Απολογισµός ΕΠΜ και Προτάσεις ΣΕΒ για τις προτεραιότητες του υπό διαµόρφωση ΕΠΜ

Transcript

1 Απολογισµός ΕΠΜ και Προτάσεις ΣΕΒ για τις προτεραιότητες του υπό διαµόρφωση ΕΠΜ

2 Απολογισµός ΕΠΜ και Προτάσεις ΣΕΒ για τις προτεραιότητες του υπό διαµόρφωση ΕΠΜ Α. Εισαγωγή Η επανενεργοποίηση της Στρατηγικής της Λισαβόνας (ΣτΛ) το 2005 δηµιούργησε την υποχρέωση των κρατών-µελών της ΕΕ να υποβάλουν Εθνικά Προγράµµατα Μεταρρυθµίσεων (ΕΠΜ) ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση των στόχων βάσει των οποίων µέχρι το 2010 η ΕΕ θα είναι η πιο ανταγωνιστική και δυναµική οικονοµία στον κόσµο, βασισµένη στη γνώση και την εµπειρία, ικανή να διατηρήσει σταθερή την οικονοµική της ανάπτυξη µε περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, µεγαλύτερη κοινωνική συνοχή και σεβασµό στο περιβάλλον. Η υποχρέωση αυτή αποτελεί ευκαιρία για την Ελλάδα να προχωρήσει στις αναγκαίες µεταρρυθµίσεις ώστε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητά της και να αξιοποιήσει πλήρως το ανθρώπινο δυναµικό της. Όπως προκύπτει από τον απολογισµό του ΕΠΜ έχει υπάρξει πρόοδος σε αρκετά θέµατα, αλλά την ίδια ώρα η έκταση των µεταρρυθµίσεων που προωθήθηκαν δεν είναι ανάλογη µε το µέγεθος των προκλήσεων που αντιµετωπίζει η Ελλάδα. Επιπλέον, ο νέος κύκλος εφαρµογής της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση ξεκινά µέσα σε λιγότερο ευνοϊκό πλαίσιο. Η αναταραχή στο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, οι αυξηµένες τιµές των πρώτων υλών και η ανατίµηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, δηµιουργούν προσδοκίες χαµηλότερης ανάπτυξης παγκοσµίως, την ώρα που τα ποσοστά απασχόλησης στην Ελλάδα είναι σε χαµηλά επίπεδα ενώ και οι δείκτες ανισότητας της κατανοµής των εισοδηµάτων δεν είναι ικανοποιητικοί. Σε αυτές τις συνθήκες, η προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών αποκτά ακόµη µεγαλύτερη σηµασία ως παράγοντας ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονοµίας ενισχύοντας τις βάσεις της οικονοµίας και βοηθώντας στην αντιµετώπιση αντίξοων εξελίξεων παγκοσµίως. Ειδικά για την Ελλάδα χρειάζονται διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις, που µπορούν και πρέπει να παίξουν αποφασιστικό ρόλο για την αύξηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας, την ταχύτερη αύξηση της παραγωγικότητας και, τελικά, την πραγµατική σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου µας προς εκείνο των πιο αναπτυγµένων εταίρων µας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τη µείωση της ανεργίας και την καταπολέµηση της φτώχειας. 1

3 Β. Απολογισµός ΕΠΜ Καταρχήν, το ΕΠΜ παρουσίαζε δύο σηµαντικές ελλείψεις: Πρώτον, δεν υπήρχε ιεράρχηση των δράσεών του µε αποτέλεσµα να λείπει µια σαφής λίστα µε µεταρρυθµίσεις υψηλής προτεραιότητας, η προώθηση των οποίων να σχετίζεται µε την αντιµετώπιση των πλέον πιεστικών αναγκών και αδυναµιών της ελληνικής οικονοµίας και κοινωνίας. εύτερον, παρουσίαζε έλλειψη ποσοτικών στόχων και δεικτών µέτρησης των αποτελεσµάτων, γεγονός το οποίο κατέστησε πολύ δύσκολη την αποτίµηση της προόδου εφαρµογής του. Προκειµένου να αντιµετωπισθούν έως έναν βαθµό οι παραπάνω αδυναµίες, ο ΣΕΒ ανέπτυξε ένα σύστηµα καταγραφής της προόδου του ΕΠΜ. Αρχικά το ΕΠΜ αποδελτιώθηκε και κωδικοποιήθηκε σε περισσότερες από 300 δράσεις/στόχους και στη συνέχεια πραγµατοποιήθηκε αξιολόγηση της υλοποίησης, των ελλείψεων και των προτεραιοτήτων για κάθε µία από αυτές τις δράσεις. Με τον τρόπο αυτό δηµιουργήθηκε µια πλήρης βάση η οποία ενηµερώνεται συστηµατικά σε τακτά χρονικά διαστήµατα και περιλαµβάνει µια ολοκληρωµένη εικόνα για την υλοποίηση του ΕΠΜ. Μια υποκειµενική αξιολόγηση, λόγω έλλειψης ποσοτικών στόχων, των εγγραφών σε αυτό το σύστηµα παρακολούθησης των µεταρρυθµίσεων του ΕΠΜ δείχνει ότι από τους 346 στόχους που καταγράφονται δεν έχει σηµειωθεί καµία πρόοδος στο 23% των δράσεων, ότι στο 39% των δράσεων έχει υπάρξει κάποια πρόοδος η οποία όµως δεν µπορεί να χαρακτηριστεί ως ικανοποιητική και τέλος στο 38% των δράσεων σηµειώθηκε πρόοδος η οποία µπορεί να χαρακτηριστεί ως ικανοποιητική. Η γενική εικόνα που προκύπτει από την αξιολόγηση της προόδου των µεταρρυθµίσεων κατά τον πρώτο κύκλο της ανανεωµένης ΣτΛ συνοψίζεται στα εξής: ηµόσια οικονοµικά Υπήρξε πρόοδος προς τη βελτίωση της δηµοσιονοµικής κατάστασης της χώρας, και ειδικότερα µειώθηκε το έλλειµµα ως ποσοστό του ΑΕΠ ενώ, ειδικά µετά την πρόσφατη αναθεώρηση του ΑΕΠ, µειώθηκε και το χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ (αναφέρονται στους κωδικούς 2.1,2.2,2.3 στον πίνακα του παραρτήµατος). Αποτέλεσµα της πρώτης εξέλιξης ήταν η άρση του καθεστώτος επιτήρησης που είχε επιβληθεί στην Ελλάδα το 2004 για υπέρβαση του ορίου του 3% του ΑΕΠ στο δηµοσιονοµικό έλλειµµα, όπως προβλέπει η Συνθήκη Σταθερότητας. ηµόσια ιοίκηση Το ΕΠΜ αφιέρωνε µια ενότητα για την επανίδρυση της ηµόσιας ιοίκησης δηλαδή την ανασυγκρότησή της, καθώς αναγνώριζε και τον καθοριστικό ρόλο που διαδραµατίζει στη διαµόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την 2

