ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2012) 749 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ποιότητα της βενζίνης και του ντίζελ που χρησιμοποιούνται για τις οδικές μεταφορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Ένατη ετήσια έκθεση (Έκθεση για το έτος 2010) EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ποιότητα της βενζίνης και του ντίζελ που χρησιμοποιούνται για τις οδικές μεταφορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Ένατη ετήσια έκθεση (Έκθεση για το έτος 2010) ΣΥΝΟΨΗ Στην οδηγία 98/70/ΕΚ 1 ορίζονται, για λόγους υγείας και περιβάλλοντος, οι ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές για τα καύσιμα οχημάτων με κινητήρες επιβαλλόμενης ανάφλεξης και ανάφλεξης λόγω συμπίεσης. Η ποιότητα των καυσίμων είναι σημαντική για το περιβάλλον, καθώς επηρεάζει τις ρυπογόνες εκπομπές των κινητήρων και, κατ επέκταση, την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Επίσης, επηρεάζει τον βαθμό δυσκολίας και το κόστος με το οποίο μπορούν να επιτευχθούν, εκ μέρους των κατασκευαστών, τα επιδιωκόμενα όρια εκπομπών των ρύπων και των αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η παράβαση των προδιαγραφών για τα καύσιμα μπορεί να επιφέρει αύξηση των εκπομπών (π.χ. υπερβολικές ποσότητες οξυγονούχων ουσιών που μπορούν να αυξήσουν τις εκπομπές NOx) και να προκαλέσει βλάβη σε κινητήρες και σε συστήματα μετεπεξεργασίας των καυσαερίων (π.χ. υπερβολικές ποσότητες θείου οι οποίες προκαλούν βλάβες σε καταλυτικούς μετατροπείς), που επιφέρουν αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τα πρότυπα ποιότητας των καυσίμων τα οποία επιβάλλονται με την εν λόγω οδηγία, τα κράτη μέλη οφείλουν να καθιερώσουν συστήματα παρακολούθησης της ποιότητας των καυσίμων. Σύμφωνα με το άρθρο 8 της οδηγίας 98/70/ΕΚ, η Επιτροπή οφείλει να δημοσιεύει ετήσια έκθεση σχετικά με την ποιότητα των καυσίμων στα κράτη μέλη. Η παρούσα ένατη έκθεση της Επιτροπής συνοψίζει τις εκθέσεις των κρατών μελών σχετικά με την ποιότητα της βενζίνης και του ντίζελ, καθώς και τις ποσότητες που πωλήθηκαν το έτος Όλα τα κράτη μέλη υπέβαλαν πλήρεις εκθέσεις για το έτος Ορισμένα κράτη μέλη υπέβαλαν εκθέσεις μετά το πέρας της προβλεπόμενης προθεσμίας της 30ής Ιουνίου. Οι εκθέσεις δεν υποβλήθηκαν το ίδιο εμπρόθεσμα όπως το 2009: δεκαεπτά κράτη μέλη υπέβαλαν την έκθεσή τους για το 2010 πριν τη λήξη της ετήσιας προθεσμίας, ενώ, από τις υπόλοιπες δέκα εκθέσεις, οι πέντε ελήφθησαν τρεις ή και περισσότερους μήνες μετά τη λήξη της καταληκτικής ημερομηνίας. Από την παρακολούθηση της ποιότητας των καυσίμων το 2010, προκύπτει ότι εν γένει τηρήθηκαν οι προδιαγραφές που ορίζει η οδηγία 98/70/ΕΚ για τη βενζίνη και το ντίζελ και ότι σημειώθηκαν εκ νέου ελάχιστες υπερβάσεις. Όσον αφορά τη βενζίνη, οι κύριες παράμετροι στις οποίες σημειώθηκαν υπερβάσεις ήταν ο αριθμός οκτανίων έρευνας/αριθμός 1 Οδηγία 98/70/ΕΚ σχετικά με την ποιότητα των καυσίμων βενζίνης και ντίζελ και τροποποίηση της οδηγίας 93/12/EΟΚ, ΕΕ L 350 της , σ. 58. EL 2 EL

3 οκτανίων κινητήρα (RON/MON) 2, η τάση ατμών κατά τη θερινή περίοδο 3, η απόσταξη/εξάτμιση στους 100/150 C 4 και η μέγιστη περιεκτικότητα σε θείο. Όσον αφορά το ντίζελ, οι κύριες παράμετροι στις οποίες διαπιστώθηκαν υπερβάσεις ήταν η περιεκτικότητα σε θείο, το σημείο απόσταξης 95% και ο αριθμός κετανίου. Δεδομένου ότι οι υπερβάσεις είναι σχετικά σπάνιες και τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα για να αποσύρουν από την αγορά τα μη συμμορφούμενα καύσιμα, η Επιτροπή δεν έχει λάβει γνώση ενδεχόμενων αρνητικών επιπτώσεων στις εκπομπές των οχημάτων ή στη λειτουργία