Επιδημιολογία της αρτηριακής υπέρτασης: ο ρόλος της Μεσογειακής Δίαιτας

Transcript

1 Επιδημιολογία της αρτηριακής υπέρτασης: ο ρόλος της Μεσογειακής Δίαιτας Δημοσθένης Β. Παναγιωτάκος, DrMedSci, FESC Αναπλ. Καθηγητής Βιοστατιστικής & Επιδημιολογίας Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

2 Η υπέρταση ως παράγων κινδύνου

3 Καρδιαγγειακός κίνδυνος και ΣΑΠ/ΔΑΠ CVD mortality risk CVD Mortality Risk Doubles with Each 20/10 mm Hg BP Increment* *Individuals aged years, starting at BP 115/75 mm Hg. 115/75 135/85 155/95 175/105 SBP/DBP (mm Hg) Lewington S, et al. Lancet. 2002; 60: JNC 7. JAMA. 2003;289:

4 Καρδιαγγειακός κίνδυνος και ΣΑΠ/ΔΑΠ 8 Year Events Per 1, CVD Risk Profile 32,6% 21,0% 4,6% 45,9% 70,3% Systolic BP: Cholesterol: Glucose Intol.: Cigaretes: ECG-LVH: Kannel, et al., Framingham Heart Study (1983)

5 Ο επιπολασμός της Υπέρτασης στον κόσμο Με βάση τα στοιχεία του ΠΟΥ στις «δυτικού» τύπου κοινωνίες ο επιπολασμός της υπέρτασης κυμαίνεται από 24% έως 38%. Ο αριθμός των υπερτασικών παγκοσμίως εκτιμάται σε (στοιχεία 2001). Εξ αυτών θα πεθάνουν εξαιτίας της υπέρτασης.

6 Ο επιπολασμός της Υπέρτασης στον κόσμο Οι εκτιμήσεις της ΠΟΥ για το έτος 2025 αναφέρουν ότι ο αριθμός των υπερτασικών θα αυξηθεί σε

7 Η επιδημιολογία της υπέρτασης, στην Ελλάδα Μελέτη ΑΘΗΝΩΝ (1980 ) Μελέτη Didima village (1980 ) Μελέτη ΕΠΙΚ (1997) Μελέτη ΑΤΤΙΚΗ (2001) Μελέτη National Nutrition Health Survey (2003) Μελέτη Hypertension Study in General Practice in Hellas (HYPERTENSHELL) (2006)

8 Η επιδημιολογία της υπέρτασης, στην Ελλάδα 30% Μελέτη 7 Χωρών Μελέτη Αθηνών Μελέτη των «Διδύμων» Μελέτη ΕΠΙΚ Μελέτες ΑΤΤΙΚΗ, HYER TNSHELL, NHN S

9 Ο επιπολασμός της υπέρτασης, στην Ελλάδα Άνδρες Γυναίκες Επιπολασμός Υπέρτασης (%) 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 38,0 24,0 40,2 38,9 13,3 17,7 33,6 28,4 Μελέτη ΑΤΤΙΚΗ Μελέτη ΕΠΙΚ NNHS HYPERTENSHELL Ν=3042 Αττική Τυχαία επιλογή Ν=26913 Πανελλαδική Εθελοντές Ν=5000 Πανελλαδική Τυχαία επιλογή, αυτοδηλούμενη Ν=11540 Πανελλαδική Εθελοντές

10 Πρόβλεψη για τις τιμές ΑΠ στον πληθυσμό (ΠΟΥ), άνδρες

11 Πρόβλεψη για τις τιμές ΑΠ στον πληθυσμό (ΠΟΥ), γυναίκες

12 Ο επιπολασμός της υπέρτασης, στην Ελλάδα 38% εκ των ανδρών και 24% εκ των γυναικών έχουν ΑΥ, στην Ελλάδα (μελέτη ΑΤΤΙΚΗ) με βάση την αναγωγή των προηγούμενων στοιχείων στο γενικό πληθυσμό, εκτιμάται ότι περίπου 3,0 εκατομμύρια Έλληνες στο κατώφλι του 21 ου αιώνα έχουν αρτηριακή υπέρταση. Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

13 Θεραπεία αρτηριακής υπέρτασης 50% των υπερτασικών παγκοσμίως δεν γνωρίζουν ότι έχουν υπέρταση. 50% εξ αυτών που το γνώριζαν, βρίσκονται υπό θεραπεία. 50% εξ αυτών που βρίσκονται υπό θεραπεία, επιτυγχάνουν τον στόχο για τις τιμές ΣΑΠ/ΔΑΠ. Burt et al. Hypertension 1995