4 οικονοµική και κοινωνική πρόοδο της χώρας. Όµως, δεν έχει επιτευχθεί η προσδοκώµενη βελτίωση στην παραγωγικότητα και ποιότητα των δηµοσίων υπηρεσιών, ούτε σηµειώθηκε µετρήσιµη πρόοδος της αποτελεσµατικότητας, της αποδοτικότητας και εν γένει του κόστους λειτουργίας τους. εν ελήφθησαν επαρκή µέτρα για την άρση των διοικητικών εµποδίων, ώστε να καταστεί η ηµόσια ιοίκηση φιλικότερη, ταχύτερη, περισσότερο ευέλικτη και οικονοµικότερη διευκολύνοντας την επιχειρηµατική δράση και συµβάλλοντας στην ποιότητα ζωής. Επιχειρηµατικό περιβάλλον Ο Ν.3325/05 για την αδειοδότηση επιχειρήσεων µεταποίησης (αναφέρεται στους κωδικούς 3.1.6, 3.2.4, 3.3.2, 6.1.2, στον πίνακα του παραρτήµατος) παρέµεινε µέχρι σήµερα στην αρχική του µορφή επικεντρωνόµενος αποκλειστικά στα «εργαστήρια», τις δραστηριότητες «χαµηλής όχλησης» καθώς και σε κάποιες άτολµες παρεµβάσεις για άρση των αυστηρών περιορισµών για εγκατάσταση, επέκταση και εκσυγχρονισµό δραστηριοτήτων στον Ν. Αττικής (Π../ 84/84). Παράλληλα η προβλεπόµενη σύσταση /νσεων Ανάπτυξης στις κατά τόπους Νοµαρχίες περιορίσθηκε ως επί το πλείστον σε µετονοµασία των /νσεων Βιοµηχανίας-Φυσικών πόρων χωρίς παράλληλη αναβάθµιση και συµπλήρωση της στελέχωσης. Πρόσφατα το ΥΠΑΝ εκδήλωσε την πρόθεση πλήρους αναθεώρησης του προαναφερθέντος Νόµου. Επίσης, δεν έχουν συσταθεί τα one stop-shop για την εξυπηρέτηση της καθηµερινότητας των επιχειρήσεων (ΚΕΕ). Αν και το φορολογικό πλαίσιο αναγνωρίστηκε από το ΕΠΜ ως σηµαντικός παράγων στην ελκυστικότητα και ανταγωνιστικότητα του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος, εν τούτοις οι δράσεις που περιέλαβε ήταν αποσπασµατικού χαρακτήρα και δεν αποτέλεσαν µεταρρύθµιση. Επίσης το ΕΠΜ δε ενέταξε, όπως θα έπρεπε, τη φοροδιαφυγή σε ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα µε πολυετή χρονικό ορίζοντα, ώστε να αντιµετωπισθεί ως εθνικό θέµα, µε ευρεία δέσµευση του πολιτικού κόσµου για την µακρόχρονη εφαρµογή του. Ο ΣΕΒ εκτιµά ότι µόνιµα αποτελέσµατα θα διασφαλισθούν από την εφαρµογή ενός ολοκληρωµένου προγράµµατος που θα έχει ως πυρήνα προληπτικές και κατασταλτικές δράσεις, καθώς και δράσεις δηµιουργίας της απαιτούµενης υποδοµής. Αποµένει να αξιολογηθεί η απόδοση του µέτρου και να εκτιµηθεί σωστά ώστε να γίνει εµφανής η αποτελεσµατικότητά του. Εν τούτοις ο Ν. 3610/07 περί «Αντιµετώπισης της Φοροδιαφυγής» του Υπουργείου Οικονοµίας και Οικονοµικών αποτελεί ένα πρώτο βήµα προς τη σωστή κατεύθυνση και δηµιουργεί προϋποθέσεις κινητοποίησης της κοινωνίας και λήψης νοµοθετικών και οργανωτικών µέτρων της πολιτείας. Ένα µέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση για την καταπολέµηση της λαθρεµπορίας των καυσίµων, ήταν η εξίσωση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης (ΕΦΚ) πετρελαίου κίνησης και θέρµανσης/αγροτικού. Σε συνέχεια του εξορθολογισµού της φορολογίας ακινήτων αντικαταστάθηκε ο Φόρος Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας (ΦΜΑΠ) µε το Ενιαίο Τέλος Ακινήτων (ΕΤΑΚ). 3

5 Το µέτρο αυτό κρίθηκε θετικό ως προς το γεγονός ότι ο δραστικός περιορισµός της φορολογικής επιβάρυνσης της οποιασδήποτε µορφής αλλαγής της ιδιοκτησίας ακινήτου εξαλείφει στρεβλώσεις στην αγορά ακινήτων και την αναθερµάνει. Επίσης, η µείωση των φορολογικών συντελεστών και η ταυτόχρονη διεύρυνση της φορολογικής βάσης αποτελούν σηµαντικό αντικίνητρο φοροδιαφυγής. Αντίθετα, σηµαντικό αντικίνητρο στην επιχειρηµατικότητα απετέλεσε η επιβολή φόρου για πρώτη φορά στα ιδιοχρησιµοποιούµενα ακίνητα των επιχειρήσεων, δηλαδή σε αυτά που συµµετέχουν στην παραγωγική διαδικασία. Από την άλλη, έχει συντελεστεί η µεταρρύθµιση του θεσµικού πλαισίου δηµοσίων έργων και η εναρµόνιση θεσµικού πλαισίου ανάθεσης των ηµοσίων Έργων µε το Κοινοτικό ίκαιο και τη Νοµολογία του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου καθώς και η αναµόρφωση του Νόµου περί Ανωνύµων Εταιρειών (2190/1920). Επίσης έχει γίνει η αναµόρφωση του πτωχευτικού δικαίου και η αποτελεσµατικότητα των παρεµβάσεων θα αναδειχθεί στην πράξη τα επόµενα χρόνια. Ψηφίστηκε επίσης ο Νόµος για Συµπράξεις ηµοσίου-ιδιωτικού Τοµέα (Ν 3389/2005) και ήδη έχουν εγκριθεί τα πρώτα έργα µε βάση το νέο αυτό πλαίσιο. Τέλος, σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των εποπτικών αρχών µε επαρκή αντικειµενικότητα, παρά την κατά περίπτωση αναβάθµισή τους, δεν έχει διασφαλιστεί σε ικανοποιητικό βαθµό. Σχετικά µε την Καλή Νοµοθέτηση, το ΕΠΜ περιελάµβανε µια σειρά από δράσεις απλοποίησης νοµοθεσίας και διοικητικών διαδικασιών οι οποίες όµως δεν αποτέλεσαν ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα ουσιαστικής εφαρµογής των προτεραιοτήτων της Καλής Νοµοθέτησης που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη Στρατηγική της Λισαβόνας, δηλαδή της µείωσης του διοικητικού βάρους, της τήρησης διαδικασιών διαβούλευσης, της σύνταξης ανάλυσης επιπτώσεων πριν την ψήφιση κάθε νοµοθετήµατος και εκθέσεων εφαρµογής για την αξιολόγηση αυτού. Πιο συγκεκριµένα: Όσον αφορά στη µείωση του διοικητικού βάρους, το ΕΠΜ δεν περιελάµβανε συγκεκριµένες δράσεις παρόλο που προέβλεπε τη µείωση του κόστους λειτουργίας των δηµοσίων υπηρεσιών και άρα του κόστους των παρεχόµενων υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις. Θετική κρίνεται η σύσταση και ενεργοποίηση της Κεντρικής Επιτροπής Απλούστευσης ιαδικασιών (ΚΕΑ ) που αποτελεί ένα διυπουργικό όργανο µε αποστολή την εισήγηση προτάσεων απλούστευσης µε στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών κυρίως στις συναλλαγές τους µε τις δηµόσιες υπηρεσίες. Οι βασικές κατευθύνσεις απλούστευσης και εξορθολογισµού των διαδικασιών στις οποίες κινείται η ΚΕΑ βασίζονται σε αρχές οι οποίες συµβαδίζουν µε τις παραπάνω προτεραιότητες: o o o τη µείωση των απαιτούµενων δικαιολογητικών, τη συντόµευση του χρόνου ολοκλήρωσης των διαδικασιών και διεκπεραίωσης των αιτηµάτων των πολιτών αλλά και των επιχειρήσεων, και τον περιορισµό των συναρµοδιοτήτων των δηµοσίων υπηρεσιών σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο. 4

