Χωροταξία και ροή. Source: Alamy/AG Stock USA Inc.

Transcript

1 Χωροταξία και ροή Source: Alamy/AG Stock USA Inc.

2 Χωροταξία και ροή Σχεδιασμός λειτουργιών Σχεδιασμός δικτύου διάθεσης Στρατηγική παραγωγής Διάταξη και ροή Σχεδιασμός Διοίκηση παραγωγής Βελτίωση Τεχνολογία λειτουργίας Σχεδιασμός προϊόντων/ υπηρεσιών Σχεδιασμός εργασίας Προγραμματισμός και έλεγχος

3 Η χωροταξική διάταξη αφορά τη σχετική τοποθέτηση των μετατρεπόμενων πόρων στις λειτουργίες παραγωγής και τις διαδικασίες, και την κατανομή των εργασιών στους πόρους, στοιχεία τα οποία υπαγορεύουν τη ροή των μετατρεπόμενων πόρων στη λειτουργία της παραγωγής ή στη διαδικασία. Σχετική τοποθέτηση των πόρων μετατροπής Κατανομή εργασιών στους πόρους μετατροπής Ροή των μετατρεπόμενων πόρων Source: J Sainsbury plc

4 Χειρουργείο τύπου «γραμμής συναρμολόγησης» 7.20 π.μ. Ο αναισθησιολόγος ετοιμάζει τον ασθενή στο Χειρουργείο 1 (THEATRE 1) Αναισθησιολόγος 8.00 π.μ. Ο χειρουργός ξεκινά την πρώτη επέμβαση ισχίου στο χειρουργείο 1 Χειρουργός 8.20 π.μ. Στο μέσον της πρώτης εγχείρισης ο αναισθησιολόγος ετοιμάζει το δεύτερο ασθενή στο χειρουργείο 2 (THEATRE 2) 9.00 π.μ. Ο χειρουργός τελειώνει την πρώτη επέμβαση, πλένεται και αρχίζει την εγχείριση στο χειρουργείο π.μ. Στο μέσον της δεύτερης εγχείρισης ο αναισθησιολόγος ετοιμάζει τον τρίτο ασθενή στο χειρουργείο 1

5 Τεχνικές λεπτομερούς σχεδιασμού Σταθερή θέση ανάλυση θέσης πόρων Χωροταξική διάταξη κατά λειτουργία διαγράμματα ροής και διαγράμματα σχέσεων Διάταξη κυττάρων ανάλυση ροής προϊόντος Διάταξη κατά προϊόν τεχνικές εξισορρόπησης γραμμής συναρμολόγησης

6 Γραφείο πληροφοριών Παράδειγμα χωροταξικής διάταξης κατά λειτουργία σε βιβλιοθήκη που απεικονίζει τη διαδρομή ενός μόνο πελάτη Ενημερωτικά δελτία επιχειρήσεων Βιβλία προς δανεισμό ταξινομημένα θεματικά Αίθουσα πρόσβασης στο διαδίκτυο και CD- ROM Γραφεία μελέτης Προς αρχείο περιοδικών εκδόσεων Τρέχοντα τεύχη επιθεωρήσεων Χώρος βιβλίων αναφοράς Αποθή κη Προσωπικό εξυπηρέτησης Χώρος φωτοτυπιών Παραλαβή κρατήσεων Είσοδος Έξοδος

7 Η κάτοψη του ισογείου ενός πολυκαταστήματος που απεικονίζει το κύτταρο λιανικής για αθλητικά είδη που βρίσκεται μέσα στο κατάστημα Βιβλία και βίντεο Παπούτσια Κατάστημα αθλητικών ειδών Ανδρικά ρούχα Αρώματα και κοσμήματα Γλυκά, εφημερίδες, περιοδικά και αναλώσιμα γραφείου Ασανσέρ Γυναικεία ρούχα Είσοδος Βαλίτσες και δώρα

