορέων, κ.λ.π.). Στην περίπτωση αυτή ζητούμενο είναι η ευρύτερη δυνατή κοινωνική αποδοχή ενός έργου από τις τοπικές κοινωνίες και αυτό αποτυπώνεται από το αν ένα έργο έχει γίνει γνωστό από σχετικές μελέτες και προσπάθειες ένταξης του σε ΚΠΣ ή αποτελεί δέσμευση ενός Δημάρχου ή επικεφαλή Οργανισμού ή αποτελεί επιθυμία μιας κοινωνικής ομάδας, ή προσδίδει πολιτιστικά και λοιπά κοινωνικά οφέλη (θέσεις εργασίας, ευμάρεια, κ.λ.π).

20 ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ 5. Προσδιορισμός, ενδεικτικά και για κάθε έργο ΣΔΙΤ, ενός χρηματοοικονομικού μοντέλου, στο οποίο προσδιορίζονται σε πρώτη φάση τα αναμενόμενα έσοδα του έργου, σε συνδυασμό με μια αρχική προσέγγιση προϋπολογισμών κόστους κατασκευής και εκμετάλλευσης. Ταυτόχρονα προσδιορίζονται πιθανές χρηματοδοτήσεις (ν. 3299/2004 ή άλλες χρηματοδοτήσεις) από εθνικούς ή κοινοτικούς πόρους. Το χρηματοοικονομικό μοντέλο, σε συνδυασμό με την ενδεικτική προσέγγιση του κόστους κατασκευής θα δώσει την δυνατότητα στον ΚτΕ να μπορεί να αξιολογήσει τη βιωσιμότητα κάθε έργου και να καταρτίσει σε πρώτη φάση το μεθοδολογικό εργαλείο αξιολόγησης των προσφορών που θα υποβληθούν στην διαγωνιστική διαδικασία. 6. Ενδεικτική μελέτη βιωσιμότητας με βάση το ανωτέρω στάδιο, η οποία θα δώσει στον ΚτΕ την δυνατότητα εκτίμησης ενδείξεων χρηματοδότησης του έργου. Και η εργασία αυτή θα χρησιμοποιηθεί για την κατάρτιση του μοντέλου αξιολόγησης των τεχνικών και οικονομικών προσφορών που θα δώσουν οι υποψήφιοι ανάδοχοι.

21 ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Η Συμβατική Διαδικασία (ΦΑΣΗ Β), η οποία ξεκινά μετά την ολοκλήρωση της ΦΑΣΗΣ Α, έχει επιμέρους στάδια, τα οποία στοχεύουν στην μέγιστη δυνατή προετοιμασία του ΚτΕ, ώστε να ολοκληρωθούν απρόσκοπτα οι επιλεχθείσες διαγωνιστικές διαδικασίες και να κηρυχθεί ανάδοχος σε μια ΣΔΙΤ. Αναλυτικότερα τα επιμέρους στάδια της φάσης αυτής έχουν ως εξής: 1. Μελέτη νομικού πλαισίου Δημόσιου Φορέα και επιλογή της κατάλληλης μεθόδου ΣΔΙΤ - διαγωνιστικής διαδικασίας (Ανοιχτή, Κλειστή Διαδικασία, Ανταγωνιστικός Διάλογος, Διαδικασία Διαπραγμάτευσης). Το Στάδιο αυτό έχει κομβική σημασία, αφού η διαγωνιστική διαδικασία που επιλέγεται πρέπει να ενσωματώνει τις ιδιαιτερότητες κάθε Δημόσιου Φορέα, να είναι αδιάβλητη και να μην αφήνει περιθώρια ακυρωσιμότητας.

22 ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ 2. Κατάρτιση Τευχών Διαγωνισμού, τα οποία θα βασιστούν στο νομικό πλαίσιο και θα καθορίσουν τις συνθήκες της διαγωνιστικής διαδικασίας για την κήρυξη του Αναδόχου. 3. Τεχνική, οικονομική, νομική υποστήριξη, αξιολόγηση προσφορών στο στάδιο των ενστάσεων, κ.λ.π, για λογαριασμό του ΚτΕ. Η διαδικασία αυτή θα υποστηρίξει τον διαγωνισμό και θα διευκολύνει την ταχύτητα περαίωσης της όλης διαδικασίας, ώστε να επιταχυνθεί και η έναρξη της διαδικασίας παραχώρησης. 4. Κατάρτιση συμβάσεων και έλεγχος νομιμότητας, ώστε να καλυφθεί σε κάθε περίπτωση ο ΚτΕ και να μην υπάρχουν «γκρίζα» σημεία κατά την υλοποίηση του έργου. 5. Παρακολούθηση υλοποίησης με βάση τις συμβατικές υποχρεώσεις που έχουν συμφωνηθεί.