6 Επίσης, θετικά κρίνεται η δέσµευση της χώρας µας να υλοποιήσει σχετικές δράσεις, µέσω του ΕΣΠΑ Αναφορικά µε τη σύνταξη ανάλυσης επιπτώσεων πριν την ψήφιση κάθε νοµοθετήµατος, το ΕΠΜ προέβλεπε την καθιέρωση συστήµατος αξιολόγησης των επιπτώσεων των νέων νόµων στην ανταγωνιστικότητα. Το έργο αυτό το είχε αναλάβει η Γενική Γραµµατεία της Κυβέρνησης, η οποία δεν σηµείωσε πρόοδο παρά την έκδοση σχετικής εγκυκλίου του Πρωθυπουργού. Εν τούτοις κρίνεται ιδιαιτέρως θετική η ένταξη στο Ε.Π. «ιοικητική Μεταρρύθµιση» δράσεων για την εφαρµογή της εγκυκλίου του Πρωθυπουργού και γενικότερα για την εφαρµογή των αρχών της καλής νοµοθέτησης. Σχετικά µε την Προστασία Καταναλωτή, το ΕΠΜ περιέλαβε µέτρα για την «έγκυρη πληροφόρηση και την αποτελεσµατική προστασία των καταναλωτών», τα οποία όµως δεν λειτούργησαν αποτελεσµατικά ως προς την ουσιαστική επίλυση της διαφοράς µεταξύ καταναλωτή και επιχείρησης. Ένα σηµαντικό βήµα προς τη σωστή κατεύθυνση αποτέλεσε η επανασύσταση του Εθνικού Συµβουλίου Καταναλωτή ως Εθνικό Συµβούλιο Καταναλωτή και Αγοράς (ΕΣΚΑ), καθώς αναγνωρίζεται στη δοµή και λειτουργία του ΕΣΚΑ ο τόπος συνεργασίας κράτους, καταναλωτών και επιχειρήσεων. Ο επενδυτικός νόµος για ανάπτυξη νέων και παλαιών επιχειρήσεων αλλά και οι µέχρι σήµερα µετεξελίξεις του (καταγράφονται στους κωδικούς 3.1.4, 3.2, 4.1.1, 6.1.1, στον πίνακα του παραρτήµατος), υπήρξαν ιδιαίτερα επιτυχείς και δηµοφιλείς στους επενδυτές. Πραγµατοποιήθηκε προσπάθεια επέκτασης του δικτύου βιοµηχανικών περιοχών (καταγράφεται στους κωδικούς , 3.3.1, στον πίνακα του παραρτήµατος). Στο πλαίσιο του ΕΠΑΝ (03-07) υπεγράφησαν αποφάσεις χρηµατοδότησης για αναβάθµιση 25 υφιστάµενων ΒΕΠΕ, και παρά τις παρατηρηθείσες καθυστερήσεις τα έργα σταδιακά ολοκληρώνονται. Οι προσπάθειες για δηµιουργία νέων περιοχών οργανωµένης εγκατάστασης µε βάση τον µέχρι σήµερα ισχύοντα Νόµο περί ΒΕΠΕ οδήγησαν στις δύο πρώτες ΒΕΠΕ τοπικής εµβέλειας µε φορείς υλοποίησης διαφορετικούς της ΕΤΒΑ, ενώ το εγχείρηµα για δηµιουργία µεγάλης ΒΕΠΕ εθνικής εµβέλειας στην Τανάγρα εγκαταλείφθηκε. Στο µεταξύ το νέο Νοµοσχέδιο «για τις επιχειρηµατικές περιοχές» που αντικαθιστά το Νόµο περί ΒΕΠΕ διευρύνοντας παράλληλα τον σχετικό ορισµό τελεί υπό διαβούλευση τα 2 τελευταία χρόνια, και καθώς στην πράξη δεν έχει αυξηθεί η προσφορά νέας γης για τις σχετικές χρήσεις, οι καθυστερήσεις που σηµειώνονται ως προς τη δηµιουργία νέων ΒΕΠΕ έχουν εκτινάξει το κόστος της βιοµηχανικής γης σε περιοχές αυξηµένης ζήτησης. Στο εξαιρετικά σηµαντικό θέµα του χωροταξικού σχεδιασµού (που περιλαµβάνει το Εθνικό Γενικό Χωροταξικό και τα Ειδικά Χωροταξικά για ΑΕΠ, Τουρισµό, Βιοµηχανία, Παράκτιο Ορεινό χώρο και που παρακολουθείται στους κωδικούς , , , , , 6.1.3, 6.1.4, 6.1.5, 6.1.6, 6.1.7, στον πίνακα του παραρτήµατος) έχει υπάρξει πρόοδος. Με εξαίρεση το Ε.Χ. Τουρισµού 5

7 τόσο το Εθνικό Γενικό Χωροταξικό όσο και τα υπόλοιπα Ειδικά Χωροταξικά έχουν τύχει γνωµοδότησης από το Εθνικό Συµβούλιο Χωροταξικής Πολιτικής, ενώ το πρώτο έχει ήδη κατατεθεί στη Βουλή για συζήτηση σε επίπεδο Κοινοβουλευτικής Επιτροπής. Αναµένεται η ολοκλήρωση των διαδικασιών θεσµοθέτησης µέσα στο 2007 µε εξαίρεση το Ε.Χ. Τουρισµού, αλλά επισηµαίνεται επίσης ότι η θεσµοθέτηση των Ειδικών Χωροταξικών για τον Παράκτιο και τον Ορεινό χώρο εκκρεµεί από το 2003 (οπότε και είχε ολοκληρωθεί η γνωµοδότηση από το Εθνικό Συµβούλιο). Σηµειώνεται ότι η ολοκλήρωση του Χωροταξικού Σχεδιασµού διασχίζει οριζόντια το σύνολο των στόχων που θέτει το κοινοτικό πρόγραµµα για την Λισαβόνα (Μαρ. 2008), επηρεάζοντας όχι µόνο τους 10 παρατιθέµενους στο Κοινοτικό Πρόγραµµα (µε εξαίρεση τους 1, 2, 10) αλλά και την πλειονότητα άλλων εξίσου σηµαντικών, οι οποίοι όµως δεν αναδεικνύονται από την έκθεση της Επιτροπής επειδή για την πλειοψηφία των άλλων χωρών έχουν δροµολογηθεί εδώ και καιρό και είναι στη σωστή κατεύθυνση. Σε ό,τι αφορά την αναβάθµιση και επέκταση εγχώριων δικτύων µεταφοράς και παροχής ενέργειας και την προώθηση µεγάλων διεθνών ενεργειακών έργων αυτά καταγράφονται στους κωδικούς 3.6.4, 3.6.5, , στον πίνακα του παραρτήµατος. Παρά την αξιόλογη κινητικότητα που παρατηρείται τους τελευταίους 12 µήνες στο θέµα της προώθησης των µεγάλων διεθνών ενεργειακών έργων που σχετίζονται µε τη µεταφορά Φυσικού Αερίου (Φ/Α) και πετρελαίου η κατάσταση στα δίκτυα µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας παραµένει σχεδόν στάσιµη µε κάποια κινητικότητα να παρατηρείται σε επίπεδο σχεδιασµού. Σε κάθε περίπτωση η άµεση πρόοδος είναι επιβεβληµένη δεδοµένου ότι σχετίζεται άµεσα µε την επίτευξη των υποχρεωτικών ενεργειακών στόχων της Ε.Ε. (και της χώρας µας). Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι όποιες σχετικές µε τις υπόψη δράσεις διαδικασίες έχουν δροµολογηθεί χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ο Ενεργειακός Σχεδιασµός της χώρας µε ορίζοντα την επόµενη 15ετία. Αναφερόµενοι στην απλοποίηση των διαδικασιών για την αδειοδότηση επενδύσεων ΑΠΕ (καταγράφονται στους κωδικούς 6.1.2, και 3.1, 3.6, 6.1 στον πίνακα του παραρτήµατος) σηµειώνουµε ότι µέχρι σήµερα καταγράφονται σηµαντικές δυσλειτουργίες των µηχανισµών αδειοδότησης έργων ΑΠΕ παρά την ενεργοποίηση του Ν. 3468/06. Ενδεικτική µόνο είναι η συσσώρευση αιτήσεων στις αρµόδιες αρχές και οι πολύµηνες καθυστερήσεις ενώ πρέπει να επισηµανθούν και τα σηµαντικά αντικίνητρα φορολογικής φύσεως για φυσικά πρόσωπα που εγκαθιστούν πολύ µικρές µονάδες ΑΠΕ διασυνδεδεµένες µε τα δίκτυα διανοµής Η/Υ. Σχετικά µε την υλοποίηση πολιτικών και λήψη µέτρων για την εξοικονόµηση ενέργειας (καταγράφονται στους κωδικούς 6, 6.1, και στον πίνακα του παραρτήµατος), έχει σηµειωθεί πρόοδος στους µεγάλους καταναλωτές (βιοµηχανίες, δηµόσια κτήρια, κ.λπ.). Από την άλλη, ως προς τα ειδικότερα µέτρα εξοικονόµησης ενέργειας από το ευρύ κοινό, µε εξαίρεση την ανάληψη εκστρατείας ευαισθητοποίησης από το ΥΠΑΝ και τους εποπτευόµενους φορείς (ΡΑΕ, ΚΑΠΕ, ΕΗ) µε χρήση κονδυλίων του Γ ΚΠΣ, δεν έχει εφαρµοσθεί κάποια συγκεκριµένη πολιτική. 6