14 Θεραπεία αρτηριακής υπέρτασης στην καλύτερη περίπτωση, το 12,5% εκ των υπερτασικών έχουν ρυθμισμένες τιμές ΣΑΠ/ΔΑΠ (δηλ., < 140/90 mmhg). Burt et al. Hypertension 1995

15 Υπερτασικοί υπό θεραπεία 34% 22% 6% 9% 3% USA Canada UK India China <140/90 mmhg 24% 27% 25% 2% 140/90 mmhg 10% France Italy Belgium Zaire Egypt

16 Hypertension Prevalence and Treatment Among Persons Years Old in 6 European Countries, Canada, and the United States Based on surveys of 1823 to respondents conducted from 1986 to 1999 (US NHANES III survey data from ). Wolf-Maier K et al. JAMA 2003; 289:

17 Θεραπεία αρτηριακής υπέρτασης, στην Ελλάδα Μελέτη ΑΤΤΙΚΗ 65% των ανδρών και 40% των γυναικών με υπέρταση ήταν χωρίς θεραπεία Τα άτομα χωρίς θεραπεία ήταν κυρίως άνδρες (p<0,001) νεαρά σε ηλικία (p<0,001). Εξ αυτών που ήταν χωρίς θεραπεία, 68% των ανδρών και 54% των γυναικών ΔΕΝ γνώριζαν την κατάσταση τους. Εξ αυτών που ήταν υπό θεραπεία, μόλις το 34% πετυχαίνει τους στόχους ΣΑΠ/ΔΑΠ < 140/90 mmhg. Συνεπώς, μόνο το 15% εκ των υπερτασικών πετυχαίνει τους στόχους. Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

18 Θεραπεία αρτηριακής υπέρτασης, στην Ελλάδα Άνδρες

19 Θεραπεία αρτηριακής υπέρτασης, στην Ελλάδα Γυναίκες

20 Clinical Trials in Hypertension Should we treat diastolic HBP? What is the goal of treatment? Should we treat DBP in older persons? What is the best way to treat HBP? Should we treat ISH in older persons? Can we prevent hypertension? 1960s 1970s 1980s HDFP VA Cooperative Studies EWPHE MRC-1 ANHBP-1 HAPPHY MAPHY SHEP MRC-2 STOP-1 TOMHS VA MONORx HOT UKPDS Syst-Eur Syst-China CAPPP STOP-2 INSIGHT NORDIL SCOPE CONVINCE ALLHAT ANBP2 LIFE VALUE ASCOT ACCOMPLISH TROPHY HR Black, 2003.

21 Τα οφέλη για την υγεία από την αποτελεσματική θεραπεία της ΑΥ 0 ΑΕΕ Myocardial ΟΕΜ ΧΚΑ 10 Μείωση καρδιαγγειακών επεισοδίων (%) %-40% 20%-25% >50% Blood Pressure Lowering Treatment Trialists Collaboration. Lancet. 2000;355:

22 Το προφίλ του Έλληνα υπερτασικού

23 Αρτηριακή υπέρταση και ηλικία Γυναίκες Άνδρες > 75 65,7% 66,7% ,7% 53,8% ,7% 50,2% ,4% 43,9% ,4% 30,0% < 35 6,3% 18,6% Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

24 Τιμές ΣΑΠ & ηλικία Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

25 Τιμές ΔΑΠ & ηλικία Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

26 Τιμές ΑΠ & ηλικία PP % διαφορά (mmhg) ΣΑΠ μαπ ΔΑΠ Ηλικία Franklin SS et al. Circulation. 1997;96:

27 Αρτηριακή Υπέρταση και ΔΜΣ Άνδρες Γυναίκες Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

28 Αρτηριακή υπέρταση και κεντρική παχυσαρκία Άνδρες Γυναίκες

29

30 Αρτηριακή υπέρταση και σωματική άσκηση Άνδρες Γυναίκες

31

32 Αρτηριακή υπέρταση και κατάθλιψη (18-55 ετών) Γυναίκες 19,8% 14,9% 14,5% Καθόλου/ελαφρά κατάθλιψη Μέτρια κατάθλιψη Έντονη κατάθλιψη

33 Αρτηριακή υπέρταση και ΚΟΕ Άνδρες

34 Αρτηριακή υπέρταση και ΚΟΕ Γυναίκες

35 5ετης επίπτωση της υπέρτασης ( ) Μελέτη ΑΤΤΙΚΗ Η 5ετής ( ) επίπτωση της αρτηριακής υπέρτασης ήταν 14,3% στους άνδρες και 13,4% στις γυναίκες (p=0,66). Panagiotakos DB et al., J Hum Hypert 2007