των κινητήρων οι οποίες να οφείλονται στις εν λόγω υπερβάσεις. Ωστόσο, η Επιτροπή προτρέπει τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να λαμβάνουν μέτρα για να εξασφαλίσουν πλήρη συμμόρφωση, ώστε να μην προκύψουν παρόμοια προβλήματα στο μέλλον. Η μειωμένη περιεκτικότητα σε θείο συμβάλλει στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και στην καθιέρωση κινητήρων νέας τεχνολογίας. Την 1η Ιανουαρίου 2009 τέθηκε σε ισχύ η νέα προδιαγραφή για τα καύσιμα κίνησης, με την οποία περιορίζεται η περιεκτικότητα σε θείο όλων των καυσίμων κίνησης στην ΕΕ σε 10 ppm (καύσιμα χωρίς θείο). Το 2010 είναι το δεύτερο έτος υποβολής εκθέσεων αφότου τέθηκε σε ισχύ αυτή η τροποποίηση και η μέση περιεκτικότητα σε θείο συνέχισε, το 2010, να είναι χαμηλότερη από τα εν λόγω επίπεδα, όπως φαίνεται στον πίνακα 1: Πίνακας 1: Ετήσια εξέλιξη του μέσου όρου περιεκτικότητας της βενζίνης και του ντίζελ σε θείο ΕΕ Μέση περιεκτικότητα σε θείο (σε ppm)* Καύσιμο/Έτος * 2004* 2005* 2006** 2007*** 2008*** 2009*** 2010 Βενζίνη Ντίζελ ,5 *Χωρίς τη Γαλλία, που δεν υπέβαλε έκθεση για το διάστημα **Χωρίς τη Μάλτα, που δεν υπέβαλε έκθεση για το ***Χωρίς το Λουξεμβούργο, που δεν υπέβαλε έκθεση για τα έτη 2007, 2008 ή εν μέρει για το Ο αριθμός οκτανίων (Research Octane Number - RON) αποτελεί ποσοτική παράμετρο του μέγιστου λόγου ανάφλεξης στον οποίο η βενζίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κινητήρα χωρίς μερικές ποσότητες από το αυτοαναφλεγόμενο μίγμα στον κινητήρα. Η αυτοανάφλεξη οδηγεί σε υπερβατική κατανάλωση καυσίμων και αύξηση των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων (Volatile Organic Compound - VOC) και του μονοξειδίου του άνθρακα. Η τάση ατμών αποτελεί μέτρο της ροπής του καυσίμου για εξάτμιση. Ρυθμίζεται νομοθετικά για την θερινή περίοδο, επειδή οι θερμοκρασίες την περίοδο αυτή ενδέχεται να επιφέρουν υψηλές εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων (VOC), οι οποίες αποτελούν πρόδρομο ουσία του τροποσφαιρικού όζοντος. Οι υπερβάσεις έχουν ως αποτέλεσμα αύξηση των εκπομπών των πτητικών οργανικών ενώσεων. Η παράμετρος της απόσταξης καθορίζει την αναλογία του καυσίμου που εξατμίζεται στους 100 C και στους 150 C. Με την αναλογία αυτή περιορίζεται το φάσμα των ελαφρύτερων συστατικών που επιτρέπεται να αναμιχθούν με την βενζίνη. Οι υπερβάσεις είναι δυνατόν να επιφέρουν τη δημιουργία θυλάκων ατμού και να προκαλέσουν προβλήματα οδήγησης. EL 3 EL

4 Τα εθνικά συστήματα παρακολούθησης της ποιότητας των καυσίμων εξακολουθούν να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Ωστόσο, αναμένεται ότι οι απαιτήσεις της οδηγίας θα προωθήσουν την ομοιογένεια των εκθέσεων και θα βελτιώσουν την ποιότητά τους. 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προδιαγραφές για τη βενζίνη και το ντίζελ που πωλούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθορίζονται στην οδηγία 98/70/ΕΚ. Με την οδηγία υποχρεώνονται τα κράτη μέλη να υποβάλλουν συνοπτικές εκθέσεις σχετικά με την ποιότητα των καυσίμων που πωλούνται στην επικράτειά τους. Από το 2004 και μετά, τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλλουν τις οικείες εκθέσεις παρακολούθησης σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο EN ή σύμφωνα με συστήματα ισοδύναμης στάθμης εμπιστοσύνης. Σύμφωνα με το άρθρο 8 της οδηγίας 98/70/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 παράγραφος 5 της οδηγίας 2003/17/ΕΚ, η Επιτροπή υποχρεούται να δημοσιεύει τα αποτελέσματα των εκθέσεων των κρατών μελών για την ποιότητα των καυσίμων. Ανταποκρινόμενη στην εν λόγω απαίτηση, η Επιτροπή συνοψίζει, στην παρούσα ένατη