Σίτλοσ: Διαχρονική μεταβολή του πολεοδομικού ιςτού μιασ πόλησ με εργαλεία και μεθόδουσ τησ Γεωπληροφορικήσ. Σο παράδειγμα τησ πόλησ τησ Βέροιασ.

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Πολυτεχνική χολή Σμήμα Μηχανικών Χωροταξίασ και Ανάπτυξησ Σίτλοσ: Διαχρονική μεταβολή του πολεοδομικού ιςτού μιασ πόλησ με εργαλεία και μεθόδουσ τησ Γεωπληροφορικήσ. Σο παράδειγμα τησ πόλησ τησ Βέροιασ. Διπλωματική Εργαςία Επιβλέπων Καθηγητήσ: Καΰμάρησ Δημήτριοσ Κακογιάννου Ευγενία Α.Ε.Μ.:236 Θεςςαλονίκη, Ιούνιοσ 2014

2 Η διπλωματικό εργαςύα με τύτλο «Διαχρονικό μεταβολό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ μιασ πϐλησ με εργαλεύα και μεθϐδουσ τησ Γεωπληροφορικόσ. Σο παρϊδειγμα τησ πϐλησ τησ Βϋροιασ.» εκπονόθηκε απϐ τη φοιτότρια του Σμόματοσ Μηχανικών Φωροταξύασ και Ανϊπτυξησ του Αριςτοτελεύου Πανεπιςτημύου Θεςςαλονύκησ, Κακογιϊννου Ευγενύα. Η εκπϐνηςη τησ εργαςύασ γύνεται ςτα πλαύςια ολοκλόρωςησ των προπτυχιακών ςπουδών, ενώ την ευθϑνη για το περιεχϐμενο, τισ πηγϋσ και τισ αναφορϋσ που χρηςιμοποιοϑνται φϋρει αποκλειςτικϊ η υπογρϊφουςα/ ςυγγραφϋασ τησ εργαςύασ. 2

3 Πίνακας Περιεχομένων Περίλθψθ... 5 Abstract... 7 Πρόλογοσ... 9 Ειςαγωγι Κεφάλαιο 1 ο Θεωρία Χάρτθσ Απεικόνιςθ Προβολι Ελλθνικά Προβολικά υςτιματα Η απεικόνιςθ Hatt Η απεικόνιςθ UTM Η απεικόνιςθ ΣΜ Η απεικόνιςθ ΣΜ Μεταςχθματιςμοί Η αναγκαιότθτα του μεταςχθματιςμοφ Μεκοδολογία και επιλογζσ μεταςχθματιςμϊν ςυντεταγμζνων υςτιματα Γεωγραφικϊν Πλθροφοριϊν (ΓΠ) Χρθςιμότθτα των ΓΠ υλλογι δεδομζνων Γεωαναφορά Μεταςχθματιςμοί Ψθφιοποίθςθ διανυςματοποίθςθ Δθμιουργία βάςθσ δεδομζνων Παραγωγι χαρτϊν Εξαγωγι υμπεραςμάτων Πολεοδομικοί δείκτεσ Κεφάλαιο 2 ο Εφαρμογή Περιοχι Μελζτθσ Θεςμικό κακεςτϊσ Δεδομζνα

4 2.3.1 Χαρτογραφικά δεδομζνα Αεροφωτογραφίεσ για το ζτοσ Ορκοφωτοχάρτεσ θμεία ελζγχου Διαδικαςία εφαρμογισ Επεξεργαςία δεδομζνων Μετατροπι υντεταγμζνων Γεωμετρικι διόρκωςθ εικόνων Ακρίβεια Μεταςχθματιςμϊν Ψθφιοποίθςθ Δεδομζνων Αποτελζςματα και Ερμθνεία Απεικόνιςθ τθσ μεταβολισ ςτο ΨΜΕ Παραδείγματα άλλων εφαρμογϊν Η Χωρικι Εξζλιξθ 4 μεγάλων ελλθνικϊν πόλεων Μελζτθ τθσ αςτικισ μεταβολισ με τθ βοικεια των CAD και τθσ Σθλεπιςκόπθςθσ: Η περίπτωςθ των Σρικάλων, Κεντρικι Ελλάδα Η μεταβολι των αςτικϊν χριςεων γθσ ςτθ κοιλάδα του Λασ Βζγκασ Κεφάλαιο 3 ο Συμπεράσματα Ψθφιακι αποτφπωςθ Αποτελζςματα - Διαχρονικι Εξζλιξθ Πολεοδομικοφ Ιςτοφ Βιβλιογραφία Παράρτθμα Χαρτϊν

5 Περύληψη Ο χϊρτησ αποτελεύ τη βαςικϐτερη πηγό γεωγραφικών πληροφοριών. Ο ςκοπϐσ ενϐσ χϊρτη εύναι η απεικϐνιςη τησ γησ με τον πιο αληθοφανό και ακριβό τρϐπο. Για την απεικϐνιςη τησ γόινησ επιφϊνειασ ϋχουν ανακαλυφθεύ πολλϋσ διαφορετικϋσ μϋθοδοι, οι οπούεσ εξυπηρετοϑν διαφορετικοϑσ ςκοποϑσ. Η μϋθοδοσ με την οπούα δημιουργεύται ϋνασ χϊρτησ και προβϊλλονται τα ςημεύα τησ γησ, εύναι το προβολικϐ ςϑςτημα και αποτελεύ την ταυτϐτητα του χϊρτη. Η εξϋλιξη τησ χαρτογραφύασ ϋχει οδηγόςει ςτη δημιουργύα αρκετών προβολικών ςυςτημϊτων, που αποςκοποϑν ςτην πιο ακριβό αναπαρϊςταςη τησ γόινησ επιφϊνειασ. Για την χαρτογραφικό αναπαρϊςταςη του ελλαδικοϑ χώρου ϋχουν χρηςιμοποιηθεύ τϋςςερα διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα, το Hatt, το ΣΜ3, το UTM και το ΕΓΑ87. Σα ελληνικϊ προβολικϊ ςυςτόματα χρηςιμοποιόθηκαν ςε διαφορετικϋσ χρονικϋσ περιϐδουσ με το Hatt να αποτελεύ το πρώτο προβολικϐ ςϑςτημα που εφαρμϐςτηκε το 1923, το οπούο αντικαταςτϊθηκε απϐ το ΣΜ3 το 1980 το οπούο επύςησ αντικαταςτϊθηκε απϐ το ΕΓΑ87 που εύναι το προβολικϐ ςϑςτημα που ιςχϑει απϐ το 1990 μϋχρι ςόμερα. Σα διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα παρουςιϊζουν διαφορετικϋσ ιδιϐτητεσ και απεικονύζουν την γόινη επιφϊνεια με διαφορετικϐ τρϐπο. Ϊτςι, παρουςιϊζεται το πρϐβλημα τησ αςυνϋχειασ μεταξϑ των διαφορετικών προβολικών ςυςτημϊτων και τησ ακρύβειασ τησ απεικϐνιςησ τησ γόινησ επιφϊνειασ. Ση λϑςη φϋρνουν οι μεταςχηματιςμού που ϋχουν δημιουργηθεύ για τη μετϊβαςη απϐ ϋνα προβολικϐ ςϑςτημα ςε ϋνα ϊλλο. Η ανϊγκη εφαρμογόσ των μεταςχηματιςμών εμφανύζεται ςυνόθωσ ςε περιπτώςεισ ϐπου χρηςιμοποιοϑνται χϊρτεσ απϐ διαφορετικϋσ χρονολογύεσ. Μύα τϋτοια περύπτωςη πολεοδομικόσ εφαρμογόσ εύναι η διαχρονικό μελϋτη τησ εξϋλιξησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ. την παροϑςα εργαςύα πραγματοποιεύται η μελϋτη τησ διαχρονικόσ εξϋλιξησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ για την πϐλη τησ Βϋροιασ. Σα γεωγραφικϊ δεδομϋνα που ςυγκεντρώθηκαν αποτελοϑνται απϐ Ρυμοτομικοϑσ Φϊρτεσ του 1936 ςε ϋνα ϊγνωςτο προβολικϐ ςϑςτημα, Ρυμοτομικοϑσ Φϊρτεσ του 1974 ςτο προβολικϐ ςϑςτημα Hatt, αεροφωτογραφύεσ του 1975, Σοπογραφικοϑσ Φϊρτεσ του 1978 ςτο προβολικϐ ςϑςτημα Hatt, Πολεοδομικού Φϊρτεσ του 1984 ςτο προβολικϐ ςϑςτημα TM3 και Ορθοφωτοχϊρτεσ 5

6 του 2007 με προβολικϐ ςϑςτημα το ΕΓΑ87. Για την μελϋτη των γεωγραφικών δεδομϋνων πραγματοποιόθηκε η αναγωγό τουσ ςτο προβολικϐ ςϑςτημα ΕΓΑ87, ώςτε να υπϊρχει ςυνοχό και ακρύβεια ςτισ πληροφορύεσ που προβϊλλονται ςτουσ διαχρονικοϑσ χϊρτεσ. Με τη βοόθεια των υςτημϊτων Γεωγραφικών Πληροφοριών πραγματοποιόθηκαν ϐλεσ οι διεργαςύεσ για την μελϋτη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ. Οι ςυγκεκριμϋνεσ διαδικαςύεσ περιλαμβϊνουν τον μεταςχηματιςμϐ του προβολικοϑ ςυςτόματοσ και τη γεωμετρικό διϐρθωςη των χαρτών, την ψηφιοπούηςη των πολεοδομικών πληροφοριών των χαρτών και την παραγωγό διαχρονικών χαρτών του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ ςτο ΕΓΑ87.Σο αποτϋλεςμα των μεταςχηματιςμών και τησ επεξεργαςύασ των γεωγραφικών δεδομϋνων εύναι η δημιουργύα μύασ βϊςησ δεδομϋνων χαρτών και ϊλλων προώϐντων, ϐπωσ αρχεύα vector, ακρύβειασ 1: Απϐ τη μελϋτη των διαχρονικών χαρτών τησ Βϋροιασ προκϑπτουν αριθμητικϊ αποτελϋςματα ςχετικϊ με τισ μεταβολϋσ που παρουςιϊςτηκαν ςτον πολεοδομικϐ ιςτϐ τησ με την πϊροδο του χρϐνου. Σα αριθμητικϊ αποτελϋςματα μετατρϊπηκαν ςε πολεοδομικοϑσ δεύκτεσ ςχετικϊ με χαρακτηριςτικϊ μεγϋθη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ, ϐπωσ εύναι το ϐριο τησ πϐλησ, τα οικοδομικϊ τετρϊγωνα, τα κτύρια και το οδικϐ δύκτυο. Οριςμϋνοι χϊρτεσ παρεύχαν επιπλϋον πληροφορύεσ ςχετικϊ με τισ χρόςεισ γησ για τα ϋτη 1974 και Με την ολοκλόρωςη τησ εφαρμογόσ τησ διαχρονικόσ μελϋτησ ςτην πϐλη τησ Βϋροιασ και την ερμηνεύα των αποτελεςμϊτων, διατυπώνονται οριςμϋνα ςυμπερϊςματα. Σα ςυμπερϊςματα διαφοροποιοϑνται ςε εκεύνα που αφοροϑν το διαδικαςτικϐ κομμϊτι τησ εφαρμογόσ και ςε αυτϊ που αφοροϑν τη διαχρονικό εξϋλιξη τησ πϐλησ. τα πρώτα διαπιςτώνεται η ςημαςύα τησ ςυμβολόσ των μεταςχηματιςμών ςτην ακρύβεια των τελικών δεδομϋνων ενώ ςτα ςυμπερϊςματα τησ διαχρονικόσ εξϋλιξησ τησ πϐλησ διατυπώνονται οριςμϋνεσ οι τϊςεισ που παρουςιϊζει ο πολεοδομικϐσ ιςτϐσ. 6

7 Abstract The map constitutes the primary geographical information source. The purpose of a map is the illustration of the earth in the most realistic and accurate manner. In order to illustrate the Earth's surface many different methods have been discovered, which serve different purposes. The specific method which a map is created and the points of land are highlighted, is the projection system, the identity of the map. The evolution of cartography has led to the creation of several projection systems, aimed at more accurate representation of the earth's surface. For the cartographic representation of Greece four different projection systems have been used, the Hatt, the TM3, the UTM and EGSA87. The Greek projective methods were used at different times, the Hatt been the first projection system applied in 1923 which was replaced by the TM3 in 1980 which was also replaced by EGSA87 and its being the projection system in place since Different projection systems have different properties and reflect the Earth's surface in a different way thus a problem occurs in discontinuity between different projection systems in terms of accuracy and imaging of the Earth's surface. The solution is brought by transformations, created for the transition from one projection system to another. The need to implement transformations usually occurs in cases where maps from different dates are used. Such an application is the longitudinal study of the evolution of the urban fabric. In this paper, the evolution of the urban fabric of the city of Veria is being studied. The geographic data collected, consist of Town Planning Maps from 1936 in an unknown projecting system, town planning maps from 1974 in Hatt projection, aerial photographs from1975, topographic maps from 1978 in Hatt projection, town planning maps from 1984 in TM3 projection and orthophotomaps from 2007 in EGSA87 projection system. For the study of geographical data all maps were converted in the EGSA87 projection system, in order to ensure consistency and accuracy of the information displayed on the maps. All processes for the study of the urban fabric of Veria were done with the help of GIS. These procedures include the transformation of the projection system, the geometric correction of the maps, the digitalization of the urban information of the maps and production of temporal maps of the urban fabric of Veria in EGSA87. 7

8 By studying the temporal maps of Veria, various numerical results are extracted on the changes that occurred in the city tissue over time. The numerical results were converted to urban planning indicators with characteristic values of urban area, such as the threshold of city blocks, buildings and roads. Some maps provided additional information on the uses of land from the years 1974 and Upon completion of the application of longitudinal study of the city of Veria and the interpretation of results, some conclusions are extracted. These findings differ to those relating to procedural part of the application and those relating to the evolution of the city. The first shows the importance of the contribution of the transformations in the accuracy of the final data and the conclusions of evolution section discusses some trends showing the urban tissue. 8

9 Πρόλογοσ Η παροϑςα διπλωματικό εργαςύα εκπονόθηκε ςτα πλαύςια τησ ολοκλόρωςησ των προπτυχιακών ςπουδών του Σμόματοσ Μηχανικών Φωροταξύασ και Ανϊπτυξησ, του Αριςτοτελεύου Πανεπιςτημύου Θεςςαλονύκησ, ςτη διϊρκεια του ακαδημαώκοϑ ϋτουσ Σο αντικεύμενϐ τησ εύναι η διαχρονικό μελϋτη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋρ0ιασ μϋςα απϐ χαρτογραφικϊ δεδομϋνα διαφορετικοϑ προβολικοϑ ςυςτόματοσ και με τη χρόςη των υςτημϊτων Γεωγραφικών Πληροφοριών. κοπϐσ τησ εργαςύασ εύναι η μελϋτη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ και η ερμηνεύα των τϊςεων που παρουςιϊζει με την πϊροδο του χρϐνου. Επιπλϋον, απώτεροσ ςκοπϐσ τησ εργαςύασ εύναι η επιςόμανςη τησ ςημαςύασ τησ μεθοδολογύασ που ακολουθεύται και η επιρροό τησ ςτο αποτϋλεςμα τησ μελϋτησ. ε αυτϐ το ςημεύο νιώθω την ανϊγκη να ευχαριςτόςω τον επιβλϋποντα καθηγητό μου, τον κ. Δημότρη Καώμϊρη, για την πολϑτιμη βοόθειϊ του ςτην ολοκλόρωςη τησ εργαςύασ μου, για την εγγϑτητα του προσ ϐλουσ τουσ φοιτητϋσ χωρύσ διακρύςεισ και για την διαρκό ςυμπαρϊςταςό του ςε ϐλη την διϊρκεια των ςπουδών μου. Επιπλϋον, θα όθελα να ευχαριςτόςω τουσ φύλουσ μου που όταν πρϐθυμοι να εύναι οι πρώτοι αναγνώςτεσ τησ εργαςύασ μου και να με βοηθόςουν με τον δικϐ τουσ τρϐπο. Σϋλοσ, θα όθελα να αφιερώςω την εργαςύα μου ςτην οικογϋνειϊ μου επειδό ςτϋκονται δύπλα μου ϐλα αυτϊ τα χρϐνια, προςφϋροντϊσ μου ϐλη την ανιδιοτελό αγϊπη τουσ. Κακογιάννου Ευγενία 9

10 Ειςαγωγό Η γόινη επιφϊνεια ϋχει αποδοθεύ με πολλοϑσ διαφορετικοϑσ τρϐπουσ ςτην ιςτορύα τησ χαρτογραφύασ. Με την εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ και τησ χαρτογραφικόσ διαδικαςύασ η αποτϑπωςη τησ γόινησ επιφϊνειασ ςτισ δϑο διαςτϊςεισ του χϊρτη γύνεται με ϐλο και μεγαλϑτερη ακρύβεια. Παρ ϐλα αυτϊ, οι χϊρτεσ του παρελθϐντοσ αποτελοϑν πολϑ ςημαντικϋσ πηγϋσ πληροφοριών. Η παροϑςα εργαςύα αφορϊ τη ςϑνδεςη των διαχρονικών χαρτογραφικών δεδομϋνων με ςκοπϐ την μελϋτη τησ διαχρονικόσ μεταβολόσ μύασ περιοχόσ μελϋτησ, ςτη ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη την πϐλη τησ Βϋροιασ. τον πολεοδομικϐ ςχεδιαςμϐ πολϑ ςυχνϊ απαιτεύται η μελϋτη διαχρονικών δεδομϋνων μύασ περιοχόσ μελϋτησ. Η μελϋτη τησ διαχρονικόσ εξϋλιξησ ϋχει ωσ αποτϋλεςμα τη ςυγκϋντρωςη πληροφοριών ςχετικϊ με τισ τϊςεισ και τισ ιδιαιτερϐτητεσ τησ περιοχόσ. Η γνώςη του παρελθϐντοσ ενϐσ τϐπου και η μελϋτη του τρϐπου με τον οπούο εξελύχθηκε αποτελοϑν δϑο πολϑ ςημαντικϊ εργαλεύα για τον επιτυχό μελλοντικϐ πολεοδομικϐ ςχεδιαςμϐ. Η κυριϐτερη πηγό διαχρονικών γεωγραφικών δεδομϋνων εύναι τα προώϐντα τησ χαρτογραφύασ του παρελθϐντοσ. Οι μϋθοδοι χαρτογρϊφηςησ εξελύςςονται με την πϊροδο του χρϐνου με ςκοπϐ την βϋλτιςτη απεικϐνιςη τησ γόινησ επιφϊνειασ ςε μύα διςδιϊςτατη επιφϊνεια. Ψςτϐςο, οι διαφορετικϋσ μϋθοδοι χαρτογρϊφηςησ και προβολόσ τησ γόινησ επιφϊνειασ δημιουργοϑν το πρϐβλημα τησ ανομοιογϋνειασ ςε ϋνα χαρτογραφικϐ υπϐβαθρο. Δηλαδό, ςε περιπτώςεισ μελϋτησ διαχρονικών δεδομϋνων εμφανύζεται αςυνϋχεια ςτο γεωγραφικϐ υπϐβαθρο και αμφιςβητεύται η ακρύβεια των αποτελεςμϊτων τησ μελϋτησ. Με τη βοόθεια των υςτημϊτων Γεωγραφικών Πληροφοριών υπϊρχει η δυνατϐτητα ενοπούηςησ του χαρτογραφικοϑ υποβϊθρου μϋςα απϐ μηχανιςμοϑσ μεταςχηματιςμών και η αναγωγό του ςε ϋνα ενιαύο προβολικϐ ςϑςτημα. Αυτϐ ϋχει ωσ αποτϋλεςμα τη δημιουργύα μύασ βϊςησ δεδομϋνων η οπούα παρϋχει μετρόςεισ και αριθμητικϊ αποτελϋςματα υψηλόσ ακριβεύασ. 10

11 Ϊνα παρϊδειγμα εφαρμογόσ διαχρονικόσ μελϋτησ πραγματοποιεύται ςτη ςυγκεκριμϋνη εργαςύα με περιοχό μελϋτησ την πϐλη τησ Βϋροιασ. Για τη μελϋτη τησ διαχρονικόσ εξϋλιξη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ χρηςιμοποιόθηκαν κατϊλληλοι μηχανιςμού μεταςχηματιςμού με ςκοπϐ τη δημιουργύα ενϐσ ενιαύου χαρτογραφικοϑ υποβϊθρου ακρύβειασ 1: τη ςυνϋχεια, η μελϋτη τησ μεταβολόσ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ εύναι βαςιςμϋνη ςε ϋνα ακριβϋσ υπϐβαθρο και πραγματοποιόθηκε χωρύσ να υπϊρχει καμύα αμφιβολύα για την ακρύβεια των αποτελεςμϊτων εφϐςον πραγματοποιόθηκαν ϐλοι οι απαραύτητοι μεταςχηματιςμού. 11

12 Λίςτα Ακρωνυμίων και Συντομογραφιών ΑΠ ΓΠ ΓΤ ΕΓΑ ΕΚΦΑ ΟΚΦΕ ΠΕ ΓΠ ΧΜΕ Ωγνωςτο Προβολικϐ ϑςτημα Γενικϐ Πολεοδομικϐ χϋδιο Γεωγραφικό Τπηρεςύα τρατοϑ Ελληνικϐ Γεωδαιτικϐ ϑςτημα Αναφορϊσ Εθνικϐ Κτηματολϐγιο και Φαρτογρϊφηςη Α.Ε Οργανιςμϐσ Κτηματογραφόςεων και Φαρτογραφόςεων Ελλϊδοσ Πολεοδομικό Ενϐτητα υςτόματα Γεωγραφικών Πληροφοριών Χηφιακϐ Μοντϋλο Εδϊφουσ 12

13 Κεφάλαιο 1 ο Θεωρία Προβολικά Συςτήματα, Μεταςχηματιςμοί Συςτήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών Η ζννοια τησ απεικόνιςησ Προβολικά Συςτήματα Χαρακτηριςτικά, Διαφορζσ, Χρηςιμότητα Ελληνικά Προβολικά Συςτήματα Μεταςχηματιςμοί Συςτήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών 13

14 1.1. Χϊρτησ Απεικόνιςη Προβολό Η Φαρτογραφύα αναπτϑχθηκε κυρύωσ απϐ τουσ Αρχαύουσ Ϊλληνεσ με ςκοπϐ τησ απεικϐνιςη ολϐκληρησ τησ Γησ. Η χαρτογραφικό διαδικαςύα ςυγκαταλϋγει τη ςυλλογό των απαραύτητων δεδομϋνων, την επεξεργαςύα τουσ και την απϐδοςό τουσ με αποτϋλεςμα το τελικϐ προώϐν που εύναι ο χάρτησ. Με την πϊροδο του χρϐνου και με την εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ οι μϐνεσ αλλαγϋσ που πραγματοποιόθηκαν όταν ςτα μϋςα ολοκλόρωςησ τησ διαδικαςύασ, ενώ η βαςικό λογικό τησ λογικό τησ χαρτογραφύασ (ςυλλογό επεξεργαςύα απϐδοςη) παραμϋνει η ύδια (Λιβιερϊτοσ, 1988; Αςτϊρασ, 2007). Ο χϊρτησ αποτελεύ ϋνα πολϑ χρόςιμο εργαλεύο που με τη βοόθειϊ του μποροϑν να επιλυθοϑν προβλόματα τησ καθημερινϐτητασ των ανθρώπων. Η χρόςη ενϐσ χϊρτη μπορεύ να εύναι απλό και να εύναι μϋροσ τησ καθημερινϐτητασ ϐπωσ ο προςανατολιςμϐσ ςτον χώρο και εϑρεςη ενϐσ προοριςμοϑ. Ψςτϐςο, η χρόςη ενϐσ χϊρτη μπορεύ να εύναι πιο ςϑνθετη, ϐπωσ ςε περιπτώςεισ μελετών και ςτην λόψη αποφϊςεων (Paul A. Longley et al, 2005). την παροϑςα εργαςύα οι χϊρτεσ χρηςιμοποιοϑνται για τη διαχρονικό μελϋτη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ τησ Βϋροιασ. Ϊνασ χϊρτησ μπορεύ να αναπαριςτϊ ϋνα τμόμα τησ γόινησ επιφϊνειασ ό και ολϐκληρη την επιφϊνεια τησ γησ. Η επιφϊνεια που προβϊλλεται ςτον χϊρτη εύναι πολϑ μικρϐτερη ςυγκριτικϊ με την επιφϊνεια τησ πραγματικϐτητασ, επομϋνωσ προβϊλλεται υπϐ μύα οριςμϋνη κλύμακα. Η διαδικαςύα τησ αναπαρϊςταςησ τησ γόινησ επιφϊνειασ ςτον χϊρτη ονομϊζεται απεικόνιςη ό προβολή. Ϊνασ χϊρτησ μπορεύ να εύναι αναλογικϐσ, ςτην περύπτωςη που η επιφϊνεια εύναι τυπωμϋνη ςε χαρτύ, ϐπωσ επύςησ μπορεύ να εύναι και ψηφιακϐσ, ςτην περύπτωςη που η επιφϊνεια προβϊλλεται ςτην οθϐνη ενϐσ υπολογιςτό. ε κϊθε περύπτωςη, η διςδιϊςτατη επιφϊνεια που απεικονύζει την επιφϊνεια τησ γησ αποτελεύ το προβολικϐ επύπεδο. Για την απϐδοςη τησ τρύτησ διϊςταςησ ςε μύα διςδιϊςτατη επιφϊνεια ϐπωσ εύναι το προβολικϐ επύπεδο χρηςιμοποιοϑνται οι ιςοϒψεύσ καμπϑλεσ, οι οπούεσ παρϋχουν την πληροφορύα του ϑψουσ και επύςησ δύνουν την ψευδαύςθηςη τησ υψομετρικόσ διαφορϊσ (Υωτύου, 2007; Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000). 14