23 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ Στο πλαίσιο των Διαδικασιών Ανάθεσης και των σχέσεων του Δημόσιου Φορέα που ενεργεί ως Αναθέτουσα Αρχή με τους Υποψηφίους ή Προσφέροντας καθώς και με κάθε τρίτο εμπλεκόμενο πρόσωπο, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση η τήρηση των παρακάτω βασικών αρχών, ανεξαρτήτως του είδους της Σύμβασης της οποίας επιδιώκεται η σύναψη. Αυτές είναι οι κάτωθι: 1. Ίση μεταχείριση, δηλαδή αποφυγή οποιασδήποτε διάκρισης με βάση την ιθαγένεια ή οποιοδήποτε άλλο κριτήριο που δεν δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους. Στα περιεχόμενα της αρχής αυτής υπάγεται όχι μόνο ο καθορισμός όρων πρόσβασης σε μια οικονομική δραστηριότητα χωρίς διακρίσεις, αλλά και η εξασφάλιση της άσκησης αυτής της δραστηριότητας με μέριμνα του δημόσιου τομέα, καθώς και η λήψη από τις δημόσιες αρχές όλων των μέτρων που είναι σε θέση να εξασφαλίσουν την άσκηση της.

24 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ 2. Διαφάνεια, δηλαδή η δημοσιοποίηση της πρόθεσης της Αναθέτουσας Αρχής να προβεί στη σύναψη Σύμβασης Έργου ή Υπηρεσιών ή Μικτής Σύμβασης, ώστε να εξασφαλίζεται η δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού χωρίς στρεβλώσεις. 3. Αναλογικότητα, δηλαδή ότι κάθε μέτρο που επιλέγεται από την Αναθέτουσα Αρχή πρέπει να είναι αναγκαίο και πρόσφορο για την επίτευξη του στόχου, στον οποίο αποβλέπει, και να προκαλεί τα λιγότερα δυνατά προβλήματα στην άσκηση μιας οικονομικής δραστηριότητας. Ειδικά στις Διαδικασίες Ανάθεσης δεν επιτρέπεται να απαιτούνται τεχνικές, επαγγελματικές ή χρηματοοικονομικές ικανότητες δυσανάλογες και υπερβολικές σε σχέση με το αντικείμενο της σχετικής Σύμβασης Έργου ή Υπηρεσιών ή της Μικτής Σύμβασης.

25 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ 4. Αμοιβαία αναγνώριση, δηλαδή ότι η Αναθέτουσα Αρχή υποχρεούται να δεχθεί τις τεχνικές προδιαγραφές, τους ελέγχους καθώς επίσης τους τίτλους, τα πιστοποιητικά και τα προσόντα που απαιτούνται σε άλλο κράτος - μέλος της Ε.Ε, στο μέτρο που αναγνωρίζονται ως ισοδύναμα με εκείνα τα οποία απαιτούνται στην Ελλάδα. 5. Προστασία δημόσιου συμφέροντος, δηλαδή ότι κατά τη λήψη της απόφασης για την ανάθεση Σύμβασης Έργου ή Υπηρεσιών ή Μικτής Σύμβασης λαμβάνονται υπόψη: οι χρηματοδοτικές ανάγκες, η κατά το δυνατό ελαχιστοποίηση της οικονομικής επιβάρυνσης ή συμβολής της Αναθέτουσας Αρχής, οι ανάγκες χρηστών για βελτιωμένες υπηρεσίες και η ανάγκη χρήσης εξειδικευμένης τεχνογνωσίας.