8 Κέντρο εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων που χρησιμοποιεί χωροταξική διάταξη κατά προϊόν Αίθουσα διαλέξεων Χώρος αναμονής Χώρος αναμονής Χώρος παράδοσης στολών Γιατρός Γιατρός Γιατρός Γιατρός Αιματολογικές εξετάσεις Αιματολογικές εξετάσεις Ακτινογραφίες Ακτινογραφίες Καταγραφή προσωπικού και ιατρικού ιστορικού Αποθήκη στολών Γιατρός Γιατρός Αιματολογικές εξετάσεις Ακτινογραφίες

9 Χωροταξία κατά προϊόν σε μια λειτουργία παραγωγής χαρτιού «Ψήσιμο» Καθαρισμός Διαλογή Μίξη Τύλιγμα Στεγνό μέρος Κυλινδρικές πρέσες Καλώδι ο

10 Φούρνος Μπουφές γλυκών Starter buffet Συγκρότημα εστιατορίου με τους τέσσερις βασικούς τύπους χωροταξικής διάταξης Μπουφές με χωροταξική διάταξη κυττάρων Εστιατόριο με χωροταξική διάταξη σταθερής θέσης Εστιατόριο αυτοεξυπηρέτησης με χωροταξική διάταξη γραμμής Μπουφές κυρίων πιάτων Ψυγείο Προετοιμασία Γραμμή εξυπηρέτησης Κουζίνα με χωροταξική διάταξη κατά διαδικασία Καταψύκτης Προετοιμασία λαχανικών Ψησταριά

11 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Χωροταξική διάταξη σταθερής θέσης Πλεονεκτήματα Πολύ μεγάλη ευελιξία μίγματος και προϊόντος Το προϊόν ή ο πελάτης δεν μετακινούνται Μεγάλη ποικιλία καθηκόντων προσωπικού Μειονεκτήματα Πολύ υψηλό κόστος μονάδας Ο προγραμματισμός του χώρου και των δραστηριοτήτων μπορεί να είναι δύσκολος

12 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Χωροταξική διάταξη κατά διαδικασία Πλεονεκτήματα Υψηλή ευελιξία μίγματος και προϊόντος Σχετικά εύρωστη σε περίπτωση διακοπών Εύκολη παρακολούθηση Χαμηλή εκμετάλλευση Μειονεκτήματα Μπορεί να σχηματίζονται μεγάλες ουρές μονάδων υπό επεξεργασία Πολύπλοκη ροή

13 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Χωροταξική διάταξη κυττάρου Μπορεί να συμβιβάσει το κόστος με την ευελιξία Ταχεία διεκπεραίωση Η ομαδική εργασία μπορεί να αποτελέσει καλό κίνητρο Η αναδιάρθρωση της υφιστάμενη χωροταξίας μπορεί να είναι δαπανηρή Μπορεί να απαιτούνται περισσότερα μηχανήματα και εξοπλισμός

14 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Χωροταξική διάταξη προϊόντος Πλεονεκτήματα Χαμηλό κόστος μονάδας για υψηλούς όγκους Προσφέρει ευκαιρίες για εξειδίκευση εξοπλισμού Μειονεκτήματα Ενδεχομένως μικρή ευελιξία μίγματος Όχι πολύ εύρωστη σε περίπτωση διακοπής Η εργασία μπορεί να είναι πολύ επαναλαμβανόμενη

15 Ποικιλία Μικρή Μεγάλη Η τακτική ροή πιο εφικτή Η ροή είναι διακοπτόμενη Μικρός Όγκος Μεγάλος Χωροταξική διάταξη σταθερής θέσης Χωροταξική διάταξη κατά διαδικασία Χωροταξική διάταξη κυττάρων Χωροταξική διάταξη προϊόντος Η τακτική ροή πιο σημαντική Η ροή γίνεται συνεχής

16 Η σχέση μεταξύ των τύπων διαδικασιών και των βασικών τύπων χωροταξικής διάταξης Τύποι διαδικασιών μεταποίησης Βασικοί τύποι χωροταξικής διάταξης Τύποι διαδικασιών υπηρεσιών Διαδικασίες έργου Διαδικασίες ειδικών εργασιών Διαδικασίες παρτίδας Διαδικασίες μαζικής παραγωγής Συνεχείς διαδικασίες Χωροταξική διάταξη σταθερής θέσης Χωροταξική διάταξη κατά διαδικασία Χωροταξική διάταξη κυττάρου Χωροταξική διάταξη κατά προϊόν Επαγγελματικές υπηρεσίες Μαζικές υπηρεσίες Καταστήματα εξυπηρέτησης

