Πολιτιςμόσ και βία. Σελίδα 1 από 5

Transcript

1 51 Υρόνια ΦΡΟΝΣΙΣΗΡΙΑ ΜΔΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΑΒΒΑΪΓΗ-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΣΙ : Φιλολάου & Δκφαντίδου 26 : Σηλ.: ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2011 Πολιτιςμόσ και βία Η βία ενυπάρχει ςτον πολιτιςμό. Τοφτοσ είναι βακφτατα κακοριςμζνοσ από το κάνατο και τθ βία. Το ζδαφοσ πάνω ςτο οποίο οικοδομείται είναι ποτιςμζνο με το αίμα των ανκρϊπων. Επιβάλλεται και διατθρείται με τθ βία και παρζχει ςτουσ ανκρϊπουσ τα μζςα τθσ καταςτροφισ. Μακράν του να μεταμορφϊνει το ανκρϊπινο γζνοσ ςε μια διαδικαςία θκικισ προόδου, ο πολιτιςμόσ πολλαπλαςιάηει το δυναμικό τθσ βίασ. Τθσ παρζχει τεχνθτά μζςα και κεςμοφσ, ςτάςεισ και δικαιολογιςεισ. Το πόςο ο πολιτιςμόσ υπθρετεί τθ βία φαίνεται αν εξετάςουμε λεπτομερειακά τουσ διαφορετικοφσ τομείσ του. Στον πυρινα του υλικοφ πολιτιςμοφ, αρχικά, ανικει και θ παραγωγι όπλων. Κανζνα άλλο τεχνοφργθμα δεν προςζλκυςε τόςο τθν ερευνθτικι ενζργεια όςο το όπλο. Το ανκρϊπινο δθμιουργικό πνεφμα δεν αρκείται ςτθν επινόθςθ διαρκϊσ νζων παραγωγικϊν μζςων. Παράλλθλα, άλλθ τόςθ ενζργεια καταναλϊνει για τθν ανάπτυξθ νζων καταςτροφικϊν μζςων. Από πολφ νωρίσ, οι άνκρωποι κατζβαλαν προςπάκειεσ για ν' αυξιςουν τισ καταςτροφικζσ τουσ δυνάμεισ, για να υπερκεράςουν τουσ εχκροφσ τουσ και να προςτατζψουν ζτςι τον εαυτό τουσ. Το αποτζλεςμα; Μζχρι ςιμερα, οι ικανότεροι τεχνικοί, μθχανικοί και επιςτιμονεσ εργάηονται για τθν τελειοποίθςθ των μζςων τθσ βίασ. Η τεχνολογία των όπλων δεν είναι υποπροϊόν του πολιτιςμοφ. Είναι ζνα από τα πλζον προτιμϊμενα πειραματικά πεδία. Ιδιαίτερα ςτθν εποχι τθσ επιςτιμθσ, πολλά νζα αγακά χριςθσ είναι ςυχνά υποπροϊόντα τθσ ζρευνασ για πολεμικά όπλα. Παρζχοντασ, όμωσ, ο πολιτιςμόσ όλο και πιο αποτελεςματικά όπλα, ενκαρρφνει και τθ χρθςιμοποίθςθ τουσ. Οι δυνατότθτεσ ηθτοφν να δοκιμαςτοφν και να υλοποιθκοφν. Ό,τι είναι δυνατό, γίνεται κιόλασ. Γι' αυτό και θ πρόοδοσ τθσ τεχνικισ ςυντείνει άμεςα ςτθν πρόοδο τθσ βίασ. Ο εκμθχανιςμόσ του κόςμου επεκτείνεται και ςτον εκμθχανιςμό του κανάτου. *...+ Αλλά και οι κεςμοί του κοινωνικοφ πολιτιςμοφ αυξάνουν το μζγεκοσ και τθν επενζργεια τθσ βίασ. Οι κεςμοί προςφζρουν διάρκεια ςτθ δράςθ και ςτθ ςκζψθ. Δθμιουργοφν ςυνικειεσ και κανονικότθτεσ που με τον καιρό παγιϊνονται ςε κανόνεσ. Όμωσ οι ςυμβάςεισ ορίηουν Σελίδα 1 από 5