8 Οι όποιες προσδοκώµενες επιδόσεις εξοικονόµησης θα απορρέουν σε βραχυπρόθεσµη βάση από τις παρατηρούµενες σηµαντικές αυξήσεις στις τιµές και τα τιµολόγια. Πρόσφατα (Μάιος 08) ψηφίστηκε ο Νόµος για την ενεργειακή ταυτότητα των κτηρίων σε εφαρµογή σχετικής κοινοτικής οδηγίας ενώ τέθηκε σε διαβούλευση και το θεσµικό πλαίσιο για τη χρηµατοδότηση παρεµβάσεων εξοικονόµησης ενέργειας από τρίτους (Third Party Financing-TPF). Με στόχο τη συγκρότηση µιας ενιαίας στρατηγικής προβολής της χώρας στο εξωτερικό για το εµπόριο, τον τουρισµό, τον πολιτισµό, το περιβάλλον και τη ναυτιλία µεταξύ των φορέων του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα, ενισχύθηκε η συνεργασία του ΥΠΕΞ µε φορείς της αγοράς (καταγράφεται στον κωδικό στον πίνακα του παραρτήµατος). Στα θέµατα της βιώσιµης ανάπτυξης, στα θετικά συγκαταλέγεται η οργάνωση και ο συντονισµός από το ΥΠΕΧΩ Ε του εθνικού προγράµµατος συστηµατικής παρακολούθησης της θαλάσσιας ρύπανσης (MED POL Monitoring) όπου 1522 σηµεία στην Ελλάδα καλύπτονται ήδη µε συστηµατικούς ελέγχους κατά 99,7%. Για την αποτελεσµατική και βιώσιµη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων έχει θεσµοθετηθεί ΚΥΑ δεν γίνεται όµως η σωστή απόθεσή τους σε ΧΥΤ(Ε)Α λόγω αντιδράσεων τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα δευτερογενή καύσιµα δεν χρησιµοποιούνται ευρέως (ΑΓΕΤ, ΤΙΤΑΝ, ΧΑΛΥΨ) όπως θα έπρεπε λόγω αντιδράσεων τοπικής αυτοδιοίκησης. Έτσι η ΚΥΑ µπορεί να θεωρηθεί ως θετικό βήµα, απουσιάζει όµως η πολιτική βούληση να ληφθούν αποφάσεις που θα διευκολύνουν την εφαρµογή της µε ελεγχόµενη διαχείριση που θα επιτρέπει την περιβαλλοντικά αποδοτική διαχείριση µε λογικό κόστος διάθεσης. Κρίνεται σκόπιµο να δηµιουργηθούν τυποποιηµένα εναλλακτικά καύσιµα βάση προτύπου που θα εκπονηθεί από τον ΕΛΟΤ το οποίο και θα υποστεί τις διαδικασίες διαβούλευσης και αποδοχής. Σχετικά µε το θέµα των βιώσιµων προτύπων παραγωγής, κατανάλωσης και προώθησης περιβαλλοντικής διαχείρισης στους Οργανισµούς µε εφαρµογή του EMAS, του ISO και του Οικολογικού σήµατος ECO-label στα προϊόντα, σηµειώνεται ότι η προώθηση δράσεων που ενθαρρύνουν την περιβαλλοντική πιστοποίηση από το ΕΠΑΝ του ΥΠΑΝ επιτρέπει σε ΜΜΕ να επιδοτούνται για την υιοθέτηση ISO και EMAS. Χρήσιµη θεωρείται η εντονότερη ενηµερωτική εκστρατεία για το οικολογικό σήµα στις επιχειρήσεις και ιδίως τις ΜΜΕ µε στόχο τη σταδιακή µετεξέλιξη της οικολογικής σήµανσης σε εργαλείο της αγοράς. Επισηµαίνεται ότι, παρότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν προωθηµένες αντιλήψεις για το οικολογικό σήµα, µέχρι σήµερα όχι µόνο δεν γίνεται προώθηση του σήµατος αλλά εµποδίζονται οι διαδικασίες απονοµής. Κλάδοι όπως τα βερνίκια χρώµατα, τα στρώµατα, τα ξενοδοχεία, τα απορρυπαντικά εµφανίζουν σηµαντική δυναµική στην πιστοποίηση, δεν µπορούν όµως να καταστρώσουν επιχειρηµατικά σχέδια αφού δεν γνωρίζουν πότε θα αξιολογηθούν οι αιτήσεις τους. Όσον αφορά τα ISO και EMAS, οι επιχειρήσεις που είναι πιστοποιηµένες όχι µόνο δεν χρήζουν καλύτερης αντιµετώπισης κατά τη διάρκεια των ελέγχων των Αρχών αλλά δεν έχουν και ευνοϊκότερη µεταχείριση όταν αιτούνται Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων. 7

9 Τέλος, δεν σηµειώθηκε πρόοδος στην ανάπτυξη χρήσης οικονοµικών εργαλείων για την ενσωµάτωση των στόχων της πολιτικής διαχείρισης της ποιότητας του αέρα στις πολιτικές των τοµέων της ενέργειας και των µεταφορών. Η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει σηµαντικές πρωτοβουλίες ώστε να µειωθεί η αέρια ρύπανση µιας και οι µεταφορές είναι κατεξοχήν υπεύθυνες για τη ρύπανση του αέρα σε πολυπληθή αστικά κέντρα. Ενίσχυση του ανταγωνισµού και το άνοιγµα των αγορών Αξίζει να σηµειωθεί ότι τα τρία τελευταία χρόνια ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση του θεσµικού και διαδικαστικού πλαισίου για τη λειτουργία των απελευθερωµένων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου καθώς και η ανάδειξη µειοδότη για την πρώτη από τις τρείς µονάδες εγγυηµένης απορρόφησης ( ιαγωνισµός.ε.σ.μ.η.ε). Από την άλλη πλευρά έντονη κινητικότητα παρατηρείται στον χώρο των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών ως απόρροια της απελευθέρωσης της σχετικής αγοράς. Παρόλο που η Επιτροπή Ανταγωνισµού αναβαθµίστηκε νοµοθετικά, η στελέχωση και οι υποδοµές της δεν επαρκούν για τη διαχείριση και εκτέλεση του έργου της. Όµως, το ΕΠΜ έδωσε εξαιρετικά περιορισµένη σηµασία σε δράσεις για την ενσωµάτωση των κοινοτικών οδηγιών στο εθνικό δίκαιο και εν γένει την ισότιµη συµµετοχή της Ελλάδας στη διαδικασία ολοκλήρωσης της ενιαίας αγοράς. Πιο συγκεκριµένα, η Ελλάδα σηµείωσε σηµαντική πρόοδο στην ενσωµάτωση των κοινοτικών οδηγιών, όχι όµως και στις παραβάσεις, καθώς εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από το µέσο όρο των παραβιάσεων µε τον συνολικό αριθµό να ανέρχεται στις 49. Επισηµαίνεται η ιδιαιτέρως χαµηλή επίδοση στην ενσωµάτωση των οδηγιών ή η εσφαλµένη εφαρµογή των κανόνων της Εσωτερικής Αγοράς. Ιδιαιτέρως αρνητική κρίνεται η µη ενσωµάτωση (ή µερική ενσωµάτωση) σηµαντικών Οδηγιών που αφορούν άµεσα τις επιχειρήσεις όπως η οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη, τον οικολογικό σχεδιασµό ενεργοβόρων προϊόντων, την αναγνώριση επαγγελµατικών προσόντων κ.λπ. Ειδικά για την Οδηγία 123/2006 για την απελευθέρωση των υπηρεσιών, το ΕΠΜ περιελάµβανε εξαιρετικά περιορισµένες δράσεις για την εφαρµογή της και ήδη η Ελλάδα υστερεί κατά πολύ στην ενσωµάτωσή της, ενώ δεν αναµένεται να προλάβει να την εφαρµόσει εµπρόθεσµα. Επισηµαίνεται ότι η παραπάνω οδηγία ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον επιχειρηµατικό κόσµο καθώς προβλέπει την απελευθέρωση σειράς κλειστών επαγγελµάτων. Αναφορικά µε τις αποκρατικοποιήσεις, ουσιαστική µεταρρύθµιση θα αποτελέσει η ολοκλήρωση της σύµβασης διαχείρισης των σταθµών εµπορευµατοκιβωτίων του ΟΛΠ και ΟΛΘ από διεθνείς εξειδικευµένους στη διαχείριση των λιµένων οµίλους. Η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει όχι µόνο στην προσφορά υψηλότερου επιπέδου υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις αλλά θα τονώσει τον ανταγωνισµό και θα ανοίξει τον δρόµο για τον περιορισµό του επιχειρηµατικού ρόλου του κράτους. 8