36 5ετης επίπτωση της υπέρτασης, στην Ελλάδα ( ) Συνεπώς, η ετήσια επίπτωση είναι 286 νέα περιστατικά ανά άνδρες 268 νέα περιστατικά ανά γυναίκες Panagiotakos DB et al., J Hum Hypert 2007

37 5ετης επίπτωση της υπέρτασης, στην Ελλάδα ( ): μελέτη ΑΤΤΙΚΗ Με βάση τα στοιχεία της 5ετούς παρακολούθησης Έλληνες άνδρες και γυναίκες ανέπτυξαν υπέρταση την τελευταία πενταετία. 900 χιλιάδες νέοι υπερτασικοί την πενταετία Panagiotakos DB et al., J Hum Hypert 2007

38 Υπέρταση και παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου Η υπέρταση συσχετίζεται με Υπερχοληστερολαιμία Σακχαρώδη διαβήτη Καθιστική ζωή Παχυσαρκία Ανθυγιεινή διατροφή

39 Αρτηριακή υπέρταση και τρόπος ζωής Παρέμβαση Άσκηση Απώλεια βάρους Ελάττωση κατανάλωσης αλκοόλ Ελάττωση κατανάλωσης Να Δίαιτα DASH Αποτέλεσμα 5-10 mmhg (>30 min >3x/εβδ) 1-2 mmhg / Kg 1 mmhg / ποτήρια/η 1-3 mmhg /40 mmol/d 3-10 mmhg Sacks, et al. NEJM 2001;334:3

40 Βαθμός υιοθέτησης της Μεσογειακής δίαιτας και υπέρταση Άνδρες Γυναίκες 70% 60% 57% 66% 68% 63% 50% 40% 30% 41%41% 36% 20% 19% 10% 0% Χωρίς θεραπεία Μη ρυθμισμένοι Ρυθμισμένοι Υπερτασικοί Φυσιολογικοί

41 Υπέρταση και Μεσογειακή δίαιτα: μελέτη ΑΤΤΙΚΗ Πιθανότητα Υπέρτασης 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 100% Δυτική δίαιτα P = % Μεσογειακή δίαιτα Compared to Westernized diet consumption of Mediterranean diet was associated with 26% (odds ratio = 0.74, P = 0.008) lower odds of having HTN after adjusting for age, sex, smoking habits and presence of hypercholesterolemia, diab etes mellitus, body mass index, and physical activity status Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

42 Υπέρταση και Μεσογειακή δίαιτα: μελέτη ΑΤΤΙΚΗ Πιθανότητα υπέρτασης 100% 80% 60% 40% 20% 0% 100% 94% 91% 83% 65% Δυτική δίαιτα Μεσογειακή δίαιτα < >46 MedDietScore (0-55) Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

43 Υπέρταση και Μεσογειακή δίαιτα CARDIO2000 study 33% εκ των ΟΣΣ θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί από το συνδυασμό Μεσογειακής δίαιτας & σωματικής άσκησης. Pitsavos C, et al., J Hum Hypert 2002

44 Κατανάλωση αλκοόλ & υπέρταση Systolic Blood Pressure (mm Hg) Diastolic Blood Pressure (mm Hg) None Alcohol consumption (w / day) 70 None Alcohol consumption (w / day) Panagiotakos DB et al., J Hypertens 2004

45

46 Πρόληψη της Υπέρτασης

47 Συμπεράσματα Η αρτηριακή υπέρταση φαίνεται να είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για τη Δημόσια Υγεία, στην Ελλάδα (και όχι μόνο). Ο αριθμός των ελλήνων υπερτασικών εκτιμάται ότι είναι περίπου Κάθε χρόνο περίπου έλληνες γίνονται υπερτασικοί. >50% των υπερτασικών δεν το γνωρίζουν, ενώ ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό δεν βρίσκονται υπό θεραπεία.

48 Συμπεράσματα Η υπέρταση συσχετίζεται με παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου (δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία, διαβήτη) με την αυξημένη ηλικία το άρρεν φύλο με την σωματική αδράνεια με τις «κακές» διατροφικές συνήθειες, ενώ προλαμβάνεται από τις υγιεινές επιλογές (π.χ. Μεσογειακή δίαιτα) και είναι συχνότερη στο χαμηλό ΚΟΕ

49