ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ-ΦΑΡΜΑΚΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΧΑΡΙΣ ΛΙΑΠΗ

2 Τι είναι φάρμακο Κάθε ουσία ή προιόν που χρησιμοποιείται για την τροποποίηση ή διερεύνηση φυσιολογικών ή παθολογικών καταστάσεων προς όφελος του λαμβάνοντος ΠΟΥ

3 αλληλεπιδράσεις μεταξύ χημικών ουσιών και ζώντων οργανισμών) ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ Διακίνηση του φαρμάκου στον οργανισμό ΦΑΡΜΑΚΟΔΥΝΑΜΙΚΗ Μηχανισμό δράσης Βιοχημικές δράσεις Φυσιολογικές δράσεις η φυσιολογική απάντηση του σώματος σε φάρμακο ή συνδυασμό

4 ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΘΕΣΗ ΔΡΑΣΗΣ Φάρμακο ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

5 ΦΡΑΓΜΟΙ Ενδοκυτταρια μεταφορά φαρμακων Υδατική Διάχυση Λιπώδης Διάχυση Με ειδικούς φορείς Πινοκύττωση (ενδοκύττωση μέσω υποδοχέων)

6 Ενδοκυτταρια μεταφορά ΥδατικήΛιπώδης διάχυση Με ειδικούς φορείς Πινοκύττωση

7 Αιματεγκεφαλικός φραγμός ΟΧΙ -υπόφυση Επίφυση Χοριειδή πλέγματα

8 ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ Παράγοντες που επηρεάζουν την απορρόφηση υδατοδιαλυτότητα - ph πρωτονιωμένη ph=pka+log (Henderson-Hasselbach) μη πρωτονιωμένη Εμβαδόν απορροφούσας επιφάνειας Συγκέντρωση φαρμάκου Τοπικοί παράγοντες Αιματική ροή Λύση συνέχειας

9 Ασθενή οξέα (πχ φαινοβαρβιτάλη) : ΗΑ Η + Α+Α - Φαινοβαρβιτάλη (pka=7.4) Σε όξινα ούρα :μη ιονισμένη μορφή Επαναρρόφηση απο μεμβρ. Νεφρ σωλ. Σε αλκαλικά ούρα : ιονισμένη απέκκριση (χ7)

10 Γαστρικό υγρό ph= Ούρα ph=

11 Απορρόφηση απογεσ και Αναπνευστικο Συστημα

12 Εντεροηπατικός κύκλος Απέκκριση στη χολή Μεταφορά σε χοληδόχο πόρο /δωδεκαδάκτυλο Επαναρρόφηση στην κυκλοφορία

13 ΟΔΟΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ Απο του στόματος Υπογλώσσια χορήγηση Χορήγηση απο το ορθό Παρεντερική χορήγηση α) ενδοφλέβια χορήγηση β)υποδόρια χορήγηση γ) Ενδομυική χορήγηση δ) Ενδαρτηριακή έγχυση ε) Υπαραχνοειδής χορήγηση Τοπική χορήγηση (ρινικός βλενογόνος, δέρμα, οφθαλμός) Εισπνοές

14 ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ

15 ΚΑΤΑΝΟΜΗ Παράγοντες που επηρεάζουν την κατανομή Αιματική ροή Διάχυση σε διάμεσους χώρους Λιποδιαλυτότητα Σύνδεση με πρωτείνες

16 ΚΑΤΑΝΟΜΗ Αιματική Μάζα Αιματική ροή ιστού ροή ml/min kg ml/min/kg Μυοκάρδιο Ηπαρ Νεφροί ΚΝΣ Λιπωδης ιστός Μύες

17 ΚΑΤΑΝΟΜΗ Παράγοντες που επηρεάζουν την κατανομή Αιματική ροή Διάχυση σε διάμεσους χώρους Λιποδιαλυτότητα Σύνδεση με πρωτείνες

18 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ CYP 450

19 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Εξωηπατικά μεταβολικά ένζυμα (oxidation, conjugation) Ηπατικά μικροσωμιακά ένζυμα (oxidation, conjugation) Ηπατικά μη μικροσωμια ένζυμα (acetylation, sulfation,gsh, alcohol/aldehyde dehydrogenase, hydrolysis, ox/red)

20 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΦΑΣΗ Ι Αυξηση πολικότητας ΟΞΕΙΔΩΣΗ ΑΝΑΓΩΓΗ ΥΔΡΟΛΥΣΗ ΙΦΑΣΗ Ι ΣΥΖΕΥΞΗ υδατοδιαλυτές ουσίες

21 CYP CYP 1 : Οικογένεια CYP : >40% ομολογία CYP1A : Υποοικογένεια :40-55% ομολογία CYP 1A2 : μεμονωμένο γονιδιακό προιόν υποοικογένειας CYP 1A2 : γονίδιο Οικογένεια Υποοικογένεια Υπόστρωμα CYP1 CYP1A2 θεοφυλλίνη CYP2 CYP2D6 Κωδείνη CYP3 CYP34A Κυκλοσπορίνη Συχνότερες ισομορφές = 8-10