10 Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί η πλήρης ιδιωτικοποίηση της Εµπορικής Τράπεζας, η διάθεση µετοχών της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος και η εισαγωγή του Ταχυδροµικού Ταµιευτηρίου στο Χρηµατιστήριο Αθηνών. Σηµειώνεται όµως ότι σε κάθε αποκρατικοποίηση θα πρέπει η διοίκηση να µην ορίζεται από την κυβέρνηση. Λειτουργία της αγοράς εργασίας και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής Παρόλο που έχουν γίνει βήµατα στη µεταρρύθµιση του ασφαλιστικού συστήµατος (καταγράφονται στους κωδικούς 2.3.1,2.3.2,2.3.3 στον πίνακα του παραρτήµατος), δεν έχει υπάρξει επαρκής ενηµέρωση του κοινωνικού ιστού για επερχόµενα ποικίλα προβλήµατα και η απαραίτητη προετοιµασία για επόµενα βήµατα. Στην κατεύθυνση αυτή πρέπει συνεπώς να ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα. Αν και έχει προχωρήσει η θεσµοθέτηση ορισµένων δοµών για την επιχειρηµατικότητα των νέων (καταγράφονται στους κωδικούς , , στον πίνακα του παραρτήµατος) αυτές δεν έχουν αναπτυχθεί, δεν αφορούν όλους τους χώρους της επιχειρηµατικότητας, δεν λειτουργούν και επιπλέον λείπουν συγκεκριµένες δράσεις. Τα κενά αυτά θα πρέπει να καλυφθούν στο επόµενο ΕΠΜ. Για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής έχουν ληφθεί λίγα αποσπασµατικά ή γραφειοκρατικά µέτρα (καταγράφονται στους κωδικούς 7.2.1,7.2.6,7.2.4, , στον πίνακα του παραρτήµατος). Το σηµαντικό αυτό θέµα πρέπει να παραµείνει ως προτεραιότητα, και να σηµειωθεί µεγαλύτερη πρόοδος την περίοδο Για την εξάλειψη διακρίσεων και τη νοµιµοποίηση των µεταναστών (καταγράφονται στους κωδικούς 7.2.9, ,9.1.4 στον πίνακα του παραρτήµατος) έχει υπάρξει πρόοδος στο θέµα αντιµετώπισης των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών που αποτελούν µια καλή βάση για παραπέρα πρόοδο στον επόµενο κύκλο ενώ σε ό,τι αφορά τους µετανάστες χρειάζεται να υπάρξει πρόοδος µε συγκεκριµένο τρόπο. Σε ό,τι αφορά τη θεσµοθέτηση δοµών (καταγράφεται στον κωδικό στον πίνακα του παραρτήµατος), προκύπτει ότι στο επόµενο ΕΠΜ θα πρέπει να προχωρήσει η λειτουργικά αποτελεσµατική ενεργοποίηση του Εθνικού Συστήµατος Σύνδεσης Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης µε την Απασχόληση (ΕΣΣΕΕΚΑ), µε οριοθέτηση αρµοδιότητας των εµπλεκόµενων φορέων και της Επιτροπής δια βίου Μάθησης που συντονίζει την πολιτική και τις δράσεις σε εθνικό επίπεδο και αποτελεί το σηµείο επαφής της δια βίου εκπαίδευσης µε το ΕΣΣΕΕΚΑ. Ο εκσυγχρονισµός των συστηµάτων κοινωνικής προστασίας, όπως έχει ήδη δροµολογηθεί µε τον νέο ασφαλιστικό Νόµο, αποτελεί ένα πρώτο βήµα προς τη σωστή κατεύθυνση για να εξασφαλιστεί η επάρκειά τους, η οικονοµική τους βιωσιµότητα και η δυνατότητά τους να ανταποκρίνονται στις µεταβαλλόµενες ανάγκες της κοινωνίας και να στηρίζουν µία διατηρήσιµη οικονοµική ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης. 9

11 Αναλυτική εικόνα για την πρόοδο υλοποίησης του µεγαλύτερου ποσοστού των στόχων - δράσεων µέτρων που περιλαµβάνονται στο ΕΠΜ περιλαµβάνεται στο παράρτηµα µε τον πίνακα καταγραφής προόδου. 10

12 Γ. Προτάσεις του ΣΕΒ για το ΕΠΜ Λαµβάνοντας υπόψη τον απολογισµό του ΕΠΜ και τα συµπεράσµατα του Εαρινού Συµβουλίου και της ΕΕ, η έµφαση κατά το δεύτερο κύκλο πρέπει να δοθεί στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί, ακόµα και αν αυτοί παραµένουν επί της ουσίας αµετάβλητοι. Θα πρέπει να αξιολογηθεί ως πρώτη προτεραιότητα το σηµαντικό πρόβληµα ανταγωνιστικότητας που αντιµετωπίζει η Ελλάδα, και να εξηγηθεί ποιοί παράγοντες οδήγησαν τα τελευταία χρόνια τη χώρα σε σταθερά υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης την ώρα που η ανταγωνιστικότητά της παραµένει καθηλωµένη σε τόσο χαµηλά επίπεδα. Οι κυριότεροι παράγοντες που ενίσχυσαν την ανάπτυξη είναι η µακροοικονοµική και η συναλλαγµατική σταθερότητα που εξασφαλίστηκε µε την ένταξη στην ΟΝΕ, η άρση των διοικητικών απαγορεύσεων στην ανάπτυξη της ιδιωτικής πίστης η οποία αποτέλεσε σηµαντικό παράγοντα τόνωσης της ζήτησης καθώς επίσης και οι εισροές από την ΕΕ, οι οποίες είναι διαχρονικά οι υψηλότερες στην ΕΕ και οι οποίες, χρηµατοδοτώντας σηµαντικές υποδοµές, οδήγησαν σε αύξηση της παραγωγικότητας. Οι παραπάνω παράγοντες επέτρεψαν τα τελευταία χρόνια να πετύχουµε υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης θέτοντας γερές βάσεις για µια καλή επίδοση της χώρας και τα επόµενα χρόνια. Όµως, εάν δεν αντιµετωπιστούν άµεσα οι δοµικές αδυναµίες της ελληνικής οικονοµίας, οι θετικές επιπτώσεις αυτών των παραγόντων σταδιακά θα εξασθενίσουν µε δυσµενείς συνέπειες, όχι µόνο για τους ρυθµούς ανάπτυξης αλλά και για τη κοινωνική συνοχή και τις επιδόσεις της χώρας σε σχέση µε τους δείκτες που παρακολουθούνται στα πλαίσια της στρατηγικής της Λισαβόνας. Οι δοµικές αδυναµίες είναι οι ακόλουθες: Η γραφειοκρατία, το κόστος της οποίας είναι το ψηλότερο στην ΕΕ-27 µε 6,8% του ΑΕΠ. Η χαµηλή ποιότητα του κανονιστικού πλαισίου, το οποίο διαµορφώνεται ακόµα χωρίς να τηρούνται οι αρχές της καλής νοµοθέτησης. Η σηµαντική υστέρηση της χώρας, σε σχέση µε τις άλλες χώρες της ΕΕ, σε ότι αφορά την απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών. Η χαµηλή ποιότητα των θεσµών, και ειδικά της παιδείας, της υγείας αλλά και η υψηλή διαφθορά. Το εχθρικό ως προς την επιχειρηµατικότητα περιβάλλον που διαµορφώνουν τα παραπάνω. Η µη ικανοποιητική κατάσταση των δηµοσίων οικονοµικών, παρά την πρόοδο που έχει υπάρξει στο θέµα αυτό. Πρέπει να τονιστεί ότι η αντιµετώπιση των ανωτέρω δοµικών αδυναµιών, και ειδικά η µείωση των γραφειοκρατικών προσχωµάτων στη λειτουργία του ανταγωνισµού και η απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών, δεν συνεπάγεται και την αποχή από την υιοθέτηση πολιτικών οι οποίες ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Αντίθετα είναι επιλογές οι οποίες γίνονται ακριβώς για να εξασφαλιστεί µια ανάπτυξη 11