17 Κόστος Οι βασικοί τύποι χωροταξικής διάταξης έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά σταθερού και μεταβλητού κόστους τα οποία φαίνεται πως καθορίζουν ποιος τύπος θα χρησιμοποιηθεί Χρήση σταθερής θέσης Χρήση κατά διαδικασία Χρήση κυττάρων Χρήση κατά προϊόν Όγκος

18 Στην πράξη, η αβεβαιότητα για το ακριβές σταθερό και μεταβλητό κόστος κάθε χωροταξικής διάταξης σημαίνει ότι η απόφαση σπάνια μπορεί να ληφθεί αποκλειστικά με βάση το κόστος Κόστος Σταθερή θέση Διαδικασία Κύτταρο Προϊόν???? Χρήση «κατά προϊόν» Όγκος Χρήση σταθερής θέσης Χρήση κυττάρου ή «κατά προϊόν» Χρήση σταθερής θέσης ή «κατά διαδικασία» Χρήση «κατά διαδικασία» ή κυττάρου ή «κατά προϊόν» Χρήση «κατά διαδικασία» Χρήση «κατά διαδικασία» ή κυττάρου

19 Συλλογή πληροφοριών σε χωροταξική διάταξη κατά λειτουργία (α) Φορτία ανά ημέρα Προς Από A B C D E A B C D E Εάν η κατεύθυνση δεν είναι σημαντική συμπτύσσεται στο (β) Φορτία ανά ημέρα A B C D E A B C - 80 D 40 E

20 Συλλογή πληροφοριών σε χωροταξική διάταξη κατά λειτουργία (β) Φορτία ανά ημέρα A B C D E A B C - 80 D 40 ή εναλλακτικά (γ) A B C D E Φορτία ανά ημέρα E

21 Συλλογή πληροφοριών σε χωροταξική διάταξη κατά λειτουργία (a) Φορτία ανά ημέρα Προς Από A B C D E A B (δ) Κόστος μονάδας ανά διανυόμενη απόσταση To From A B C D E A B C D E Εάν το κόστος μεταξύ των κέντρων εργασίας διαφέρει, συνδυασμός με C D E

22 Συλλογή πληροφοριών σε χωροταξική διάταξη κατά λειτουργία (δ) Κόστος μονάδας ανά διανυόμενη απόσταση Προς Από A B C D E A B (ε) Ημερήσιο κόστος ανά διανυόμενη απόσταση Προς Από A B C D E A B C D E για να βρεθεί το C D E

23 Collecting information in functional layout (ε) To From Ημερήσιο κόστος ανά διανυόμενη απόσταση A B C D E A B C D E Εάν η κατεύθυνση δεν είναι σημαντική συμπτύσσεται στο (στ) A B C D E A B C D 320 E Ημερήσιο κόστος ανά διανυόμενη απόσταση

24 Ένα διάγραμμα σχέσεων ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΓΓΥΤΗΤΑ ΤΜΗΜΑ Μετρολογίας Ηλεκτρονικών δοκιμών Ανάλυσης Δοκιμών με υπερήχους Δοκιμών κόπωσης Ελέγχου αντοχής με κρούση Ι Σ Σ Σ Ι A Μ Κ Κ Κ Μ Μ X Μ A Ι Σ Κ Μ X X Απαραίτητη Ιδιαίτερα σημαντική Σημαντική Κανονική εγγύτητα Μη σημαντική Ανεπιθύμητη