έκθεση, τα στοιχεία που αφορούν την ποιότητα της βενζίνης και του ντίζελ, καθώς και τις πωληθείσες ποσότητες στην ΕΕ το έτος Οι εκθέσεις των προηγουμένων ετών είναι αναρτημένες στις ιστοσελίδες της Επιτροπής ΕΘΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Με την απόφαση 2002/159/ΕΚ της Επιτροπής και το ευρωπαϊκό πρότυπο EN ενισχύθηκε η χρησιμότητα των πληροφοριών και έγινε ευκολότερη η ανάλυση των εξελίξεων των καυσίμων σε επίπεδο ΕΕ. Βελτιώνονται συνεχώς η ποιότητα του σχεδιασμού των συστημάτων παρακολούθησης, το επίπεδο συμμόρφωσης με τις οριακές τιμές και οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στις υποβαλλόμενες εκθέσεις. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη ορισμένοι τομείς ζωτικής σημασίας οι οποίοι επιδέχονται βελτίωση και συνοψίζονται ακολούθως: Καλούνται τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να υποβάλλουν πιο έγκαιρα τις εκθέσεις τους. Αρκετά κράτη μέλη δεν διενεργούν επαρκείς δειγματοληψίες για όλα τα καύσιμα ή δεν λαμβάνουν επαρκή δείγματα σε πρατήρια καυσίμων (σε αντίθεση με χώρους αποθήκευσης/διυλιστήρια) ώστε να πληρούν τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού προτύπου EN , βλέπε πίνακα 4. Όταν τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν τα εθνικά συστήματα παρακολούθησης, τα συστήματα αυτά πρέπει να περιγράφονται πλήρως προκειμένου να είναι δυνατή η επαλήθευση της συμμόρφωσής τους με το ευρωπαϊκό πρότυπο. Από την εν λόγω περιγραφή πρέπει να καταδεικνύεται η ισοδυναμία του συστήματος παρακολούθησης, από πλευράς στατιστικής εμπιστοσύνης, με το EN 14274: Οι εκθέσεις των κρατών μελών αξιολογούνται με βάση τις κατάλληλες εποχικές περιόδους, ώστε να διασφαλίζεται η συγκρισιμότητα των εκθέσεων ανά την ΕΕ. Στις περιπτώσεις στις οποίες κράτος μέλος επέλεξε να χρησιμοποιήσει εποχική περίοδο διαφορετική από την καθοριζόμενη, πρέπει να υποβάλει κατάλληλες πληροφορίες στο εθνικό παράρτημα της EN 14274:2003 Καύσιμα για αυτοκίνητα Αξιολόγηση της ποιότητας της βενζίνης και του ντίζελ Σύστημα παρακολούθησης της ποιότητας των καυσίμων (FQMS). Βλ. σημείο 5 για αναλυτικότερα στοιχεία. EL 4 EL

5 έκθεσης παρακολούθησης της ποιότητας των καυσίμων. 4. ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ Ποιότητες και ποσότητες καυσίμων Σε αντίθεση με τα προγενέστερα έτη, το νέο ανώτατο όριο περιεκτικότητας σε θείο των 10 ppm για όλα τα καύσιμα κίνησης (το οποίο καθιερώθηκε το 2009) έχει επισπεύσει τη στροφή από τη βενζίνη RON 95 (<50 mg/kg) στη βενζίνη RON 95 (<10 mg/kg). Ως προς τον αριθμό οκτανίων, το μεγαλύτερο ποσοστό των πωλήσεων βενζίνης το 2010, συγκεκριμένα 67%, αφορούσε βενζίνη RON 95. Το ποσοστό των πωλήσεων βενζίνης με 95 = <RON <98 ήταν 27%, με RON 98 ήταν περίπου 5% και με RON 91 ήταν 1% των συνολικών πωλήσεων. Σχήμα 1: Ποσοστά των πωλήσεων καυσίμων στην ΕΕ το 2010 ανά τύπο καυσίμων (%)* Εκατομμύρια λίτρα RON=91 RON = 95 RON 95=<RON<98 RON 98 Ντίζελ Πίνακας 2: Συνοπτική καταγραφή για το 2010 ανά τύπο καυσίμου Διαβάθμιση καυσίμου Εκατομμύρια λίτρα Μερίδιο αγοράς της ΕΕ Αμόλ. βενζίνη κατ ελάχιστον RON= % Αμόλ. βενζίνη κατ ελάχιστον RON= % Αμόλ. βενζίνη 95 RON< % Αμόλ. βενζίνη RON % Σύνολο βενζίνης ,0% Ντίζελ (περιεκτ. σε θείο <10 ppm) ,0% Σύνολο ντίζελ ,0% EL 5 EL