15 Εφϐςον πρϐκειται για μύα διςδιϊςτατη επιφϊνεια, τα ςημεύα τησ μποροϑν να αποδοθοϑν μαθηματικϊ και να ςυςχετιςτοϑν με τα ςημεύα τησ γόινησ επιφϊνειασ. Ο μαθηματικϐσ ςυςχετιςμϐσ αποτελεύ μύα αμφιμονοςόμαντη αντιςτοιχύα μεταξϑ των ςημεύων τησ ςφαύρασ ό του ελλειψοειδοϑσ και των ςημεύων του προβολικοϑ επιπϋδου και αυτϐ γιατύ το ςημεύο τησ ςφαύρασ ό του ελλειψοειδοϑσ αντιςτοιχεύ ςε ϋνα και μοναδικϐ ςημεύο του προβολικοϑ επιπϋδου. Ουςιαςτικϊ πρϐκειται για τη ςυςχϋτιςη μεταξϑ δϑο ςυςτημϊτων ςυντεταγμϋνων, αφενϐσ το ςϑςτημα ςυντεταγμϋνων που χρηςιμοποιεύται κατϊ κϐρον για τη ςφαύρα ό το ελλειψοειδϋσ και εύναι το ςϑςτημα γεωδαιτικών ςυντεταγμϋνων (λ, φ) και αφετϋρου το ςϑςτημα ςυντεταγμϋνων για το προβολικϐ επύπεδο ϐπου το καταλληλϐτερο εύναι το καρτεςιανϐ ςϑςτημα ςυντεταγμϋνων (x, y). Η μαθηματικό ςυςχϋτιςη μεταξϑ των δϑο ςυςτημϊτων ςυντεταγμϋνων γύνεται μϋςω των εξιςώςεων απεικϐνιςησ. την περύπτωςη τησ μετατροπόσ των καρτεςιανών ςυντεταγμϋνων ςε γεωδαιτικϋσ ςυντεταγμϋνεσ χρηςιμοποιοϑνται οι ευθεύεσ εξιςώςεισ απεικϐνιςησ, ενώ ςτην περύπτωςη τησ μετατροπόσ των γεωδαιτικών ςυντεταγμϋνων ςε καρτεςιανϋσ ςυντεταγμϋνεσ χρηςιμοποιοϑνται οι αντύςτροφεσ εξιςώςεισ απεικϐνιςησ. x = f1 (λ, φ), λ = g1 (x, y), y = f2 (λ, φ) ευθεύεσ εξιςώςεισ απεικϐνιςησ φ = g2 (x, y) αντύςτροφεσ εξιςώςεισ απεικϐνιςησ Για την απεικϐνιςη του τριςδιϊςτατου κϐςμου ςτο προβολικϐ επύπεδο χρηςιμοποιεύται μύα αναπτυκτό επιφϊνεια, δηλαδό μύα επιφϊνεια η οπούα ϋχει την δυνατϐτητα να «ανούξει»/ να αναπτυχθεύ κατϊλληλα με αποτϋλεςμα την απϐδοςη τησ γόινησ επιφϊνειασ με την ελϊχιςτη αλλούωςη. Πιο παραςτατικϊ, η αναπτυκτό επιφϊνεια λειτουργεύ ςαν ϋνα αυτοκϐλλητο που εφαρμϐζει ςτην ςφαιρικό επιφϊνεια και «ξεκολλώντασ» το λαμβϊνονται και τα ςημεύα που πρϋπει να προβληθοϑν. Απϐ τισ καλϑτερεσ επιλογϋσ αποτελοϑν, ϋνασ κύλινδροσ, ϋνασ κώνοσ ό ϋνα επίπεδο (εικϐνα 1) (Υωτύου, 2007; Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000). 15

16 Εικόνα 1, Είδθ αναπτυκτϊν επιφανειϊν (URL1). Ο προςανατολιςμϐσ τησ αναπτυκτόσ επιφϊνειασ μπορεύ να προςαρμοςτεύ κατϊλληλα με ςκοπϐ την ορθϐτερη απεικϐνιςη τησ επιφϊνειασ τησ γησ ςτο προβολικϐ επύπεδο. Ο προςανατολιςμϐσ τησ αναπτυκτόσ επιφϊνειασ μπορεύ να εύναι ορθϐσ, πλϊγιοσ και εγκϊρςιοσ, με αποτϋλεςμα η αναπτυκτό επιφϊνεια να εύναι αντύςτοιχα ορθό, πλϊγια ό εγκϊρςια (εικϐνα 2). Εικόνα 2, Προςανατολιςμόσ αναπτυκτισ επιφάνειασ (URL2). Ψςτϐςο, μύα ςφαιρικό επιφϊνεια, ϐπωσ η γόινη, χαρακτηρύζεται ωσ μη αναπτυκτό, δηλαδό, κατϊ την αναπαρϊςταςό τησ ςε μύα επύπεδη επιφϊνεια εμφανύζονται παραμορφώςεισ ςε ςχϋςη με την πραγματικό εικϐνα. Μϊλιςτα, οι παραμορφώςεισ αυξϊνονται ανϊλογα με το μϋγεθοσ τησ επιφϊνειασ που εύναι επιθυμητϐ να απεικονιςτεύ. Επομϋνωσ, ϐςο μεγαλϑτερη εύναι η επιφϊνεια τησ γησ προσ απεικϐνιςη τϐςο περιςςϐτερεσ παραμορφώςεισ δημιουργοϑνται ςτο προβολικϐ επύπεδο. Σο παραπϊνω 16

17 μπορεύ να γύνει αντιληπτϐ χρηςιμοποιώντασ ωσ εικϐνα μύα διαφανό υδρϐγειο ςφαύρα με μύα φωτεινό πηγό ςτο εςωτερικϐ τησ, η οπούα τησ δύνει τη δυνατϐτητα να προβϊλει το κϊθε ςημεύο τησ ςε μύα λευκό επιφϊνεια (προβολικϐ επύπεδο). Όςο μεγαλϑτερη επιφϊνεια τησ ςφαύρασ απεικονιςτεύ ςτο προβολικϐ επύπεδο, παρατηρεύται ϐτι τα αντικεύμενα τησ ςφαύρασ παραμορφώνονται ϐλο και περιςςϐτερο (εικϐνα 3). Εικόνα 3, Παράδειγμα παραμόρφωςθσ απεικόνιςθσ μθ αναπτυκτισ επιφάνειασ (URL3). Σα μεγϋθη που αλλοιώνονται λϐγω των παραμορφώςεων εύναι κυρύωσ οι γωνύεσ (δηλαδό τα ςχόματα), τα εμβαδϊ, τα μόκη και οι διευθϑνεισ. Ψσ εκ τοϑτου, οι παραμορφώςεισ αποτελοϑν ϋναν πολϑ ςημαντικϐ κριτόριο για την επιλογό του εύδουσ τησ απεικϐνιςησ. Φϊρη ςτην απλϐτητα τησ μορφόσ του προβολικοϑ επιπϋδου μποροϑν να διατηρηθοϑν ςτο ελϊχιςτο οι παραμορφώςεισ ενϐσ ςυγκεκριμϋνου μεγϋθουσ. Επομϋνωσ, αναλϐγωσ το ςκοπϐ τησ απεικϐνιςησ και το μϋγεθοσ που εύναι επιθυμητϐ να διατηρηθεύ ςταθερϐ, οι απεικονύςεισ κατατϊςςονται ςτισ εξόσ: ςύμμορφεσ ό ιςογώνιεσ, διατόρηςη τησ ομοιϐτητασ των ςχημϊτων ό των γωνιών ιςοδύναμεσ ό ιςεμβαδικέσ, διατόρηςη του εμβαδοϑ 17

18 ιςαπέχουςεσ ό ιςομετρικέσ, διατόρηςη των μηκών οριςμϋνων γραμμών αζιμουθιακέσ, διατόρηςη οριςμϋνων διευθϑνςεων Σα διαφορετικϊ εύδη απεικονύςεων εξυπηρετοϑν και διαφορετικϋσ ανϊγκεσ, αναλϐγωσ την εκϊςτοτε περύπτωςη. υνοψύζοντασ τα παραπϊνω, το εύδοσ τησ απεικϐνιςησ επιλϋγεται εξ αρχόσ με βϊςη οριςμϋνα κριτόρια τα οπούα αφοροϑν το μϋγεθοσ και το εύδοσ των παραμορφώςεων, την ϋκταςη και τη θϋςη τησ γεωγραφικόσ περιοχόσ. Κϊθε χώρα ςυνεκτιμϊ τα ςτοιχεύα για την επιλογό τησ προβολόσ, καθώσ και τησ χαρτογραφικϋσ και γεωγραφικϋσ τησ ανϊγκεσ, και θϋτει ςε εφαρμογό την καταλληλϐτερη με βϊςη το εθνικϐ γεωδαιτικϐ datum. τη ςυνϋχεια ακολουθεύ ο πύνακασ 1 ςτον οπούο ςυγκεντρώνονται τα κριτόρια για την επιλογό τησ απεικϐνιςησ και τα εύδη των απεικονύςεων που τουσ αντιςτοιχοϑν. Πίνακασ 1, Είδθ απεικονίςεων με βάςθ οριςμζνα κριτιρια Κριτόριο επιλογόσ Εύδοσ αναπτυκτόσ επιφϊνειασ Θϋςη αναπτυκτόσ επιφϊνειασ Παραμορφώςεισ Εύδοσ Κυλινδρικό Κωνικό Επύπεδη Ορθό Εγκϊρςια Πολικό Πλϊγια ϑμμορφεσ ό ιςογώνιεσ Ιςοδϑναμεσ ό ιςεμβαδικϋσ Ιςαπϋχουςεσ ό ιςομετρικϋσ Αζιμουθιακϋσ 18

19 Οριςμϋνεσ απεικονύςεισ δεν ϋχουν αποκλειςτικϊ ϋνα απϐ τα παραπϊνω χαρακτηριςτικϊ, ϐπωσ για παρϊδειγμα μύα απεικϐνιςη μπορεύ να ελαχιςτοποιεύ ταυτϐχρονα τισ παραμορφώςεισ των ςχημϊτων αλλϊ και των εμβαδών. Οι ονομαςύεσ τϋτοιων απεικονύςεων ςχετύζονται με τα χαρακτηριςτικϊ που τισ διακρύνουν και με το ϐνομα του εφευρϋτη τουσ, ϐπωσ εύναι η πλϊγια ιςαπϋχουςα αζιμουθιακό, η ορθό κυλινδρικό Μερκατορικό και η απεικϐνιςη Gauss Krüger. Σο ςϑνολο των χαρακτηριςτικών τησ προβολό καθώσ και οι εξιςώςεισ απεικϐνιςησ που ςυνδϋουν τα ςημεύα του ελλειψοειδοϑσ με τα ςημεύα του προβολικοϑ επιπϋδου ςυγκροτοϑν το προβολικό ςύςτημα (Υωτύου, 2007; Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000; A. Robinson, 1953), Με την πϊροδο του χρϐνου παρουςιϊζονται διαφορετικϋσ ανϊγκεσ ςτη χαρτογραφύα, επομϋνωσ, χρηςιμοποιοϑνται διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα για την κϊλυψη των νϋων αναγκών. Σο ύδιο ςυνϋβη αι ςτην περύπτωςη τησ Ελλϊδασ ϐπου χρηςιμοποιόθηκαν διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα κατϊ τη διϊρκεια τησ ιςτορύασ τησ ελληνικόσ χαρτογραφύασ. τη ςυνϋχεια παρουςιϊζονται τα διαφορετικϊ ελληνικϊ προβολικϊ ςυςτόματα που χρηςιμοποιόθηκαν για την απεικϐνιςη τησ χώρασ Ελληνικϊ Προβολικϊ Συςτόματα Οι απεικονύςεισ που ϋχουν χρηςιμοποιηθεύ για την χαρτογρϊφηςη του ελληνικοϑ χώρου εύναι οι εξόσ: Η πλϊγια ιςαπϋχουςα αζιμουθιακό απεικόνιςη Hatt, με το παλαιϐ ελληνικϐ datum ό Bessel η οπούα εφαρμϐςτηκε απϐ τισ πρώτεσ γεωδαιτικϋσ και τοπογραφικϋσ εργαςύεσ το 1926 μϋχρι και τη δεκαετύα Η Παγκϐςμια Εγκϊρςια Μερκατορικό απεικϐνιςη ό αλλιώσ η απεικόνιςη UTM (Universal Transverse Mercator), με το Ευρωπαώκϐ Datum (ED50) η οπούα χρηςιμοποιόθηκε μετϊ το τϋλοσ του β παγκοςμύου πολϋμου, κυρύωσ για ςτρατιωτικό χρόςη. 19

20 Η Εγκϊρςια Μερκατορικό απεικϐνιςη των 3 ο ό αλλιώσ η απεικόνιςη TM3 o, με το παλαιϐ ελληνικϐ datum, η οπούα εφαρμϐςτηκε κατϊ τη διϊρκεια του , ςτα πλαύςια τησ Επιχεύρηςησ Πολεοδομικόσ Αναςυγκρϐτηςησ. Η Εγκϊρςια Μερκατορικό απεικϐνιςη μύασ ζώνησ για ϐλη την Ελλϊδα ό αλλιώσ η απεικόνιςη TM87, με αναφορϊ το ιςχϑον ςόμερα Ελληνικϐ Γεωδαιτικϐ ϑςτημα Αναφορϊσ (γεωδαιτικϐ datum) του 1987 (ΕΓΑ87), η οπούα εφαρμϐςτηκε για πρώτη φορϊ το 1990 και εύναι το επύςημο εθνικϐ προβολικϐ ςϑςτημα μϋχρι και ςόμερα (Υωτύου, 2007; Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000; Νϊκοσ, 2010). Όπωσ παρατηρεύται με εξαύρεςη την Hatt, η οπούα εύναι μια πλάγια ιςαπέχουςα αζιμουθιακή απεικϐνιςη, ϐλεσ οι υπϐλοιπεσ προβολϋσ εύναι παραπλόςιεσ τησ Εγκάρςιασ Μερκατορικήσ απεικϐνιςησ, με οριςμϋνα ςτοιχεύα να τισ διαφοροποιοϑν. Παρϐλο που απϐ τισ αρχϋσ του 20 ου αιώνα οι περιςςϐτεροι γεωγραφικού φορεύσ ςε παγκϐςμιο επύπεδο ςτρϋφονται ςτην χρόςη προβολικών ςυςτημϊτων που βαςύζονται ςτην Εγκϊρςια Μερκατορικό απεικϐνιςη, παραμϋνει αδιευκρύνιςτο γιατύ ςτη χώρα μασ επιλϋχθηκε η προβολό Hatt, μύα μη ςϑμμορφη προβολό (Νϊκοσ, 2010). Η (ςϑμμορφη) Εγκϊρςια Μερκατορικό απεικϐνιςη, γνωςτό και ωσ απεικόνιςη Gauss Krüger, εύναι η πιο ςυχνϊ χρηςιμοποιημϋνη ςτην παγκϐςμια χαρτογραφύα, διϐτι ςυγκρινϐμενη με ϊλλεσ προβολϋσ παρουςιϊζει τα παρακϊτω προτερόματα: Η ςυμμορφία. Η απεικϐνιςη ϋχει την ιδιϐτητα να διατηρεύ ςταθερό την ομοιϐτητα των ςχημϊτων που αναπαριςτϊ. Ο ςυντελεςτήσ κλίμακασ ςημείου. Σο ςυγκεκριμϋνο μϋγεθοσ αποτελεύ μύα ϋννοια η οπούα ςυμβολύζεται με m και εύναι ςε κϊθε ςημεύο ο λϐγοσ του ςτοιχειώδουσ μόκουσ ςτο προβολικϐ επύπεδο προσ το ςτοιχειώδεσ μόκοσ ςτο ελλειψοειδϋσ. Ο ςυντελεςτόσ m ςτισ ςϑμμορφεσ απεικονύςεισ δεν εξαρτϊται απϐ την διεϑθυνςη αλλϊ μϐνο απϐ τη θϋςη του ςημεύου (ςυντεταγμϋνεσ). Επομϋνωσ, υπϊρχει μύα ομαλό μεταβολό τησ κλύμακασ γϑρω απϐ κϊθε ςημεύο μύασ ςϑμμορφησ προβολόσ. 20

21 Εύκολοι μαθηματικοί υπολογιςμοί τϐςο για την κλύμακα τησ απεικϐνιςησ ϐςο και για τισ αναγωγϋσ των γεωμετρικών ποςοτότων (Υωτύου, 2007; Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000). Οι απεικονύςεισ Hatt, TM3 o και TM87 ϋχουν χρηςιμοποιηθεύ απϐ τισ ελληνικϋσ πολιτικϋσ υπηρεςύεσ, ενώ η απεικϐνιςη TM87 εύναι εκεύνη που εφαρμϐζεται μϋχρι και ςόμερα. Εξαύρεςη αποτελεύ η προβολό UTM η οπούα χρηςιμοποιεύται αποκλειςτικϊ για ςτρατιωτικοϑσ ςκοποϑσ απϐ τη Γεωγραφικό Τπηρεςύα τρατοϑ (ΓΤ) Η απεικόνιςη Hatt Η απεικϐνιςη Hatt χρηςιμοποιοϑταν ςχεδϐν απϐ την ϋναρξη των πρώτων χαρτογραφικών εργαςιών ςτην Ελλϊδα, η οπούα υπολογύζεται να εύναι το 1926, μϋχρι και την δεκαετύα του 90, κυρύωσ απϐ την Σοπογραφικό Τπηρεςύα του Τπουργεύου Γεωργύασ αλλϊ και απϐ τη ΓΤ. Επομϋνωσ, υπϊρχει ϋνα μεγϊλο υπϐβαθρο χαρτών τησ Ελλϊδασ ςε προβολό Hatt. Σο προβολικϐ ςϑςτημα Hatt εφαρμϐςτηκε ςτο ελλειψοειδϋσ Bessel 1841 και ϋχει ωσ γεωδαιτικϐ ςϑςτημα αναφορϊσ (Datum) το παλαιϐ ελληνικϐ με αφετηρύα το Αςτεροςκοπεύο Αθηνών. Σα χαρακτηριςτικϊ τησ απεικϐνιςησ εύναι ϐτι αποτελεύ μύα πλϊγια ιςαπϋχουςα αζιμουθιακό απεικϐνιςη, δηλαδό οριςμϋνεσ αποςτϊςεισ και οριςμϋνεσ κατευθϑνςεισ διατηροϑνται με πολϑ μικρϋσ παραμορφώςεισ (ςχεδϐν αμελητϋεσ). Πιο ςυγκεκριμϋνα η απεικϐνιςη ορύζεται με τϋτοιο τρϐπο ώςτε να ιςχϑει ϐτι για κϊθε ςημεύο του χϊρτη η απϐςταςη απϐ το κϋντρο τησ απεικϐνιςησ ιςοϑται με το πραγματικϐ μόκοσ τησ γεωδαιςιακόσ γραμμόσ ςτο ελλειψοειδϋσ και η γωνύα διεϑθυνςησ ςτο επύπεδο τησ προβολόσ ταυτύζεται με αζιμοϑθιο τησ γεωδαιςιακόσ γραμμόσ ςτην επιφϊνεια του ελλειψοειδοϑσ. Όςον αφορϊ τισ παραμορφώςεισ για την απεικϐνιςη Hatt ςε μικρό απϐςταςη απϐ το κϋντρο τησ προβολόσ οι παραμορφώςεισ των μεγεθών εύναι ςχεδϐν αμελητϋεσ. Τπολογύζεται ϐτι η Hatt εύναι επαρκόσ για την απεικϐνιςη εκτϊςεων με απϐςταςη ϋωσ και 40 χιλιϐμετρα απϐ το κϋντρο τησ προβολόσ. Για την απεικϐνιςη μεγαλϑτερων εκτϊςεων χρηςιμοποιεύται εκ νϋου το κϋντρο τησ προβολόσ ςε ϋνα νϋο 21

22 φϑλλο χϊρτη. Για την κϊλυψη ολϐκληρου του ελλαδικοϑ χώρου χρειϊζονται 130 φϑλλα χαρτών τησ προβολόσ Hatt (εικϐνα 4). (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000; Βϑρωνασ Νϊκοσ, 2010) Εικόνα 4, Διανομι 130 μεγάλων φφλλων Hatt (URL4) Η απεικόνιςη UTM Η απεικϐνιςη UTM πρώτη φορϊ χρηςιμοποιόθηκε απϐ τον Αμερικανικϐ τρατϐ για τισ πρώτεσ μεγϊλεσ χαρτογραφόςεισ (κλύμακασ 1:50.000). την Ελλϊδα εφαρμϐςτηκε μετϊ το τϋλοσ του β παγκοςμύου πολϋμου και αποκλειςτικϊ για ςτρατιωτικοϑσ ςκοποϑσ απϐ τη ΓΤ. Επιπλϋον, ςτην Ελλϊδα ϐπωσ και ςτην Ευρώπη η UTM εφαρμϐςτηκε με αναφορϊ το ED50 (European Datum). 22

23 Η UTM (Universal Transverse Mercator) είναι μία παραλλαγό τησ Εγκϊρςιασ Μερκατορικόσ απεικϐνιςησ (Transverse Mercator) η οπούα θεςμοθετόθηκε μετϊ τον β Παγκϐςμιο Πϐλεμο με ςκοπϐ τη δημιουργύα ενϐσ παγκϐςμιου προβολικοϑ ςυςτόματοσ για ςτρατιωτικό χρόςη. την Εγκϊρςια Μερκατορικό απεικϐνιςη, κϊθε ςημεύο τησ γόινησ επιφϊνειασ προβϊλλεται ςτην αναπτυκτό επιφϊνεια ενϐσ κυλύνδρου ο οπούοσ εφϊπτεται εγκϊρςια ςτο ελλειψοειδϋσ κατϊ μόκοσ ενϐσ μεςημβρινοϑ, ο οπούοσ ονομϊζεται κεντρικϐσ μεςημβρινϐσ. (Βϑρωνασ Νϊκοσ, 2010) Όςο αυξϊνεται η απϐςταςη απϐ το ςημεύο επαφόσ του κυλύνδρου με το ελλειψοειδϋσ (δηλαδό τον κεντρικϐ μεςημβρινϐ) τϐςο αυξϊνεται η απϐςταςη μεταξϑ του ελλειψοειδοϑσ και τησ επιφϊνειασ του κυλύνδρου. Αυτϐ ϋχει ωσ αποτϋλεςμα να παρουςιϊζονται οριςμϋνεσ παραμορφώςεισ, οι οπούεσ γύνονται αντιληπτϋσ ϐςο αυξϊνεται η απϐςταςη του εκϊςτοτε ςημεύου απϐ τον κεντρικϐ μεςημβρινϐ. Επομϋνωσ, δεν εύναι εφικτό η προβολό ϐλων των ςημεύων τησ γόινησ επιφϊνειασ απϐ τον ύδιο κϑλινδρο, αντιθϋτωσ η ζώνη που μπορεύ να απεικονύςει ϋνασ κϑλινδροσ περιορύζεται εντϐσ οριςμϋνων χιλιομϋτρων εκατϋρωθεν του κεντρικοϑ μεςημβρινοϑ. Για την απεικϐνιςη μύασ μεγαλϑτερησ επιφϊνειασ ό ακϐμα και ολϐκληρησ τησ γησ ορύζονται περιςςϐτερεσ ζώνεσ (εικϐνα 5), για κϊθε μύα απϐ τισ οπούεσ αντιςτοιχεύ και ϋνα διαφορετικϐ ςϑςτημα ςυντεταγμϋνων. Με τον τρϐπο αυτϐ δημιουργοϑνται 60 τοπικϊ ςυςτόματα ςυντεταγμϋνων, ϋνα για κϊθε κεντρικϐ μεςημβρινϐ, που καλϑπτουν ολϐκληρη την επιφϊνεια τησ Γησ (εικϐνεσ 5 και 6). Σο εϑροσ τησ κϊθε ζώνησ για την απεικϐνιςη UTM εύναι 6 ο και ελληνικϐσ χώροσ ςυμπεριλαμβϊνεται ςε δϑο ζώνεσ τησ UTM, την 34 η και 35 η ζώνη με κεντρικοϑσ μεςημβρινοϑσ τισ 21 ο και 27 ο αντύςτοιχα, ανατολικϊ του Αςτεροςκοπεύου του Greenwich (Υωτύου, 2007; Snyder, 1993; Νϊκοσ, 2010). 23

24 Εικόνα 5, Οι 60 ηϊνεσ του ελλειψοειδοφσ (URL5). Εικόνα 6, Οι 60 ηϊνεσ τθσ UTM ςτο προβολικό επίπεδο και τα όρια εφαρμογισ τθσ (URL6) Η απεικόνιςη ΤΜ3 Με την πϊροδο του χρϐνου οι χαρτογραφικϋσ ανϊγκεσ τησ χώρασ ϊλλαξαν με αποτϋλεςμα να υπϊρχουν επιπλϋον απαιτόςεισ απϐ το κρατικϐ προβολικϐ ςϑςτημα. Κατϊ τη διϊρκεια τησ δεκαετύασ του 60, οριςμϋνα απϐ τα μειονεκτόματα του προβολικοϑ ςυςτόματοσ τησ Hatt εμπϐδιζαν την κϊλυψη αυτών των αναγκών. Πολϑ ςημαντικϐ όταν ϐτι η προβολό δεν όταν ςϑμμορφη και επύςησ υπόρχαν περύπου 130 διαφορετικϊ τοπικϊ 24