13 στην οποία όλοι θα έχουν ισότιµες ευκαιρίες συµµετοχής, για αύξηση και βελτίωση των θέσεων εργασίας και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής µέσω της αύξησης της ευηµερίας όλης τη κοινωνίας. Οι επιλογές αυτές πρέπει να γίνουν καθώς η εµπειρία όλων των άλλων χωρών δείχνει ότι η αύξηση της παραγωγικότητας και η πτώση των τιµών που θα ακολουθήσει θα ωφελήσει τόσο τα νοικοκυριά όσο και τις επιχειρήσεις. Επίσης, η διεθνής εµπειρία µας δείχνει ότι το όφελος θα είναι πολλαπλάσιο του όποιου κόστους προσαρµογής που αξίζει να καταβάλλει η κοινωνία. Το ΕΠΜ θα πρέπει να προβλέπει την προώθηση ενός συνδυασµού µεταρρυθµίσεων οι οποίες να εξασφαλίζουν την εδραίωση της δηµοσιονοµικής εξυγίανσης, τη βελτίωση της δηµόσιας διοίκησης, την προώθηση της έρευνας και καινοτοµίας, την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς, τη βελτίωση του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος, τη βελτίωση των επιδόσεων της αγοράς εργασίας και την αναβάθµιση της ποιότητας της παρεχόµενης εκπαίδευσης. Για να οδηγήσει όµως αυτή η προσπάθεια στο επιθυµητό αποτέλεσµα θα πρέπει να υπάρξει ικανοποιητική πρόοδος σε όλα το προαναφερόµενα θέµατα, καθώς τα περισσότερα έχουν ως προαπαιτούµενο κάποιο από τα άλλα. Αν υπάρχει πρόοδος σε κάποια και όχι σε άλλα, υπάρχει κίνδυνος να δηµιουργηθούν ανισορροπίες οι οποίες θα θέσουν σε κίνδυνο το σύνολο της προσπάθειας. Κατά τη διαµόρφωση του νέου ΕΠΜ είναι ανάγκη να αποφευχθούν οι αστοχίες του προηγούµενου προγράµµατος αναφορικά µε την επιλογή προτεραιοτήτων και συγκεκριµένων στόχων, την υιοθέτηση χρονοδιαγραµµάτων και τον σαφή προσδιορισµό οικονοµικών πόρων. Εποµένως, το νέο ΕΠΜ καταρχήν χρειάζεται: να κάνει ιεραρχήσεις επιλογών, να επικεντρώνεται σε προτεραιότητες και να τις υπηρετεί µε δέσµες µέτρων που σχετίζονται µεταξύ τους, να αναλύει τα µέτρα σε συγκεκριµένες δράσεις, να προϋπολογίζει κόστος, να κατανέµει την ευθύνη και να διαµορφώνει χρονοπρόγραµµα υλοποίησης κάθε δράσης, να χρησιµοποιεί συγκεκριµένη µεθοδολογία µέτρησης των αποτελεσµάτων και παρακολούθησης της ολοκλήρωσης κάθε δράσης, να εισάγει δείκτες αξιολόγησης του αποτελέσµατος (άµεσου, ενδιάµεσου και απώτερου) και να προβλέπει σύνταξη περιοδικών εκθέσεων και απολογισµό αναφορικά µε τους στόχους που έχουν τεθεί, να προβλέπει µηχανισµούς παρακολούθησης για την έγκαιρη επισήµανση προβληµάτων και την εισήγηση διορθωτικών δράσεων. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι οι δράσεις του ΕΣΠΑ θα συνδέονται µε τους στόχους των επόµενων ΕΠΜ, τόσο για την περίοδο όσο και για την επόµενη. Λαµβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και τις συστάσεις που διατύπωσε η ΕΕ κατά την αξιολόγηση της εφαρµογής του προηγούµενου ΕΠΜ τον εκέµβριο του 2007, όπως 12

14 και τους στόχους του Κοινοτικού Προγράµµατος για τη Λισαβόνα που υιοθετήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο τον Μάρτιο του 2008, ο ΣΕΒ θεωρεί ότι οι προτεραιότητες του νέου ΕΠΜ για την περίοδο θα πρέπει να είναι οι εξής: 1. Συνέχιση της δηµοσιονοµικής προσαρµογής και εξασφάλιση µακροοικονοµικής σταθερότητας. 2. Βελτίωση της ηµόσιας ιοίκησης και του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος. 3. Συµµετοχή στην Κοινωνία της Γνώσης. 4. Ενίσχυση του ανταγωνισµού και άνοιγµα των αγορών. 5. Βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας. 6. Αναβάθµιση της ποιότητας της παρεχόµενης εκπαίδευσης. Στη συνέχεια αναλύονται οι προτάσεις του ΣΕΒ για κάθε µία από τις παραπάνω έξι προτεραιότητες. 13

15 1. Συνέχιση της δηµοσιονοµικής προσαρµογής και εξασφάλιση µακροοικονοµικής σταθερότητας Σηµαντική προτεραιότητα πρέπει να παραµείνει η εδραίωση της δηµοσιονοµικής εξυγίανσης. Η χαµηλή ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας οδηγεί στη διατήρηση του πληθωρισµού και του ελλείµµατος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασµό µε τις δυσµενείς συνθήκες του παγκόσµιου οικονοµικού περιβάλλοντος αυξάνει τον κίνδυνο επιβράδυνσης της οικονοµίας τα επόµενα χρόνια. Η µείωση της γραφειοκρατίας, η βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου, η απελευθέρωση των αγορών, προϊόντων και υπηρεσιών καθώς και η παράλληλη λήψη µέτρων ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής, όπως είναι η ουσιαστική αναβάθµιση της παιδείας, θα ενισχύσουν την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας και θα συµβάλλουν τα µέγιστα στην προσπάθεια δηµοσιονοµικής εξυγίανσης. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται µια συγκροτηµένη προσπάθεια ορθολογισµού των δαπανών, εδραίωσης ελέγχων και εισαγωγής της διαφάνειας και λογοδοσίας στη διαχείριση των δηµοσίων οικονοµικών. Ο στόχος εδώ δεν πρέπει να είναι µόνο η µείωση των δαπανών, αλλά η επίτευξη πλεονασµατικών προϋπολογισµών και η απελευθέρωση πόρων για την ενίσχυση, για παράδειγµα, των πόρων που κατευθύνονται στην παιδεία, την υγεία και την κοινωνική ασφάλιση. Οι προτεραιότητες που καταγράφονται στη συνέχεια, και που καλούνται να συµπληρώσουν τις ήδη αναφερόµενες στο ΕΠΜ δράσεις (αναφέρονται στους κωδικούς 2.1,2.2,2.3 στον πίνακα του παραρτήµατος), τίθενται µε τη σηµείωση ότι η EUROSTAT διατηρεί εκ νέου επιφυλάξεις σχετικές µε το έλλειµµα του προϋπολογισµού της Γενικής Κυβέρνησης. Οι επιφυλάξεις αυτές προκύπτουν λόγω εµφάνισης αποκλίσεων στην καταγραφή εισροών από την ΕΕ τα έτη 2006 και 2007 αλλά και άλλων τεχνικών θεµάτων, τα οποία επιθυµεί να διασαφηνίσει η EUROSTAT, και που υπολογίζονται σε τουλάχιστον 0,6% του ΑΕΠ. Συνεπώς θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι στο επόµενο ΕΠΜ τα δηµοσιονοµικά µεγέθη δεν θα υπόκεινται πλέον στο ενδεχόµενο σηµαντικών εκ των υστέρων αναθεωρήσεων, κάτι στο οποίο θα συµβάλλουν ουσιαστικά οι αναφερόµενες προτεραιότητες πολιτικής. Για τους παραπάνω λόγους, χρειάζεται να προωθηθούν µεταρρυθµίσεις µε στόχο: τη µείωση του δηµόσιου χρέους κυρίως µέσω της συγκράτησης των πρωτογενών δαπανών, χωρίς µεταβιβάσεις τρίτων, ως ποσοστό του ΑΕΠ αλλά και σε σχέση µε τα τακτικά έσοδα του προϋπολογισµού της Κεντρικής Κυβέρνησης, την αντιµετώπιση των προβληµάτων των ζηµιογόνων δηµόσιων επιχειρήσεων, τον εξορθολογισµό των εσόδων και την αύξηση της αποτελεσµατικότητας των δηµόσιων δαπανών, την αποφασιστική καταπολέµηση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, 14