6 Χρονική εξέλιξη των πωλήσεων καυσίμων στην ΕΕ Στο σχήμα 2 απεικονίζεται η εξέλιξη της κατανάλωσης καυσίμων στην ΕΕ τα τελευταία 10 έτη και εμφαίνεται σαφής αύξηση της κατανάλωσης ντίζελ σε σύγκριση με την κατανάλωση βενζίνης. Σχήμα 2: εξέλιξη της κατανάλωσης καυσίμων στην ΕΕ Εκατομμύρια λίτρα Χωρίς τη Γαλλία για το διάστημα , η οποία δεν διαβίβασε πληροφορίες χωρίς το Λουξεμβούργο για το διάστημα και τη Μάλτα για τα έτη 2006 και 2009, έτη για τα οποία δεν υπέβαλαν εκθέσεις. Πωλήσεις ανά τύπο καυσίμου στην ΕΕ των 27 Στον πίνακα 3 εμφαίνεται η κατανάλωση ανά τύπο καυσίμου και κράτος μέλος το 2010: Πίνακας 3: Κατανάλωση ανά τύπο καυσίμου και κράτος μέλος Κατηγορία καυσίμου Πωλήσεις βενζίνης (εκατομμύρια λίτρα) Πωλήσεις ντίζελ (εκατομμύρια λίτρα) Κράτος μέλος κατ ελάχιστον RON=91 κατ ελάχιστον RON=95 95 RON <98 RON 98 Σύνολο βενζίνης Σύνολο ντίζελ Αυστρία Βέλγιο Βουλγαρία EL 6 EL

7 Κύπρος Τσεχική Δημοκρατία Δανία Εσθονία Φινλανδία Γαλλία Γερμανία Ελλάδα Ουγγαρία Ιρλανδία Ιταλία Λετονία Λιθουανία Λουξεμβούργο Μάλτα Κάτω Χώρες Πολωνία Πορτογαλία Ρουμανία Σλοβακία Σλοβενία Ισπανία Σουηδία Ηνωμένο Βασίλειο EL 7 EL

8 Στον πίνακα 3 εμφαίνεται ο όγκος των πωλήσεων καυσίμων ανά κράτος μέλος και τύπο καυσίμου. Επισημαίνονται ορισμένες γενικές τάσεις: Το ντίζελ κυριαρχεί στις αγορές όλων των κρατών μελών εκτός από δύο. Στο Βέλγιο παρατηρείται η σημαντικότερη εξάρτηση από το ντίζελ, το οποίο κυριαρχεί στις πωλήσεις καυσίμων με ποσοστό 82,7% της αγοράς. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό σε σύγκριση με τα λοιπά κράτη μέλη. Ο μεγαλύτερος όγκος πωλήσεων καυσίμων το 2010 σημειώθηκε στη Γερμανία, με ποσοστό 17,6% των συνολικών πωλήσεων καυσίμων στην ΕΕ, ενώ το ποσοστό βενζίνης/ντίζελ ήταν 21,9% για τη βενζίνη και 15,5% για το ντίζελ. Η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά ήταν η Γαλλία, με ποσοστό 13,8% στις πωλήσεις βενζίνης και ντίζελ στην ΕΕ (9,0% και 16,1% αντίστοιχα), ενώ οι πωλήσεις καυσίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο ανήλθαν στο 12,3% του συνολικού όγκου πωλήσεων καυσίμων στην ΕΕ και, πιο συγκεκριμένα, το 16,8% της βενζίνης και το 10,1% του ντίζελ. Όπως και την περίοδο , οι μεγαλύτερες ποσότητες πωλήσεων καυσίμων το 2010 σημειώθηκαν στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Από το 2001 έχει αυξηθεί η ομοιογένεια όσον αφορά τον αριθμό των διαβαθμίσεων καυσίμων που αναφέρθηκε ότι είναι διαθέσιμα ανά την ΕΕ. Η διάκριση μεταξύ ποιοτικών διαβαθμίσεων βενζίνης είναι ως επί το πλείστον αποτέλεσμα του διαφορετικού αριθμού οκτανίων (κατηγορία RON). Το 2010, μόνο έξι κράτη μέλη ανέφεραν ότι είναι διαθέσιμες τρεις ποιοτικές διαβαθμίσεις βενζίνης, ενώ τα λοιπά κράτη μέλη ανέφεραν ότι διαθέτουν βενζίνη δύο ποιοτικών διαβαθμίσεων (κανένα κράτος μέλος δεν δήλωσε ότι διαθέτει μόνο μία ποιότητα βενζίνης). Πριν το 2009, ήταν διαθέσιμες δύο διαβαθμίσεις ντίζελ κίνησης: ντίζελ χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο και ντίζελ χωρίς θείο (συγκέντρωση σε θείο χαμηλότερη των 10 ppm). Όπως ήταν αναμενόμενο, και επιβεβαιώθηκε από τα στοιχεία του 2010, όλα τα κράτη μέλη καθιέρωσαν εγκαίρως καύσιμα ντίζελ χωρίς καθόλου θείο, ώστε να τηρούν το υποχρεωτικό όριο περιεκτικότητας σε θείο. Ως εκ τούτου, υφίσταται πλέον μία μόνο κατηγορία ντίζελ. 5. ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΚΘΕΣΕΩΝ Στο ευρωπαϊκό πρότυπο EN καθορίζονται λεπτομερείς απαιτήσεις σχετικά με τον αριθμό των δειγμάτων και την τοποθεσία λήψης τους και καταγραφής τους στις εκθέσεις των κρατών μελών για την ποιότητα των καυσίμων. Στο ευρωπαϊκό πρότυπο EN απαριθμούνται ορισμένοι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση του συστήματος δειγματοληψίας: για παράδειγμα, ο αριθμός των διυλιστηρίων τα οποία εφοδιάζουν την αγορά, ο αριθμός των διαθέσιμων διαβαθμίσεων καυσίμου και ο αριθμός των διαφορετικών εισαγόμενων διαβαθμίσεων καυσίμου και η προέλευση των καυσίμων. Στο ευρωπαϊκό πρότυπο καθορίζεται ο κατώτατος αριθμός δειγμάτων ανά διαβάθμιση καυσίμου χωριστά για τη χειμερινή και τη θερινή περίοδο. Τα προγενέστερα έτη, τα κράτη μέλη είχαν ορισμένες αμφιβολίες σχετικά με τις απαιτήσεις δειγματοληψίας. Εντούτοις, το πλήθος των δειγμάτων και η διάκριση μεταξύ θερινών και χειμερινών περιόδων στις εκθέσεις έχουν βελτιωθεί τα τελευταία έτη. EL 8 EL

9 Στον πίνακα 4 παρέχονται στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη διαδικασία δειγματοληψίας και υποβολής εκθέσεων ανά κράτος μέλος για το Το συνολικό ελάχιστο μέγεθος δείγματος το οποίο απαιτείται υπολογίζεται στις περιπτώσεις στις οποίες το κράτος μέλος έχει χρησιμοποιήσει στατιστικό μοντέλο βάσει του ευρωπαϊκού προτύπου EN 14274, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις ελάχιστης δειγματοληψίας είναι γνωστές για κάθε μοντέλο 8. Επιπλέον, στον πίνακα παρέχονται στοιχεία σχετικά με το σύνολο των ληφθέντων δειγμάτων και τη διαδικασία δειγματοληψίας σε πρατήρια καυσίμων. Την προαναφερόμενη ανάλυση δεν υπέβαλαν όλα τα κράτη μέλη για το 2010 (Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Γερμανία και Λετονία). Στο ευρωπαϊκό πρότυπο EN διευκρινίζεται ότι οι ελάχιστες απαιτήσεις σχετικά με τη δειγματοληψία αφορούν πρατήρια καυσίμων, τα οποία ορίζονται ως «χώροι, λιανικής ή εμπορευματικής, διάθεσης καυσίμων για την προώθηση οδικών οχημάτων». Ως εκ τούτου, πέραν κάθε δείγματος το οποίο λαμβάνεται σε τερματικούς σταθμούς διανομής ή διυλιστήρια, πρέπει να λαμβάνονται δείγματα από πρατήρια καυσίμων, ώστε να τηρούνται οι ελάχιστες απαιτήσεις σχετικά με τη δειγματοληψία. Όταν κράτος μέλος έχει δηλώσει ότι χρησιμοποιεί «εθνικό σύστημα παρακολούθησης» 9, οι ισοδύναμες ελάχιστες απαιτήσεις σχετικά με τη δειγματοληψία έχουν αξιολογηθεί βάσει του μεγέθους της χώρας και άλλων παρεχόμενων στοιχείων. Όταν είναι γνωστά τα σημεία δειγματοληψίας, είναι δυνατόν να εξακριβωθεί αν η ποσότητα των ληφθέντων δειγμάτων συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού προτύπου EN Επτά κράτη μέλη (τα οποία χρησιμοποίησαν σύστημα το οποίο βασίζεται στο EN ή σε εθνικό σύστημα παρακολούθησης) δεν συμμορφώθηκαν πλήρως με τις απαιτήσεις του προτύπου, συγκεκριμένα όσον αφορά τα σημεία δειγματοληψίας και τον αριθμό των ληφθέντων δειγμάτων. Εντούτοις, τα προβλήματα αυτά δεν σημαίνουν ότι διακυβεύεται η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία των στοιχείων τα οποία παρασχέθηκαν στην Επιτροπή. Η Επιτροπή συνεργάζεται επί του παρόντος με τα κράτη μέλη, ώστε να διευκρινιστούν τα αίτια των εν λόγω παρεκκλίσεων και προσπαθεί να εγγυηθεί ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί στο μέλλον. 8 Στο ευρωπαϊκό πρότυπο EN καθορίζεται ο ελάχιστος αριθμός δειγμάτων για κάθε καύσιμο (βάσει του στατιστικού μοντέλου το οποίο χρησιμοποιείται και τα ποσοστά των πωλήσεων). Στο πρότυπο καθορίζεται επίσης ο ελάχιστος αριθμός δειγμάτων τα οποία πρέπει να λαμβάνονται ανά διαβάθμιση καυσίμου Δείγματα ανά διαβάθμιση καυσίμου και ανά χειμερινή και θερινή περίοδο* Μοντέλο Μικρή χώρα Μεγάλη χώρα EN Στατιστικό Μοντέλο A EN Στατιστικό Μοντέλο Β EN Στατιστικό 50 - Μοντέλο C Εθνικό σύστημα - - * Ως εκ τούτου, ο απαιτούμενος ετησίως αριθμός δειγματοληψιών είναι διπλάσιος του αριθμού ανά διαβάθμιση καυσίμου κατά τον πίνακα. 9 Η χρήση «εθνικών συστημάτων παρακολούθησης» επιτρέπεται βάσει της οδηγίας, εάν τα αποτελέσματα των συστημάτων αυτών είναι εξίσου αξιόπιστα με εκείνα βάσει του προτύπου EN EL 9 EL