2 παρεκκλίςεισ, οι οποίεσ πρζπει να καταπιεςτοφν και να εξαλειφτοφν. Το ζγκλθμα είναι μια επινόθςθ του κεςμοφ. Αυτόσ εμπεριζχει το δυναμικό τθσ βίασ. Το δίκαιο, αυτό το αξιόπιςτο όργανο τθσ ομοιογενοφσ ςυλλογικότθτασ, ορίηει τθν ενοχι, εκδίδει τθν καταδικαςτικι απόφαςθ και εκτελεί τθν ποινι. Το ςφςτθμα τθσ ζννομθσ δίωξθσ ςυγκεντρϊνει τθν αρμοδιότθτα ςχετικά με το κάνατο. Όποιοσ δεν ςυμμορφϊνεται με το νόμο αξίηει να χάςει τθν ελευκερία, τθν ακεραιότθτα, τθ ηωι του. Η πίςτθ ςε απαράγραπτα ανκρϊπινα δικαιϊματα είναι εντελϊσ πρόςφατθ ςτθν ιςτορία. Η εξάπλωςθ τθσ είναι περιοριςμζνθ, θ ιςχφσ τθσ με κανζναν τρόπο εξαςφαλιςμζνθ. Το ςφγχρονο δόγμα ςυγκαλφπτει, ωςτόςο, το γεγονόσ ότι θ καταδίωξθ, τα βαςανιςτιρια και θ κανατικι ποινι δεν είναι εκφυλιςμζνεσ μορφζσ του δικαίου, αλλά ο ιςτορικόσ του πυρινασ. Η ςφλλθψθ, θ ταπείνωςθ, ο τραυματιςμόσ και θ κανάτωςθ του ανκρϊπου ανικαν πάντα ςτισ κεντρικζσ πρακτικζσ του κεςμοποιθμζνου αγϊνα ενάντια ςτο κακό. Μζχρι και ςιμερα, θ ςυμμορία των διωκτϊν βρίςκεται ςτθν υπθρεςία τθσ εκτελεςτικισ εξουςίασ. Η τελευταία ντφνει τουσ δράςτεσ με ςτολζσ, τουσ εξοπλίηει και τουσ ξαμολάει, όταν ζρκει θ ςτιγμι. Τα πάκθ τθσ βίασ δεςμεφονται πρόςκαιρα μζςω κανόνων, εντάςςονται ςτο ςχεδιαςμό και μετατρζπονται ςε νόμιμο εργαλείο. Μόλισ όμωσ θ κοινωνία καταπιάνεται με τθν επιβολι των κανόνων τθσ κοινότθτασ, ςτζλνει τουσ διϊκτεσ να φζρουν τουσ περικωριακοφσ ςτο διμιο. Το κεντρικό όργανο του κοινωνικοφ πολιτιςμοφ δεν είναι καταφφγιο τθσ ειρινθσ, είναι εργαςτιρι βίασ. *...+ Οι μεγαλειϊδεισ ιδζεσ, ακόμα, κοςτίηουν αμζτρθτα κφματα. Δικαιολογοφν τθ βία και τθν επιηθτοφν. «Σαν τουσ βρικόλακεσ, οι αξίεσ χρειάηονται αίμα, για να ενιςχφςουν τισ ηωτικζσ τουσ δυνάμεισ. Και όςο περιςςότεροι οι νεκροί, τόςο πιο λαμπρζσ και κεϊκζσ γίνονται οι αξίεσ, ςτο βωμό των οποίων καίγονται τα πτϊματα». Οι πόλεμοι γίνονται ςτο όνομα των φψιςτων αξιϊν, φρικωδίεσ εκτελοφνται προσ τιμι τον ειδϊλων. Ενάντια ςτουσ άπιςτουσ οργανϊνονται κρθςκευτικζσ ςταυροφορίεσ, οι άγριοι και οι βάρβαροι αφανίηονται από τουσ πολιτιςμζνουσ, με τθν πρόφαςθ τθσ πολιτιςμικισ ανωτερότθτασ και τθσ εκτζλεςθσ τθσ αποςτολισ τουσ. Η επαναςτατικι τρομοκρατία επιτελείται υπό το ζμβλθμα τθσ αρετισ, του Ορκοφ Λόγου και τθσ δικαιοςφνθσ. Οι κρθςκευτικοί πόλεμοι διεξάγονται πάντα με τθ μεγαλφτερθ λφςςα, όχι για χάρθ τθσ λείασ, αλλά για τθν εξάλειψθ του αιρετιςμοφ. Όπου θ βία διευκφνεται από απόλυτεσ αξίεσ, δεν υπάρχουν εξαιρζςεισ και ζλεοσ. Η καταςτροφι είναι ολοκλθρωτικι, θ καταςτροφι των ανκρϊπων, των πραγμάτων, των ξζνων πολιτιςμϊν. Η πίςτθ τείνει ςτθν πραγματοποίθςθ τθσ ίδιασ τθσ προφθτείασ. Αποδεικνφει τθν ιςχφ τθσ μζςω τθσ δφναμθσ τθσ βίασ. Δεν αρκείται ςτο Σελίδα 2 από 5

3 να εξθγιςει τον κόςμο, κζλει να τον αναμορφϊςει κατ' εικόνα τθσ. κζλει να υποτάξει ολόκλθρο τον κόςμο. Όμωσ αυτό το εγχείρθμα απαιτεί διαρκϊσ νζεσ ςταυροφορίεσ, διαρκϊσ νζεσ ςφαγζσ, τουλάχιςτον όςο ςυνεχίηουν να υπάρχουν κάπου άνκρωποι που κα μποροφςαν να ςκεφτοφν και να δράςουν διαφορετικά απ' ό,τι προςτάηει θ πίςτθ. Τζλοσ, θ προςωπική κουλτοφρα διαμορφϊνει τθ γνϊμθ, τισ ςυνήθειεσ, τισ ικανότθτεσ, τισ ςτάςεισ των ανκρϊπων. Κακορίηει τουσ τρόπουσ δράςθσ, τισ πεποιθήςεισ, τα πάκθ τουσ. Οι εκτελεςτζσ τθσ βίασ, τουσ οποίουσ παριγαγε θ ιςτορία τθσ προςωπικισ κουλτοφρασ, ζχουν πολλζσ μορφζσ. Πλάι ςτον μανιαςμένο πολεμιςτι ςτζκεται ο πεικαρχθμζνοσ ςτρατιϊτθσ, πλάι ςτον ιερζα του κυςιαςτθρίου ο κρθςκευτικά φανατιςμζνοσ πολεμιςτισ, πλάι ςτον υπάκουο διμιο ο φλεγματικόσ τεχνικόσ. Επειδι από τθ φφςθ του ο άνκρωποσ δεν είναι κακοριςμζνοσ, οι προδιακζςεισ του για βιαιοπραγία είναι πολιτιςμικά διαμορφϊςιμεσ. Η εξωτερικι όψθ τθσ βίασ ζχει πολλζσ μορφζσ. Πάντα, όμωσ. είναι ο πολιτιςμόσ αυτόσ που κακορίηει αυτιν τθν όψθ. Όχι θ φφςθ, αλλά ο πολιτιςμόσ κάνει τον άνκρωπο αυτό που ιταν και που ςυνεχίηει να είναι. Wolfang Sofsky, Πραγματεία περί τθσ Βίασ. εκδ. Νζα Σφνορα ΕΡΩΣΗΕΙ 1) Να ςυντάξετε τθν περίλθψθ του παραπάνω κειμζνου με ςκοπό να τθν εκφωνιςετε ςτουσ ςυμμακθτζσ ςασ. ( λζξεισ) ΜΟΝΑΔΕ 25 2) Να εξετάςετε τθ ςυλλογιςτικι πορεία του ςυγγραφζα ςε ολόκλθρο το κείμενο. ΜΟΝΑΔΕ 5 3) Α ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΗ: Οι δυνατότθτεσ ηθτοφν να δοκιμαςτοφν και να υλοποιθκοφν. Β ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΗ: Ό,τι είναι δυνατό, γίνεται κιόλασ. Σελίδα 3 από 5