25 Τύποι κυττάρων Πλήθος εμμέσων πόρων που περιλαμβάνονται στο κύτταρο Υψηλό Χαμηλό π.χ. Κύτταρο βιομηχανικής παραγωγής με εξειδικευμένες διαδικασίες Ομάδα εσωτερικού λογιστικού ελέγχου σε τράπεζα π.χ. Μικρό κύτταρο βιομηχανικής παραγωγής με διαφορετικές μηχανές Αίθουσα βιβλίων αναφοράς και φωτοτυπιών σε βιβλιοθήκη π.χ. π.χ. Λειτουργία βιομηχανικής παραγωγής τύπου εργοστάσιο-μέσα-σεεργοστάσιο Μαιευτική μονάδα σε νοσοκομείο Ολοκληρωμένο κύτταρο παραγωγής εξαρτημάτων Χώρος με τρόφιμα για μεσημεριανό και σνακ σε σούπερ μάρκετ Υψηλό Ποσοστό άμεσων πόρων που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του μετασχηματισμού στο κύτταρο Χαμηλό

26 Μηχανές Μηχανές Χρήση της ανάλυσης ροής παραγωγής για την κατανομή μηχανών σε κύτταρα (α) Οικογένειες εξαρτημάτων (β) Οικογένειες εξαρτημάτων X X 4 X X X 2 X X X 1 X X 3 X X X 6 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

27 Φόρτος Οι απώλειες εξισορρόπησης είναι το ποσοστό του χρόνου που επενδύεται στην επεξεργασία του προϊόντος ή της υπηρεσίας και δεν χρησιμοποιείται παραγωγικά Ιδανική «ισορροπία» όπου η εργασία κατανέμεται ισομερώς ανάμεσα στα στάδια Χρόνος κύκλου= 2.5 λεπτά Εργασία κατανεμημένη στο στάδιο Στάδιο

28 Φόρτος Οι απώλειες εξισορρόπησης είναι το ποσοστό του χρόνου που επενδύεται στην επεξεργασία του προϊόντος ή της υπηρεσίας και δεν χρησιμοποιείται παραγωγικά Εάν όμως οι εργασίες δεν κατανέμονται ισομερώς, ο χρόνος κύκλου αυξάνεται και σημειώνονται «απώλειες ισορροπίας» Χρόνος κύκλου = 3.0 λεπτά Εργασία κατανεμημένη στο στάδιο Χρόνος αδράνειας Υπολογισμός απωλειών εξισορρόπισης: Χρόνος αδράνειας σε κάθε κύκλο = ( ) + ( ) + ( ) = 2.0 mins Απώλειες εξισορρόπησης = = = 16.67% Στάδιο

29 Λίστα στοιχείων για την Karlstad Cakes Στοιχείο Στοιχείο Στοιχείο a b c Αφαίρεση από κονσέρβα και κοπή περιττών στοιχείων Αναδιαμόρφωση σχήματος με κοπή Επικάλυψη με φοντάν αμυγδάλου 0.12 λεπτά 0.30 λεπτά 0.36 λεπτά Στοιχείο d Επικάλυψη με λευκό φοντάν 0.25 λεπτά Στοιχείο e Διακόσμηση, κόκκινη επικάλυψη 0.17 λεπτά Στοιχείο f Διακόσμηση, πράσινη επικάλυψη 0.05 λεπτά Στοιχείο g Διακόσμηση, μπλε επικάλυψη 0.10 λεπτά Στοιχείο h Τοποθέτηση σχεδίων 0.08 λεπτά Στοιχείο i Μεταφορά στη βάση και συσκευασία 0.25 λεπτά Συνολικό περιεχόμενο εργασίας= 1.68 λεπτά

30 Διάγραμμα διαδοχής για την Karlstad Cakes 0.17 λεπτά e 0.30 λεπτά 0.25 λεπτά 0.05 λεπτά 0.25 λεπτά a b c d f g i 0.12 λεπτά 0.36 λεπτά 0.10 λεπτά h 0.08 λεπτά

31 Κατανομή στοιχείων σε στάδια και απώλειες εξισορρόπησης για την Karlstad Cakes Στάδιο 1 Στάδιο 2 Στάδιο λεπτά Στάδιο 4 e 0.30 λεπτά 0.25 λεπτά 0.05 λεπτά 0.25 λεπτά a b c d f g i 0.12 λεπτά 0.36 λεπτά 0.10 λεπτά h 0.08 λεπτά Χρόνος κύκλου= 0.48 λεπτά Χρόνος αδράνειας σε κάθε κύκλο Ποσοστό χρόνου = αδράνειας ανά κύκλο = ( ) + ( ) + ( ) = 0.24 λεπτά = 12.5%