16 τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και αποδοτικότητας του συστήµατος δηµόσιας υγείας, την αντιµετώπιση των προβληµάτων του ασφαλιστικού συστήµατος και της γήρανσης του πληθυσµού. Μερικά ενδεικτικά µέτρα για την εκπλήρωση των παραπάνω στόχων: Βελτίωση του ελέγχου των πρωτογενών δαπανών µέσω καλύτερης διαχείρισης των αναγκών της δηµόσιας διοίκησης και περισσότερης διαφάνειας. Σύνταξη προϋπολογισµών βάσει προγράµµατος (programme budgeting). Εφαρµογή του διπλογραφικού λογιστικού συστήµατος (IPSAS) και των αρχών (κέντρων) ενιαίου ελέγχου στο ηµόσιο και ειδικότερα στο χώρο της δηµόσιας υγείας. Ηλεκτρονική διεκπεραίωση των διαδικασιών ώστε να διασφαλιστεί το αδιάβλητό τους. Λειτουργία συστηµάτων ηλεκτρονικών προµηθειών, αλλά και υπηρεσιών, στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, και ειδικά στα νοσοκοµεία, µε υιοθέτηση των καλών πρακτικών που έχει συντάξει για τέτοια συστήµατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Χρησιµοποίηση αυτών των κεντρικών συστηµάτων για την αποκεντρωµένη διεκπεραίωση από τους επιµέρους φορείς των προµηθειών και υπηρεσιών οι οποίες σήµερα εξαιρούνται από το Εθνικό Πρόγραµµα Προµηθειών, και η πραγµατοποίηση κοστολογικών ελέγχων στα απολογιστικά στοιχεία που θα συγκεντρώνονται. Συνέχιση των αποκρατικοποιήσεων. Αύξηση της ελκυστικότητας του φορολογικού συστήµατος, το οποίο συνεχίζει να χαρακτηρίζεται ως ασταθές, γραφειοκρατικό, ασαφές και αναίτια πολύπλοκο ώστε να καταστεί ευκολότερη η συµµόρφωση των νοµοταγών πολιτών και επιχειρήσεων καθώς και ο εντοπισµός των παραβατών. 15

17 2. Βελτίωση της ηµόσιας ιοίκησης και του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος Οι προσπάθειες των τελευταίων ετών για τη βελτίωση της δηµόσιας διοίκησης δεν ήταν αρκετές ώστε να µειωθεί η γραφειοκρατία και οι διάφορες επιβαρύνσεις για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες ώστε να βελτιωθεί ουσιαστικά το επιχειρηµατικό περιβάλλον στην Ελλάδα. Οι απαιτήσεις της δηµόσιας διοίκησης εξακολουθούν να είναι πολύπλοκες και να αποτελούν περιοριστικό παράγοντα στη δηµιουργία και λειτουργία των επιχειρήσεων, αυξάνοντας σηµαντικά τον επιχειρηµατικό κίνδυνο και δηµιουργώντας υψηλό κόστος προσαρµογής. Την ίδια ώρα η παροχή υπηρεσιών από τη δηµόσια διοίκηση είναι χαµηλής ποιότητας σε τοµείς που επηρεάζουν άµεσα την ποιότητα του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος όπως στη δικαιοσύνη όπου η ταχύτητα απονοµής παραµένει υπερβολικά αργή. Προκειµένου να βελτιωθεί ουσιαστικά η αποτελεσµατικότητα της διοίκησης η µεταρρυθµιστική δράση της επόµενης περιόδου πρέπει να κινηθεί σε δύο βασικούς άξονες: τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας της ηµόσιας ιοίκησης και τη βελτίωση του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος. Βελτίωση της ηµόσιας ιοίκησης Η επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής της Λισαβόνας και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της χώρας προϋποθέτει τον εκσυγχρονισµό του κράτους και κυρίως την καταπολέµηση της γραφειοκρατίας. Η προηγούµενη περίοδος ήταν προπαρασκευαστική για την κατάρτιση των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων του ΕΣΠΑ και τον προσδιορισµό των δράσεων µε τον οποίο επιδιώκεται να επιτευχθεί η καταπολέµηση της γραφειοκρατίας ώστε να αυξηθούν η ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας και οι επενδύσεις, να ενισχυθεί η έρευνα και καινοτοµία και να καταπολεµηθεί η φοροδιαφυγή και η διαφθορά. Το ΕΠΜ πρέπει να στοχεύσει µε συγκεκριµένα και υλοποιήσιµα µέτρα στην καταπολέµηση της γραφειοκρατίας, στην απλούστευση και επιτάχυνση των διοικητικών διαδικασιών και στην εν γένει αναδιοργάνωση της περιφερειακής διοίκησης καθώς και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης µέσω της αξιοποίησης των ΤΠΕ ώστε να αρθεί η αρνητική επίδραση του ηµόσιου Τοµέα στην επιχειρηµατικότητα και την ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας. Απαιτείται να καταρτιστεί και να υλοποιηθεί ολοκληρωµένη στρατηγική µεταρρυθµίσεων, η οποία να δοµείται στη βάση τριών κυρίως αξόνων: α) Στο ενιαίο και ολοκληρωµένο πρόγραµµα αλλαγής στη ηµόσια ιοίκηση, β) Στην εγκαθίδρυση µικρότερου και αποτελεσµατικότερου κράτους και γ) Στην απλοποίηση του θεσµικού πλαισίου στο σύνολό του ώστε να µειωθεί το κόστος της γραφειοκρατίας. 16

18 Ειδικότερα: Πρέπει να ενταχθούν στο ΕΠΜ οι δράσεις που περιλαµβάνονται στα Ε.Π. «ιοικητική Μεταρρύθµιση» και «Ψηφιακή Σύγκλιση» (ΕΣΠΑ ). Πιο συγκεκριµένα οι δράσεις που θα περιληφθούν στο ΕΠΜ, θα πρέπει να στοχεύουν: o στην αναβάθµιση του θεσµικού περιβάλλοντος της ηµόσιας ιοίκησης, o στον εξορθολογισµό των υφιστάµενων διοικητικών δοµών και o την πλήρη υλοποίηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Πρέπει να εκσυγχρονιστεί η δηµοσιονοµική διαχείριση σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης και ειδικότερα σε περιφερειακό (ΟΤΑ α και β βαθµού) καθώς η διάρθρωση του ΕΣΠΑ προβλέπει την κατανοµή του 82% της διαθέσιµης χρηµατοδότησης στην περιφέρεια. Ιδιαίτερα απαιτείται: o να εφαρµοστεί σύστηµα πιστοποίησης της διασφάλισης της διαχειριστικής επάρκειας των ΟΤΑ ώστε να µπορέσουν να υλοποιήσουν έργα του ΕΣΠΑ και o να καταρτιστούν υποχρεωτικά τριετή επιχειρησιακά σχέδια και ετήσιος δηµόσιος προϋπολογισµός, ισολογισµός και απολογισµός. Πρέπει να εκσυγχρονιστεί η δηµοσιονοµική διαχείριση για το σύνολο των οργανισµών, υπηρεσιών, ιδρυµάτων και επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας του δηµοσίου (κυρίως ΙΚΑ και Νοσοκοµείων). ηλαδή να εισαχθεί σύστηµα χρηστής οικονοµικής διαχείρισης το οποίο να περιλαµβάνει α) την υποχρεωτική κατάρτιση τριετών επιχειρησιακών σχεδίων και ετήσιου δηµόσιου προϋπολογισµού, ισολογισµού και απολογισµού και β) την τήρηση ιπλογραφικού Λογιστικού Συστήµατος. Τέλος, πρέπει να περιληφθούν συγκεκριµένες δράσεις για την επίτευξη της διαφάνειας των οικονοµικών σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης. Πρέπει να ληφθούν συγκεκριµένα µέτρα µε στόχο: o τον εκσυγχρονισµό της οικονοµικής διαχείρισης και των εσόδων και δαπανών του κράτους για την κάλυψη αναγκών και o την ενίσχυση της αποδοτικότητας της κρατικής λειτουργίας. Τα ενδεικνυόµενα µέτρα πρέπει να κινούνται στην κατεύθυνση εφαρµογής: α) Προϋπολογισµού βάσει προγράµµατος, β) ιπλογραφικού Λογιστικού Συστήµατος στο ηµόσιο όπως εφαρµόζεται στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ (International Public Sector Accounting Standards), γ) Αρχών ενιαίου ελέγχου και δ) Ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ώστε να διασφαλιστεί το αδιάβλητο των διαδικασιών. 17