26 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ 6. Προστασία δικαιωμάτων ιδιωτών, δηλαδή ότι οι αποφάσεις, θετικές, αρνητικές ή απορριπτικές, πρέπει να είναι αιτιολογημένες και να μπορούν να αποτελούν αντικείμενο ένδικης προστασίας των Ιδιωτικών Φορέων και των ιδιωτών. Στην έννοια αυτή περιλαμβάνεται και η προσωρινή ένδικη προστασία. 7. Αρχή ελεύθερου ανταγωνισμού, δηλαδή η διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής συμμετοχής Υποψηφίων που είναι ικανοί να εκτελέσουν τα έργα ή να παράσχουν τις υπηρεσίες που επιθυμεί η Αναθέτουσα Αρχή, η διεξαγωγή διαγωνισμού με ίσους όρους και αντικειμενικά κριτήρια και η αποτροπή δημιουργίας μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών καταστάσεων ή στρεβλώσεων. 8. Αρχή προστασίας περιβάλλοντος και βιώσιμος - αειφόρου ανάπτυξης, δηλαδή ότι κατά τον προγραμματισμό και την εκτέλεση των Συμβάσεων Έργου ή Υπηρεσιών ή και των Μικτών Συμβάσεων, λαμβάνεται υπόψη ότι το φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον συνιστά αγαθό που προστατεύεται αυτοτελώς, για να εξασφαλισθεί η οικολογική ισορροπία και να διαφυλαχθούν οι φυσικοί πόροι για τις επόμενες γενιές.

27 ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΔΙΤ Σύμφωνα με τις ισχύουσες κοινοτικές διατάξεις, οι ΣΔΙΤ διακρίνονται στις κάτωθι βασικές υποκατηγορίες: A. ΣΔΙΤ καθαρά συμβατικού τύπου, στις οποίες η σύμπραξη μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα βασίζεται σε αποκλειστικά συμβατικούς δεσμούς, και B. ΣΔΙΤ θεσμοθετημένου τύπου, στις οποίες υπάρχει συνεργασία μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός άλλου Φορέα ή εισόδου του ιδιώτη σε έναν υπάρχοντα Φορέα.

28 ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΔΙΤ A. Οι ΣΔΙΤ καθαρά συμβατικού τύπου αφορούν συμπράξεις που βασίζονται σε αποκλειστικά συμβατικούς δεσμούς μεταξύ του Δημόσιου και του Ιδιωτικού τομέα. Καλύπτουν ρυθμίσεις με τις οποίες ανατίθενται ένα ή περισσότερα καθήκοντα μικρότερης ή μεγαλύτερης σπουδαιότητας στον Ιδιωτικό Τομέα, καθήκοντα στα οποία είναι δυνατόν να περιλαμβάνονται ο σχεδιασμός, η χρηματοδότηση, η υλοποίηση, η ανακαίνιση ή η εκμετάλλευση ενός έργου ή ακόμα και μιας υπηρεσίας. Στο πλαίσιο αυτό, ένα από τα πιο γνωστά μοντέλα, το οποίο συχνά ονομάζεται "Μοντέλο Παραχώρησης" (υπενθυμίζεται ότι ο χαρακτηρισμός που δίνεται από το εθνικό δίκαιο ή από τα μέρη δεν επηρεάζει το νομικό χαρακτηρισμό των συμβάσεων αυτών για τους σκοπούς της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου για τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης) χαρακτηρίζεται από την άμεση σχέση που υπάρχει μεταξύ του εταίρου του Ιδιωτικού Τομέα και του τελικού χρήστη. Αναλυτικότερα, ο Ιδιωτικός Τομέας παρέχει μια συγκεκριμένη και σαφώς προσδιορισμένη υπηρεσία στο κοινό, αλλά υπό τον έλεγχο του Δημόσιου Τομέα, Χαρακτηρίζεται επίσης από τον τρόπο αμοιβής του αντισυμβαλλομένου (παραχωρησιούχου), που αποτελείται από τέλη που επιβάλλονται στους χρήστες της υπηρεσίας και συμπληρώνεται, ανάλογα με τον τύπο της εφαρμοζόμενης ΣΔΙΤ, από επιδοτήσεις εκ μέρους των Δημόσιων αρχών.