32 «Μακριά και λεπτή» εναντίον «κοντής και φαρδιάς» διαρρύθμισης Εργασία 60 λεπτών με απαιτούμενο χρόνο κύκλου 15 λεπτών κάθε 15 λεπτά κάθε 15 λεπτά κάθε 15 λεπτά 60

33 «Μακριά και λεπτή» εναντίον «κοντής και φαρδιάς» διαρρύθμισης «Μακριά» ή «κοντή» περιγράφει τον αριθμό των σταδίων «Φαρδιά» ή «λεπτή» περιγράφει το μέγεθος της εργασίας σε κάθε στάδιο Πλεονεκτήματα των μακριών-λεπτών διαδικασιών ελεγχόμενη ροή απλός χειρισμός υλικών μικρότερες απαιτήσεις κεφαλαίου (όχι διπλασιασμός) μεγαλύτερη αποδοτικότητα υψηλότερη εκμετάλλευση χώρου Πλεονεκτήματα των κοντών-φαρδιών διαδικασιών υψηλότερη ευελιξία μίγματος υψηλότερη ευελιξία όγκου υψηλότερη ευρωστία λιγότερο μονότονη εργασία υψηλότερος βαθμός ιδιοκτησίας

34 Υπολογισμός του απαιτούμενου χρόνου κύκλου Πρόβλεψη ζήτησης κατά τη διάρκεια της περιόδου (A) Διαθεσιμότητα παραγωγικού χρόνου (B) Χρόνος κύκλου (C = B/A) mins 4.8 mins Υπολογισμός απαιτούμενου αριθμού προσωπικού Περιεχόμενο εργασίας καθήκοντος (D) Απαιτούμενος χρόνος κύκλου (C) Αριθμός εργαζομένων (D/C) 55 mins 4.8 mins (12)

35 Έλεγχος όρων κλειδιών Χωροταξική διάταξη σταθερής θέσης Τοποθέτηση ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας με τέτοιο τρόπο ώστε να παραμένει σε μεγάλο βαθμό σταθερό, ενώ οι πόροι μετατροπής μετακινούνται προς ή από αυτό. Χωροταξική διάταξη κυττάρων Τοποθέτηση πόρων μετατροπής σε κοντινή απόσταση (π.χ. ένα κύτταρο), με βάση ένα κοινό σκοπό, όπως η επεξεργασία προϊόντων του ίδιου τύπου, ή η εξυπηρέτηση πελατών της ίδιας κατηγορίας, κ.λπ. Χωροταξική διάταξη κατά προϊόν Τοποθέτηση των πόρων μετατροπής σε σειρά που ορίζεται από τις ανάγκες επεξεργασίας ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας.

36 Έλεγχος όρων κλειδιών Κατάστημα μέσα σε κατάστημα Χωροταξική διάταξη της λειτουργίας παραγωγής η οποία ομαδοποιεί τις εγκαταστάσεις που έχουν κοινό σκοπό. Η έννοια χρησιμοποιήθηκε αρχικά σε λειτουργίες λιανικής, αλλά σήμερα χρησιμοποιείται και σε άλλους κλάδους, ενώ είναι παρόμοια με την ιδέα της χωροταξικής διάταξης κυττάρων. Χωροταξική διάταξη γραμμής Περισσότερο περιγραφικός όρος για τον τεχνικό όρο χωροταξική διάταξη κατά προϊόν. Συνδυαστική πολυπλοκότητα Η ιδέα ότι πολλοί διαφορετικοί τύποι επεξεργασίας προϊόντων και υπηρεσιών σε πολλές διαφορετικές θέσεις ή χρονικά σημεία συνδυάζονται και οδηγούν σε έναν εξαιρετικά υψηλό αριθμό εφικτών επιλογών. Ό όρος χρησιμοποιείται συχνά σε χωροταξικές διατάξεις εγκαταστάσεων και στο χρονοπρογραμματισμό για να δικαιολογήσει μη βέλτιστες λύσεις (επειδή υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές προς διερεύνηση).