10 Στον πίνακα 4 παρατίθεται λεπτομερώς ο ελάχιστος αριθμός δειγμάτων που απαιτείται να λαμβάνονται από πρατήρια καυσίμων ώστε να θεωρείται ότι τα κράτη μέλη συμμορφώνονται με την οδηγία. Πίνακας 4: Συνοπτικός πίνακας για τη διαδικασία δειγματοληψίας και την υποβολή εκθέσεων των κρατών μελών βάσει των απαιτήσεων της οδηγίας 98/70/EΚ και του ευρωπαϊκού προτύπου EN Κράτος μέλος Μοντέ λο FQMS (1) Μέγ εθος (2) Διάκρι ση θερινή ς- χειμερι νής περιόδ ου (3) Δείγματ α ανά διαβάθμ ιση καυσίμο υ ανά χρονική περίοδο (4) Σύνολο απαιτούμεν ων δειγμάτων (5) Βεν ζίνη Ντίζ ελ Ληφθέντα δείγματα (6) Βενζί νη Ντίζε λ Δείγματα ληφθέντα σε πρατήρια καυσίμων (7) Βενζί νη Ντίζε λ Αυστρία AT C S Βέλγιο BE N S Βουλγαρία BG B S Κύπρος CY C S Τσεχική Δημοκρατία CZ C S Δανία DK N S Εσθονία EE C S Φινλανδία FI A S Γαλλία FR B L Γερμανία DE N L Ελλάδα EL A S Ουγγαρία HU C S Ιρλανδία IE C S Ιταλία IT A L Λετονία LV N S Λιθουανία LT C S Λουξεμβούργ ο LU C S Μάλτα MT N S Κάτω Χώρες NL A S EL 10 EL

11 Κράτος μέλος Μοντέ λο FQMS (1) Μέγ εθος (2) Διάκρι ση θερινή ς- χειμερι νής περιόδ ου (3) Δείγματ α ανά διαβάθμ ιση καυσίμο υ ανά χρονική περίοδο (4) Σύνολο απαιτούμεν ων δειγμάτων (5) Βεν ζίνη Ντίζ ελ Ληφθέντα δείγματα (6) Βενζί νη Ντίζε λ Δείγματα ληφθέντα σε πρατήρια καυσίμων (7) Βενζί νη Ντίζε λ Πολωνία PL B L Πορτογαλία PT N S Ρουμανία RO B S Σλοβακία SK C S Σλοβενία SI C S Ισπανία ES N L Σουηδία SE N S Ηνωμένο Βασίλειο UK N L ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 98/70/ΕΚ ΤΟ Βενζίνη Τα περισσότερα κράτη μέλη διέθεσαν πλήρη στοιχεία για το 2010 όσον αφορά την τήρηση των διατάξεων για τα δείγματα βενζίνης. Προκειμένου να προσδιοριστεί ο βαθμός συμμόρφωσης, πρέπει να είναι γνωστή η μέθοδος δοκιμής η οποία χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο ορισμένων παραμέτρων (δεδομένου ότι η αναπαραγωγιμότητα και τα επίπεδα ανοχής διαφέρουν ανάλογα με τη μέθοδο δοκιμής). Έχει προβλεφθεί τα κράτη μέλη να παρέχουν τις εν λόγω πληροφορίες με το υπόδειγμα υποβολής των εκθέσεων (αν και δεν πρόκειται για υποχρεωτικό τμήμα της έκθεσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον προσδιορισμό των επιπέδων συμμόρφωσης). Το 2010 συλλέχθηκαν δείγματα βενζίνης και δείγματα ντίζελ. Οι παράμετροι για τις οποίες διαπιστώθηκαν το 2010 οι συχνότερες παραβιάσεις των προδιαγραφών εντός της ΕΕ ήταν οι εξής: Σε 215 περιπτώσεις σημειώθηκε υπέρβαση της τάσης ατμών κατά τη θερινή περίοδο το 2010, ήτοι σε ποσοστό 1,85% του συνόλου των δειγμάτων. Ωστόσο, καθίσταται εμφανές ότι πολλές υπερβάσεις οφείλονται στις μεταβατικές περιόδους, όταν οι προμηθευτές περνούν από τις σχετικές με τα καύσιμα προδιαγραφές της θερινής περιόδου στις προδιαγραφές της χειμερινής περιόδου και αντιστρόφως. Τα δείγματα RON/ MON τα οποία δεν τηρούσαν τις προδιαγραφές το 2010 ήταν συνολικά 59, ήτοι 0,5% του συνόλου των δειγμάτων. EL 11 EL

12 Σε 34 δείγματα, ήτοι σε ποσοστό 0,29% του συνολικού δείγματος, σημειώθηκε υπέρβαση της μέγιστης περιεκτικότητας σε θείο (10 ppm), με μέγιστη τιμή δείγματος τα 45,9 mg/kg. Ωστόσο, η μέση περιεκτικότητα σε θείο για όλα τα κράτη μέλη παραμένει κάτω από το υποχρεωτικό όριο των 10 ppm, στα 5,8 ppm. Οι Κάτω Χώρες δεν έχουν διαθέσει πλήρη στοιχεία σχετικά με τα δείγματα που κρίθηκαν εκτός προδιαγραφών όσον αφορά τα όρια ανοχής και η Γερμανία δεν ήταν σε θέση να διαθέσει στοιχεία για ορισμένες περιπτώσεις μη συμμόρφωσης της βενζίνης RON Ντίζελ Μόνο δύο κράτη μέλη δεν διέθεσαν λεπτομερή στοιχεία για το 2010 με δείγματα που δεν τηρούσαν τις προδιαγραφές όσον αφορά το ντίζελ (Λετονία και Κάτω Χώρες, κράτη μέλη στα οποία τουλάχιστον ένα δείγμα καυσίμου εξ όσων εξετάστηκαν υπερέβαινε τα όρια ανοχής). Από τις πέντε παραμέτρους του ντίζελ που ελέγχθηκαν το 2010 διαπιστώθηκε ότι δεν τηρήθηκαν οι προδιαγραφές στις ακόλουθες περιπτώσεις: Παρόλο που η μέση περιεκτικότητα σε θείο σε επίπεδο ΕΕ παραμένει κάτω από το υποχρεωτικό όριο των 10 ppm (στα 6,5 ppm), διαπιστώθηκαν υπερβάσεις του ορίου σε 169 δείγματα, ήτοι στο 1,26%, του συνόλου των δειγμάτων με τις εξής ακραίες τιμές: μέγιστη τιμή των 500 mg/kg στη Βουλγαρία (όπου επιβλήθηκε πρόστιμο στον προμηθευτή επειδή το δείγμα υπερέβαινε το όριο) ένα ή περισσότερα δείγματα στην Πολωνία δεν τηρούσαν τα όρια και η μέγιστη περιεκτικότητα σε θείο ήταν 455 mg/kg. Αποσύρθηκαν από την αγορά καύσιμα ντίζελ στων οποίων τα δείγματα διαπιστώθηκε άκρως υψηλή περιεκτικότητα σε θείο. Οι πολωνικές αρχές γνωστοποίησαν επίσης την εν λόγω μη συμμόρφωση του καυσίμου στην Υπηρεσία φορολογικού ελέγχου και εποπτείας τελωνείων, καθώς και στην Περιφερειακή Επιθεώρηση για την Προστασία του Περιβάλλοντος. 294 mg/kg στη Ρουμανία (δεν παρασχέθηκαν λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τα μέτρα που υιοθετήθηκαν) και 94,2 mg/kg στην Κύπρο, όπου αποδείχθηκε ότι η μόλυνση στο πρατήριο καυσίμων οφειλόταν σε μίξη πετρελαίου ντίζελ και ντίζελ θέρμανσης. Κατά του πρατηρίου καυσίμων ασκήθηκε ποινική δίωξη. 38 δείγματα υπερέβησαν το 2010 τα όρια απόσταξης. Παραβίαση του δείκτη κετανίου διαπιστώθηκε συνολικά σε τέσσερα δείγματα. 6.3 Περίληψη Στον πίνακα 5 συνοψίζεται η συμμόρφωση των κρατών μελών προς τις διατάξεις της οδηγίας 98/70/ΕΚ, όπως προκύπτει από τις εκθέσεις για το έτος 2010, με βάση τα αποτελέσματα της ανάλυσης των δειγμάτων ως προς τις οριακές τιμές και τη μορφή και το περιεχόμενο των εκθέσεων που υποβλήθηκαν. Μετά την τροποποίηση της οδηγίας 98/70/EΚ (οδηγία 2003/17/EΚ), παρεμβλήθηκε παράγραφος στην οποία ορίζεται ότι «Τα κράτη μέλη EL 12 EL

13 καθορίζουν τις κυρώσεις που εφαρμόζονται σε περιπτώσεις παραβίασης των εθνικών διατάξεων που εκδίδονται κατ' εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. Οι καθοριζόμενες κυρώσεις πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές.» Ορισμένα κράτη μέλη έχουν αιτιολογήσει τις διορθωτικές ενέργειες και τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί από εθνικές αρχές στις περιπτώσεις στις οποίες τα δείγματα δεν τηρούσαν τις προδιαγραφές. Γενικά, από τα δείγματα βενζίνης τα οποία ελέγχθηκαν το 2010, τα 411 δεν τηρούσαν τις προδιαγραφές σχετικά με τις οριακές τιμές για μία ή περισσότερες παραμέτρους, ήτοι το ποσοστό μη συμμόρφωσης ανήλθε σε 3,6%. Από τα δείγματα ντίζελ τα οποία ελέχθηκαν ως προς τις πέντε υποχρεωτικές παραμέτρους το 2010, 211 δεν τηρούσαν τα καθορισμένα όρια, ήτοι 1,6% του συνόλου των δειγμάτων που αναφέρθηκαν. Η αναλογία των δειγμάτων τα οποία δεν τηρούσαν τις προδιαγραφές εξαρτάται από τον αριθμό των ληφθέντων δειγμάτων, ο οποίος πρέπει να σχετίζεται με τον όγκο των πωλήσεων καυσίμων και την προέλευσή τους. Εντούτοις, όσον αφορά τα κράτη μέλη τα οποία χρησιμοποιούν εθνικά συστήματα παρακολούθησης που πιθανόν να μην είναι ισοδύναμα με το ευρωπαϊκό πρότυπο EN 14274, πρέπει να αξιολογηθεί η μη συμμόρφωση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάσει τον όγκο και τον αριθμό δειγμάτων. Στο σχήμα 3 απεικονίζεται το ποσοστό μη συμμόρφωσης, σταθμισμένο βάσει του όγκου πωλήσεων και του αριθμού δειγμάτων και εμφαίνεται η ανοδική τάση το Σχήμα 3: Χρονική εξέλιξη της συνολικής μη συμμόρφωσης με τις οριακές τιμές για τη βενζίνη και το ντίζελ Ποσοστό μη συμμόρφωσης (σταθμισμένο βάσει του όγκου πωλήσεων καυσίμων) Έτος Ντίζελ Βενζίνη *Χωρίς τη Γαλλία για το διάστημα , η οποία δεν διαβίβασε πληροφορίες χωρίς το Λουξεμβούργο για το διάστημα και τη Μάλτα για τα έτη 2006 και 2009, έτη για τα οποία δεν υπέβαλαν εκθέσεις. Πίνακας 5: Σύνοψη της συμμόρφωσης των κρατών μελών προς τις διατάξεις της οδηγίας 98/70/ΕΚ βάσει των εκθέσεων που υποβλήθηκαν για το Κράτος μέλος Μη συμμόρφωση με τις οριακές τιμές Μη συμμορφούμενα δείγματα (ΜΣ) / σύνολο δειγμάτων Ελλιπή υποβληθέντα στοιχεία Πλήθος παραμέτρων που δεν μετρήθηκαν (δμ) / σύνολο Καθυστ. εκθέσεις EL 13 EL