29 ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΔΙΤ B. Οι ΣΔΙΤ θεσμοθετημένου τύπου συνεπάγονται τη δημιουργία ενός Φορέα, ο οποίος ελέγχεται από κοινού από τον Δημόσιο Τομέα και τον Ιδιωτικό Τομέα (χρησιμοποιούνται διάφορες ορολογίες και σχήματα όπως για παράδειγμα το Kooperationsmodell, η PPP associatif, οι joints ventures). Αποστολή του κοινού Φορέα είναι να μεριμνά -για την εκτέλεση ενός έργου ή την παροχή μιας υπηρεσίας προς όφελος του κοινού. Στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), οι δημόσιες αρχές προσφεύγουν σε δομές αυτού του είδους, ιδίως για την διαχείριση δημόσιων υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο (π.χ. για υπηρεσίες ύδρευσης ή τις υπηρεσίες αποκομιδής απορριμμάτων). Είναι προφανές ότι σε τέτοιες μορφές συμπράξεων η συμμετοχή του δημόσιου τομέα στο επιχειρηματικό σχήμα είναι επιβεβλημένη και για λόγους κοινωνικής αποδοχής.

30 ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΔΙΤ Η άμεση συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών, στα πλαίσια ενός Φορέα που έχει νομική προσωπικότητα, επιτρέπει στον Δημόσιο Τομέα να διατηρήσει ένα σχετικά υψηλό επίπεδο ελέγχου των εργασιών, το οποίο μπορεί να προσαρμόζεται κατά διαστήματα ανάλογα με τις περιστάσεις, μέσω της παρουσίας του στη μετοχική ομάδα και τα διοικητικά όργανα του. Δίνει επίσης την δυνατότητα στον Φορέα να αναπτύξει τη δική του εμπειρία όσον αφορά την εκμετάλλευση της σχετικής υπηρεσίας, υποστηριζόμενος συγχρόνως από έναν εταίρο του ιδιωτικού τομέα. Η σύσταση ΣΔΙΤ θεσμοθετημένου τύπου μπορεί να γίνει: με την δημιουργία ενός Φορέα που ελέγχεται από κοινού από το Δημόσιο και τον Ιδιωτικό Τομέα, και με την απόκτηση του ελέγχου μιας υπάρχουσας δημόσιας επιχείρησης από τον Ιδιωτικό Τομέα.

31 ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ 1. Κλασικοί Μέθοδοι Χρηματοδότησης (Conventional procurement): Είναι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για δημόσιες υποδομές ή υπηρεσίες. Το παραδοσιακό ελληνικό σύστημα χρηματοδότησης δημόσιων έργων βασιζόταν κυρίως σε εθνικούς πόρους (φόροι, έσοδα από εξαγωγές κ.λ.π.), τα οποία συμπληρώνονταν με δάνεια από την Ε.Ε, από ελληνικές η ξένες εμπορικές τράπεζες. Τελευταία, ο Δημόσιος Τομέας έχει αρχίσει και αντιλαμβάνεται το υψηλό κόστος και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κατά την διαχείριση και συντήρηση των έργων υποδομής (δρόμων, κτιρίων κ.λ.π.) και καταφεύγει σε διάφορα είδη συμβολαίων διαχείρισης - συντήρησης για να βελτιώσει την αποδοτικότητα (efficiency) σε αυτόν τον τομέα. Οι κύριες επιλογές είναι οι ακόλουθες: Συμβόλαια διαχείρισης και συντήρησης (Management & Maintenance Contracts) Ποσοτικά βασισμένα συμβόλαια συντήρησης (Quality Based Maintenance Contracts)

32 ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ 2. Συμβάσεις συντήρησης βάσει απόδοσης (Performance based maintenance contacts): Προέρχονται από τον προηγούμενο τύπο συμβολαίου με μετατόπιση των ευθυνών από τη διοίκηση (δραστηριότητες πόροι συντήρησης), σε ορισμένους όρους απόδοσης που εκτιμούνται από τους χρήστες της υποδομής. Χαρακτηριστικά αφήνουν τον ανάδοχο (contractor) με περισσότερη αυτονομία στο σχέδιο και στην οργάνωση των εργασιών. Η ανταμοιβή είναι βασισμένη σε μια προκαθορισμένη αμοιβή (fee), η οποία αναφέρεται στο συμβόλαιο και συνδέεται άμεσα με τους δείκτες απόδοσης.