25 ςυςτόματα ςυντεταγμϋνων, ϐςα και τα φϑλλα των χαρτών τησ Hatt, γεγονϐσ που καθιςτοϑςε περύπλοκη τη διαχεύριςη κϊποιασ ευρϑτερησ περιοχόσ (Νϊκοσ, 2010). Σο 1970 δημιουργόθηκε το ςϑςτημα τησ Εγκϊρςιασ Μερκατορικόσ Προβολόσ των 3 (ό ΣΜ3) το οπούο αντικατϋςτηςε το προβολικϐ ςϑςτημα τησ Hatt με ςκοπϐ να αντιμετωπιςτοϑν τα δϑο αυτϊ ςημαντικϊ προβλόματα. Η απεικϐνιςη ΣΜ3 χρηςιμοποιόθηκε κυρύωσ τη δεκαετύα του 80 απϐ το ΤΠΕΦΨΔΕ ςτα πλαύςια τησ Επιχεύρηςησ Πολεοδομικόσ Αναςυγκρϐτηςησ (ΕΠΑ) με αναφορϊ το παλιϐ Ελληνικϐ Datum και το ελλειψοειδϋσ Bessel (ϐπωσ και ςτην απεικϐνιςη Hatt). Η ΣΜ3 εύναι μύα παραλλαγό τησ Εγκϊρςιασ Μερκατορικόσ απεικϐνιςησ, δηλαδό εύναι μύα ςϑμμορφη απεικϐνιςη ϐπου η επιφϊνεια ενϐσ κυλύνδρου εφϊπτεται εγκαρςύωσ ςτο ελλειψοειδϋσ κατϊ μόκοσ ενϐσ μεςημβρινοϑ ϐπωσ και ςτην απεικϐνιςη UTM. Παρϐμοια με την UTM, για την απεικϐνιςη μεγϊλων εκτϊςεων χρηςιμοποιοϑνται διαφορετικού κϑλινδροι ςτην ΣΜ3, με τη διαφορϊ ϐτι το εϑροσ ζώνησ εύναι 3 ο. Για την απεικϐνιςη ολϐκληρου του ελλαδικοϑ χώρου χρειϊζονται 3 ζώνεσ, δηλαδό 3 τοπικϊ προβολικϊ ςυςτόματα. Ϊτςι, η με την εφαρμογό τησ TM3 καλϑφθηκε η ανϊγκη για ςυμμορφύα των χαρτών και αντιμετωπύςθηκε το ζότημα των πολυϊριθμων τοπικών προβολικών ςυςτημϊτων τησ Hatt, εφϐςον η TM3 απαρτύζεται απϐ μϐνο 3 τοπικϊ προβολικϊ ςυςτόματα (Υωτύου, 2007; Νϊκοσ, 2010) Η απεικόνιςη ΤΜ87 Με την ραγδαύα εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ ςτα τϋλη του 20 ου αιώνα, υπόρξαν αλλαγϋσ ςτον τομϋα τησ χαρτογραφύασ και των προβολικών ςυςτημϊτων. Τπόρχε πλϋον η δυνατϐτητα μετρόςεων με ϐργανα υψηλόσ ακρύβειασ, η διαδεδομϋνη χρόςη των ηλεκτρονικών υπολογιςτών και η εφαρμογό του Παγκϐςμιου υςτόματοσ Εντοπιςμοϑ μϋςω των δορυφϐρων. Σο υφιςτϊμενο κρατικϐ γεωδαιτικϐ ςϑςτημα αναφορϊσ (Datum, το παλαιϐ ελληνικϐ με αφετηρύα το Αςτεροςκοπεύο Αθηνών) δεν ανταποκρύνεται ςτισ απαιτόςεισ τησ εποχόσ, επομϋνωσ εύναι αναγκαύα η ύδρυςη ενϐσ νϋου κρατικϐ γεωδαιτικοϑ ςυςτόματοσ αναφορϊσ, και ωσ κατϊ ςυνϋπεια η ύδρυςη ενϐσ νϋου προβολικοϑ ςυςτόματοσ με ςκοπϐ την ανϊπτυξη τησ χώρασ ςτον τομϋα τησ χαρτογραφύασ. τη 25

26 ςυνϋχεια ακολοϑθηςαν προγρϊμματα χαρτογρϊφηςησ και κτηματογρϊφηςησ για ϐλη τη χώρα ώςτε να δημιουργηθεύ το κατϊλληλο υπϐβαθρο για την ολοκλόρωςη ενϐσ τϐςο μεγϊλου ϋργου (Νϊκοσ, 2010). Σο νϋο Ελληνικϐ Γεωδαιτικϐ ϑςτημα Αναφορϊσ δημιουργόθηκε το 1987 αξιοποιώντασ τη βϊςη δεδομϋνων επύγειων και δορυφορικών μετρόςεων και με αφετηρύα το βϊθρο ςτο Κϋντρο Δορυφϐρων του Διονϑςου του Εθνικοϑ Μετςϐβιου Πολυτεχνεύου. Για το προβολικϐ ςϑςτημα επιλϋχθηκε η επικρατϋςτερη απεικϐνιςη διεθνώσ, η Εγκϊρςια Μερκατορικό προβολό. Η νϋα απεικϐνιςη ονομϊζεται TM87 και εύναι πλϋον το επύςημο κρατικϐ προβολικϐ ςϑςτημα το οπούο ξεκύνηςε την εφαρμογό του απϐ το 1990 με αναφορϊ το νϋο Ελληνικϐ Γεωδαιτικϐ ϑςτημα Αναφορϊσ του 1987 και το ελλειψοειδϋσ εκ περιςτροφόσ GRS80. ϑμφωνα, λοιπϐν, με την TM87 ολϐκληροσ ο ελλαδικϐσ χώροσ απεικονύζεται ςε μύα ζώνη με κεντρικϐ μεςημβρινϐ τον λ=24 ο, αποφεϑγοντασ την χρόςη των τοπικών προβολικών ςυςτημϊτων. Επιπλϋον, υπολογύζεται ϐτι η παραμϐρφωςη για την απεικϐνιςη TM87 εύναι τησ τϊξεωσ των 67cm για την απϐςταςη 1km (Υωτύου 2007; Υωτύου και Λιβιερϊτοσ 2000; Αςτϊρασ και Μουρατύδησ 2007; Βϑρωνασ Νϊκοσ, 2010) Μεταςχηματιςμού Η αναγκαιότητα του μεταςχηματιςμού Οι πληροφορύεσ που περιϋχουν τα δεδομϋνα παλαιϐτερων χρονολογιών, ϐπωσ χϊρτεσ και αεροφωτογραφύεσ, εύναι ανεκτύμητησ αξύασ για την μελϋτη των ςτοιχεύων του χώρου και επομϋνωσ για την λόψη αποφϊςεων ςτο μϋλλον. Απϐ τη ϋναρξη τησ ςϑγχρονησ χαρτογραφύασ ςτην Ελλϊδα το 1926, ϋχουν χρηςιμοποιηθεύ τϋςςερα διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα. Αυτϐ ϋχει ωσ αποτϋλεςμα τη δημιουργύα ενϐσ μεγϊλου υποβϊθρου χαρτών ςε διαφορετικϊ προβολικϊ. Σα διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα ϋχουν και διαφορετικϊ χαρακτηριςτικϊ, δηλαδό η επιφϊνεια τησ γησ προβϊλλεται με διαφορετικϐ τρϐπο. υνεπώσ, οι χϊρτεσ των διαφορετικών χρονολογιών και πιθανϐτατα διαφορετικών προβολικών ςυςτημϊτων δεν παρουςιϊζουν ςυγκϊλυψη και ςυνοχό. 26

27 Η αςυνϋχεια των διαχρονικών χαρτών, ϐπωσ και των πληροφοριών που περιλαμβϊνουν, επιφϋρει προβλόματα ςτισ εργαςύεσ που τουσ χρηςιμοποιόςουν ωσ υπϐβαθρο, καθώσ επύςησ τύθεται θϋμα αμφιςβότηςησ τησ ακρύβειασ του αποτελϋςματοσ των εργαςιών. Για την μελϋτη των χαρτών που προβϊλλονται ςε διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα απαιτεύται η αναγωγό τουσ ςε ϋνα κοινϐ προβολικϐ ςϑςτημα. Για να εύναι δυνατϐν να προβληθοϑν ςε ϋνα κοινϐ προβολικϐ ςϑςτημα εύναι απαραύτητο να πραγματοποιηθεύ η διαδικαςύα του μετατροπόσ των ςυντεταμϋνων τουσ. Η διαδικαςύα τησ αλλαγόσ του προβολικοϑ ςυςτόματοσ ενϐσ χϊρτη ονομϊζεται μεταςχηματιςμόσ. Σα ςτοιχεύα που χαρακτηρύζουν ϋνα προβολικϐ ςϑςτημα εύναι το εύδοσ τησ προβολόσ η οπούα χρηςιμοποιεύται, ο τρϐποσ του οριςμοϑ του καρτεςιανοϑ επιπϋδου (και των ςυντεταγμϋνων του) και το γεωδαιτικϐ datum. Ο μεταςχηματιςμϐσ ενϐσ προβολικοϑ ςυςτόματοσ επικεντρώνεται ςτην αλλαγό των ςυγκεκριμϋνων χαρακτηριςτικών, ώςτε οι ςυντεταγμϋνεσ του χϊρτη να αναφϋρονται πλϋον ςε ϋνα διαφορετικϐ προβολικϐ ςϑςτημα (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000; Αςτϊρασ και Μουρατύδησ 2007; υγγρϐσ 2004) Μεθοδολογύα και επιλογϋσ μεταςχηματιςμών ςυντεταγμϋνων Σο γεγονϐσ ϐτι τα προβολικϊ ςυςτόματα εκφρϊζονται με τισ εξιςώςεισ απεικϐνιςησ, διευκολϑνει την ϋκφραςη των μεταςχηματιςμών ςαν ϋνα μαθηματικϐ πρϐβλημα. Η επιλογό του καταλληλϐτερου μαθηματικοϑ μοντϋλου για την πραγματοπούηςη του μεταςχηματιςμοϑ, εύναι μύα περύπλοκη διαδικαςύα, η οπούα μπορεύ εκ των υςτϋρων να βεβαιωθεύ για την καταλληλϐτητα τησ μϋςω των αποτελεςμϊτων που θα φϋρει. Πολϑ ςημαντικό παρϊμετροσ για την επιλογό του μοντϋλου του μεταςχηματιςμοϑ εύναι ο αριθμϐσ των διαςτϊςεων πϊνω ςτισ οπούεσ εφαρμϐζεται, για αυτϐ οι μεταςχηματιςμού διαφοροποιοϑνται ςε περιπτώςεισ Δύο Διαςτάςεων ό Τριών Διαςτάςεων. Γύνεται αντιληπτϐ ϐτι η πολυπλοκϐτητα ενϐσ μεταςχηματιςμοϑ αυξϊνεται ϐταν περιλαμβϊνει μύα παραπϊνω διϊςταςη. 27

28 Για πιο ςυνηθιςμϋνεσ πρακτικϋσ εφαρμογϋσ, ςε πιο μικρϋσ εκτϊςεισ, η καταλληλϐτερη μϋθοδοσ μεταςχηματιςμοϑ εύναι εκεύνη ϐπου προςδιορύζονται οι τοπικού παρϊμετροι, με την επιλογό ζευγών κοινών ςημεύων, τα οπούα ςε μύα ιδανικό περύπτωςη περικυκλώνουν την περιοχό και κατανϋμονται ομοιϐμορφα. Σα ςημεύα τησ επιλογόσ εύναι ςυνόθωσ γνωςτϊ, δηλαδό οι ςυντεταγμϋνεσ (Φ, Τ) τησ θϋςησ τουσ εύναι γνωςτϋσ και μϊλιςτα με υψηλό ακρύβεια ςε αντύθεςη με το υψϐμετρο του ςημεύου (αν εύναι γνωςτϐ) το οπούο εύναι πολϑ χαμηλϐτερησ ακρύβειασ. Εφϐςον δύνεται ϋμφαςη ςτο οριζϐντιο επύπεδο, ο μεταςχηματιςμϐσ που πραγματοποιεύται ςυνόθωσ εύναι δϑο διαςτϊςεων. την γενική περίπτωςη ο μεταςχηματιςμϐσ αφορϊ την αλλαγό τησ προβολόσ και του γεωδαιτικοϑ datum. Για παρϊδειγμα η γενικό περύπτωςη ςυναντϊται ςτην Ελλϊδα ϐταν πρϐκειται για μεταςχηματιςμϐ ςυντεταγμϋνων μεταξϑ του προβολικοϑ ςυςτόματοσ Hatt ό του TM3 (τα οπούα αναφϋρονται ςτο παλαιϐ ελληνικϐ datum) προσ το προβολικϐ ςϑςτημα TM87 (με datum το ΕΓΑ87) ό το UTM (με datum το ED50). Επιπλϋον, τα καρτεςιανϊ ςυςτόματα (X, Y, Z) των γεωδαιτικών datum εύναι παρϊλληλα μεταξϑ τουσ που ςημαύνει ϐτι οι ςυντεταγμϋνεσ τουσ διαφϋρουν κατϊ ΔΦ, ΔΤ, ΔΖ. Επομϋνωσ ο μεταςχηματιςμϐσ μεταξϑ των καρτεςιανών ςυντεταγμϋνων των δϑο διαφορετικών datum γύνεται με τισ ςυνιςτώςεσ μετϊθεςησ ΔΦ, ΔΤ, ΔΖ. Αξύζει να ςημειωθεύ ϐτι το παλαιϐ ελληνικϐ datum παρουςιϊζει ανομοιογϋνεια τοπικϊ ωσ προσ το μϋγεθοσ των ςφαλμϊτων, γεγονϐσ που οδηγεύ ςτον περιοριςμϐ του μεταςχηματιςμοϑ προσ ΕΓΑ87 εφϐςον η βϋλτιςτη ακρύβεια μπορεύ να επιτευχθεύ μϐνο τοπικϊ, δηλαδό ανϊ μερικϊ χιλιϐμετρα (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000). Για την επύλυςη του μεταςχηματιςμοϑ ςε μύα γενικό περύπτωςη πρϋπει να εύναι γνωςτϋσ οι ευθεύεσ και οι αντύςτροφεσ εξιςώςεισ απεικϐνιςησ των δϑο προβολών καθώσ επύςησ και οι ςυνιςτώςεσ μετϊθεςησ μεταξϑ των δϑο datum. Ϊςτω, λοιπϐν, ϐτι εύναι επιθυμητϐσ ο μεταςχηματιςμϐσ των ςυντεταγμϋνων τησ προβολόσ π1 με datum d1 ςε ςυντεταγμϋνεσ τησ προβολόσ π2 με datum d2. Οι ςυντεταγμϋνεσ (x, y) τησ προβολόσ π1 μετατρϋπονται ςε γεωδαιτικϋσ ςυντεταγμϋνεσ (φ, λ) ςτο datum d1. Απϐ τισ γεωδαιτικϋσ ςυντεταγμϋνεσ (φ, λ) ςτο datum d1 υπολογύζονται οι καρτεςιανϋσ ςυντεταγμϋνεσ (Φ, Τ, Ζ) ςτο ύδιο datum. Σα 28

29 Φ, Τ, Ζ του datum d1 με τη βοόθεια των ςυνιςτωςών μετϊθεςησ (ΔΦ, ΔΤ, ΔΖ) μεταςχηματύζονται ςε Φ, Τ, Ζ ςτο datum d2. Οι καρτεςιανϋσ ςυντεταγμϋνεσ Φ, Τ, Ζ του datum d2 μετατρϋπονται ςε γεωδαιτικϋσ ςυντεταγμϋνεσ φ και λ. τη ςυνϋχεια μετατρϋπονται με τη βοόθεια των αντύςτροφων εξιςώςεων τησ προβολόσ π2 ςτισ ςυντεταγμϋνεσ x και y τησ ύδιασ προβολόσ. (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000)Ϊνα παρϊδειγμα μεταςχηματιςμοϑ τησ γενικόσ περύπτωςησ, για τα ελληνικϊ δεδομϋνα, θα μποροϑςε να εύναι ο μεταςχηματιςμϐσ των ςυντεταγμϋνων τησ προβολόσ Hatt (με αναφορϊ το παλαιϐ datum) ςε ςυντεταγμϋνεσ τησ προβολόσ ΣΜ87 (με αναφορϊ το ΕΓΑ87) (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000; υγγρϐσ 2004). Η ακρύβεια του μεταςχηματιςμοϑ και η καταλληλϐτητα του μαθηματικοϑ μοντϋλου ςτη ςυγκεκριμϋνη εφαρμογό μποροϑν να εντοπιςθοϑν με ϋναν απλϐ βοηθητικϐ ϋλεγχο. Όταν εντοπύζονται ακραύα ςφϊλματα ςυγκριτικϊ με τα υπϐλοιπα ςφϊλματα ςε ςυγκεκριμϋνα ςημεύα εύναι πολϑ πιθανϐ να εντοπιςθεύ κϊποιο χονδροειδϋσ λϊθοσ. Εϊν δεν υφύςταται κϊποιο λϊθοσ γύνεται επανϊληψη του μεταςχηματιςμοϑ εξαιρώντασ τα ςημεύα που εμφανύζουν τα ακραύα ςφϊλματα ωσ προβληματικϊ. Αν τα επύπεδα των ςφαλμϊτων ςυνεχύςουν να εύναι υψηλϐτερα απϐ τα προςδοκώμενα πρϋπει να χρηςιμοποιηθεύ ϋνα διαφορετικϐ μαθηματικϐ μοντϋλο. Εϊν παρϊ τισ ϐλεσ προςπϊθειεσ δεν εύναι εφικτϊ τα επιθυμητϊ αποτελϋςματα υπϊρχει πιθανϐτητα τα δεδομϋνα τουσ ενϐσ ςυςτόματοσ ό και των δϑο ςυςτημϊτων να εύναι κακόσ ποιϐτητασ (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000; Αςτϊρασ, 2007). Όπωσ προαναφϋρθηκε ςτισ γενικϋσ περιπτώςεισ περιλαμβϊνονται εκεύνεσ οι περιπτώςεισ ϐπου τα δεδομϋνα διαφϋρουν ωσ προσ το προβολικϐ ςϑςτημα και ωσ προσ γεωδαιτικϐ datum. Ψςτϐςο, ςτισ ειδικέσ περιπτώςεισ περιλαμβϊνονται εκεύνεσ ϐπου δεν υπϊρχει διαφορϊ ωσ προσ datum. Μύα ειδικό περύπτωςη μεταςχηματιςμοϑ ςϑμφωνα με τα ελληνικϊ δεδομϋνα αποτελεύ η μετατροπό ςυντεταγμϋνων απϐ την προβολό Hatt ςε προβολό TM3, ϐπου και οι δϑο αναφϋρονται ςτο παλαιϐ ελληνικϐ datum. Ακϐμη και αν η ειδικό περύπτωςη φαύνεται αρκετϊ απλοϑςτερη ςαν διαδικαςύα, υπϊρχει μεγϊλη πιθανϐτητα το αποτϋλεςμα του μεταςχηματιςμοϑ να μην εύναι ικανοποιητικϐ 29

30 καθώσ με την πϊροδο του καιροϑ μπορεύ να πραγματοποιόθηκαν αλλαγϋσ ςτο υποφαινϐμενο ωσ κοινϐ datum, ϐπου ουςιαςτικϊ ϊλλαξε το datum. Επομϋνωσ, ςε οριςμϋνεσ ειδικϋσ περιπτώςεισ πρϋπει να εφαρμϐζεται ο μεταςχηματιςμϐσ ομοιϐτητασ ό ο αφινικϐσ μεταςχηματιςμϐσ (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000). Και ςτισ δϑο περιπτώςεισ μεταςχηματιςμών ο χρόςτησ θα πρϋπει να γνωρύζει την τελικό θϋςη ενϐσ ςυνϐλου ςημεύων την οπούα επιθυμεύ να ϋχουν μετϊ το μεταςχηματιςμϐ. Για την καλϑτερη απϐδοςη του μεταςχηματιςμοϑ τα ςημεύα θα πρϋπει να καλϑπτουν το ςϑνολο τησ περιοχόσ, το κϋντρο και κυρύωσ την περιφϋρεια. Η τελικό θϋςη των ςημεύων επιλϋγεται ςυνόθωσ απϐ ϋνα υπϐβαθρο το οπούο βρύςκεται όδη ςτο επιθυμητϐ προβολικϐ ςϑςτημα. Φαρακτηριςτικϐ του αφινικοϑ μεταςχηματιςμοϑ εύναι ϐτι οι γραμμϋσ που εύναι παρϊλληλεσ πριν το μεταςχηματιςμϐ παραμϋνουν παρϊλληλεσ και μετϊ, δηλαδό εύναι ομοπαρϊλληλοσ. Με τη χρόςη του διορθώνονται οριςμϋνεσ μεταβολϋσ τησ κλύμακασ που δημιουργοϑνται λϐγω παραμϐρφωςησ του υλικοϑ, ςυνόθωσ ςε παλαιοϑσ χϊρτεσ. Ο ελϊχιςτοσ αριθμϐσ γνωςτών ςημεύων που απαιτεύται για τον υπολογιςμϐ των παραμϋτρων και την εφαρμογό του αφινικοϑ μεταςχηματιςμοϑ εύναι 3. Ο μεταςχηματιςμϐσ ομοιϐτητασ εύναι πιο απλό περύπτωςη και διαφϋρει απϐ τον αφινικϐ. Ο ελϊχιςτοσ αριθμϐσ γνωςτών ςημεύων που απαιτεύται για την εφαρμογό του μεταςχηματιςμοϑ ομοιϐτητασ εύναι 2 (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000; υγγρϐσ 2004). Για την διευκϐλυνςη ςτισ μελλοντικϋσ εργαςύεσ και χϊρη ςε μύα κοινό προςπϊθεια του Εθνικοϑ Μετςϐβιου Πολυτεχνεύου, του Οργανιςμοϑ Κτηματογραφόςεων και Φαρτογραφόςεων Ελλϊδασ (ΟΚΦΕ) και τησ ΓΤ υπολογύςτηκαν πολυωνυμικού ςυντελεςτϋσ 2 ου βαθμοϑ για την πιο ςυνηθιςμϋνη περύπτωςη μεταςχηματιςμοϑ, η οπούα εύναι απϐ ςυντεταγμϋνεσ του προβολικοϑ ςυςτόματοσ Hatt (με αναφορϊ το παλιϐ ελληνικϐ datum) ςε ςυντεταγμϋνεσ του προβολικοϑ ςυςτόματοσ TM87 (με αναφορϊ το ΕΓΑ87). Οι ςυγκεκριμϋνοι ςυντελεςτϋσ δεν εύναι διαθϋςιμοι ςτη ςυγκεκριμϋνη εργαςύα, ωςτϐςο παρϋχονται απϐ τη ΓΤ μετϊ απϐ αύτηςη. Ϊχουν τη δυνατϐτητα εφαρμογόσ με ακρύβεια απϐ 10 ϋωσ 15 cm, αλλϊ υπϊρχουν και περιπτώςεισ ϐπου η ακρύβεια δεν εύναι ικανοποιητικό, επομϋνωσ το αποτϋλεςμα των πολυωνϑμων θεωρεύται προςεγγιςτικϐ και 30

31 επακολουθεύ η διαδικαςύα του τοπικοϑ μεταςχηματιςμοϑ, ϐπωσ ςτα προηγοϑμενα. Σα πολυώνυμα τησ ΓΤ εύναι τησ εξόσ μορφόσ: Ε = Α 0 + Α 1 x + Α 2 y + Α 3 x 2 + Α 4 y 2 + Α 5 xy N = Β 0 + Β 1 x + Β 2 y + Β 3 x 2 + Β 4 y 2 + Β 5 xy Όπου, Ε και Ν εύναι οι προβολικϋσ ςυντεταγμϋνεσ ςε ΣΜ87 με αναφορϊ το ΕΓΑ87 και x και y οι προβολικϋσ ςυντεταγμϋνεσ απϐ το Hatt με αναφορϊ το παλιϐ ελληνικϐ datum. Ενδεικτικϊ, ςτον πύνακα 3 περιλαμβϊνονται οι πολυωνυμικού ςυντελεςτϋσ για οριςμϋνεσ πϐλεισ τησ Ελλϊδασ. Πίνακασ 2, Παράδειγμα πολυωνυμικϊν ςυντελεςτϊν ΓΤ ΟΚΧΕ (ΓΤ 2005). Κζντρο Φφλλων Χαρτών 1: Όνομα Πολυωνυμικοί Συντελεςτζσ Φ 0 Λ 0 Ai Σιμι Bi Σιμι 40 ο 45-0 ο ο 45-0 ο 15 Θζρμθ Θεςςαλονίκθ Κιλκίσ Λαχανάσ Ακινα Πειραιάσ Μζγαρα Α ,03 Β ,92 Α 1 0, Β 1-0, Α 2 0, Β 2 0, Α 3-1,06E-09 Β 3 1,04E-11 Α 4 1,05E-09 Β 4-1,14E-09 Α 5-2,00E-11 Β 5-2,04E-09 Α ,01 Β ,26 Α 1 0, Β 1-0, Α 2 0, Β 2 0, Α 3-0,07Ε-09 Β 3-0,05E-09 Α 4-0,11 E-09 Β 4 0,8Ε-10 Α 5-0,28Ε-08 Β 5-0,87E-09 Ψςτϐςο, η μαθηματικό εφαρμογό ενϐσ μοντϋλου μεταςχηματιςμοϑ αποτελεύ μύα χρονοβϐρα και κουραςτικό διαδικαςύα. ε περιπτώςεισ που το υπϐβαθρο εύναι ογκώδεσ 31