14 (1) (2) (3) Βενζίνη Ντίζελ Βενζίνη Ντίζελ ΜΣ Σύνολο ΜΣ Σύνολο δμ Σύνολο δμ Σύνολο (μήνες) AT <1 BE Εγκαίρως BG Εγκαίρως CY <1 CZ > Εγκαίρως DK Εγκαίρως EE Εγκαίρως FI Εγκαίρως FR Εγκαίρως DE > <4 EL <1 HU Εγκαίρως IE Εγκαίρως IT <1 LV Εγκαίρως LT > Εγκαίρως LU <1 MT Εγκαίρως NL >2 100 > <5 PL Εγκαίρως PT <1 RO > <1 SK Εγκαίρως SI Εγκαίρως ES <2 SE Εγκαίρως EL 14 EL

15 Κράτος μέλος Μη συμμόρφωση με τις οριακές τιμές Μη συμμορφούμενα δείγματα (ΜΣ) / σύνολο δειγμάτων Ελλιπή υποβληθέντα στοιχεία Πλήθος παραμέτρων που δεν μετρήθηκαν (δμ) / σύνολο Καθυστ. εκθέσεις (1) (2) (3) Βενζίνη Ντίζελ Βενζίνη Ντίζελ ΜΣ Σύνολο ΜΣ Σύνολο δμ Σύνολο δμ Σύνολο (μήνες) UK Εγκαίρως Αριθ. χωρών # Στήλη Επεξηγήσεις (1) Μη συμμόρφωση με τις οριακές τιμές (95% όρια εμπιστοσύνης) (2) Ελλιπή υποβληθέντα στοιχεία Δεν είναι δυνατό να επιβεβαιωθεί κατά πόσο τηρήθηκαν οι οριακές τιμές σε όλα τα δείγματα στις περιπτώσεις για τις οποίες δεν έχουν υποβληθεί πλήρη στοιχεία. Στις περιπτώσεις που ήταν αδύνατον να διαπιστωθεί από τα υποβληθέντα στοιχεία το πλήθος των δειγμάτων τα οποία υπερέβησαν την οριακή τιμή, αναγράφεται το σύμβολο > με το οποίο δηλώνεται ότι το αναφερόμενο πλήθος δειγμάτων που υπερέβησαν τις οριακές τιμές είναι ελάχιστο και δεν αποκλείεται να είναι μεγαλύτερο. Ορισμένες παράμετροι ενδέχεται να εξετάζονται βάσει μικρότερου αριθμού δειγμάτων, ωστόσο όλες οι παράμετροι εξετάζονται με τρόπο ώστε η ποιότητα του καυσίμου να αξιολογείται με ακρίβεια. Τα κράτη μέλη πρέπει να καθιστούν σαφή τον χρόνο δειγματοληψίας και να παρέχουν τα σχετικά με τα δείγματα στοιχεία. (3) Καθυστ. εκθέσεις Στην οδηγία 98/70/ΕΚ ορίζεται ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλλουν την έκθεση παρακολούθησης το αργότερο μέχρι την 30ή Ιουνίου κάθε έτους. 7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ποιότητα των καυσίμων σχετίζεται τόσο με τις εκπομπές CO 2 και την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, όσο και με την ευκολία και το κόστος με τα οποία οι κατασκευαστές οχημάτων είναι σε θέση να τηρούν τα όρια εκπομπών ρύπων και θερμοκηπικών αερίων. Από την παρακολούθηση της ποιότητας των καυσίμων το 2010, προκύπτει ότι οι προδιαγραφές που ορίζει η οδηγία 98/70/ΕΚ για την βενζίνη και το ντίζελ τηρούνται σε γενικές γραμμές, ενώ διαπιστώθηκαν ελάχιστες υπερβάσεις. Η σταδιακή υιοθέτηση του προτύπου EN από τα κράτη μέλη οδηγεί σε μεγαλύτερη συνοχή των διαθέσιμων δεδομένων για την αξιολόγηση των διαφόρων παραμέτρων της ποιότητας των καυσίμων και τα κράτη μέλη καταβάλλουν προσπάθειες για να κατανοήσουν καλύτερα τις απαιτήσεις που αφορούν την υποβολή εκθέσεων. Επειδή οι υπερβάσεις είναι σχετικά σπάνιες και τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα για να αποσύρουν από την αγορά τα καύσιμα που δεν τηρούν τις απαιτήσεις, η Επιτροπή δεν EL 15 EL

16 γνωρίζει ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις στις εκπομπές των οχημάτων ή τη λειτουργία των κινητήρων που να οφείλονται στις εν λόγω υπερβάσεις. Ωστόσο, η Επιτροπή προτρέπει τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να λαμβάνουν μέτρα για να εξασφαλίσουν πλήρη συμμόρφωση, ώστε να μην προκύψουν παρόμοια προβλήματα στο μέλλον, και για να υποβάλλονται οι εκθέσεις στην Επιτροπή εντός των καθορισμένων προθεσμιών. EL 16 EL