33 ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ 3. Συμβάσεις διαχείρισης (Management Contracts): Η σύμβαση αυτή περιγράφει μια ρύθμιση (arrangement) στην οποία διάφοροι τύποι στόχων (tasks) περνούν στον ανάδοχο, ενώ συνήθως εκτελούνταν από κάποια δημόσια αρχή, σχετική με την οργάνωση της διαδικασίας συντήρησης των υποδομών. Συνήθως οι απαιτήσεις ως προς τον Ιδιώτη, είναι να ανταποκριθεί στις καθημερινές απαιτήσεις συντήρησης των υποδομών (εργολαβία) εξ ονόματος του δημόσιου τομέα. Αυτού του είδους οι συμβάσεις μπορούν επίσης (ή μόνο) να εστιάσουν στην διαχείριση λειτουργίας (operation management). Σε αυτήν την περίπτωση οι στόχοι που αναθέτονται στον Ιδιώτη (π.χ. σε ένα δρόμο) είναι η μέτρηση και ο υπολογισμός της κυκλοφορίας, η παροχή πληροφοριών, η διαχείριση της κυκλοφορίας, η είσπραξη των διοδίων και η συντήρηση του τμήματος του οδικού δικτύου.

34 ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Παραχωρήσεις (Concessions): Είναι η συμφωνία (συμβόλαιο) στην οποία ένας Δημόσιος Φορέας, που είναι και ιδιοκτήτης της υποδομής, παραχωρεί στον ιδιωτικό Φορέα (concessionaire) την ευθύνη για την παροχή και την συντήρηση ενός συγκεκριμένου επιπέδου υπηρεσιών προς τους χρήστες της υποδομής, με αντάλλαγμα το δικαίωμα να συλλέξει εισόδημα (revenues) από τους χρήστες. Οι παραχωρήσεις μπορούν να πάρουν τις ακόλουθες μορφές : Παραχωρήσεις λειτουργίας - συντήρησης (Operational and maintenance concessions) Πρωτοβουλία Ιδιωτικής Χρηματοδότησης-ΡFΙ (Private Finance Initiative)

35 ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΔΙΤ Οι μέθοδοι Β.Ο.Τ. (Build / Operate / Transfer) B.O.O.T. (Build / Own / Operate / Transfer) Η μέθοδος D.B.F.O. (Design / Build / Finance / Operate) Η μέθοδος Β.Ο.Ο. (Build / Own / Operate) Η μέθοδος Β.Τ.Ο. (Build / Transfer / Operate) Η μέθοδος Β.Ο.L.Τ. (Build / Own / Lease / Transfer) Η μέθοδος Β.Β.Ο. (Buy / Build / Operate) Η μέθοδος L.R.O. (Lease / Rehabilitate / Operate) Ιδιωτικοποίηση (Privatization) ή Μερική Ιδιωτικοποίηση (Partial Privatization)

36 ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Η επιλογή κατάλληλης διαγωνιστικής διαδικασίας έχει άμεση συνάρτηση με την Προσυμβατική Διαδικασία, που αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο και το Χρηματοοικονομικό Μοντέλο που έχει καταρτιστεί. Αναλυτικότερα, η δυνατότητα της Αναθέτουσας Αρχής για επιλογή διαγωνιστικής διαδικασίας στις Συμπράξεις προσδιορίζεται ως εξής: 1. Ανοικτές - Κλειστές διαδικασίες: Για την ανάθεση και σύναψη Μικτών Συμβάσεων, Συμβάσεων Έργου και Συμβάσεων Υπηρεσιών, οι Αναθέτουσες Αρχές εφαρμόζουν, είτε Διαδικασίες Ανοικτού Τύπου, είτε Διαδικασίες Κλειστού Τύπου. 2. Διαδικασία Ανταγωνιστικού Διαλόγου: Υπό συγκεκριμένους όρους, οι Αναθέτουσες Αρχές μπορούν να συνάπτουν Μικτές Συμβάσεις, Συμβάσεις Έργου και Συμβάσεις Υπηρεσιών ακολουθώντας Διαδικασίες Ανταγωνιστικού Διαλόγου. 3. Διαδικασία Διαπραγμάτευσης: Υπό συγκεκριμένους όρους, οι Αναθέτουσες Αρχές μπορούν να συνάπτουν Συμβάσεις Έργου και Συμβάσεις Υπηρεσιών ακολουθώντας Διαδικασίες Διαπραγμάτευσης.