22

23 CYP 3A4: εντερική απορρόφηση CYP2D6: οξείδωση πολλών φαρμάκων (>65) (70 SNPs) Απομεθυλίωση τρικυκλικών αντι/πτικών Απομεθυλίωση κωδείνης μορφίνη 5-10% καυκασίων έκφραση 1% Ασιατών έκφραση CYP2E1: επάγεται απο χρόνια κατανάλωση αλκοόλ CYP1A2: επάγεται απο φλαβονοειδή και πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρο/θρακες CYP18: αντιδράσεις οξείδωσης 3-5% καυκασίων έκφραση 20% Ασιατών έκφραση CYP2D6: αντιδράσεις οξείδωσης 5-10% καυκασίων έκφραση

24 ΕΝΖΥΜΙΚΗ ΕΠΑΓΩΓΗ To φαινόμενο κατα το οποίο η χρόνια χορήγηση φαρμάκων (και άλλων χημικών ουσιών του περιβάλλοντος) μπορεί να ελαττώσει τη φαρμακολογική δράση δραστικής ουσίας διεγείροντας στο ήπαρ την σύνθεση μικροσωμιακών ενζύμων που μεταβολίζουν τα φάρμακα

25 ΕΝΖΥΜΙΚΗ ΕΠΑΓΩΓΗ ΕΝΙΣΧΥΤΕΣ Αιθανόλη Ομεπραζόλη Φαινοβαρβιτάλη Ριφαμπικίνη Κάπνισμα St John wort Gingo Barbeque ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ Σιμετιδίνη Ερυθρομυκίνη Grape fruit Κετοκοναζόλη Κινιδίνη

26 Επίδραση του Grapefruit Juice στη συγκέντρωση της φελοδιπίνης στο πλάσμα 5mg tablet with juice without e Reviw- D.G. Bailey, et al.; Br J Clin Pharmacol 1998, 46:

27 Simvastatin και Lovastatin : συγκέντρωση στο πλάσμα time profile with water and with grapefruit juice Significant increase in AUC when grapefruit juice is consumed indicates increased drug exposure Lilja et al. Clin Pharmacol Ther. 1998; 64: Kantola et al. Clin Pharmacol Ther. 1998; 63:

28 ΕΝΖΥΜΙΚΗ ΕΠΑΓΩΓΗ Θεραπευτικός κίνδυνος Διακοπή του ενζυμικού επαγωγέα Αύξηση των συγκεντρώσεων του παραμέντος φαρμάκου τοξικά φαινόμενα Μείωση των δόσεων του φαρμάκου

29 Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό Ηλικία Φύλο Φυλή Θρησκεία Περιβάλλον Κοινωνικές συνθήκες ζωής Επάγγελμα Κάπνισμα Διατροφή/ χρήση αλκοόλης Κύηση - θηλασμός Προυπάρχουσες παθήσεις Αλλα φάρμακα Συνεργασία με τον γιατρό Ιδιοσυγκρασία

30 Μεταβολισμός Φαρμάκων Τα περισσότερα φάρμακα μεταβολίζονται πριν απομακρυνθούν απο τον οργανισμό Οι μεταβολίτες είναι συνήθως πιο πολικοί απο την αρχική ουσία Η εξειδίκευση των μεταβολικών ενζύμων είναι σχετική παρά απόλυτη Η έκφραση των ενζύμων διαφέρει μεταξύ των ιστών Σύγχρονη χορήγηση 2 ή περισσοτέρων φαρμάκων μπορεί να επηρεάσει τον ρυθμό μεταβολισμού του ενός ή των περισσοτέρων φαρμάκων

31 ΑΠΟΒΟΛΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ (αέρια, πτητικά υγρά) ΝΕΦΡΟΙ Σπειραματική διήθηση -Ενεργός σωληναριακή απέκκριση -Παθητική σωληναριακή επαναρρόφηση ΓΕΣ ΧΟΛΗΦΟΡΟΙ ΟΔΟΙ ΔΕΡΜΑ, ΜΑΖΙΚΟΣ ΑΔΕΝΑΣ

32 ΝΕΦΡΟΙ - Σπειραματική διήθηση -Ενεργός σωληναριακή απέκκριση -απέκκριση ασθενών οργανικών οξέων (ουρικό οξύ, πενικιλλίνες, θειαζίδες,σουλφοναμίδες, ) -απέκκριση ασθενών βάσεων (χολίνη, ισταμίνη, θειαμίνη, τολαζολίνη) -απέκκριση εδαθαμήλης -Παθητική σωληναριακή επαναρρόφηση

33