32 και περιλαμβϊνει ϋναν μεγϊλο αριθμϐ χαρτών, οι ςυντεταγμϋνων που πρϋπει να μεταςχηματιςτοϑν εύναι πολλϋσ. Η εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ και του προγραμματιςμοϑ διευκολϑνουν την παραπϊνω διαδικαςύα παρϋχοντασ τη δυνατϐτητα εφαρμογόσ του μεταςχηματιςμοϑ των ςυντεταγμϋνων μϋςω λογιςμικών προγραμμϊτων. Λογιςμικϊ μεταςχηματιςμών, ϐπωσ το COORD_GR και online εργαλεύα ςε προγρϊμματα περιόγηςησ, ϐπωσ το online εργαλεύο μεταςχηματιςμοϑ του πολιτικοϑ μηχανικοϑ Μιχαόλ Γ. ολιδϊκη (URL7) ό το online εργαλεύο μεταςχηματιςμοϑ Coordinate Systems WS (URL8), εύναι δωρεϊν και εύναι διαθϋςιμα ςτο διαδύκτυο και μποροϑν να χρηςιμοποιηθοϑν απϐ οποιονδόποτε ενδιαφϋρεται για την πραγματοπούηςη μεταςχηματιςμών μεταξϑ διαφορετικών προβολικών ςυςτημϊτων (Υωτύου και Λιβιερϊτοσ, 2000; υγγρϐσ 2004) Συςτόματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ) Σα υςτόματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΓΠ) αποτελοϑν ϋνα προώϐν τησ εξϋλιξησ τησ επιςτόμησ τησ χαρτογραφύασ. Σα ΓΠ αποτελοϑν ϋνα ςϑνολο εργαλεύων και μηχανιςμών που μερικϋσ απϐ τισ δυνατϐτητεσ τουσ εύναι η ςυλλογό, η αποθόκευςη, η διαχεύριςη, η ανϊκτηςη, ο μεταςχηματιςμϐσ, η επεξεργαςύα και η προβολό των χωρικών δεδομϋνων που ϋχει ςτη διϊθεςη του ο χρόςτησ τουσ. Με την βοόθεια των ΓΠ διευρϑνεται το ερευνητικϐ πεδύο των μελετών και διευκολϑνεται η διαδικαςύα τησ λόψησ αποφϊςεων (Longley et al, 2005; Αςτϊρασ, 2007). Με την εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ ςτη ςημερινό εποχό, οι ηλεκτρονικού υπολογιςτϋσ αποτελοϑν αναπϐςπαςτο κομμϊτι των ΓΠ, εφϐςον ςυντελοϑν ςτην αυτϐματη αποθόκευςη των πληροφοριών, τη διαδραςτικό επεξεργαςύα, διαχεύριςη και ανϊλυςη των δεδομϋνων. Όλεσ οι πληροφορύεσ ςυγκεντρώνονται ςε μύα κοινό βϊςη δεδομϋνων ϐπου περιλαμβϊνονται ςτοιχεύα μη επεξεργαςμϋνα, ϐπωσ τοπογραφικϊ και ρυμοτομικϊ δεδομϋνα, και επεξεργαςμϋνα ςτοιχεύα, ϐπωσ οικοδομικϊ τετρϊγωνα και το ψηφιακϐ μοντϋλο εδϊφουσ (ΧΜΕ). Ψςτϐςο, ϐλα τα ςτοιχεύα τησ βϊςησ δεδομϋνων πρϋπει να εύναι αυςτηρϊ προςανατολιςμϋνα ςε ϋνα κοινϐ προβολικϐ ςϑςτημα. Εφϐςον ςτην Ελλϊδα ϋχουν χρηςιμοποιηθεύ τϋςςερα διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα εύναι πολϑ πιθανϐ 32

33 οριςμϋνοι απϐ τουσ χϊρτεσ να προβϊλλονται ςε διαφορετικϐ ςϑςτημα. Αυτϐ ϋχει ωσ αποτϋλεςμα να προκϑπτουν προβλόματα ςε περιπτώςεισ διαχρονικόσ μελϋτησ των ςυνθηκών και των καταςτϊςεων ενϐσ χώρου (Αςτϊρασ 2007). Η διάρθρωση ενός Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών Για να λειτουργόςει ϋνα ΓΠ εύναι απαραύτητα (Longley et al, 2005; Αςτϊρασ, 2007): ενϐσ Ηλεκτρονικοϑ Τπολογιςτό και των περιφερειακών του οργϊνων, με την βοόθεια των οπούων πραγματοποιεύται η ειςαγωγό, αποθόκευςη, η προβολό και η παρουςύαςη των αποτελεςμϊτων απϐ την επεξεργαςύα των δεδομϋνων, το ειδικϐ λογιςμικϐ με τη βοόθεια του οπούου εύναι εφικτό η επεξεργαςύα οποιωνδόποτε δεδομϋνων, μϋςα απϐ μύα πληθώρα εντολών και δυνατοτότων, ϐπωσ, η ψηφιοπούηςη των δεδομϋνων, ο μεταςχηματιςμϐσ των ςυντεταγμϋνων και η διϐρθωςη τησ προβολόσ των χαρτών, καθώσ και η ανϊλυςη των ψηφιοποιημϋνων δεδομϋνων, τα ύδια τα δεδομϋνα που θα ειςαχθοϑν ςτο ςϑςτημα, τα οπούα μποροϑν να εύναι χωρικϊ, ϐπωσ εύναι η θϋςη ενϐσ χϊρτη, αλλϊ και μη χωρικϊ δεδομϋνα, ϐπωσ εύναι τα ςτατιςτικϊ δεδομϋνα, και τελευταύο αλλϊ πιο ςημαντικϐ το ανθρώπινο δυναμικϐ, το οπούο θα διαχειρύζεται ϐλο το ςϑςτημα, θα θϋςει τα ερωτόματα και θα πραγματοποιόςει την εφαρμογό για την απϊντηςη χωρικών προβληματιςμών Χρηςιμότητα των ΣΓΠ Με τη βοόθεια των ΓΠ οι περιςςϐτερεσ εργαςύεσ μποροϑν να πραγματοποιηθοϑν ςτο περιβϊλλον ενϐσ Ηλεκτρονικοϑ Τπολογιςτό. Σα δεδομϋνα μποροϑν να διατηρηθοϑν ςε ψηφιακό μορφό με αποτϋλεςμα να καταλαμβϊνουν πολϑ μικρϐ χώρο, να εύναι εϑχρηςτα και εϑκολα προςβϊςιμα και απϐ ϊλλουσ χρόςτεσ. 33

34 Σα ΓΠ προςφϋρουν μύα πληθώρα απϐ εργαλεύα και λειτουργύεσ που μπορεύ να χρηςιμοποιόςει ο εκϊςτοτε χρόςτησ. Σο εϑροσ των δυνατοτότων των ΓΠ εύναι επεκτεύνεται τϐςο πολϑ που τα ΓΠ ανταποκρύνονται ςχεδϐν ςε οποιαδόποτε πρϐκληςη. τη ςυνϋχεια θα ςημειωθοϑν οριςμϋνεσ απϐ τισ πολυϊριθμεσ δυνατϐτητεσ που προςφϋρουν τα ΓΠ Συλλογό δεδομϋνων Σα ΓΠ μποροϑν να περιϋχουν μύα μεγϊλη ποικιλύα απϐ χωρικϊ και μη χωρικϊ δεδομϋνα. Σα δεδομϋνα μποροϑν να χωριςτοϑν ςε πρωτογενό και δευτερογενό ςϑμφωνα με τη διαδικαςύα αποτϑπωςησ και ειςαγωγόσ ςε ϋνα ΓΠ. υγκεκριμϋνα, τα πρωτογενό δεδομϋνα εύναι εκεύνα που ςυλλϋγονται απευθεύασ ςε ψηφιακό μορφό και μποροϑν να ειςαχθοϑν ςε ϋνα ΓΠ χωρύσ επιπλϋον επεξεργαςύα. Παραδεύγματα πρωτογενών δεδομϋνων αποτελοϑν οι δορυφορικϋσ εικϐνεσ τησ Γησ απϐ τουσ δορυφϐρουσ SPOT και IKONOS. Απϐ τουσ πιο διαδεδομϋνουσ τρϐπουσ αποτϑπωςησ πρωτογενών διανυςματικών δεδομϋνων εύναι η επύγεια τοπογραφύα και το GPS (Global Positioning System). Σα δευτερογενό δεδομϋνα εύναι ςε ψηφιακό ό και αναλογικό μορφό επεξεργϊζονται ώςτε να μετατραποϑν ςτην κατϊλληλη μορφό για την ειςαγωγό τουσ ςε ϋνα ΓΠ. Παραδεύγματα δευτερογενών δεδομϋνων αποτελοϑν οι αναλογικού χϊρτεσ τησ ΓΤ και των πολεοδομικών υπηρεςιών τησ χώρασ, οι οπούοι μποροϑν να ςαρωθοϑν και ϋπειτα να διανυςματοποιηθοϑν ώςτε να εύναι μϋροσ ενϐσ ΓΠ. Οι χωρικό ανϊλυςη ενϐσ ςαρωτό μπορεύ να κυμαύνεται απϐ τα 200 dpi (δηλαδό το μϋγεθοσ τησ ψηφύδασ εύναι 0,12mm) ϋωσ τα 2400 dpi (με μϋγεθοσ ψηφύδασ 0,01mm) ωςτϐςο, οι περιςςϐτερεσ ςαρώςεισ ςτα ΓΠ κυμαύνονται απϐ τα 400 dpi ϋωσ 900 dpi (με μϋγεθοσ ψηφύδασ απϐ 0,06 0,028mm). Η ανϊλυςη του ςαρωτό επηρεϊζει ςημαντικϊ τη γραφικό ακρύβεια ενϐσ χϊρτη, ϐταν εύναι υψηλό η ανϊλυςη του ςαρωτό τϐτε αποδύδονται καλϑτερα οι πληροφορύεσ ςτην επιφϊνεια του χϊρτη (Longley et al, 2005, Ζόςου 2007). 34

35 Γεωαναφορϊ Η ςημαντικϐτερη πληροφορύα που παρϋχεται απϐ τα ΓΠ εύναι ο καθοριςμϐσ τησ θϋςησ ενϐσ ςημεύου ςτη γη με τη μορφό των ςυντεταγμϋνων του. Οι ςυντεταγμϋνεσ περιλαμβϊνονται ςτο γενικϐτερο προβολικϐ ςϑςτημα ςτο οπούο προβϊλλεται ο χϊρτησ. Η διαδικαςύα οριςμοϑ τησ θϋςησ ενϐσ ςημεύου ονομϊζεται γεωαναφορά. Η διαδικαςύα τησ γεωαναφορϊσ χρηςιμοποιεύται πολϑ ςυχνϊ για καθοριςμϐ τησ θϋςησ ςε δευτερογενό δεδομϋνα. Για παρϊδειγμα, ςε ϋνα χϊρτη γενικόσ χρόςεωσ τησ ΓΤ ϐπου αναγρϊφονται οι ςυντεταγμϋνεσ ςτο προβολικϐ ςϑςτημα ΕΓΑ87 ςε μορφό κανϊβου πϊνω ςτο χϊρτη μπορεύ να γύνει η γεωαναφορϊ του ςτο περιβϊλλον ενϐσ ΓΠ προςδιορύζοντασ τισ ςυντεταγμϋνεσ που αναγρϊφονται, ςτο εκϊςτοτε μοναδικϐ ςημεύο που ανόκουν (Longley et al, 2005) Μεταςχηματιςμού Σα περιςςϐτερα προβολικϊ ςυςτόματα που ϋχουν εφαρμοςτεύ παγκοςμύωσ υποςτηρύζονται απϐ ΓΠ. Ψςτϐςο, τα διαφορετικϊ χαρακτηριςτικϊ των προβολικών ςυςτημϊτων ϋχουν ωσ αποτϋλεςμα η επιφϊνεια τησ γησ να προβϊλλεται διαφορετικϊ ςε κϊθε χϊρτη παρϊ το γεγονϐσ ϐτι η αντικειμενικό επιφϊνεια εύναι η ύδια (εικϐνα 7). Εικόνα 7, φγκριςθ 3 διαφορετικϊν προβολϊν ςτισ ΗΠΑ (Longley et al, 2005). Σα ΓΠ ϋχουν τη δυνατϐτητα να μετατρϋπουν τισ ςυντεταγμϋνεσ μεταξϑ διαφορετικών προβολικών ςυςτημϊτων εφϐςον οι μεταςχηματιςμού μποροϑν να εκφραςτοϑν με μαθηματικϋσ πρϊξεισ. Οι μϋθοδοι των μεταςχηματιςμών εύναι πολϑ ςημαντικού ςε 35

36 περιπτώςεισ υπϊρχει ςυνδυαςμϐσ δεδομϋνων που χρηςιμοποιοϑν διαφορετικϐ προβολικϐ ςϑςτημα. Ϊτςι, υπϊρχει η δυνατϐτητα αναγωγόσ ϐλων των γεωγραφικών δεδομϋνων ςτο ύδιο προβολικϐ ςϑςτημα. Σϋτοιεσ περιπτώςεισ ςυναντώνται ςε πολεοδομικϋσ μελϋτεσ ϐπου γύνεται ανϊλυςη ςτη διαχρονικό εξϋλιξη τησ περιοχόσ μελϋτησ (Longley et al, 2005) Ψηφιοπούηςη διανυςματοπούηςη Ο ςημαντικϐτεροσ λϐγοσ τησ ςϊρωςησ και τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των χαρτών εύναι ϐτι αποτελεύ το ςτϊδιο τησ προετοιμαςύασ των χαρτών με ςκοπϐ τη διανυςματοπούηςη των δεδομϋνων ρϊςτερ που απεικονύζονται ςτουσ χϊρτεσ. Η πιο απλό μϋθοδοσ για τη δημιουργύα διανυςματικών δεδομϋνων εύναι η διανυςματοπούηςη επύ τησ οθϐνησ, ϐπου τα διανυςματικϊ δεδομϋνα ψηφιοποιοϑνται απευθεύασ χειροκύνητα απϐ τον χρόςτη ςε μύα οθϐνη υπολογιςτό. Η μϋθοδοσ τησ διανυςματοπούηςησ επύ τησ οθϐνησ χρηςιμοποιεύται πολϑ ςυχνϊ ςε περιπτώςεισ επιλεκτικόσ αποτϑπωςησ δεδομϋνων, ϐπωσ, αγροτεμαχύων, οικοδομικών τετραγώνων και κτιρύων. Η ψηφιοπούηςη των δεδομϋνων ρϊςτερ φϋρει οριςμϋνα πολϑ ςημαντικϊ πλεονεκτόματα που αφοροϑν τη μελϋτη του χώρου. Κϊθε ςτοιχεύο του ςυνϐλου των διανυςματικών δεδομϋνων ϋχει μύα ταυτϐτητα και περιγρϊφεται απϐ οριςμϋνα χαρακτηριςτικϊ. Σα ΓΠ παρϋχουν αυτϐματα οριςμϋνα μεταδεδομϋνα που χαρακτηρύζουν τα διανυςματικϊ δεδομϋνα, για παρϊδειγμα το εμβαδϐ και οι θϋςεισ των κορυφών ενϐσ πολυγώνου. Εκτϐσ απϐ τα δεδομϋνα που αφοροϑν τη γεωμετρύα και τη θϋςη ενϐσ γεωγραφικοϑ αντικειμϋνου, υπϊρχει και η δυνατϐτητα καταχώριςησ μη αριθμητικών ιδιοτότων των διανυςματικών δεδομϋνων, ϐπωσ εύναι η χρόςη γησ, ο ςυντελεςτόσ δϐμηςησ και η πυκνϐτητα των κατούκων. Αντιθϋτωσ με τη διανυςματικό γεωμετρύα η οπούα προκϑπτει αυτϐματα απϐ το λογιςμικϐ, οι ιδιϐτητεσ των δεδομϋνων χρειϊζεται να ςυλλεχθοϑν ειδικϊ και καταχωροϑνται απϐ τον χρόςτη απευθεύασ ςε ϋνα λογιςτικϐ φϑλλο ό ςε μύα βϊςη δεδομϋνων. Ϊπειτα, με τη βοόθεια τησ μοναδικόσ ταυτϐτητασ που χαρακτηρύζει 36

37 κϊθε ςτοιχεύο, πραγματοποιεύται η ςυςχϋτιςη τησ γεωμετρύασ και των ιδιοτότων (Longley et al, 2005) Δημιουργύα βϊςησ δεδομϋνων Σα ΓΠ προςφϋρουν το κατϊλληλο περιβϊλλον και τα αντύςτοιχα εργαλεύα για την φϐρτωςη, την επεξεργαςύα, την ανϊλυςη και την παρουςύαςη των γεωγραφικών δεδομϋνων. Για τη ςωςτό διαχεύριςη του πλόθουσ των γεωγραφικών δεδομϋνων, τα ΓΠ παρϋχουν τη δυνατϐτητα δημιουργύασ και ςυντόρηςησ βϊςεων γεωγραφικών δεδομϋνων. Η χρόςη μύασ βϊςησ δεδομϋνων βοηθϊ ςτη ςυγκϋντρωςη ϐλων των δεδομϋνων ςε μύα θϋςη, με αποτϋλεςμα να μην εμφανύζεται το πρϐβλημα του πλεοναςμοϑ των δεδομϋνων ςε πολλϋσ διαφορετικϋσ θϋςεισ. Με αυτϐν τον τρϐπο εξοικονομεύται χώροσ, τον οπούο θα καταλϊμβανε ϊςκοπα η περύςςεια των δεδομϋνων. Επιπλϋον, η εφαρμογϋσ ανεξαρτητοποιοϑνται απϐ τα δεδομϋνα, ϋτςι διαφορετικϋσ εφαρμογϋσ ϋχουν τη δυνατϐτητα να χρηςιμοποιοϑν τα ύδια δεδομϋνα. Οι βϊςεισ δεδομϋνων εύναι εϑχρηςτεσ και διευκολϑνουν τη μεταβύβαςη των δεδομϋνων μεταξϑ των χρηςτών (Longley et al, 2005) Παραγωγό χαρτών Ο χϊρτησ αποτελεύ το βαςικϐτερο μϋςο μετϊδοςησ γεωγραφικών πληροφοριών. Η δημιουργύα χαρτών αποτελεύ μύα απϐ τησ ςημαντικϐτερεσ πτυχϋσ τησ επιςτόμησ των γεωγραφικών πληροφοριών και των ΓΠ. Ο χϊρτησ ςτα ΓΠ αποτελεύ το τελικϐ προώϐν μύασ ςειρϊσ βημϊτων επεξεργαςύασ των γεωγραφικών δεδομϋνων. τα ΓΠ η χαρτογραφικό διαδικαςύα ακολουθεύ τα ύδια βόματα που ακολουθοϑνταν απϐ την αρχαιϐτητα, δηλαδό, τη ςυλλογό των απαραύτητων δεδομϋνων, την επεξεργαςύα τουσ και τϋλοσ την απϐδοςό τουσ ςτην επιφϊνεια του χϊρτη. Η δημιουργύα ενϐσ χϊρτη εύναι μύα διαδικαςύα κατϊ την οπούα ο χαρτογρϊφοσ προςπαθεύ να περϊςει ϋνα μόνυμα. Ο βαςικϐτεροσ ςτϐχοσ ενϐσ χϊρτη εύναι η μετϊδοςη αντικειμενικών πληροφοριών. Επιπλϋον, ο χϊρτησ πρϋπει να εύναι ευανϊγνωςτοσ, ώςτε να μεταδύδονται εϑςτοχα οι πληροφορύεσ. Για τουσ επύςημουσ χϊρτεσ (ϐπωσ εύναι ϋνασ τοπογραφικϐσ χϊρτησ τησ ΓΤ) 37

38 ϋχουν καθιερωθεύ ςυγκεκριμϋνεσ χαρτογραφικϋσ ςυμβϊςεισ και αφοροϑν τη μορφολογύα και τουσ ςυμβολιςμοϑσ των πληροφοριών που απεικονύζονται ςτην προβολικό επιφϊνεια. Ακϐμα και ςε ανεπύςημουσ χϊρτεσ εφαρμϐζεται μύα ϊτυπη μεθοδολογύα ςχετικϊ με τη διαμϐρφωςη των αντικειμϋνων του χϊρτη και την κωδικοπούηςη των πληροφοριών του. Σα ΓΠ προςφϋρουν τα κατϊλληλα εργαλεύα και το περιβϊλλον για την ταχϑτερη παραγωγό χαρτών με απλοποιημϋνεσ διαδικαςύεσ προσ τον χρόςτη (Longley et al, 2005) Εξαγωγό Συμπεραςμϊτων Με τη βοόθεια των ΓΠ λαμβϊνεται ϋνα μεγϊλο πλόθοσ γεωγραφικών πληροφοριών (ϐπωσ εύναι το υψϐμετρο και τα τοπιολογικϊ χαρακτηριςτικϊ) και αριθμητικών αποτελεςμϊτων (για παρϊδειγμα το εμβαδϐ των νϋων επεκτϊςεων και το πλόθοσ των κτιρύων υπηρεςιών κοινόσ ωφελεύασ) για μύα περιοχό μελϋτησ. κοπϐσ των ΓΠ εύναι διευκϐλυνςη ςτην εξαγωγό ςυμπεραςμϊτων για τυχϐν μοτύβα χωρικόσ ανϊλυςησ που παρουςιϊζονται ςε μύα γεωγραφικό περιοχό. Για παρϊδειγμα, με τη βοόθεια των ΓΠ μποροϑν να εντοπιςτοϑν τϊςεισ μετακύνηςησ του πληθυςμοϑ (αριθμητικϐ αποτϋλεςμα) προσ τισ ορεινϋσ περιοχϋσ μύασ πϐλησ (γεωγραφικό πληροφορύα). ε ςυνδυαςμϐ με τα ιδιαύτερα χαρακτηριςτικϊ τησ περιοχό, ϐπωσ εύναι το κλύμα, προκϑπτουν ςυμπερϊςματα που δεν εύναι ορατϊ με την απλό παρατόρηςη των γεωγραφικών πληροφοριών (Longley et al, 2005) Πολεοδομικού δεύκτεσ Με τη βοόθεια των ΓΠ εύναι εφικτό η μετατροπό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ ςε μετρόςιμο μϋγεθοσ το οπούο μπορεύ να μελετηθεύ. Η μελϋτη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ αποτελεύ ϋνα πολϑ ςημαντικϐ κομμϊτι του πολεοδομικοϑ ςχεδιαςμοϑ κυρύωσ ςτο ςτϊδιο τησ ανϊλυςησ τησ περιοχόσ μελϋτησ. Η μετατροπό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ ςε μετρόςιμο μϋγεθοσ ϋχει ωσ αποτϋλεςμα τη δυνατϐτητα δημιουργύασ πολεοδομικών δεικτών. Οι πολεοδομικού δεύκτεσ αποτελοϑν ςημαντικϊ εργαλεύα για την ερμηνεύασ του χώρου. Μποροϑν να χρηςιμοποιηθοϑν ςε περιπτώςεισ ανϊλυςησ του πολεοδομικοϑ χώρου αλλϊ 38