37 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΤΕΥΧΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ «Αναθέτουσα Αρχή» είναι ο Δημόσιος Φορέας, ο οποίος προκηρύσσει διαγωνισμό για την επιλογή Ιδιωτικού Φορέα με τον οποίο θα συνάψει Σύμβαση Σύμπραξης για την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών. «Διαδικασίες Ανάθεσης» είναι οι διαδικασίες που ακολουθούνται από τις Αναθέτουσες Αρχές για την επιλογή Ιδιωτικού Φορέα ο οποίος θα αναλάβει την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών με Σύμβαση Σύμπραξης Έργου ή Υπηρεσιών. Οι Διαδικασίες Ανάθεσης περιλαμβάνουν τη Διαδικασία Ανοικτού Τύπου, Κλειστού Τύπου, Ανταγωνιστικού Διαλόγου και Διαπραγμάτευσης.

38 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΤΕΥΧΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ «Διαδικασίες Ανοικτού Τύπου» είναι οι διαδικασίες στο πλαίσιο των οποίων κάθε ενδιαφερόμενος Ιδιωτικός Φορέας μπορεί να υποβάλει Προσφορά, εφόσον συγκεντρώνει τα προσόντα και τις ικανότητες που προβλέπει η Προκήρυξη. «Διαδικασίες Κλειστού Τύπου» είναι οι διαδικασίες στις οποίες κάθε Ιδιωτικός Φορέας μπορεί να ζητήσει να συμμετάσχει, προσφορά όμως μπορούν να υποβάλλουν μόνο εκείνοι οι Ιδιωτικοί Φορείς που έχουν προσκληθεί από την Αναθέτουσα Αρχή. «Διαδικασίες Ανταγωνιστικού Διαλόγου» είναι οι διαδικασίες στις οποίες κάθε Ιδιωτικός Φορέας μπορεί να ζητήσει να συμμετάσχει, η Αναθέτουσα Αρχή διεξάγει διάλογο με τους υποψηφίους που έχουν επιλεγεί για να εντοπίσει την προσφορότερη ή τις προσφορότερες λύσεις για την ικανοποίηση των αναγκών της και οι υποψήφιοι καλούνται να υποβάλλουν προσφορά με βάση τις λύσεις που κρίθηκαν προσφορότερες.

39 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΤΕΥΧΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ «Διαδικασίες Διαπραγμάτευσης» είναι οι διαδικασίες στις οποίες οι Αναθέτουσες Αρχές διαβουλεύονται με τους Ιδιωτικούς Φορείς της επιλογής τους και διαπραγματεύονται απευθείας τους όρους των Συμβάσεων που θα συναφθούν με ένας ή περισσότερους από αυτούς. «Έργο» είναι το αποτέλεσμα ενός συνόλου οικοδομικών εργασιών ή εργασιών πολιτικού μηχανικού που προορίζεται να πληροί αυτό καθαυτό μια οικονομική ή τεχνική λειτουργία. «Ιδιαίτερα Πολύπλοκη Σύμβαση» είναι κάθε σύμβαση της οποίας οι βασικές παράμετροι (τεχνικές, χρηματοοικονομικές, λειτουργικές, νομικές και άλλες) δεν μπορούν αντικειμενικά να προσδιορισθούν εξαρχής από την Αναθέτουσα Αρχή.

40 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΤΕΥΧΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ «Μικτή Σύμβαση» είναι κάθε σύμβαση της οποίας το αντικείμενο δεν αφορά αποκλειστικά την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών αλλά περιλαμβάνει στοιχεία και από τις δύο προαναφερόμενες δραστηριότητες. «Προκήρυξη» ή «Προκήρυξη Διαγωνισμού» είναι το έγγραφο με το οποίο η Αναθέτουσα Αρχή: Καθορίζει τη μορφή και τα επί μέρους στάδια της Διαδικασίας Ανάθεσης, περιγράφει το αντικείμενο της σύμβασης που προτίθεται να αναθέσει και, ενδεχομένως, συγκεκριμένους ουσιώδεις όρους αυτής, περιγράφει το εκτιμώμενο συμβατικό αντάλλαγμα ή το εκτιμώμενο αντίτιμο παροχής υπηρεσιών εφόσον είναι αντικειμενικά δυνατός ο προσδιορισμός τους, αναφέρει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Αναθέτουσας Αρχής και τις τυχόν ειδικές ρυθμίσεις και δικαιώματα των οποίων μπορεί να κάνει χρήση, όπως δικαίωμα περιορισμού Υποψηφίων, δικαίωμα να ζητά διευκρινίσεις και συμπληρώσεις, αναφέρει τις εφαρμοστέες στη Διαδικασία Ανάθεσης νομοθετικές διατάξεις, καθορίζει τα προσόντα και τις ικανότητες που πρέπει να συγκεντρώνουν οι Υποψήφιοι και προσδιορίζει τους άλλους λοιπούς όρους που θα ισχύσουν κατά τη Διαδικασία Ανάθεσης καθώς και τα παραρτήματα αυτού.