4 Γ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΗ: Παρζχοντασ ο πολιτιςμόσ όλο και πιο αποτελεςματικά όπλα, ενκαρρφνει και τθ χρθςιμοποίθςθ τουσ. ΥΜΠΕΡΑΜΑ: Γι' αυτό και θ πρόοδοσ τθσ τεχνικισ ςυντείνει άμεςα ςτθν πρόοδο τθσ βίασ. Να αξιολογιςετε τθν ορκότθτα του παραπάνω ςυλλογιςμοφ και να κάνετε πλιρθ χαρακτθριςμό του. ΜΟΝΑΔΕ 5 4) «Μζχρι ςιμερα, οι ικανότεροι τεχνικοί, μθχανικοί και επιςτιμονεσ εργάηονται για τθν τελειοποίθςθ των μζςων τθσ βίασ.» Με αφορμι τθν προθγοφμενθ περίοδο λόγου να διατυπϊςετε τθν άποψι ςασ ςχετικά με το αν ο επιςτιμονασ φζρει ευκφνθ για τισ βλαβερζσ ςυνζπειεσ τθσ τελειοποίθςθσ των μζςων επιβολισ τθσ βίασ. Να αναπτφξετε τισ ςκζψεισ ςασ ςε μία παράγραφο των 150 λζξεων. ΜΟΝΑΔΕ 12 5) α) Να γράψετε ζνα α ν τ ώ ν υ μ ο για κακεμιά από τισ παρακάτω λζξεισ: ενυπάρχει, οικοδομείται, καταςτροφισ, τεχνθτά, λεπτομερειακά. Οι λζξεισ είναι υπογραμμιςμζνεσ ςτο κείμενο. (μονάδεσ 5) β) Να γράψετε ζνα ς υ ν ώ ν υ μ ο για κακεμιά από τισ παρακάτω λζξεισ: προςωπικι, κουλτοφρα, ςυνικειεσ, πεποικιςεισ, μανιαςμζνο. Οι λζξεισ είναι με ζντονα γράμματα (bold) μζςα ςτο κείμενο. (μονάδεσ 5) ΜΟΝΑΔΕ 10 6) «Ενάντια ςτουσ άπιςτουσ οργανώνονται κρθςκευτικζσ ςταυροφορίεσ, οι άγριοι και οι βάρβαροι αφανίηονται από τουσ πολιτιςμζνουσ, με τθν πρόφαςθ τθσ πολιτιςμικισ ανωτερότθτασ και τθσ εκτζλεςθσ τθσ αποςτολισ τουσ.» : Η ςφνταξθ που χρθςιμοποιεί ο ςυγγραφζασ ςτθν παραπάνω περίοδο είναι πακθτικι. Να Σελίδα 4 από 5

5 αναηθτιςετε τθν αιτία που τον ωκεί ςτο να κάνει αυτι τθν επιλογι. Στθ ςυνζχεια, να μετατρζψετε τθ ςφνταξθ τθσ πρόταςθσ ςτθν αντίςτοιχθ τθσ ενεργθτικισ. ΜΟΝΑΔΕ 3 7) «Μακράν του να μεταμορφϊνει το ανκρϊπινο γζνοσ ςε μια διαδικαςία θκικισ προόδου, ο πολιτιςμόσ πολλαπλαςιάηει το δυναμικό τθσ βίασ. Τθσ παρζχει τεχνθτά μζςα και κεςμοφσ, ςτάςεισ και δικαιολογιςεισ.»ο ςυγγραφζασ ςτο απόςπαςμα αναφζρεται ςτθ ςχζςθ πολιτιςμοφ και βίασ και τθν αναλφει. Με βάςθ αυτζσ τισ απόψεισ,να παρουςιάςετε τεκμθριωμζνα ςε μια ομιλία ςε ζνα ςυνζδριο νζων που οργανϊνει θ Ευρωπαϊκι Ζνωςθ, τα χαρακτθριςτικά ενόσ πραγματικά πολιτιςμζνου λαοφ αλλά και τουσ λόγουσ εκτροπισ του ςφγχρονου πολιτιςμζνου ανκρϊπου ςε βίαιεσ και απάνκρωπεσ πράξεισ. ( λζξεισ) ΜΟΝΑΔΕ 40 Επιμέλεια Προτεινόμενων Θεμάτων ΚΑΠΗ ΓΙΩΡΓΟ ΧΑΣΖΗΛΑΜΠΡΟ ΑΝΣΩΝΗ Σελίδα 5 από 5