39 και ςε περιπτώςεισ προδιαγραφόσ του. Τπϊρχουν δϑο βαςικϋσ κατηγορύεσ πολεοδομικών δεικτών, οι αναλυτικού και οι προγραμματικού δεύκτεσ. Οι αναλυτικού δεύκτεσ περιγρϊφουν την κατϊςταςη μιασ περιοχόσ υπϐ μελϋτη και αναφϋρονται εύτε ςτο παρελθϐν, ϐπου ονομϊζονται ιςτορικού δεύκτεσ, εύτε ςτο παρϐν, ϐπου ονομϊζονται ςϑγχρονοι δεύκτεσ. Για παρϊδειγμα η ϋκταςη που καταλϊμβανε μύα πϐλη το 1985 αποτελεύ ϋναν ιςτορικϐ δεύκτη, ενώ η ϋκταςη που καταλαμβϊνει το 2014 αποτελεύ ϋναν ςϑγχρονο δεύκτη. Οι προγραμματικού δεύκτεσ αναφϋρονται ςε μελλοντικϐ χρϐνο και ςυμμετϋχουν ϊμεςα ό ϋμμεςα ςτον προγραμματιςμϐ. Διακρύνονται ςε κατευθυντόριουσ και ενδεικτικοϑσ προγραμματικοϑσ δεύκτεσ, με βϊςη την ϑπαρξη ό μη φορϋα που θα εύναι υπεϑθυνοσ για την πραγματοπούηςό τουσ. Οι κατευθυντόριοι προγραμματικού δεύκτεσ αφοροϑν δημϐςιεσ χρόςεισ που υπϊρχει αρμϐδιοσ φορϋασ, ϐπωσ εύναι οι δημϐςιεσ εκπαιδευτικϋσ εγκαταςτϊςεισ, οι δημϐςιεσ αθλητικϋσ και πολιτιςτικϋσ εγκαταςτϊςεισ και οι χώροι πραςύνου. Αντιθϋτωσ, οι ενδεικτικού προγραμματικού δεύκτεσ αφοροϑν ιδιωτικϋσ χρόςεισ, ϐπωσ εύναι η κατοικύα, οι εμπορικϋσ εγκαταςτϊςεισ και τα ιδιωτικϊ γραφεύα (Πιςςοϑριοσ Ι., 2010; Newton, 2001). Για τη μελϋτη τησ εξϋλιξησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ μύασ πϐλησ ςυνόθωσ χρηςιμοποιοϑνται δεύκτεσ που εκφρϊζουν τη χωρικό εξϋλιξη τησ πϐλησ. Με αυτϐ τον τρϐπο εκφρϊζεται με αριθμητικό μορφό η ανϊπτυξη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ. Οι δεύκτεσ κϊνουν αντιληπτϋσ τισ μεταβολϋσ του χώρου, τισ οπούεσ δεν αντιλαμβϊνεται ο μελετητόσ με την παρατόρηςη και μϐνο του χϊρτη. Ο δεύκτησ ϋχει την ιδιϐτητα να αποκαλϑπτει τϊςεισ και χαρακτηριςτικϊ τα οπούα υπϐ ϊλλεσ ςυνθόκεσ θα όταν αϐρατα, και καθιςτϊ ςαφϋσ αυτϐ που υπονοεύται. Επιπλϋον, η επϋκταςη ςε ςυνδυαςμϐ με ϊλλα μεγϋθη, ϐπωσ ο πληθυςμϐσ, το ειςϐδημα ό το πλόθοσ των νϋων υποδομών, ϋχουν ωσ αποτϋλεςμα τη δημιουργύα νϋων δεικτών. Κϊθε δεύκτησ εκφρϊζει μύα ξεχωριςτό πληροφορύα ςχετικϊ με τη μεταβολό του χώρου. Όλεσ οι πληροφορύεσ ςχετικϊ με τη με τη μεταβολό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ ςυμβϊλουν ςτη χωρικό ανϊλυςη τησ περιοχόσ μελϋτησ. Οι δεύκτεσ που εκφρϊζουν την εξϋλιξη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ ϋχουν τη μορφό του λϐγου του τελικοϑ μεγϋθουσ προσ το αρχικϐ. Σο αρχικϐ μϋγεθοσ προηγεύται χρονολογικϊ ςε ςχϋςη με το τελικϐ. τισ περιπτώςεισ διαχρονικόσ εξϋλιξησ ϐπου υπϊρχουν περιςςϐτερεσ 39

40 απϐ δϑο χρονολογύεσ ςταθμού, η τιμό του μεγϋθουσ τησ αρχικόσ χρονολογύασ παραμϋνει ςταθερό. Ϊτςι η ςϑγκριςη τησ μεταβολόσ ϋχει ωσ βϊςη την αρχικό χρονολογύα. Για παρϊδειγμα, για τη μεταβολό τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ ό των ελεϑθερων χώρων δημιουργοϑνται δεύκτεσ τησ μορφόσ,. (Paul A. Longley et al, 2005; Αβδελύδησ Α. 2010). το προγραμματικϐ τμόμα του πολεοδομικοϑ ςχεδιαςμοϑ χρηςιμοποιοϑνται οι προγραμματικού πολεοδομικού δεύκτεσ οι οπούοι επικεντρώνονται ςτον υπολογιςμϐ τησ απαραύτητησ δομημϋνησ επιφϊνειασ ό επιφϊνειασ γηπϋδου που καταλαμβϊνουν οι πολεοδομικϋσ χρόςεισ. Οι ςυγκεκριμϋνοι δεύκτεσ χωρύζονται ςε τρεισ κατηγορύεσ, τουσ δεύκτεσ εξυπηρϋτηςησ, τουσ δεύκτεσ κατϊληψησ και τουσ δεύκτεσ ςυχνϐτητασ. Οι δεύκτεσ εξυπηρϋτηςησ αντιςτοιχοϑν ςτο λϐγο τησ επιφϊνειασ που καταλαμβϊνει μύα πολεοδομικό χρόςη προσ τον ςυνολικϐ πληθυςμϐ τησ περιοχόσ που εξυπηρετεύ και το αποτϋλεςμα εύναι το μϋγεθοσ τησ επιφϊνειασ τησ ςυγκεκριμϋνησ πολεοδομικόσ χρόςησ ανϊ κϊτοικο (π.χ. δομημϋνη επιφϊνεια κατοικύασ ό δομημϋνη επιφϊνεια χονδρεμπορύου ανϊ κϊτοικο). Οι δεύκτεσ κατϊληψησ αναφϋρονται ςτην αναλογύα τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ μύασ πολεοδομικόσ χρόςησ προσ το πλόθοσ των εργαζϐμενων ςτην τελευταύα (π.χ. δομημϋνη επιφϊνεια μεταπούηςησ ανϊ απαςχολοϑμενο). Σϋλοσ, οι δεύκτεσ ςυχνϐτητασ εκφρϊζουν τον αριθμϐ των χρόςεων που ςυναντώνται ςε μύα χωρικό ενϐτητα (π.χ. 2 κϋντρα υγεύασ ανϊ οικιςμϐ) (Πιςςοϑριοσ Ι., 2010). 40

41 Κεφάλαιο 2 ο Εφαρμογή Η περίπτωςη τησ πόλησ Βέροιασ Δεδομζνα Αλλαγή προβολικών ςυςτημάτων Ακρίβεια Ψηφιοποίηςη Δείκτεσ 41

42 2.1. Περιοχό Μελϋτησ Η πϐλη τησ Βϋροιασ εύναι πρωτεϑουςα του νομοϑ Ημαθύασ που υπϊγεται ςτην περιφϋρεια Κεντρικόσ Μακεδονύα, και ανόκει ςτο Δόμο Βϋροια ςϑμφωνα με το ςχϋδιο Καλλικρϊτησ. Η πϐλη βρύςκεται ςτουσ πρϐποδεσ του ϐρουσ Βερμύου, ανατολικϊ του βουνοϑ και δυτικϊ του κϊμπου τησ Ημαθύασ. Σην δυτικό τησ πλευρϊ διαςχύζει ο ποταμϐσ Σριπϐταμοσ ενώ νοτιϐτερα τησ πϐλησ και ςε απϐςταςη μϐλισ 4 χιλιομϋτρων βρύςκεται το φρϊγμα του ποταμοϑ Αλιϊκμονα. Γενικϐτερα η περιοχό αποτελεύ τϐπο ϐπου πηγϊζει ϊφθονο νερϐ, και ακϐμα και μϋςα ςτην πϐλη τησ Βϋροιασ βρύςκονται πηγϋσ ϐπου ρϋει φρϋςκο πϐςιμο νερϐ. Η Βϋροια βρύςκεται ςε απϐςταςη 71 km απϐ την Θεςςαλονύκη και 508 km απϐ την Αθόνα. Νϐτια τησ πϐλησ διϋρχεται η Εγνατύα οδϐσ η οπούα ςυνδϋει την πϐλη με την υπϐλοιπη Μακεδονύα και την Θρϊκη, και με την εθνικό οδϐ ΠΑΘΕ, με αποτϋλεςμα την ςϑνδεςό τησ με την κεντρικό και νϐτια Ελλϊδα (ςχόμα 1) Πριν την καταςκευό τησ Εγνατύασ οδοϑ η Βϋροια εξυπηρετοϑνταν απϐ το παλαιϐ εθνικϐ δύκτυο του 1963, με την Εθνικό Οδϐ 4, Αλεξϊνδρεια Βϋροια Καςτανιϊ Πολϑμυλοσ Κοζϊνη, και το ςυγκεκριμϋνο τμόμα του εθνικοϑ οδικοϑ δικτϑου λειτουργεύ μϋχρι και ςόμερα. Εκτϐσ απϐ το οδικϐ δύκτυο η Βϋροια ςυνδϋεται με την υπϐλοιπη χώρα μϋςω του ςιδηροδρομικοϑ δικτϑου που διϋρχεται 2 km ϋξω απϐ την πϐλη. χιμα 1, Η περιοχι μελζτθσ. Αριςτερά: Ο χάρτθσ τθσ Ελλάδασ, Δεξιά: Η κζςθ τθσ Βζροιασ ςτθν ευρφτερθ περιοχι ςυμπεριλαμβανομζνων του οδικοφ και ςιδθροδρομικοφ δικτφου (Google Earth και ιδία επεξεργαςία). 42

43 Η πϐλη τησ Βϋροια ςτο παρελθϐν, επύ τουρκοκρατύασ, χωριζϐταν ςε μικρϐτερεσ ςυνοικύεσ. Απϐ αυτϋσ τισ ςυνοικύεσ διατηροϑνται μϋχρι και ςόμερα η Μπαρμποϑτα, η οπούα αποτελοϑςε την εβραώκό ςυνοικύα και η Κυριώτιςςα, η οπούα αποτελοϑςε την χριςτιανικό ςυνοικύα. Πλϋον και οι δϑο ςυνοικύεσ ϋχουν χαρακτηριςτεύ ωσ παραδοςιακού οικιςμού τησ πϐλησ, λϐγω τησ ιςτορύασ που φϋρουν και τησ ιδιαύτερησ αρχιτεκτονικόσ που ϋχει διατηρηθεύ. την περύπτωςη τησ Κυριώτιςςασ η δϐμηςη αναπτϑςςεται γϑρω απϐ τισ εκκληςύεσ ενώ ςτην περύπτωςη τησ Μπαρμποϑτασ η δϐμηςη αναπτϑςςεται γϑρω απϐ την εβραώκό ςυναγωγό. Αυτϐ οφεύλεται ςτο γεγονϐσ ϐτι οι χώροι ςυνϊθροιςησ των κατούκων αποτελοϑν τον πυρόνα το κϋντρο τησ γειτονιϊσ. Ϊνα ακϐμα ςημεύο ενδιαφϋροντοσ αποτελεύ η πλατεύα Εληϊσ, η κεντρικό πλατεύα τησ Βϋροιασ, η οπούα αποτελεύ ϋναν μεγϊλο ςε ϋκταςη χώρο πραςύνου και χώρο αναψυχόσ. τα ϐρια του πολεοδομικοϑ ςυγκροτόματοσ βρύςκονται δϑο εκτϊςεισ αςτικοϑ πραςύνου, ο λϐφοσ Βικϋλα και το ϊλςοσ Παπϊγου. Επιπλϋον, εκτϐσ των ορύων τησ πϐλησ και ςε απϐςταςη 1,5 km απϐ το κϋντρο τησ Βϋροιασ βρύςκεται το νοςοκομεύο που εξυπηρετεύ την πϐλη αλλϊ και την γϑρω περιοχό (URL9). χιμα 2, Αριςτερά: θμεία ενδιαφζροντοσ τθσ πόλθσ, Δεξιά: παραδοςιακοί οικιςμοί 43

44 2.2. Θεςμικό καθεςτώσ την πϐλη τησ Βϋροιασ ιςχϑει το Γενικϐ Πολεοδομικϐ χϋδιο (ΓΠ) του 1986 (ΥΕΚ 865Δ/86), η τροποπούηςη του ΓΠ το 1993 (1Δ/93) και μύα ακϐμα τροποπούηςη το 2005 (ΥΕΚ 820/2005) και αφοροϑν τον καθοριςμϐ χρόςεων γησ εντϐσ των ορύων του οικιςμοϑ. Για την περιαςτικό περιοχό θεςμοθετόθηκαν Ζώνεσ Οικιςτικοϑ Ελϋγχου (Ζ.Ο.Ε), οι οπούεσ εγκρύθηκαν 3 χρϐνια μετϊ (ΥΕΚ 338 Δ / ) και καθορύςτηκαν οι χρόςεισ γησ, το κατώτερο ϐριο κατϊτμηςησ και οι ϐροι και περιοριςμού δϐμηςησ ςτην εκτϐσ εγκεκριμϋνου ςχεδύου και εκτϐσ ορύων οικιςμών προϒφιςτϊμενων του Σο 2005 η τροποπούηςη του ΓΠ που εγκρύθηκε κϊνει λϐγο για την επϋκταςη τησ πϐλησ και τον οριςμϐ νϋων πολεοδομικών ενοτότων. Επιπλϋον, ϐπωσ αναφϋρεται ςτο ΓΠ του 1986 του Δόμου Βϋροιασ, ορύζονται για τισ πολεοδομικϋσ ενϐτητεσ οι ϐροι δϐμηςησ ανϊ πολεοδομικό ενϐτητα, δηλαδό ο ςυντελεςτϋσ δϐμηςησ (πύνακασ 3) και η πυκνϐτητα κατούκηςησ ςε μονϊδεσ κϊτοικοι/ha, δηλαδό πϐςοι κϊτοικοι αντιςτοιχοϑν ανϊ εκτϊριο. Οι ςυντελεςτϋσ ςϑμφωνα με το ΓΠ του 1986 κυμαύνονται απϐ 0,4 ϋωσ και 2,2, ενώ βϊςει τησ τροποπούηςησ του 2005, προκϑπτει με μια επιπλϋον τιμό ςυντελεςτό δϐμηςησ τησ τϊξεωσ του 0,6. Η τροποπούηςη του 2005, ορύζει επιπρϐςθετα την επϋκταςη του ςχεδύου πϐλεωσ ςτισ πολεοδομικϋσ ενϐτητεσ (ΠΕ) 7, 14 και 15, και τη δημιουργύα τριών νϋων ενοτότων με αριθμϐ 23, 24 και 25. Πίνακασ 3, Αρικμόσ πολεοδομικϊν ενοτιτων ανά τάξθ ςυντελεςτι δόμθςθσ (ΦΕΚ 865/1986 και ΦΕΚ 820/20051). ΣΑΞΕΙ ΤΝΣΕΛΕΣΩΝ ΔΟΜΗΗ ΠΛΗΘΟ ΠΕ (1986) ΠΛΗΘΟ ΠΕ (2005) Δ 1, Δ 0,8 6 7 Δ 1,6 1 1 Δ 2,2 1 1 Δ 0,6-2 44

45 Δ 0,4 1 1 φνολο Όςον αφορϊ το καθεςτώσ προςταςύασ, ωσ περιοχϋσ προςταςύασ ορύζονται οι Ζώνεσ Οικιςτικοϑ Ελϋγχου, οι οπούεσ αφοροϑν τισ ϐχθεσ του ποταμοϑ Σριπϐταµου εντϐσ και εκτϐσ του αςτικοϑ ιςτοϑ, καθώσ και τον χώρο πραςύνου κοντϊ ςτο δυτικϐ ϐριο τησ πϐλησ δύπλα ςτον Σριπϐταµο. ϑμφωνα με το ΥΕΚ 215/2003, χαρακτηρύςτηκε ωσ ζώνη ιδιαύτερου φυςικοϑ κϊλλουσ η κούτη, οι ϐχθεσ και οι παρϐχθιεσ περιοχϋσ του Σριποτϊμου - Μπαρμποϑτασ (εικϐνα 8). Επιπρϐςθετα, ϐπωσ αναφϋρεται ςτο ΥΕΚ 453/85, ορύζονται ωσ ιςτορικού τϐποι τα τμόματα εκεύνα που εκτεύνονται απϐ την παλιϊ Μητρϐπολη μϋχρι την οδϐ Πλατϊνων, που περιλαμβϊνει δϑο πυρόνεσ, τησ παλιϊσ μητρϐπολησ με κομμϊτια του τούχουσ, και τησ Παναγύασ Δεξιϊσ. Εικόνα 8, Ζϊνθ ιδιαίτερου φυςικοφ κάλλουσ Σριπόταμου - Μπαρμποφτασ (ΦΕΚ 215/2003). Επιπλϋον, το 1994 ςτο ΥΕΚ 383/Δ χαρακτηρύζονται ωσ διατηρητϋα 132 κτύρια που βρύςκονται ςτισ περιοχϋσ τησ Κυριώτιςςασ, Μπαρμποϑτασ, Παναγιϊσ Δεξιϊσ και Κοντογιωργϊκη με ςκοπϐ τη διατόρηςη και την προςταςύα των ιδιαύτερων χαρακτηριςτικών των περιοχών. Σα ςυγκεκριμϋνα κτύρια χαρακτηρύζονται απϐ ιδιαύτερα 45

46 αρχιτεκτονικϊ και μορφολογικϊ γνωρύςματα. Ο βαθμϐσ διατόρηςησ τουσ χωρύζεται ςε τρεισ κατηγορύεσ διατόρηςησ: την κατηγορύα Α, ϐπου ςτα κτύρια τησ κατηγορύασ ιςχϑει απϐλυτη διατόρηςη του εξωτερικοϑ αλλϊ και του εςωτερικοϑ του κτιρύου, την κατηγορύα Β, ϐπου ιςχϑει υψηλϐσ βαθμϐσ προςταςύασ κυρύωσ του εξωτερικοϑ κελϑφουσ των κτιρύων, ωςτϐςο υπϊρχει η δυνατϐτητα αναβϊθμιςησ του εςωτερικοϑ με τη χρόςη ϐμοιων ό ςυμβατών τεχνικών με αυτϋσ του παρελθϐντοσ, και κατηγορύα Γ, ϐπου ο βαθμϐσ προςταςύασ εύναι χαμηλϐτεροσ και υπϊρχει η δυνατϐτητα κατεδϊφιςησ με την προϒπϐθεςη τησ διατόρηςησ του ϐγκου και τησ μορφόσ του κτιρύου Δεδομϋνα Για την εκπϐνηςη τησ εφαρμογόσ τησ εργαςύασ χρηςιμοποιόθηκαν πολεοδομικού, ρυμοτομικού και τοπογραφικού χϊρτεσ, αεροφωτογραφύεσ και ορθοφωτοχϊρτεσ ϐπωσ φαύνεται και ςτον πύνακα 4. Πίνακασ 4, Γεωγραφικά Δεδομζνα Α/Α Κωδικόσ Ζτοσ Πηγή Είδοσ Προβολικό Σφςτημα 1 ΡΧ/36/ΑΠ 1936 Άγνωςτο Πολεοδομία Ρυμοτομικοί Προβολικό Βζροιασ Χάρτεσ φςτθμα (ΑΠ) 2 3 ΓΡΧ/36/ΑΠ ΡΧ/74/Hatt Πολεοδομία Βζροιασ Πολεοδομία Βζροιασ Γενικόσ Ρυμοτομικόσ Χάρτθσ Ρυμοτομικοί Χάρτεσ ΑΠ Hatt Πληροφορίεσ Φφλλα Χάρτη 18 Κλίμακα 1:500 Κλίμακα 1:2000 Κλίμακα 1: ΠΧ/84/ΣΜ Πολεοδομία Βζροιασ Πολεοδομικοί Χάρτεσ ΣΜ3 Κλίμακα 1:

47 5 ΑΦ/ ΟΚΧΕ Αεροφωτογραφίεσ Κλίμακα 1: ΤΧ/78/Hatt 1978 ΓΥΣ Τοπογραφικοί χάρτεσ Hatt Κλίμακα 1:5000, χρήςη μόνο για το ΨΜΕ 2 7 ΟΦΧ/07/ ΕΓΑ Εκνικό Κτθματολόγιο και Χαρτογράφθςθ Α.Ε (ΕΚΧΑ) Ορκοφωτοχάρτεσ ΕΓΑ87 Μζγεκοσ ψθφίδασ ςτο ζδαφοσ 0,20m Χαρτογραφικϊ δεδομϋνα Σα χαρτογραφικϊ δεδομϋνα ςυλλϋχθηκαν απϐ την Τπηρεςύα τησ Πολεοδομύασ τησ Βϋροιασ και απϐ τη ΓΤ με ςκοπϐ να δημιουργηθεύ ϋνα υπϐβαθρο για τον πολεοδομικϐ ιςτϐ τησ Βϋροιασ το οπούο να καλϑπτει ϐλη την ϋκταςη τησ πϐλησ για τισ χρονολογύεσ 1936, 1974, 1984 και Οι χρονολογύεσ δεν επιλϋχθηκαν τυχαύα, εφϐςον εύναι τα ϋτη που ςυντϊχθηκαν τα Ρυμοτομικϊ και Πολεοδομικϊ χϋδια τησ πϐλησ και ουςιαςτικϊ εφαρμϐςτηκε ο πολεοδομικϐσ ςχεδιαςμϐσ Χϊρτεσ του 1936 (ΡΧ/36/ΑΠ και ΓΡΧ/36/ΑΠ) Οι χϊρτεσ του 1936 αποτελοϑνται απϐ 18 φϑλλα χαρτών (ΡΦ/36/ ΑΠ) και 1 γενικϐ χϊρτη (ΓΡΦ/36/ ΑΠ) του Ρυμοτομικοϑ χεδύου τησ Βϋροιασ του 1936(πύνακασ 4, ςτοιχεύα 1 και 2). Η κλύμακα του χϊρτη ΓΡΦ/36/ΑΠ εύναι 1:2000 και η κλύμακα των χαρτών ΡΦ/36/ΑΠ 1:500. Η γραφικό ακρύβεια μϋτρηςησ ενϐσ χϊρτη βαςύζεται ςτην κλύμακα του χϊρτη και ςτη διακριτικό ικανϐτητα του ματιοϑ που εύναι 0,2 χιλιοςτϊ. Επομϋνωσ, η γραφικό ακρύβεια μϋτρηςησ του χϊρτη ΓΡΦ/36/ΑΠ εύναι 40 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ ενώ η γραφικό ακρύβεια μϋτρηςησ των χαρτών ΡΦ/36/ΑΠ εύναι 10 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Επιπλϋον, το προβολικϐ ςϑςτημα των ςυντεταγμϋνων που αναγρϊφονται ςτουσ χϊρτεσ εύναι ϊγνωςτο. Όλοι οι χϊρτεσ ψηφιοποιόθηκαν απϐ ςαρωτό με ανϊλυςη 400 dpi, δηλαδό το μϋγεθοσ τησ ψηφύδασ εύναι 0,06 χιλιοςτϊ ςτον χϊρτη, ενώ το ϋδαφοσ τησ ψηφύδασ ςτο ϋδαφοσ εύναι 3 47

48 εκατοςτϊ για τουσ ΡΦ/36/ΑΠ και 12 εκατοςτϊ για τον ΓΡΦ/36/ΑΠ. Οι χϊρτεσ εύναι διαθϋςιμοι ςτο κτύριο τησ Πολεοδομικόσ Τπηρεςύασ τησ Βϋροιασ. Εικόνα 9, Χάρτθσ ΓΡΧ/36/ΑΠ και θ κζςθ του παραδείγματοσ ενόσ χάρτθ ΡΧ/36/ΑΠ Εικόνα 10, Παράδειγμα χάρτθ ΡΧ/36/ΑΠ Χϊρτεσ του 1974 (ΡΧ/74/Hatt) Οι χϊρτεσ του 1974 (ΡΦ/74/Hatt, πύνακασ 4, ςτοιχεύο 3) αποτελοϑνται απϐ 33 φϑλλα χαρτών ςε κλύμακα 1:500 που απεικονύζουν την επϋκταςη του Ρυμοτομικοϑ χεδύου τησ Βϋροιασ που πραγματοποιόθηκε το 1974 (ΥΕΚ 120/Δ 1974). Η γραφικό ακρύβεια μϋτρηςησ των χαρτών ΡΦ/74/Hatt εύναι 10 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Σο προβολικϐ ςϑςτημα των χαρτών ΡΦ/74/Hatt εύναι η Ιςαπϋχουςα Αζιμουθιακό προβολό του ΗΑΣΣ με γεωδαιτικϐ ςϑςτημα αναφορϊσ το παλιϐ ελληνικϐ datum και ελλειψοειδϋσ αναφορϊσ το Bessel. Όλοι οι χϊρτεσ ψηφιοποιόθηκαν με τη χρόςη ςαρωτό με ανϊλυςη 400 dpi, δηλαδό το μϋγεθοσ τησ ψηφύδασ εύναι 0,06 χιλιοςτϊ ςτον χϊρτη, που αντιςτοιχοϑν ςε 3 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Επιπλϋον, εύναι διαθϋςιμοι ςτο κτύριο τησ Πολεοδομικόσ Τπηρεςύασ τησ Βϋροιασ. Σο παρϊδοξο με την αποτϑπωςη την επϋκταςη τησ πϐλησ του 1974 εύναι ϐτι απεικονύζεται 48

49 μϐνο η επϋκταςη χωρύσ να απεικονύζεται η υπϊρχουςα πϐλη, με αποτϋλεςμα να δημιουργεύται ϋνα κενϐ ςτην απϐδοςη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ. Σο ζότημα του κενοϑ τησ παλιϊσ πϐλησ τησ Βϋροιασ καλϑφθηκε απϐ αεροφωτογραφύεσ (ΑΥ/75, πύνακασ 4, ςτοιχεύο 5) τησ ύδιασ χρονικόσ περιϐδου, οι οπούεσ θα εξεταςτοϑν ςτη ςυνϋχεια. Εικόνα 11, Παράδειγμα χάρτθ ΡΧ/74/Hatt Χϊρτεσ του 1984 (ΠΧ/84/TM3) Οι χϊρτεσ του 1984 (ΠΦ/84/TM3, πύνακασ 4, ςτοιχεύο 4) αποτελοϑνται απϐ 16 φϑλλα χαρτών ςε κλύμακα 1:1000 και ςυμπεριλαμβϊνονται ςτο Γενικϐ Πολεοδομικϐ χϋδιο (ΓΠ) τησ Βϋροιασ του 1986(ΥΕΚ 865/Δ 1986). Σο ΓΠ του 1986 αποτελεύ την αναθεώρηςη Ρυμοτομικοϑ χεδύου που όταν ςε ιςχϑ μϋχρι εκεύνη τη χρονολογύα και ςυμπεριλαμβϊνονται και οι νϋεσ επεκτϊςεισ τησ πϐλησ. Η γραφικό ακρύβεια μϋτρηςησ των χαρτών εύναι 20 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Σο προβολικϐ ςϑςτημα των χαρτών εύναι η 49