41 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΤΕΥΧΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ «Προσφέρων» είναι κάθε Ιδιωτικός Φορέας που έχει υποβάλει Προσφορά στο πλαίσιο Διαδικασίας Ανάθεσης και μπορεί να είναι κάθε κατ επάγγελμα εργολήπτης ή πάροχος υπηρεσιών και κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με αντικείμενο δραστηριότητας που περιλαμβάνει το αντικείμενο στο οποίο αφορά το προς εκτέλεση έργο ή υπηρεσία, εφόσον εκτελεί αντίστοιχα έργα ή παρέχει τις ζητούμενες υπηρεσίες στην ελεύθερη αγορά. «Προσφορά» είναι το σύνολο των οικονομικών, τεχνικών, χρηματοδοτικών και άλλων προτάσεων που υποβάλλουν οι Υποψήφιοι για την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών στο πλαίσιο Διαδικασίας Ανάθεσης κατόπιν πρόσκλησης της Αναθέτουσας Αρχής και σύμφωνα με τις απαιτήσεις που αυτή έχει θέσει με την Προκήρυξη και τα παραρτήματά της και τα τυχόν άλλα έγγραφα της Διαδικασίας Ανάθεσης.

42 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΤΕΥΧΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΣΔΙΤ «Συμβάσεις» είναι οι Μικτές Συμβάσεις, οι Συμβάσεις Έργων και οι Συμβάσεις Υπηρεσιών. «Συμβάσεις Έργου» είναι οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο είτε την εκτέλεση, είτε συγχρόνως την μελέτη και την εκτέλεση εργασιών, με οποιαδήποτε μέσα, ενός έργου το οποίο ανταποκρίνεται στις οριζόμενες από την Αναθέτουσα Αρχή ανάγκες. «Συμβάσεις Υπηρεσιών» είναι οι συμβάσεις, πλην των Συμβάσεων Έργων, που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών οποιασδήποτε φύσεως. «Υποψήφιος» είναι κάθε Ιδιωτικός Φορέας (ή οι ενώσεις ή οι κοινοπραξίες Ιδιωτικών Φορέων) που συμμετέχει σε Διαδικασία Ανάθεσης.

43 ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) αποτελούν μια σύνθετη επιχειρηματική δραστηριότητα και αφορούν τόσο την κατασκευή έργων υποδομής ανάπτυξης όσο και τη συντήρηση λειτουργία (εκμετάλλευση) τους για ένα μακροχρόνιο διάστημα. Υλοποιούνται μέσω της σύστασης ενός Φορέα (Εταιρεία Ειδικού Σκοπού), που θα συμβληθεί με τον Κύριο του Έργου (ΚτΕ) και με ανταλλάγματα τα οποία θα συμφωνηθούν, μέσω της σύναψης μιας μακροχρόνιας σύμβασης.