37 Έλεγχος όρων κλειδιών Διάγραμμα καταγραφής ροής Διάγραμμα που χρησιμοποιείται στη χωροταξική διάταξη για την καταγραφή της ροής προϊόντων και υπηρεσιών μεταξύ εγκαταστάσεων. Διάγραμμα σχέσεων Διάγραμμα που χρησιμοποιείται στη χωροταξία για τη σύνοψη της σχετικής ανάγκης των εγκαταστάσεων να βρίσκονται κοντά μεταξύ τους. Ευρετικές διαδικασίες Εμπειρικοί κανόνες ή μέθοδοι συντόμευσης με βάση την απλή λογική, που αναπτύσσονται για να δώσουν καλές αλλά όχι βέλτιστες λύσεις, συνήθως σε αποφάσεις για τη λειτουργία της παραγωγής οι οποίες παρουσιάζουν συνδυαστική πολυπλοκότητα.

38 Έλεγχος όρων κλειδιών CRAFT Η τεχνική σχετικής κατανομής εγκαταστάσεων με υπολογιστή είναι μια ευρετική τεχνική για την ανάπτυξη καλών αλλά όχι βέλτιστων λύσεων. Ανάλυση συστοιχίας Τεχνική που χρησιμοποιείται στο σχεδιασμό χωροταξικών διατάξεων κυττάρων για να διαπιστωθεί ποιες ομάδες ταιριάζουν χωροταξικά μεταξύ τους. Ανάλυση Ροής Παραγωγής (ΑΡΠ) Τεχνική η οποία εξετάζει ταυτόχρονα τις απαιτήσεις των προϊόντων και την ομαδοποίηση των διαδικασιών, προκειμένου να γίνει η κατανομή των εργασιών και των μηχανημάτων στα κύτταρα των κυτταρικών διατάξεων.

39 Έλεγχος όρων κλειδιών Κύτταρο υπολοίπων Το κύτταρο που θα πρέπει να διαχειριστεί όλα τα προϊόντα τα οποία δεν ταιριάζουν στα άλλα κύτταρα. Χρόνος κύκλου Ο μέσος χρόνος ανάμεσα στις μονάδες των εκροών που παράγονται σε μια διαδικασία Συνολικό περιεχόμενο εργασίας Το συνολικό μέγεθος των εργασιών που απαιτούνται για την παραγωγή μιας μονάδας εκροής. Συνήθως μετριέται σε τυπικούς χρόνους.

40 Έλεγχος όρων κλειδιών Εξισορρόπηση γραμμής Προσπάθεια εξισορρόπησης του φόρτου σε κάθε σταθμό ή μέρος της χωροταξικής διάταξης γραμμής ή διαδικασίας μαζικής παραγωγής. Απώλεια εξισορρόπησης Ο ποσοτικός προσδιορισμός της έλλειψης ισορροπίας στη γραμμή παραγωγής. Ορίζεται ως ποσοστό του χρόνου που δεν χρησιμοποιείται για παραγωγικούς σκοπούς σε σχέση με το συνολικό χρόνο που αφιερώνεται στην παραγωγή ενός προϊόντος.

41 Έλεγχος όρων κλειδιών Μακριά και λεπτή Διαδικασία σχεδιασμένη ώστε να έχει πολλά διαδοχικά στάδια, όπου κάθε ένα εκτελεί ένα σχετικά μικρό τμήμα της συνολικής εργασίας. Είναι το αντίθετο της κοντής και φαρδιάς διαδικασίας. Κοντή και φαρδιά Διαδικασία σχεδιασμένη με σχετικά λίγα διαδοχικά στάδια, όπου κάθε ένα εκτελεί ένα σχετικά μεγάλο τμήμα των συνολικών εργασιών. Είναι το αντίθετο της μακριάς και λεπτής διαδικασίας.