50 Εγκϊρςια Μερκατορικό Προβολό 3 μοιρών (ΣΜ3) με γεωδαιτικϐ ςϑςτημα αναφορϊσ το παλιϐ ελληνικϐ datum και ελλειψοειδϋσ αναφορϊσ το Bessel. Όλοι οι χϊρτεσ ψηφιοποιόθηκαν με τη χρόςη ςαρωτό με ανϊλυςη 400 dpi, με μϋγεθοσ ψηφύδασ 0,06 χιλιοςτϊ ςτον χϊρτη, που αντιςτοιχοϑν ςε 3 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Επιπλϋον, εύναι διαθϋςιμοι ςτο κτύριο τησ Πολεοδομικόσ Τπηρεςύασ τησ Βϋροιασ. Εικόνα 12, Παράδειγμα χάρτθ ΠΧ/84/TM3 50

51 Σοπογραφικοί χϊρτεσ 1978 (ΣΧ/78/Hatt) Για την απεικϐνιςη του υψομϋτρου και την αναπαραγωγό του Χηφιακοϑ Μοντϋλου Εδϊφουσ τησ περιοχόσ χρηςιμοποιόθηκαν οι τοπογραφικού χϊρτεσ τησ περιοχόσ του 1978 (ΣΦ/78/Hatt, πύνακασ 4, ςτοιχεύο 6). Οι χϊρτεσ ΣΦ/78/Hatt ϋχουν κλύμακα 1:5000 και γραφικό ακρύβεια μετρηςησ 1 μϋτρο ςτο ϋδαφοσ. Σο προβολικϐ ςϑςτημϊ τουσ εύναι η πλϊγια ιςαπϋχουςα αζιμουθιακό προβολό του ΗΑΣΣ με γεωδαιτικϐ ςϑςτημα αναφορϊσ το παλιϐ ελληνικϐ datum και ελλειψοειδϋσ αναφορϊσ, το Bessel. Και οι δϑο χϊρτεσ ψηφιοποιόθηκαν με τη χρόςη ςαρωτό με ανϊλυςη 400 dpi, που ςημαύνει ϐτι το μϋγεθοσ τησ ψηφύδασ ςτο χϊρτη εύναι 0,06 χιλιοςτϊ. Επιπλϋον, οι χϊρτεσ εύναι διαθϋςιμοι ςτο κτύριο τησ ΓΤ ςε αναλογικό αλλϊ και ςε ψηφιακό μορφό. Εικόνα 13, Παράδειγμα χάρτθ ΣΧ/78/Hatt 51

52 2.3.2 Αεροφωτογραφύεσ για το ϋτοσ 1975 Για την απεικϐνιςη τησ παλιϊσ πϐλησ τησ Βϋροιασ για το ϋτοσ 1974 χρηςιμοποιόθηκαν οριςμϋνεσ αεροφωτογραφύεσ τησ περιοχόσ του 1975 (ΑΥ/75, πύνακασ 4, ςτοιχεύο 5). Η κλύμακα των αεροφωτογραφιών όταν 1:15000 και η γραφικό ακρύβεια εύναι 3 μϋτρα ςτο ϋδαφοσ. Η ψηφιοπούηςη των αεροφωτογραφιών ϋγινε με τη χρόςη ςαρωτό ςε ανϊλυςη 900dpi και το μϋγεθοσ τησ ψηφύδασ εύναι 0,028 χιλιοςτϊ ςτο χϊρτη, που αντιςτοιχοϑν ςε 42 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Επιπλϋον, οι αεροφωτογραφύεσ ΑΥ/75 λόφθηκαν απϐ τον ΟΚΦΕ. Εικόνα 14, Αεροφωτογραφίεσ ΑΦ/75 52

53 2.3.3 Ορθοφωτοχϊρτεσ 2007 Για την απϐδοςη τησ τελευταύασ χρονικόσ περιϐδου για τη μελϋτη τησ διαχρονικόσ εξϋλιξησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ, χρηςιμοποιόθηκαν ορθοφωτοχϊρτεσ τησ περιοχόσ του 2007 (ΟΥΦ/07/ΕΓΑ87, πύνακασ 4, ςτοιχεύο 7). Σο μϋγεθοσ τησ ψηφύδασ ςτο ϋδαφοσ εύναι 20 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ και η γεωμετρικό ακρύβεια ςτο ϋδαφοσ εύναι 28 εκατοςτϊ (Εθνικϐ Κτηματολϐγιο και Φαρτογρϊφηςη Α.Ε). Επιπλϋον, οι ορθοφωτοχϊρτεσ ΟΥΦ/07/ΕΓΑ87 προϋρχονται απϐ την Εθνικϐ Κτηματολϐγιο και Φαρτογρϊφηςη Α.Ε (ΕΚΦΑ). Εικόνα 15, Παράδειγμα ορκοφωτοχάρτθ ΟΦΧ/07/ΕΓΑ Σημεύα ελϋγχου Για την αλλαγό των προβολικών ςυςτημϊτων των χαρτών που ςυγκεντρώθηκαν, εύναι απαραύτητη η ϑπαρξη ςυντεταγμϋνων ςτουσ χϊρτεσ και να εύναι ςε κϊποιο γνωςτϐ προβολικϐ ςϑςτημα. ε ϐλα τα χαρτογραφικϊ δεδομϋνα απϐ τη ΓΤ και την Τπηρεςύα τησ Πολεοδομύασ τησ Βϋροιασ αναγρϊφονται οι ςυντεταγμϋνεσ περιμετρικϊ των χαρτών ςε ϋναν κϊναβο. Ψςτϐςο, οι χάρτεσ του 1936 (ΓΡΦ/36/ΑΠ και ΡΦ/36/ΑΠ) εύναι ςε ϋνα άγνωςτο προβολικό ςύςτημα, ενώ οι χάρτεσ του 1974 (ΡΦ/74/Hatt) και οι τοπογραφικοί χάρτεσ του 1978 (ΣΦ/78/Hatt) προβϊλλονται ςε Hatt. Οι χάρτεσ του 1984 (ΠΦ/84/TM3) προβϊλλονται ςε ΤΜ3. Οι παραπϊνω πληροφορύεσ για τα προβολικϊ ςυςτόματα των 53

54 χαρτών, προμηνϑουν τον τρϐπο με τον οπούο θα γύνει η επεξεργαςύα των χαρτών για την ϋνταξό τουσ ςτο ΕΓΑ87. Ο μεταςχηματιςμϐσ των προβολικών ςυςτημϊτων των τοπογραφικών χϊρτών του 1978 (ΣΦ/78/Hatt), των χαρτών του 1974 (ΡΦ/74/Hatt) και των χαρτών του 1984 (ΠΦ/84/TM3) μπορεύ να πραγματοποιηθεύ με το μεταςχηματιςμϐ των ςυντεταγμϋνων τουσ, ςε αντύθεςη με την περύπτωςη των χαρτών του 1936 (ΓΡΦ/36/ΑΠ και ΡΦ/36/ΑΠ). Επομϋνωσ, οι ςυντεταγμϋνεσ που ςυγκεντρώθηκαν με ςκοπϐ το μεταςχηματιςμϐ τουσ εύναι εκεύνεσ των τοπογραφικών χϊρτών του 1978 (ΣΦ/78/Hatt), των χαρτών του 1974 (ΡΦ/74/Hatt) και των χαρτών του 1984 (ΠΦ/84/TM3). Επιπλϋον, ςυμπληρώθηκε ϋνασ πύνακασ excel με τα 4 ζεϑγη (X και Y) των ακραύων ςυντεταγμϋνων του κϊθε χϊρτη και τησ μύα διαγωνύου του χϊρτη (ςχόμα 3) α. β. ΡΜ/74/Hatt_01 X Y χιμα 3, υγκζντρωςθ ςυντεταγμζνων, α. παράδειγμα διανομισ των ςθμείων των ακραίων ςθμείων και τθσ διαγωνίου του χάρτθ, β. παράδειγμα πίνακα ςυγκζντρωςθσ ςυντεταγμζνων για ςθμείο ενόσ χάρτθ 54

55 2.4. Διαδικαςύα εφαρμογόσ Επεξεργαςύα δεδομϋνων Αρχικϊ, το λογιςμικϐ το οπούο χρηςιμοποιόθηκε για τισ περιςςϐτερεσ ενϋργειεσ κατϊ τη διϊρκεια τησ εφαρμογόσ όταν το ArcMap 10. Η πρώτη ενϋργεια που πραγματοποιόθηκε όταν η ειςαγωγή και η αποθήκευςη των ψηφιοποιημϋνων χαρτογραφικών δεδομϋνων ςτο περιβϊλλον του λογιςμικοϑ. Η διαχεύριςη πολλών χαρτών γύνεται πιο απλό και εϑκολη ϐταν οι χϊρτεσ βρύςκονται ςε ψηφιακό μορφό και εύναι ϐλοι ςυγκεντρωμϋνοι ςτην ύδια βϊςη δεδομϋνων. Πριν απϐ την επεξεργαςύα των χαρτών με ςκοπϐ τη γεωμετρικό τουσ διϐρθωςη και το μεταςχηματιςμϐ του προβολικοϑ τουσ ςυςτόματοσ, εύναι πρακτικϐ να γύνει μύα πρώτη επεξεργαςύα των δεδομϋνων. Η ςυγκεκριμϋνη επεξεργαςύα αφορϊ τουσ χϊρτεσ μϐνον απϐ την ϊποψη του μεγϋθουσ του αρχεύου, την ανϊλυςη και την περιςτροφό τησ εικϐνασ. Αυτϐ δεν ϋχει καμύα επύδραςη ςτισ πληροφορύεσ του χϊρτη, ωςτϐςο ϋχει ωσ αποτϋλεςμα τη διευκϐλυνςη του χρόςτη κϊνοντασ τουσ χϊρτεσ πιο εϑχρηςτουσ και ευανϊγνωςτουσ για τισ διεργαςύεσ που θα ακολουθόςουν. Ϊτςι η διαδικαςύα γύνεται πιο ευχϊριςτα απϐ τον χρόςτη και αποτρϋπονται τα λϊθη Μετατροπό Συντεταγμϋνων Ο μεταςχηματιςμόσ των προβολικών ςυςτημϊτων των χαρτών, ώςτε να προβϊλλονται ϐλοι ςτο ύδιο προβολικϐ ςϑςτημα, ςτο ΕΓΑ87. Για τον μεταςχηματιςμϐ των ςυντεταγμϋνων των χαρτών χρηςιμοποιόθηκε το λογιςμικϐ COORDS_GR 1.6. Πρϐκειται για ϋνα λογιςμικϐ το οπούο πραγματοποιεύ τον μεταςχηματιςμϐ των ςυντεταγμϋνων απϐ και προσ ϐλα τα γεωδαιτικϊ ςυςτόματα αναφορϊσ του ελληνικοϑ χώρου. Επύςησ, με την ειςαγωγό των ςυντεταγμϋνων ενϐσ ςημεύου παρϋχει πληροφορύεσ ςχετικϊ με το φϑλλο χϊρτη ό την πινακύδα ςτην οπούα ανόκει το ςυγκεκριμϋνο ςημεύο. Όςον αφορϊ τον μεταςχηματιςμϐ των ςυντεταγμϋνων των χαρτών που εύναι ςε ϊγνωςτο προβολικϐ ςϑςτημα πραγματοποιόθηκε ςτο περιβϊλλον του ArcMap 10. Η διαδικαςύα του μεταςχηματιςμοϑ και τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των χαρτών πραγματοποιόθηκε με την επιλογό ομολϐγων ςημεύων των χαρτών του αγνώςτου προβολικοϑ ςυςτόματοσ και ενϐσ υποβϊθρου με προβολικϐ ςϑςτημα το ΕΓΑ87. 55

56 Από Hatt ςε ΕΓΑ87 Για τη μετατροπό των ςυντεταγμϋνων απϐ το Hatt ςτο ΕΓΑ87 χρηςιμοποιόθηκε το πολυώνυμο (1) τησ ΓΤ και του ΟΚΦΕ που ϋχει δημιουργηθεύ για το μεταςχηματιςμϐ ςυντεταγμϋνων τϋτοιασ περύπτωςησ και εύναι τησ μορφόσ: Ε = Α 0 + Α 1 x + Α 2 y + Α 3 x 2 + Α 4 y 2 + Α 5 xy N = Β 0 + Β 1 x + Β 2 y + Β 3 x 2 + Β 4 y 2 + Β 5 xy Όπου x και y εύναι οι ςυντεταγμϋνεσ ςε Hatt, Ε και N εύναι οι ςυντεταγμϋνεσ ςε ΕΓΑ87 και Α 0, Α 1, Α 2, Α 3, Α 4, Α 5 και Β 0, Β 1, Β 2, Β 3, Β 4, Β 5 εύναι οι υπολογιςμϋνοι πολυωνυμικού ςυντελεςτϋσ μετατροπόσ ςυντεταγμϋνων. Οι ςυντελεςτϋσ μετατροπόσ ςυντεταγμϋνων ϋχουν υπολογιςτεύ για οποιοδόποτε φϑλλο χϊρτη ςτο προβολικϐ Hatt και εύναι διαθϋςιμοι ςτο βιβλύο «Πύνακεσ υντελεςτών Μετατροπόσ υντεταγμϋνων Ελληνικοϑ Φώρου, από το ςύςτημα Hatt (Παλαιό Datum) ςτο ςύςτημα ΕΓΑ87 (Νέο Datum)», ΟΚΦΕ, ΓΤ και Σμόμα Αγρονϐμων & Σοπογρϊφων Μηχανικών ΕΜΠ, Ο υπολογιςμϐσ των ςυντελεςτών μετατροπόσ ϋχει πραγματοποιηθεύ ανϊ Υϑλλο Φϊρτη κλύμακασ 1: (Υ.Φ. 1: Hatt). Επομϋνωσ, για την εϑρεςη των αναγκαύων ςυντελεςτών για την μετατροπό των ςυντεταγμϋνων, υπολογύζεται το Υϑλλο Φϊρτη ςτο οπούο υπϊγονται οι χϊρτεσ τησ Βϋροιασ. Σο Υϑλλο Φϊρτη ςτο οπούο υπϊγονται ϐλοι οι χϊρτεσ εύναι ςτην κλύμακα 1: το φϑλλο με τα ςτοιχεύα φ 0 = και λ 0 = και ςτην κλύμακα 1: το φϑλλο τησ Βϋροιασ. Οι ςυντελεςτϋσ που ιςχϑουν για τη μετατροπό των ςυντεταγμϋνων των χαρτών τησ Βϋροιασ ακολουθοϑν ςτον πύνακα 5. 56

57 Πίνακασ 5, Πίνακασ υντελεςτϊν που χρθςιμοποιικθκαν για τον μεταςχθματιςμό των ςυντεταγμζνων, (ΟΚΧΕ και ΓΤ 2005). Κϋντρο Υϑλλου Φϊρτη Κλύμακασ 1: Περιλαμβανϐμενα Υϑλλα Φαρτών Κλύμακασ 1: Τπολογιςθϋντεσ Πολυωνυμικού υντελεςτϋσ 2ουΒαθμοϑ Υ0 Λ0 Όνομα Ai Σιμό Bi Σιμό Ωρνιςςα A B Βϋροια A B ο Ϊδεςςα A B Πϑργοι A3-2.00E-09 B3 1.20E-10 A4 2.00E-09 B4-2.40E-10 A5-3.50E-10 B5-4.20E Σοπογραφικοί Χϊρτεσ 1978 (ΣΧ/78/Hatt) Για την μετατροπό των ςυντεταγμϋνων των τοπογραφικών χαρτών του 1978 (ΣΦ/78/Hatt) χρηςιμοποιόθηκαν οι ςυντελεςτϋσ του πύνακα 5 και το πολυώνυμο (1) για την επύλυςη του μεταςχηματιςμοϑ και ϋτςι οι ςυντεταγμϋνεσ απϐ το Hatt μετατρϊπηκαν ςτο ΕΓΑ87 (πύνακασ 6). Πίνακασ 6, Παράδειγμα μεταςχθματιςμοφ ςυντεταγμζνων των χαρτϊν ΣΧ/78/Hatt ΣΦ/78/Hatt_01 υντεταγμϋνεσ ςε Hatt υντεταγμϋνεσ ςε ΕΓΑ87 Φ Τ Φ Τ

58 Για την επαλόθευςη των αποτελεςμϊτων χρηςιμοποιόθηκε το λογιςμικϐ COORDS_GR 1.6 το οπούο εύναι διαθϋςιμο δωρεϊν ςτο διαδύκτυο. Σο πρϐγραμμα προςφϋρει τη δυνατϐτητα αυτϐματησ μετατροπόσ των ςυντεταγμϋνων. Επομϋνωσ, οι ςυντεταγμϋνεσ ςε Hatt των χαρτών ΣΦ/78/Hatt τοποθετόθηκαν ςτο περιβϊλλον του λογιςμικοϑ και μεταςχηματύςτηκαν ςε ςυντεταγμϋνεσ ΕΓΑ87 (εικϐνα 16). Εικόνα 16, Επαλικευςθ αποτελεςμάτων μεταςχθματιςμοφ με το λογιςμικό COORDS_GR 1.6 Λαμβϊνοντασ υπϐψη τον πύνακα 6 και την εικϐνα 16 εξακριβώνονται τα αποτελϋςματα του πολυωνυμικοϑ μεταςχηματιςμοϑ τα οπούα εύναι πανομοιϐτυπα με αυτϊ του μεταςχηματιςμοϑ του λογιςμικοϑ. Επομϋνωσ, ςυμπεραύνεται το γεγονϐσ ϐτι οι ςυντεταγμϋνεσ εύναι ςωςτϋσ και μποροϑν να χρηςιμοποιηθοϑν για τη γεωμετρικό διϐρθωςη των εικϐνων Χϊρτεσ 1974 (ΡΧ/74/Hatt) Για την μετατροπό των ςυντεταγμϋνων των χαρτών του 1974 (ΡΦ/74/Hatt) χρηςιμοποιόθηκαν οι ςυντελεςτϋσ του πύνακα 5 και το πολυώνυμο (1) για την επύλυςη του μεταςχηματιςμοϑ και ϋτςι οι ςυντεταγμϋνεσ απϐ το Hatt μετατρϊπηκαν ςτο ΕΓΑ87 (πύνακασ 17). 58

59 Πίνακασ 7, Παράδειγμα μεταςχθματιςμοφ ςυντεταγμζνων των χαρτϊν (ΡΧ/74/Hatt) ΡΦ/74/Hatt_01 υντεταγμϋνεσ ςε Hatt υντεταγμϋνεσ ςε ΕΓΑ87 Φ Τ Φ Τ Για την επαλόθευςη των αποτελεςμϊτων του μεταςχηματιςμοϑ χρηςιμοποιόθηκε το λογιςμικϐ COORDS_GR 1.6 παρϐμοια με τουσ τοπογραφικοϑσ χϊρτεσ του Οι ςυντεταγμϋνεσ ςε Hatt των χαρτών του 1974 τοποθετόθηκαν ςτο περιβϊλλον του λογιςμικοϑ και μεταςχηματύςτηκαν ςε ςυντεταγμϋνεσ ΕΓΑ87 (εικϐνα 17). Εικόνα 17, Επαλικευςθ αποτελεςμάτων μεταςχθματιςμοφ με το λογιςμικό COORDS_GR 1.6 Λαμβϊνοντασ υπϐψη τον πύνακα 7 και την εικϐνα 17 διαπιςτώνεται ϋνα απροςδϐκητο γεγονϐσ. Οι ςυντεταγμϋνεσ του πολυωνυμικοϑ μεταςχηματιςμοϑ τοποθετοϑν το ςημεύο του αποτελϋςματοσ του μεταςχηματιςμοϑ ςτο φϑλλο χϊρτη τησ ΠτολεμαϏδασ ςτην 59

60 κλύμακα 1: Επομϋνωσ, τα ενδεχϐμενα εύναι 3: εύτε το λογιςμικϐ παρϊγει λανθαςμϋνα αποτελϋςματα, εύτε οι ςυντελεςτϋσ του πολυωνϑμου εύναι λανθαςμϋνοι, εύτε οι ςυντεταγμϋνεσ των χαρτών εύναι λανθαςμϋνεσ. Μετϊ απϐ πολυϊριθμεσ δοκιμϋσ με ςυντεταγμϋνεσ ϊλλων χαρτών ςε προβολικϐ ςϑςτημα Hatt επαληθεϑτηκε το γεγονϐσ ϐτι δεν υπϊρχει πρϐβλημα με το λογιςμικϐ ό με τουσ ςυντελεςτϋσ, διϐτι τα αποτελϋςματα όταν ορθϊ. Σο τελευταύο ενδεχϐμενο εύναι οι ςυντεταγμϋνεσ των χαρτών να εύναι λανθαςμϋνεσ. Παρατηρώντασ τισ ςυντεταγμϋνεσ ςε Hatt των τοπογραφικών χαρτών του 1978 (ΣΦ/78/Hatt) και των χαρτών του 1974 (ΡΦ/74/Hatt) (πύνακασ 6 και πύνακασ 7) αυξϊνονται οι πιθανϐτητεσ να εύναι λανθαςμϋνεσ οι ςυντεταγμϋνεσ των χαρτών ΡΦ/74/Hatt, εφϐςον φαύνεται να διαφϋρουν κατϊ πολλϋσ χιλιϊδεσ μϋτρα απϐ τισ ςυντεταγμϋνεσ των τοπογραφικών χαρτών. Σο ςυγκεκριμϋνο γεγονϐσ εύναι παρϊδοξο γιατύ οι χϊρτεσ ΣΦ/78/Hatt καλϑπτουν ολϐκληρη την περιοχό των χαρτών ΡΦ/74/Hatt και επιπλϋον ϋνα μεγϊλο τμόμα τησ ευρϑτερησ περιοχόσ. Παρατηρώντασ την εικϐνα 17 αναφϋρεται πωσ το τελικϐ ςημεύο ανόκει ςτο Υϑλλο Φϊρτη, κλύμακασ 1:50.000, τησ ΠτολεμαϏδασ. τη ςυνϋχεια πραγματοποιόθηκαν οριςμϋνεσ προςπϊθειεσ μεταςχηματιςμοϑ των λανθαςμϋνων ςυντεταγμϋνων με διϊφορουσ ςυντελεςτϋσ απϐ το βιβλύο «Πύνακεσ υντελεςτών Μετατροπόσ υντεταγμϋνων Ελληνικοϑ Φώρου, από το ςύςτημα Hatt (Παλαιό Datum) ςτο ςύςτημα ΕΓΑ87 (Νέο Datum)», ΟΚΦΕ, ΓΤ και Σμόμα Αγρονϐμων & Σοπογρϊφων Μηχανικών ΕΜΠ, (2005) και με τη βοόθεια του λογιςμικοϑ COORDS_GR 1.6, ώςτε το τελικϐ ςημεύο να ανόκει ςτο Υϑλλο Φϊρτη 1: τησ Βϋροιασ. Μετϊ απϐ πολλϋσ δοκιμϋσ οι ςυντελεςτϋσ που εύχαν ωσ αποτϋλεςμα το ςωςτϐ ςημεύο ςτο Υϑλλο Φϊρτη 1: τησ Βϋροιασ, όταν οι ςυντελεςτϋσ απϐ το φϑλλο τησ Αλεξϊνδρειασ ςτην κλύμακα 1: (εικϐνα 18 και πύνακασ 8). 60

61 Πίνακασ 8, Πίνακασ υντελεςτϊν που χρθςιμοποιικθκαν για τον μεταςχθματιςμό των ςυντεταγμζνων των χαρτϊν ΡΧ/74/Hatt (ΟΚΧΕ και ΓΤ 2005). Περιλαμβανϐμενα Κϋντρο Υϑλλου Φϊρτη Κλύμακασ 1: Υϑλλα Φαρτών Κλύμακασ 1: Τπολογιςθϋντεσ Πολυωνυμικού υντελεςτϋσ 2 ου Βαθμοϑ Υ0 Λ0 Όνομα Ai Σιμό Bi Σιμό A B ο A B Αλεξϊνδρεια A B A3-1.08E-09 B3-6.50E-10 A4 1.63E-09 B4 5.60E-10 A5 2.04E-09 B5-1.65E-09 Εικόνα 18, Εφρεςθ των κατάλλθλων ςυντελεςτϊν με τθν χριςθ του λογιςμικοφ COORDS_GR