19 Επιχειρηµατικό περιβάλλον Σε ό,τι αφορά την βελτίωση του επιχειρηµατικού περιβάλλοντος πρέπει να διατηρηθούν οι κάτωθι προτεραιότητες: Αδειοδότηση - Λειτουργία Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο Ν. 3325/05 για την αδειοδότηση επιχειρήσεων µεταποίησης (αναφέρεται στους κωδικούς 3.1.6, 3.2.4, 3.3.2, 6.1.2, στον πίνακα του παραρτήµατος) παρέµεινε µέχρι σήµερα σε κάποιες άτολµες παρεµβάσεις για άρση των αυστηρών περιορισµών για εγκατάσταση, επέκταση και εκσυγχρονισµό δραστηριοτήτων στον Ν. Αττικής. Την περίοδο πρέπει να υπάρξει µια ριζική αναθεώρηση του Ν. 3325/05 µε διεύρυνση του πεδίου εφαρµογής και για τη µέση-υψηλή όχληση, την απλοποίηση και συντόµευση των διαδικασιών ειδικά µε δεδοµένη και την επικείµενη θεσµοθέτηση του «ειδικού χωροταξικού για τη Βιοµηχανία». Το καθεστώς των βιοµηχανιών της Αττικής θα πρέπει να διέπεται από τα προβλεπόµενα στο ΕΧΒ και να µην υπόκειται σε πρόσθετους περιορισµούς. Σε ό,τι αφορά την ίδρυση one-stop-shop εξυπηρέτησης των επιχειρήσεων, επί της ουσίας δεν έχει υπάρξει πρόοδος η οποία να µπορεί να αλλάξει την πραγµατικότητα που σήµερα βιώνει η Ελληνική επιχείρηση, και για τον λόγο αυτό πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξει ουσιαστική προώθηση στο επόµενο ΕΠΜ. Φορολογικό πλαίσιο Σχετικά µε το φορολογικό πλαίσιο: Να περιληφθεί εντός διετίας και µε την αποδοχή των κοινωνικών εταίρων η σύνταξη ολοκληρωµένου και µακροχρόνιου φορολογικού σχεδιασµού. Να καταρτιστεί πρόγραµµα δράσης για την ενοποίηση και απλοποίηση της φορολογικής νοµοθεσίας και των σχετικών φορολογικών υποχρεώσεων και φορολογικών διαδικασιών των επιχειρήσεων. ιεύρυνση αυτεπάγγελτης αναζήτησης (π.χ. στοιχείων φορολογικής ενηµερότητας). ιαχωρισµός υποβολής δηλώσεων και ελέγχου δηλώσεων. Κατάργηση του ΚΒΣ (σταδιακή κατάργηση µε περιορισµό Βιβλίων και Στοιχείων). Γενίκευση της χρήσης των ΤΠΕ - Ηλεκτρονική υποβολή. Συµψηφισµός χρεών και απαιτήσεων προς και από το ηµόσιο. Επίσπευση απονοµής δικαιοσύνης επί φορολογικών θεµάτων. Να καταρτιστεί σύστηµα διασταύρωσης µη φορολογικών στοιχείων (Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, ΟΑΕ ). Να καταρτιστεί ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα καταπολέµησης της φοροδιαφυγής µε πολυετή χρονικό ορίζοντα, το οποίο να περιλαµβάνει πρωτίστως δράσεις πρόληψης και δευτερευόντως δράσεις καταστολής. 18

20 Καλή Νοµοθέτηση Ειδικά για το θέµα της Καλής Νοµοθέτησης, σηµειώνεται ότι το ΕΠΜ πρέπει να ταυτιστεί µε τις προτάσεις της Ε.Ε. για την καλύτερη νοµοθέτηση και να ενσωµατώσει τις προβλεπόµενες στο ΕΣΠΑ σχετικές δράσεις. Η καλή νοµοθέτηση διακρίνεται σε δυο επιµέρους κατηγορίες: 1. Στο Πρόγραµµα Μείωσης του ιοικητικού Βάρους: o Πρέπει να ενταχθούν στο ΕΠΜ οι δράσεις που περιλαµβάνονται στο Ε.Π. «ιοικητική Μεταρρύθµιση» και να συνδεθούν µέσα από το ΕΠΜ µε δράσεις του Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση». o Να ενταχθούν στο ΕΠΜ οι προτεινόµενες απλουστεύσεις της ΕΕ για την περεταίρω απλοποίηση του εταιρικού δικαίου καθώς και οι αντίστοιχες που προγραµµατίζει το ΥΠΕΣ. o Να ενταχθούν στο ΕΠΜ οι δράσεις ταχείας υλοποίησης της ΕΕ. o Να περιληφθεί στο ΕΠΜ η υλοποίηση του «Προγράµµατος της ΕΕ για τη Μείωση του ιοικητικού Βάρους για τις επιχειρήσεις κατά 25% έως το 2012» όπως έχει υιοθετηθεί από το Συµβούλιο Κορυφής. Ειδικότερα επειδή το παραπάνω πρόγραµµα έχει ήδη αρχίσει να εκπονείται για τη χώρα µας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία µε το ΥΠΟΙΟ, θα πρέπει να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί. Για τον σκοπό αυτό το ΕΠΜ πρέπει να συµπεριλάβει συγκεκριµένες δράσεις τις οποίες το ΥΠΟΙΟ θα δεσµευτεί να υλοποιήσει. o Να ενισχυθεί η Επιτροπή παρακολούθησης του προγράµµατος της ΕΕ, αρµοδιότητας ΥΠΟΙΟ, µε τη συµµετοχή των κοινωνικών εταίρων. o Να δηµιουργηθεί ένας ενιαίος «θεµατικός κόµβος» υποβολής, παραλαβής και δηµοσιοποίησης στατιστικών και οικονοµικών δεδοµένων για τις επιχειρήσεις, µε πρόσβαση στην αναζήτηση δεδοµένων και πιστοποιήσεων τόσο από τις ίδιες όσο και από τις κάθε φορά εµπλεκόµενες δηµόσιες υπηρεσίες και οργανισµούς. 2. Στη Σύνταξη ανάλυσης επιπτώσεων πριν την ψήφιση κάθε νοµοθετήµατος και έκθεσης εφαρµογής για την αξιολόγηση αυτού και µετά το πέρας συγκεκριµένου χρονικού διαστήµατος. Πρέπει να ενταχθεί στο ΕΠΜ η θεσµοθέτηση και εφαρµογή συστήµατος αξιολόγησης των επιπτώσεων. Ειδικότερα: o Να θεσµοθετηθεί κατά τη διαδικασία σύνταξης των εκθέσεων ανάλυσης επιπτώσεων η συµµετοχή των κυριότερων εµπλεκόµενων µερών-κοινωνικών εταίρων που επηρεάζονται από την προτεινόµενη ρύθµιση. o Να καθιερωθεί ο θεσµός της έγκαιρης και διευρυµένης κοινωνικής διαβούλευσης για όλες τις προτεινόµενες ρυθµίσεις. 19