44 ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο της εγχώριας αγοράς ΣΔΙΤ, ολοκληρώθηκε τη διάρκεια του 2005 και αποτελείται από: Τον Ν. 3299/2004 «Παροχή Κινήτρων Ιδιωτικών Επενδύσεων», ο οποίος λειτουργεί συμπληρωματικά και σε ότι αφορά την χρηματοδότηση ορισμένων επιλέξιμων κατηγοριών επενδύσεων, με συγκεκριμένα γεωγραφικά και λοιπά κριτήρια. Το άρθρο 2 «Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης» του Ν. 3274/2004 για την Τοπική Αυτοδιοίκηση», στο οποίο δίδεται η αρμοδιότητα και η χρηματοδότηση στους ΟΤΑ για την προετοιμασία τους σε ότι αφορά τις προσυμβατικές και γενικότερα τις απαιτούμενες διαδικασίες ωρίμανσης των ΣΔΙΤ. Τον Ν. 3342/2005 «Βιώσιμη ανάπτυξη και κοινωνική αξιοποίηση των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων», στον οποίο περιλαμβάνονται θεσμικού πλαισίου παρεμβάσεις για την υλοποίηση έργων και την παροχή υπηρεσιών μέσω ΣΔΙΤ. Συμπληρωματικά στα ανωτέρω λειτουργούν ή θα λειτουργήσουν μετά την ολοκλήρωσή τους και: το Εθνικό Κτηματολόγιο, το θεσμικό πλαίσιο με τις αναμενόμενες πολεοδομικές ρυθμίσεις, κλπ.

45 ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην Ελλάδα η ζήτηση των έργων τύπου ΣΔΙΤ μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως εξής: ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1: Ανταποδοτικά έργα ή έργα ευρύτερου κοινωνικού χαρακτήρα, τα οποία αφορούν την εξαρχής κατασκευή, ή την ολοκλήρωση, ή την διαχείριση και εκμετάλλευση βασικών υποδομών (υδρεύσεις, αποχετεύσεις, βιολογικοί καθαρισμοί, ταφή και επεξεργασία απορριμμάτων, αναπλάσεις αστικών συγκροτημάτων - πλατειών - πάρκων, κ.λ.π). Τα έργα αυτά παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση άμεσης υλοποίησης, ωστόσο υπάρχει και μια σειρά παραγόντων που λειτουργούν ανασταλτικά σε αυτό, όπως η έλλειψη ώριμων μελετών, διάφορα προβλήματα πολεοδομίας - χωροθετήσεων, η κρίσιμη παράμετρος της κοινωνικής αποδοχής και η πολιτική αβεβαιότητα που έχει να κάνει με το καθεστώς της εκλογής των τοπικών δημάρχων, κ.λ.π.

46 ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: Έργα αναπτυξιακά ή προστιθέμενης αξίας, τα οποία αφορούν σε μεγάλο βαθμό την εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας του Δημόσιου και του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα, καθώς και επιχειρηματικές δραστηριότητες που αφορούν το περιβάλλον και την διαχείριση του. Τα έργα αυτά παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές, σε σχέση με τα προαναφερόμενα, ωστόσο και σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει μια σειρά παραμέτρων που θα πρέπει να επιλυθούν, όπως ο αρχικός σχεδιασμός και η ωριμότητα υλοποίησης ΣΔΙΤ τέτοιας μορφής, το ιδιοκτησιακό καθεστώς των προς εκμετάλλευση ακινήτων, η κοινωνική αποδοχή έργων ΣΔΙΤ με διάρκεια ετών, η συμμετοχή των ΟΤΑ στους νέους Φορείς που θα δημιουργηθούν και αφορά την συμμετοχή του ελληνικού Δημόσιου (είναι γνωστό το ότι οι δημοτικές και οι διαδημοτικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πολλά και σοβαρά χρηματοδοτικά προβλήματα και η μορφή της δομής και της οργάνωσης τους είναι σε πολλές περιπτώσεις προβληματική).

47 ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην Ελλάδα η αγορά των ΣΔΙΤ παρουσιάζει θετικές προοπτικές, οι οποίες ωστόσο συνοδεύονται και από αρκετές ιδιομορφίες σε σχέση με άλλες χώρες. Παράλληλα, θα πρέπει σταδιακά να διευκρινιστούν αρκετές παράμετροι σε θεσμικό επίπεδο οι οποίες δημιουργούν γραφειοκρατικά προβλήματα και αποθαρρύνουν την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων που είναι και το ζητούμενο. Η κοινή γνώμη της χώρας μας είναι «εθισμένή» στην έννοια «αντιπαροχή» και ενδεχομένως η εξάπλωση των ΣΔΙΤ και η δημιουργία νέων αναπτυξιακών δεδομένων μπορεί να έχουν αυξημένη κοινωνική αποδοχή, αφού θα καλύψουν πάγια προβλήματα των τοπικών κοινωνιών (ευμάρεια, θέσεις εργασίας, κ.λ.π.)

48 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα» του ΕΜΠ έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.