62 Αφοϑ επαληθεϑθηκαν οι ςυντελεςτϋσ για τον ορθϐ μεταςχηματιςμϐ των ςυντεταγμϋνων, ςτη ςυνϋχεια πραγματοποιόθηκε η μετατροπό ϐλων των ςυντεταγμϋνων των χαρτών ΡΦ/74/Hatt απϐ το προβολικϐ ςϑςτημα Hatt ςτο ΕΓΑ87 (πύνακασ 9). Πίνακασ 9, Διορκωμζνοσ μεταςχθματιςμόσ ςυντεταγμζνων ενόσ δείγματοσ χαρτϊν του ΡΧ/74/Hatt ΡΦ/74/Hatt_01 υντεταγμϋνεσ ςε Hatt υντεταγμϋνεσ ςε ΕΓΑ87 Φ Τ Φ Τ Από TM3 ςε ΕΓΑ87 (ΠΧ/84/TM3) Ο μεταςχηματιςμϐ των ςυντεταγμϋνων των χαρτών (ΠΦ/84/TM3) εύναι διαφορετικϐσ απϐ αυτών των χαρτών του 1974 που βρύςκονταν ςτο προβολικϐ ςϑςτημα Hatt. Οι χϊρτεσ του 1984 βρύςκονται ςτο προβολικϐ ςϑςτημα TM3. την ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη οι προβολικϋσ ςυντεταγμϋνεσ τησ προβολόσ ΣΜ3 μετατρϋπονται ςε γεωδαιτικϋσ ςυντεταγμϋνεσ (φ, λ) με τη βοόθεια των αντύςτροφων εξιςώςεων απεικϐνιςησ τησ ΣΜ3 και ςτη ςυνϋχεια οι (φ, λ) μετατρϋπονται ςε προβολικϋσ ςυντεταγμϋνεσ τησ προβολόσ ΕΓΑ87 με τη βοόθεια των ευθϋων εξιςώςεων απεικϐνιςησ τησ ΕΓΑ87. Ωςτόςο, λόγω τθσ περιπλοκότθτασ των μακθματικϊν εξιςϊςεων και για τθν αποφυγι μακθματικϊν λακϊν χρθςιμοποιικθκε το λογιςμικϐ COORDS_GR 1.6. (πύνακασ 10 και εικϐνα 19). 62

63 Πίνακασ 10, Μεταςχθματιςμόσ ςυντεταγμζνων ενόσ δείγματοσ χαρτϊν (ΠΧ/84/TM3) ΠΦ/84/TM3_01 υντεταγμϋνεσ ςε ΣΜ3 υντεταγμϋνεσ ςε ΕΓΑ87 Φ Τ Φ Τ Εικόνα 19, Παράδειγμα μεταςχθματιςμοφ ςυντεταγμζνων των χαρτϊν ΠΧ/84/TM3 με τθ χριςθ του λογιςμικοφ COORDS_GR

64 Όπωσ φαύνεται και ςτη εικϐνα 19 μετϊ τον μεταςχηματιςμϐ των ςυντεταγμϋνων το ςημεύο βρύςκεται ςτο Υϑλλο Φϊρτη τησ Βϋροιασ ςτην κλύμακα 1:50.000, το οπούο εύναι και το επιθυμητϐ αποτϋλεςμα Γεωμετρικό διόρθωςη εικόνων Μετϊ τη ςυγκϋντρωςη ϐλων των γεωγραφικών δεδομϋνων και τον υπολογιςμϐ των ςυντεταγμϋνων ςτο ΕΓΑ87, το επϐμενο ςτϊδιο εύναι η επεξεργαςύα τουσ με ςκοπϐ τη δημιουργύα ενϐσ ενιαύου υποβϊθρου για την πϐλη τησ Βϋροιασ. τη ςυνϋχεια ακολουθεύ ο τρϐποσ με τον οπούο ϐλα τα γεωγραφικϊ δεδομϋνα επεξεργϊςτηκαν και εντϊχθηκαν ςτο ιςχϑον προβολικϐ ςϑςτημα τησ Ελλϊδασ, το ΕΓΑ87 με γεωδαιτικϐ ςϑςτημα αναφορϊσ το νϋο ελληνικϐ datum και ελλειψοειδϋσ αναφορϊσ το GRS80. Με αυτϐν τον τρϐπο ςυγκεντρώνονται ϐλα τα χαρτογραφικϊ δεδομϋνα απϐ τα διαφορετικϊ προβολικϊ ςυςτόματα και τισ διαφορετικϋσ χρονολογύεσ ςε μύα βϊςη δεδομϋνων. Ψςτϐςο, η γεωμετρικό διϐρθωςη των χαρτών μπορεύ να μεταβϊλει την ακρύβεια του τελικοϑ προώϐντοσ. Οι χϊρτεσ πριν τη γεωμετρικό διϐρθωςη ϋχουν μια αρχικό γραφικό ακρύβεια (1). Μετϊ τη διαδικαςύα τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ οι χϊρτεσ χαρακτηρύζονται απϐ ϋνα ακϐμα μϋγεθοσ, το μϋςο ςφϊλμα επιλογόσ («μαρκαρύςματοσ») ςημεύου ό RMS (2) το οπούο ςχετύζεται ϊμεςα με την τελικό ακρύβεια μεταςχηματιςμοϑ(3) του γεωμετρικϊ διορθωμϋνου χϊρτη. υγκεκριμϋνα, ϐταν η αρχικό γραφικό ακρύβεια εύναι μεγαλϑτερη (π.χ. 20cm) απϐ το μϋςο ςφϊλμα επιλογόσ («μαρκαρύςματοσ») ςημεύου (π.χ. RMS=10c.m.), τϐτε η τελικό ακρύβεια των χαρτών ιςοϑται με την αρχικό γραφικό ακρύβεια των χαρτών, δηλαδό ϐταν (1) > (2) τϐτε (3) = (1). Αντιθϋτωσ, ϐταν η αρχικό γραφικό ακρύβεια εύναι μικρϐτερη (π.χ. 20cm) απϐ το μϋςο ςφϊλμα επιλογόσ («μαρκαρύςματοσ») ςημεύου (π.χ. RMS=30cm), τϐτε η τελικό ακρύβεια των χαρτών ιςοϑται με το RMS, δηλαδό ϐταν (1)<(2) τϐτε (3)=(2). Σα ΓΠ παρϋχουν τη δυνατϐτητα ταυτϐχρονησ προβολήσ των διαχρονικών χαρτών. Για την καλϑτερη διαχεύριςη των χαρτών τησ ύδιασ χρονολογύασ εύναι πολϑ πρακτικό η ενοπούηςη των χαρτών ςε ϋνα αρχεύο ό αλλιώσ ςε ϋνα μωςαώκϐ. Σο μωςαώκϐ εύναι ϋνασ χϊρτησ που περιλαμβϊνει ϐλουσ τουσ επιμϋρουσ χϊρτεσ τησ ύδιασ χρονολογύασ και 64

65 βρύςκεται ςτο ύδιο προβολικϐ ςϑςτημα με τουσ υπϐλοιπουσ χϊρτεσ, δηλαδό το ΕΓΑ87. Η διαδικαςύα τησ δημιουργύασ του μωςαώκοϑ μπορεύ να πραγματοποιηθεύ ςτο περιβϊλλον του λογιςμικοϑ Erdas Imagine Κατϊ τη διϊρκεια τησ διαδικαςύασ δεν αλλοιώνεται κϊποια απϐ τησ πληροφορύεσ των χαρτών, οϑτε παραποιεύται η ακρύβεια του μεταςχηματιςμοϑ, αντιθϋτωσ βρύςκεται η βϋλτιςτη δυνατό λϑςη για την καλϑτερη απϐδοςη των τομών των χαρτών. το πϋρασ τησ ςυγκεκριμϋνησ διαδικαςύασ υπϊρχουν τϐςοι χϊρτεσ ϐςεσ και οι χρονολογύεσ Χϊρτεσ του 1936(ΡΧ/36/ΑΠ και ΓΡΧ/36/ΑΠ) Οι χϊρτεσ του 1936 εύναι ςυνολικϊ 19, 18 χϊρτεσ ΡΦ/36/ΑΠ και ϋνασ ΓΡΦ/36/ΑΠ. Η δυςκολύα που παρουςιϊςτηκε κατϊ την επεξεργαςύα των ςυγκεκριμϋνων χαρτών όταν το ϊγνωςτο προβολικϐ ςϑςτημα των ςυντεταγμϋνων που αναγρϊφονταν ςτουσ χϊρτεσ. Αυτϐ εύχε ωσ αποτϋλεςμα να μην εύναι εφικτϐσ ο ϊμεςοσ μεταςχηματιςμϐσ των ςυντεταγμϋνων. Επομϋνωσ, ϋπρεπε να επιλεχθεύ ϋνασ διαφορετικϐσ τρϐποσ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των χαρτών. Ϊτςι, πραγματοποιόθηκε η γεωμετρικό διϐρθωςη με την επιλογό ομολϐγων ςημεύων των χαρτών του 1936(ΡΦ/36/ΑΠ και ΓΡΦ/36/ΑΠ) και των ορθοφωτοχαρτών του 2007 (ΟΥΦ/07). Η γεωμετρικό διϐρθωςη πραγματοποιόθηκε με τη βοόθεια του ArcMap 10. Σα ομϐλογα ςημεύα αποτελοϑνταν απϐ ςταθερϊ ςημεύα κτιρύων που υπϊρχουν απϐ το 1936 μϋχρι και ςόμερα, δηλαδό κυρύωσ ςημεύα ςε εκκληςύεσ και διατηρητϋα κτύρια. Οι εικϐνεσ που ακολουθοϑν αποτελοϑν ϋνα δεύγμα των ομϐλογων ςημεύων μεταξϑ των χαρτών του 1936 (ΡΦ/36/ΑΠ και ΓΡΦ/36/ΑΠ) και των ορθοφωτοχαρτών του 2007 (ΟΥΦ/07). 65

66 α1. α2. β1. β2. γ1. γ2. δ1. δ2. χιμα 4, Δείγμα ομόλογων ςθμείων των χαρτϊν του 1936 (1) και των ορκοφωτοχαρτϊν του 2007(2): α. Εκκλθςία Αγ. Αντωνίου, β. Εκκλθςία Αγ. Αναργφρων, γ. Εκκλθςία Παν. Κυριϊτιςςασ, δ. Παλαιό Κτίριο Μθτρόπολθσ 66

67 Σα παρϊγωγα τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των χαρτών του 1936 εύναι 19 γεωμετρικϊ διορθωμϋνοι χϊρτεσ ςτο ΕΓΑ87 με μϋςο ςφϊλμα επιλογόσ («μαρκαρύςματοσ») ςημεύου (RMS) (2) 30 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Γνωρύζοντασ ϐτι η αρχικό γραφικό ακρύβεια (1) των ΡΦ/36/ΑΠ εύναι 3 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ, και εφϐςον (1)<(2), τϐτε η τελικό ακρύβεια (3) ων 18 γεωμετρικϊ διορθωμϋνων χαρτών ΡΦ/36/ΑΠ ιςοϑται με το μϋςο ςφϊλμα επιλογόσ («μαρκαρύςματοσ») ςημεύου (RMS) (2) το οπούο εύναι 30 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ, (3)=(2). Αντιθϋτωσ, η τελικό ακρύβεια (3) του χϊρτη ΓΡΦ/36/ΑΠ εύναι 40 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ, εφϐςον ςτη ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη (1)>(2), ϊρα (3)=(2). Επιπλϋον για την καλϑτερη διαχεύριςη των 18 χαρτών ΡΦ/36/ΑΠ δημιουργόθηκε ϋνα μωςαώκϐ απϐ τουσ 18 γεωμετρικϊ διορθωμϋνουσ χϊρτεσ με τη βοόθεια του λογιςμικοϑ Erdas Imagine 2011 (εικϐνα 21 και 22). Εικόνα 20, Γεωμετρικά διορκωμζνοσ χάρτθσ ΓΡΧ/36/ΑΠ 67

68 Εικόνα 21, 18 Γεωμετρικά διορκωμζνοι χάρτεσ ΡΦ/36/ΑΠ Εικόνα 22, Μωςαϊκό των 18 γεωμετρικά διορκωμζνων χαρτϊν ΡΦ/36/ΑΠ Χϊρτεσ του 1974 (ΡΧ/74/Hatt) Για την γεωμετρικό διϐρθωςη των χαρτών ΡΦ/74/Hatt και την αναφορϊ τουσ ςτο ΕΓΑ87 χρειϊςτηκε η ειςαγωγό των μεταςχηματιςμϋνων ςυντεταγμϋνων απϐ το Hatt ςτο ΕΓΑ87. Η γεωαναφορϊ των χαρτών γύνεται με την ειςαγωγό των ςυντεταγμϋνων ςε ΕΓΑ87 ςτα αντύςτοιχα ςημεύα που όταν οι ςυντεταγμϋνεσ ςε Hatt πριν μεταςχηματιςτοϑν. Η ειςαγωγό των μεταςχηματιςμϋνων ςυντεταγμϋνων πραγματοποιόθηκε με τη βοόθεια του λογιςμικοϑ ArcMap 10 (εικϐνα 23). Σαυτϐχρονα με τη χρόςη του ςϑγχρονου υποβϊθρου των ορθοφωτοχαρτών του 2007, πραγματοποιόθηκε ϋνασ πρώτοσ εμπειρικϐσ ϋλεγχοσ ϐςον αφορϊ τισ ςυντεταγμϋνεσ και αν χϊρτεσ τοποθετοϑνται ςτην ςωςτό τουσ θϋςη (εικϐνα 24). 68

69 Εικόνα 23, Παράδειγμα χάρτθ ΡΧ/74/Hatt μετά τθν ειςαγωγι των μεταςχθματιςμζνων ςυντεταγμζνων ςε ΕΓΑ87 Εικόνα 24, Θζςθ χάρτθ ςτο υπόβακρο των ορκοφωτοχαρτϊν του 2007 Σα παρϊγωγα τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των χαρτών ΡΦ/74/Hatt εύναι 33 γεωμετρικϊ διορθωμϋνοι χϊρτεσ ςτο ΕΓΑ87 με μϋςο ςφϊλμα επιλογόσ («μαρκαρύςματοσ») (RMS) 20 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Η τελικό ακρύβεια (3) των χαρτών εύναι 20 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ, εφϐςον (1)<(2), ϊρα (3)=(2). Επιπλϋον για την καλϑτερη διαχεύριςη των 33 χαρτών ΡΦ/74/Hatt δημιουργόθηκε ϋνα μωςαώκϐ απϐ τουσ 33 γεωμετρικϊ διορθωμϋνουσ χϊρτεσ με τη βοόθεια του λογιςμικοϑ Erdas Imagine 2011 (εικϐνα 25 και 26). 69

70 Εικόνα 25, Γεωμετρικά διορκωμζνοι ΡΧ/74/Hatt Εικόνα 26, Μωςαϊκό των 33 γεωμετρικά διορκωμζνοι ΡΧ/74/Hatt Σοπογραφικοί Χϊρτεσ 1978 (ΣΧ/78/Hatt) Για την γεωμετρικό διϐρθωςη των χαρτών ΣΦ/78/Hatt και την αναφορϊ τουσ ςτο ΕΓΑ87 χρειϊςτηκε η ειςαγωγό των μεταςχηματιςμϋνων ςυντεταγμϋνων απϐ το Hatt ςτο ΕΓΑ87, πραγματοποιόθηκε παρϐμοια διαδικαςύα με των χαρτών ΡΦ/74/Hatt. Η γεωαναφορϊ των χαρτών γύνεται με την ειςαγωγό των ςυντεταγμϋνων ςε ΕΓΑ87 ςτα αντύςτοιχα ςημεύα που όταν οι ςυντεταγμϋνεσ ςε Hatt πριν μεταςχηματιςτοϑν. Η ειςαγωγό των μεταςχηματιςμϋνων ςυντεταγμϋνων πραγματοποιόθηκε με τη βοόθεια του ArcMap 10 (εικϐνα 27). Σαυτϐχρονα με τη χρόςη του ςϑγχρονου υποβϊθρου των ορθοφωτοχαρτών του 2007, πραγματοποιόθηκε ϋνασ πρώτοσ εμπειρικϐσ ϋλεγχοσ ϐςον αφορϊ τισ ςυντεταγμϋνεσ και αν χϊρτεσ τοποθετοϑνται ςτην ςωςτό τουσ θϋςη (ςχόμα 5). 70

71 Εικόνα 27, Παράδειγμα γεωμετρικά διορκωμζνου τοπογραφικοφ χάρτθ (ΣΧ/78/Hatt) α. β. χιμα 5, Παράδειγμα εμπειρικοφ ελζγχου για τθ κζςθ των τοπογραφικϊν χαρτϊν, α. χάρτθσ ΣΧ/78/Hatt, β. Θζςθ χάρτθ ςτο υπόβακρο των ορκοφωτοχαρτϊν του

72 Σα παρϊγωγα τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των ΣΦ/78/Hatt εύναι 2 γεωμετρικϊ διορθωμϋνοι χϊρτεσ ςτο ΕΓΑ87 με RMS (2) 5 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ. Γνωρύζοντασ ϐτι η αρχικό γραφικό ακρύβεια (1) των ΣΦ/78/Hatt εύναι 1 μϋτρο ςτο ϋδαφοσ, και εφϐςον (1)>(2), τϐτε η τελικό ακρύβεια (3) των γεωμετρικϊ διορθωμϋνων χαρτών ΣΦ/78/Hatt ιςοϑται με την αρχικό γραφικό ακρύβεια (1), δηλαδό εύναι 1 μϋτρο ςτο ϋδαφοσ, (3)=(1) Αεροφωτογραφίεσ 1975 (ΑΦ/75) Για την κϊλυψη του κενοϑ τησ απεικϐνιςησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ για το ϋτοσ 1974 χρηςιμοποιόθηκαν δϑο αεροφωτογραφύεσ. Σο ϋτοσ λόψησ των αεροφωτογραφιών εύναι το 1975, επομϋνωσ περιϋχουν τισ επιθυμητϋσ πληροφορύεσ. Για τη γεωμετρικό διϐρθωςη των αεροφωτογραφιών πραγματοποιεύται η διαδικαςύα τησ ορθοαναγωγόσ, δηλαδό ο οριςμϐσ τησ πραγματικόσ θϋςησ τησ αεροφωτογραφύασ ςε ϋνα προβολικϐ ςϑςτημα, με αποτϋλεςμα την παραγωγό ενϐσ ορθοφωτοχϊρτη. Σο προβολικϐ ςϑςτημα των ςυντεταγμϋνων των αεροφωτογραφιών θα εύναι το ΕΓΑ87. Η διαδικαςύα τησ ορθοαναγωγόσ των αεροφωτογραφιών γύνεται με την επιλογό ομολϐγων ςημεύων μεταξϑ των αεροφωτογραφιών και ενϐσ υποβϊθρου που βρύςκεται όδη ςτο επιθυμητϐ προβολικϐ ςϑςτημα. τη ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη επιλϋχθηκαν ομϐλογα ςημεύα μεταξϑ των αεροφωτογραφιών (ΑΥ/75) και του ορθοφωτοχϊρτη του 2007 (ΟΥΦ/07/ ΕΓΑ87), και η ϋναρξη τησ διαδικαςύασ παρουςιϊζεται ςτην εικϐνα 27. Για την επύλυςη τησ οπιςθοτομύασ επιλϋχθηκαν 14 ομϐλογα ςημεύα και το ΧΜΕ 1 που δημιουργόθηκε απϐ τισ ιςοϒψεύσ καμπϑλεσ των τοπογραφικών χαρτών. Σο ςφϊλμα ορθοαναγωγόσ (2) εύναι 7 pixels, δηλαδό 3 μϋτρα ςτο ϋδαφοσ. Γνωρύζοντασ ϐτι η αρχικό γραφικό ακρύβεια (1) των ΑΥ/75 εύναι 42 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ, και εφϐςον (1)<(2), τϐτε η τελικό ακρύβεια (3) των ορθοφωτοχαρτών (εικϐνα 28) ιςοϑται με το ςφϊλμα ορθοαναγωγόσ (2), δηλαδό εύναι 3 μϋτρα ςτο ϋδαφοσ, (3)=(2). 1 Η διαδικαςία τθσ δθμιουργίασ του ΨΜΕ προθγικθκε από τθν ορκοαναγωγι των αεροφωτογραφιϊν αλλά περιγράφεται ςτθ ςυνζχεια του δεφτερου κεφαλαίου. 72

73 Εικόνα 28, Επιλογι ομολόγων ςθμείων μεταξφ ΑΦ/75 και ΟΦΧ/07/ ΕΓΑ87 Εικόνα 29, Γεωμετρικά διορκωμζνεσ αεροφωτογραφίεσ (ΑΦ/75) - Ορκοφωτοχάρτεσ Χϊρτεσ του 1984 (ΠΧ/84/TM) Για την γεωμετρικό διϐρθωςη των χαρτών ΠΦ/84/TM3, πραγματοποιόθηκε παρϐμοια διαδικαςύα με των χαρτών ΡΦ/74/Hatt και TΠ/78/Hatt, δηλαδό η ειςαγωγό των μεταςχηματιςμϋνων ςυντεταγμϋνων ςτο ΕΓΑ87, αντικαθιςτώντασ τισ υποφαινϐμενεσ 73

74 ςτον εκϊςτοτε χϊρτη, οι οπούεσ όταν οι αρχικϋσ ςε προβολό TM3. Η ειςαγωγό των μεταςχηματιςμϋνων ςυντεταγμϋνων πραγματοποιόθηκε με τη βοόθεια του ArcMap 10 (εικϐνα 30). Σαυτϐχρονα με τη χρόςη του ςϑγχρονου υποβϊθρου των ορθοφωτοχαρτών του 2007, πραγματοποιόθηκε ϋνασ πρώτοσ εμπειρικϐσ ϋλεγχοσ ϐςον αφορϊ τισ ςυντεταγμϋνεσ και αν χϊρτεσ τοποθετοϑνται ςτην ςωςτό τουσ θϋςη (εικϐνα 31). Εικόνα 30, Παράδειγμα χάρτθ 1984 μετά τθν ειςαγωγι των μεταςχθματιςμζνων ςυντεταγμζνων ςε ΕΓΑ87 Εικόνα 31, Θζςθ ενόσ χάρτθ ΠΧ/84/TM ςτο υπόβακρο των ορκοφωτοχαρτϊν του 2007 Σα παρϊγωγα τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των χαρτών ΠΦ/84/TM3 εύναι 16 γεωμετρικϊ διορθωμϋνοι χϊρτεσ ςτο ΕΓΑ87 με RMS 10 εκατοςτϊ. Γνωρύζοντασ ϐτι η αρχικό γραφικό ακρύβεια (1) των ΠΦ/84/TM3 εύναι 20 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ, και εφϐςον (1)>(2), τϐτε η τελικό ακρύβεια (3) των γεωμετρικϊ διορθωμϋνων χαρτών ΠΦ/84/TM3 ιςοϑται με την αρχικό γραφικό ακρύβεια (1), δηλαδό εύναι 20 εκατοςτϊ ςτο ϋδαφοσ, (3)=(1). Επιπλϋον για την καλϑτερη διαχεύριςη των 16 γεωμετρικϊ διορθωμϋνων χαρτών δημιουργόθηκε ϋνα μωςαώκϐ απϐ τουσ 16 χϊρτεσ με τη βοόθεια του λογιςμικοϑ Erdas Imagine 2011 (εικϐνα 32 και 33). 74

75 Εικόνα 32, 16 Γεωμετρικά διορκωμζνοι χάρτεσ ΠΧ/84/TM3 Εικόνα 33, Μωςαϊκό των 16 γεωμετρικά διορκωμζνων χαρτϊν ΠΧ/84/TM3 Με την ολοκλόρωςη τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των χαρτών δημιουργόθηκε ϋνα υπϐβαθρο απϐ διαχρονικοϑσ χϊρτεσ και ςϑγχρονουσ ορθοφωτοχϊρτεσ τησ πϐλησ τησ Βϋροιασ για τισ χρονολογύεσ 1936, 1974, 1984 και τη ςυνϋχεια, πραγματοποιόθηκε ο ϋλεγχοσ τησ ακρύβειασ των μεταςχηματιςμών Ακρύβεια Μεταςχηματιςμών Εφϐςον πρϐκειται για εφαρμογό διαχρονικών δεδομϋνων εύναι πολϑ ςημαντικϐ να εύναι γνωςτό η ακρίβεια του μεταςχηματιςμού ςτα τελικοϑσ χϊρτεσ. Τπϊρχει η δυνατϐτητα ελϋγχου τησ ακρύβειασ του μεταςχηματιςμοϑ υπολογύζοντασ τησ απόκλιςη (απϐςταςη) των ςυντεταγμϋνων ενϐσ ςημεύου απϐ τον μεταςχηματιςμϋνο χϊρτη και των ςυντεταγμϋνων τησ πραγματικόσ θϋςησ του ςημεύου. Η απϐκλιςη μεταβϊλλεται απϐ ςημεύο ςε ςημεύο του χϊρτη, επομϋνωσ, για να εύναι ακριβϋσ το αποτϋλεςμα του ελϋγχου 75

76 τησ ακρύβειασ του μεταςχηματιςμοϑ, πρϋπει να ληφθοϑν οι αποκλύςεισ των ςυντεταγμϋνων απϐ ϋνα επαρκϋσ δεύγμα ςημεύων. κοπϐσ τησ ςυγκεκριμϋνησ διαδικαςύασ εύναι ο ϋλεγχοσ τησ απϐκλιςησ μεταξϑ των διαφορετικών αρχικών προβολών (η ϊγνωςτη προβολό του 1936, η Hatt για τουσ χϊρτεσ του 1974 και η ΣΜ3 για τουσ χϊρτεσ του 1984) και του ΕΓΑ87. ε αυτϐ το ςτϊδιο δεν θα ςυμπεριληφθοϑν οι τοπογραφικού χϊρτεσ του 1978 εφϐςον οι πληροφορύεσ που θα ληφθοϑν εύναι μϐνο οι ιςοϒψεύσ καμπϑλεσ για τισ οπούεσ δεν χρειϊζεται ϋλεγχοσ ακρύβειασ. Αντιθϋτωσ, για την δημιουργύα ενϐσ υποβϊθρου του αςτικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ χρειϊζεται ϋλεγχοσ τησ ακρύβειασ ώςτε να εύναι γνωςτό η βϋλτιςτη κλύμακα των προώϐντων απϐ τη μελϋτη τησ μεταβολόσ τησ πϐλησ. Για τον ϋλεγχο τησ απϐκλιςησ των διαφορετικών προβολών και του ΕΓΑ ςημειώθηκαν 24 κοινϊ ςημεύα μεταξϑ των μωςαώκών των γεωμετρικϊ διορθωμϋνων χαρτών για τισ χρονολογύεσ 1936, 1974 και 1984 και των ορθοφωτοχαρτών του 2007 με τη βοόθεια του λογιςμικοϑ ArcMap 10. Σα κοινϊ ςημεύα αποτελοϑν κυρύωσ ςημεύα κτιρύων τα οπούα υπϊρχουν απϐ το 1936 μϋχρι και ςόμερα, δηλαδό κυρύωσ ςημεύα εκκληςιών και διατηρητϋων κτιρύων (εικϐνα 34). Σα ςημεύα επιλϋχθηκαν ϋτςι ώςτε να καλϑπτουν ϐλη την ϋκταςη τησ πϐλησ ώςτε να εύναι ϋνα αντιπροςωπευτικϐ δεύγμα τησ απϐκλιςησ των ςυντεταγμϋνων. 76

77 Εικόνα 34, θμεία ελζγχου τθσ απόκλιςθσ των ςυντεταγμζνων που ιταν αποτζλεςμα των μεταςχθματιςμϊν Απϐ το κϊθε ςημεύο ςυμπληρώθηκαν οι ςυντεταγμϋνεσ ςε ϋναν πύνακα excel και με την εφαρμογό απλών μαθηματικών, βρϋθηκαν οι αποκλύςεισ του κϊθε ςημεύου απϐ το αντύςτοιχο ςημεύο του 2007 (ςχόμα 6) 77

78 α. β. υντεταγμζνεσ 2007 (ΕΓΣΑ87) Ag.Anarguroi 1 υντεταγμζνεσ Μεταςχθματιςμοφ(ε Απόκλιςη ΕΓΑ87) X Y info DX DY D /ΑΠΣ Ag.Anarguroi /Hatt Ag.Anarguroi /TM3 Ag.Anarguroi χιμα 6, Παράδειγμα αποκλίςεων, α. κζςεισ των κοινϊν ςθμείων των διαφορετικϊν χρονολογιϊν ςτουσ ορκοφωτοχάρτεσ του 2007, β. ςυντεταγμζνεσ και αποκλίςεισ των ςθμείων 78

79 Για την κϊθε χρονολογύα (1936, 1974, 1984) χρηςιμοποιόθηκαν 24 ςημεύα τα οπούα αποτελοϑςαν ζεϑγοσ με ϋνα αντύςτοιχο ςημεύο των ορθοφωτοχαρτών του Οι αποκλύςεισ των κοινών ςημεύων ςυγκεντρώνονται ςτο διϊγραμμα 1 ϐπου αναφϋρεται και ο μϋςοσ ϐροσ των αποκλύςεων για την κϊθε χρονολογύα. Διάγραμμα 1, Αποκλίςεισ μεταξφ των μεταςχθματιςμζνων ςυντεταγμζνων των αρχικϊν προβολϊν ΑΠ(1936), Hatt (1974), TM3(1984) και των ςυντεταγμζνων του ΕΓΑ87(2007). Με μαφρο χρϊμα απεικονίηεται ο μζςοσ όροσ των αποκλίςεων των μεταςχθματιςμϊν για κάκε περίπτωςθ μεταβολισ. ϑμφωνα με το παραπϊνω διϊγραμμα οι μεγαλϑτερεσ αποκλύςεισ βρύςκονται ςτουσ χϊρτεσ του 1936, ϐπου παρουςιϊζεται και ο μεγαλϑτεροσ μϋςοσ ϐροσ αποκλύςεων με τιμό 2,18 μϋτρα. Για τουσ χϊρτεσ του 1974 και του 1984 οι αποκλύςεισ κυμαύνονται ςτισ ύδιεσ τιμϋσ, ενώ οι μϋςοι ϐροι τουσ διαφϋρουν λύγο, με τιμϋσ 1,22 και 1,25 μϋτρα αντύςτοιχα. 79

80 Επιπλϋον, ο μϋςοσ ϐροσ των αποκλύςεων των χαρτών του 1936 εύναι ςχεδϐν ο διπλϊςιοσ απϐ αυτοϑσ των χαρτών του 1974 και του Ψςτϐςο, η απϐκλιςη δεν θα πρϋπει να εύναι ορατό ςτα τελικϊ προώϐντα. Επιπλϋον, το ανθρώπινο μϊτι ϋχει διακριτικό ικανϐτητα μϋχρι 0,2 mm, επομϋνωσ η απϐκλιςη επϊνω ςτον χϊρτη θα πρϋπει να εύναι μικρϐτερη απϐ 0,2 mm. Για να ιςχϑει αυτϐ οι χϊρτεσ θα πρϋπει να ϋχουν οριςμϋνη κλύμακα τελικοϑ προώϐντοσ, δηλαδό για την περύπτωςη των χαρτών του 1936 η κλύμακα δεν μπορεύ να εύναι μεγαλϑτερη απϐ 1:10.000, ενώ ςτην περύπτωςη των χαρτών του 1974 και του 1984 η κλύμακα δεν μπορεύ να εύναι μεγαλϑτερη απϐ 1: την περύπτωςη που λϊβουμε υπϐψη και την ακρύβεια των ορθοφωτοχαρτών η οπούα εύναι 0,28m, με αποτϋλεςμα να επηρεϊζονται και οι ακρύβειεσ των χαρτών με το εϑροσ ±0,28m. Επομϋνωσ, η απϐκλιςη των χαρτών του 1936 κυμαύνεται μεταξϑ των 1,9m και 2,46m, η απϐκλιςη των χαρτών του 1974 κυμαύνεται μεταξϑ των 0,94m και 1,5m και η απϐκλιςη των χαρτών του 1984 κυμαύνεται μεταξϑ των 0,97m και 1,53m. Αυτϐ ϋχει ωσ αποτϋλεςμα να αλλϊζει και η μϋγιςτη εφικτό κλύμακα των προώϐντων των χαρτών, με την κλύμακα των χαρτών του 1936 να κυμαύνεται μεταξϑ των τιμών 1:9.000 και 1:11.000, ενώ η κλύμακα των χαρτών του 1974 και του 1984 κυμαύνεται μεταξϑ των τιμών 1:4.000 και 1: Ψςτϐςο, η ακρύβεια των ορθοφωτοχαρτών δεν περιλαμβϊνεται ςτον υπολογιςμϐ τησ ακρύβειασ των χαρτών τησ πολεοδομικόσ μεταβολόσ εφϐςον δεν μεταβϊλλονται ιδιαύτερα οι τιμϋσ τησ απϐκλιςησ ό τησ κλύμακασ. Επύςησ, δεν πρϋπει να παραλεύπεται το γεγονϐσ ϐτι οι χϊρτεσ του 1974 και του 1984 ϊλλαξαν προβολικϐ ςϑςτημα με τη διαδικαςύα του μεταςχηματιςμοϑ των ςυντεταγμϋνων, ςε αντύθεςη με τουσ χϊρτεσ του 1936, ςτουσ οπούουσ πραγματοποιόθηκε η αλλαγό του προβολικοϑ με τη διαδικαςύα των ομϐλογων ςημεύων. Λαμβϊνοντασ υπϐψη τα παραπϊνω προκϑπτει ϋνα ςυμπϋραςμα το οπούο ςυςχετύζει τη διαδικαςύα τησ αλλαγόσ του προβολικοϑ και την τελικό απϐκλιςη ακρύβεια. υνεπώσ, με την διαδικαςύα τησ επιλογόσ των ομϐλογων ςημεύων η απϐκλιςη εύναι μεγαλϑτερη (διπλϊςια ςτη ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη) ςε ςχϋςη με τη διαδικαςύα του μεταςχηματιςμοϑ των 80

81 ςυντεταγμϋνων. Επομϋνωσ, η διαδικαςύα του μεταςχηματιςμοϑ των ςυντεταγμϋνων αποτελεύ μύα πιο αξιϐπιςτη μϋθοδο για την μετατροπό ενϐσ προβολικοϑ ςυςτόματοσ ςε κϊποιο ϊλλο. Ψςτϐςο, το γεγονϐσ ϐτι η μϋθοδοσ των ομϐλογων ςημεύων παρϋχει χαμηλϐτερη ακρύβειασ αποτελϋςματα, δεν την καθιςτϊ αναποτελεςματικό, εφϐςον μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ ςε οποιαδόποτε περύπτωςη προβολικοϑ ςυςτόματοσ, ακϐμα και ςε περιπτώςεισ ϐπωσ των χαρτών του 1936 ϐπου το προβολικϐ ςϑςτημα όταν ϊγνωςτο Ψηφιοπούηςη Δεδομϋνων Η μϋθοδοσ που χρηςιμοποιόθηκε για την παραγωγό των διανυςματικών δεδομϋνων εύναι η διανυςματοπούηςη επύ τησ οθϐνησ. Με αυτό τη μϋθοδο ψηφιοποιόθηκαν οι ιςοϒψεύσ καμπϑλεσ, το ϐριο τησ πϐλησ, τα οικοδομικϊ τετρϊγωνα αγροτεμαχύων και τα κτύρια που απεικονύζονταν ςτουσ χϊρτεσ Ιςοώψείσ καμπύλεσ ΨΜΕ Για τη δημιουργύα του Χηφιακοϑ Μοντϋλου Εδϊφουσ τησ περιοχόσ μελϋτησ χρηςιμοποιόθηκαν οι γεωμετρικϊ διορθωμϋνοι τοπογραφικού χϊρτεσ του τουσ τοπογραφικοϑσ χϊρτεσ απεικονύζονται οι ιςοϒψεύσ καμπϑλεσ τησ ευρϑτερησ περιοχόσ. Οι ιςοϒψεύσ καμπϑλεσ ψηφιοποιόθηκαν με ιςοδιϊςταςη 20 μϋτρων με τη βοόθεια του ArcMap 10 (εικϐνα 35). 81

82 Εικόνα 35, Ιςοχψείσ καμπφλεσ τθσ ευρφτερθσ περιοχισ γφρω από τθν πόλθ τθσ Βζροιασ Μετϊ την ολοκλόρωςη τησ ψηφιοπούηςησ των ιςοϒψών καμπυλών, η δημιουργύα του ΧΜΕ αποτελεύ μύα απλό διαδοχό εντολών ςτο ArcMap 10 (εικϐνα 36). Για την κατανϐηςη τησ τρύτησ διϊςταςησ γύνεται η ταξινϐμηςη των υψομϋτρων ςε 9 κατηγορύεσ ϐπου χρωματύζονται ανϊλογα με το υψϐμετρο. υγκεκριμϋνα, ςτισ πεδινϋσ περιοχϋσ (υψϐμετρο χαμηλϐτερο των 150 μϋτρων) δύνονται πρϊςινεσ αποχρώςεισ, ςτισ ημιορεινϋσ περιοχϋσ (με υψϐμετρο απϐ 150 ϋωσ 250 μϋτρα) δύνονται ανοιχτϋσ καφϋσ αποχρώςεισ ενώ ςτισ ορεινϋσ περιοχϋσ (με υψϐμετρο πϊνω απϐ 300 μϋτρα) δύνονται ςκοϑρεσ καφϋ και γκρι αποχρώςεισ. 82

83 Εικόνα 36, Σο ΨΜΕ τθσ περιοχισ μελζτθσ ςε μορφι τριςδιάςτατθσ επιφάνειασ (Triangulated Irregular Network, ΣΙΝ) με ταξινόμθςθ των υψομζτρων 83

84 Αποτύπωςη των πολεοδομικών ςτοιχείων Μετϊ τη δημιουργύα ενϐσ κατϊλληλου υποβϊθρου χαρτών για το 1936, το 1974, το 1984 και το 2007, ακολοϑθηςε η ψηφιοπούηςη των πολεοδομικών πληροφοριών που απεικονύζονταν ςτουσ χϊρτεσ. Οι πολεοδομικϋσ πληροφορύεσ περιλαμβϊνουν το ϐριο τησ πϐλησ, τα οικοδομικϊ τετρϊγωνα και τα κτύρια για κϊθε χρονολογύα. Με τη βοόθεια του λογιςμικοϑ ArcMap 10 ψηφιοποιόθηκαν ςε πολϑγωνα ϐλα τα ϐρια των πϐλεων, τα οικοδομικϊ τετρϊγωνα και τα κτύρια (εικϐνεσ 37 και 38). Ψσ αποτϋλεςμα, δημιουργόθηκε ϋνα ςϑνολο πολυγώνων για κϊθε χρονολογύα, τα οπούα, ωσ ψηφιακϊ πολϑγωνα, μποροϑν να παρϋχουν ςε πρώτη ζότηςη πληροφορύεσ ϐπωσ το αριθμητικϐ ςϑνολο των πολυγώνων, το εμβαδϐ, την περύμετρο και την ακριβό θϋςη των ςτοιχεύων τουσ (ςχόμα 7). Εικόνα 37, Παράδειγμα ψθφιοποίθςθσ των πολεοδομικϊν ςτοιχείων ςτουσ χάρτεσ του 1936 (ΡΧ/36/ΑΠ) όπου με κόκκινθ γραμμι ςυμβολίηονται τα κτίρια και με κίτρινθ γραμμι τα οικοδομικά τετράγωνα. 84

85 Εικόνα 38, Παράδειγμα ψθφιοποίθςθσ των πολεοδομικϊν ςτοιχείων ςτουσ χάρτεσ του 1974 (ΡΧ/74/Hatt) όπου με κόκκινθ γραμμι ςυμβολίηονται τα κτίρια και με κίτρινθ γραμμι τα οικοδομικά τετράγωνα. 85

86 α. β. 86

87 α. β. χιμα 7, α. Η ψθφιοποίθςθ του πολεοδομικοφ ιςτοφ (κίτρινο χρϊμα) για τισ χρονολογίεσ 1936, 1974, 1984 και 2007, β. Ο υφιςτάμενοσ πολεοδομικόσ (μπλε χρϊμα) και το νζο πολεοδομικό όριο πόλθσ τουσ του 2007 (κόκκινθ διακεκομμζνθ γραμμι). Ο πολεοδομικϐσ ιςτϐσ τησ Βϋροιασ ϋτςι ϐπωσ απεικονύζεται ςτα ςτοιχεύα α του ςχόματοσ 7 βρύςκεται ςε μορφό χαρτών κλύμακασ 1: ςτο Παρϊρτημα των Φαρτών ςτο τϋλοσ τησ εργαςύασ. Σα αποτελϋςματα τησ ψηφιοπούηςη των πολεοδομικών πληροφοριών αποτελοϑν ςημαντικϊ ςτοιχεύα για τη διεξαγωγό δεικτών και τη μελϋτη τησ διαχρονικόσ ανϊπτυξησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ. Επιπλϋον, πϋραν απϐ το ϐριο τησ πϐλησ, τα οικοδομικϊ τετρϊγωνα και τα κτύρια, μπορεύ να υπολογιςτεύ η ϋκταςη του οδικοϑ δικτϑου και των ελεϑθερων χώρων. 87

88 την περύπτωςη του 1974 και του 1984 υπόρχαν πληροφορύεσ ςχετικϊ με τισ χρόςεισ γησ οι οπούεσ ςυμπεριλαμβϊνονται ςε δϑο χϊρτεσ (εικϐνα 39 και 40) για επιπλϋον υλικϐ ςτη μελϋτη τησ διαχρονικόσ ανϊπτυξησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ. Εικόνα 39, Χάρτθσ χριςεων γθσ 1974 Εικόνα 40, Χάρτθσ χριςεων γθσ

89 κοπϐσ τησ διαδικαςύασ τησ εφαρμογόσ εύναι η δημιουργύα χαρτών οι οπούοι θα αποκαλϑπτουν πληροφορύεσ ςχετικϋσ με την εξϋλιξη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ. την περύπτωςη τησ μελϋτησ ενϐσ πολεοδομικοϑ ιςτοϑ, ο χϊρτησ πρϋπει να απεικονύζει τα ςτοιχεύα που ςυγκροτοϑν ϋναν πολεοδομικϐ ιςτϐ, τα οπούα εύναι, το ϐριο τησ πϐλησ, τα οικοδομικϊ τετρϊγωνα, τα κτύρια, οι ελεϑθεροι χώροι και το οδικϐ δύκτυο. Για την απεικϐνιςη των ιδιοτότων των αντικειμϋνων του χϊρτη προςφϋρεται ϋνα μεγϊλο εϑροσ ςυμβϐλων. Η επιλογό των ςυμβϐλων γύνεται με βϊςη οριςμϋνουσ λογικοϑσ κανϐνεσ ώςτε το ςϑμβολο να εύναι εϑςτοχο κατϊ την απεικϐνιςη του αντικειμϋνου. Με την ολοκλόρωςη τησ διαδικαςύασ δημιουργόθηκε ϋνα πλόρεσ υπϐβαθρο για τη διαχρονικό μελϋτη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ, για την παραγωγό δεικτών πολεοδομικόσ ανϊπτυξησ και τη διεξαγωγό ςυμπεραςμϊτων. 89

90 2.4.5 Αποτελϋςματα και Ερμηνεύα Μετϊ την ολοκλόρωςη τησ ψηφιοπούηςησ των δεδομϋνων και τη δημιουργύα του υποβϊθρου απϐ διαχρονικοϑσ χϊρτεσ για τη μελϋτη τησ πϐλησ, ακολουθεύ η διαδικαςύα τησ ςυλλογόσ των αποτελεςμϊτων. Με τη βοόθεια του ArcMap 10 μποροϑν να ληφθοϑν πληροφορύεσ που αφοροϑν την ϋκταςη και τη θϋςη ενώ ψηφιοποιημϋνου ςτοιχεύου του χϊρτη, ϐπωσ για παρϊδειγμα την ϋκταςη ενϐσ οικοδομικοϑ τετραγώνου ό ενϐσ κτιρύου (εικϐνα 41 και 42). Εικόνα 41, Παράδειγμα υπολογιςμοφ τθσ ζκταςθσ ενόσ οικοδομικοφ τετραγϊνου Εικόνα 42, Παράδειγμα υπολογιςμοφ τθσ ζκταςθσ ενόσ κτιρίου Σα αποτελϋςματα περιλαμβϊνουν τη ςυνολικό ϋκταςη τησ πϐλησ, την ϋκταςη των οικοδομικών τετραγώνων και την ϋκταςη των κτιρύων για κϊθε χρονολογύα. Επιπλϋον, 90

91 αφαιρώντασ απϐ τη ςυνολικό ϋκταςη τησ πϐλησ την ϋκταςη των οικοδομικών τετραγώνων προκϑπτει η ϋκταςη του οδικοϑ δικτϑου, καθώσ επύςησ αφαιρώντασ απϐ τη ςυνολικό ϋκταςη των οικοδομικών τετραγώνων τη ςυνολικό ϋκταςη των κτιρύων προκϑπτει η αδϐμητη ϋκταςη. Όλα τα αριθμητικϊ αποτελϋςματα ςυγκεντρώθηκαν ςε ϋναν πύνακα excel (πύνακασ 11) με ςκοπϐ τη ςυγκριτικό μελϋτη τουσ και την παραγωγό δεικτών ςχετικϊ με τη μεταβολό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ. Πίνακασ 11, Αποτελζςματα εκτάςεων από τθν ψθφιοποίθςθ των δεδομζνων, ιδία επεξεργαςία Εκτάςεισ (m 2 ) Όριο Πόλησ (1) Οικοδομικά Τετράγωνα (2) Κτίρια (3) Οδικό Δίκτυο = (1) (2) Ελεφθεροι Χώροι= (2) (3) ϑμφωνα με τα αριθμητικϊ αποτελϋςματα, το ϐριο τησ πϐλησ ϋχει αυξηθεύ και μαζύ με αυτϐ ακολουθοϑν η ϋκταςη των οικοδομικών τετραγώνων, τα κτύρια, το οδικϐ δύκτυο και οι ελεϑθεροι χώροι. Επιπλϋον, η δομημϋνη επιφϊνεια δεν ιςοϑται με την επιφϊνεια των κτιρύων εφϐςον υπϊρχει η δϐμηςη καθ ϑψοσ. Για τον υπολογιςμϐ τησ πραγματικόσ δομημϋνησ επιφϊνειασ για τη χρονιϊ του 1936, ϋγινε η παραδοχό ϐτι ϋνα ςτα τρύα κτύρια ϋχει δϑο ορϐφουσ. Για τον υπολογιςμϐ τησ πραγματικόσ δομημϋνησ επιφϊνειασ για το 1974, το 1984 και το 2005, χρηςιμοποιόθηκαν οι ςυντελεςτϋσ δϐμηςησ που όταν ςε ιςχϑ για τισ εκϊςτοτε χρονολογύεσ. Η πραγματικό δομημϋνη επιφϊνεια παρουςιϊζεται ςτον πύνακα 13. Ψςτϐςο, απϐ μϐνα τουσ τα αριθμητικϊ αποτελϋςματα δεν μποροϑν να οδηγόςουν ςε επαρκό ςυμπερϊςματα. Δεν εύναι εφικτϐ εκ των πραγμϊτων να δεύξουν τη ςυγκριτικό μεταβολό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ και ακϐμα περιςςϐτερο το ρυθμϐ 91

92 μεταβολόσ του. Αυτϐ το ςκοπϐ εξυπηρετοϑν οι δεύκτεσ που δημιουργόθηκαν με βϊςη τα αριθμητικϊ δεδομϋνα. Οι δεύκτεσ εύναι καθαρού αριθμού οι οπούοι απεικονύζουν τη μεταβολό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ με τρϐπο απλϐ και κατανοητϐ. Επιπλϋον, ςε ςυνδυαςμϐ με τον πληθυςμϐ των αντύςτοιχων χρονολογιών (πύνακασ 12) προκϑπτουν μεγϋθη ϐπωσ η δομημϋνη επιφϊνεια ανϊ ϊτομο, και η ελεϑθερη επιφϊνεια ανϊ ϊτομο, καθώσ επύςησ και οι αντύςτοιχοι δεύκτεσ τησ μεταβολόσ τουσ. Πίνακασ 12, Πλθκυςμόσ Βζροιασ, ΕΛΣΑΣ Ζτοσ Πληθυςμόσ υνδυϊζοντασ τη δομημϋνη και την αδϐμητη επιφϊνεια με τον πληθυςμϐ, προκϑπτουν τα μεγϋθη δομημϋνη επιφϊνεια ανϊ ϊτομο και αδϐμητη επιφϊνεια ανϊ ϊτομο. Σα ςυγκεκριμϋνα μεγϋθη αποτελοϑν ϋναν δεύκτη ποιϐτητασ ζωόσ των κατούκων τησ πϐλησ και παρουςιϊζονται ςτον πύνακα 13. Πίνακασ 13, Δομθμζνθ και αδόμθτθ επιφάνεια ανά άτομο για τθν πόλθ τθσ Βζροιασ και τισ δεδομζνεσ χρονολογίεσ Ζτοσ Δομημζνη Αδόμητη Δομημζνη Αδόμητη Επιφάνεια(m 2 ) (1) Επιφάνεια(m 2 ) (2) Πληθυςμόσ (3) επιφάνεια(m 2 )/άτομο (1)/(3) επιφάνεια(m 2 )/άτομο (2)/(3) , , , ,82 Όπωσ φαύνεται ςτον πύνακα 13 η τιμό τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ ανϊ ϊτομο το 1936 εύναι μϐλισ 16,21 m 2 και με την πϊροδο του χρϐνου διακυμαύνεται ςε υψηλϐτερεσ τιμϋσ με 92

93 κορϑφωςη το 2007 ςτην τιμό των 79,34 m 2 /ϊτομο. Η τιμό τησ αδϐμητησ επιφϊνειασ ανϊ ϊτομο το 1936 εύναι μϐλισ 22,79m 2 /ϊτομο, ενώ απϐ το 1974 και μετϊ παρουςιϊζεται μύα ϋντονη αϑξηςη του ελεϑθερου χώρου ανϊ ϊτομο, ϐπου παραμϋνει ςταθερϊ γϑρω απϐ την τιμό των 70m 2 /ϊτομο. τη ςυνϋχεια ςτον πύνακα 14 ςυγκεντρώνονται οι δεύκτεσ του πληθυςμοϑ, του ορύου πϐλησ, τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ, του οδικοϑ δικτϑου, τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ ανϊ ϊτομο και τησ αδϐμητησ επιφϊνειασ ανϊ ϊτομο. Οι δεύκτεσ εύναι βαςιςμϋνοι ςτο ϋτοσ Πίνακασ 14, Πίνακασ δεικτϊν ανάπτυξθσ του πλθκυςμοφ και του πολεοδομικοφ ιςτοφ τθσ πόλθσ τθσ Βζροιασ Δείκτεσ Ζτοσ Πληθυςμόσ 1 1,3 2,01 2,37 Όριο πόλησ 1 3,29 4,33 4,60 Δομημζνη 1 5,45 8,87 11,62 επιφάνεια Ελεφθεροι Χώροι 1 4,29 6,04 7,69 Οδικό Δίκτυο 1 2,78 3,51 3,77 Δομημζνη επιφάνεια/άτομο Ελεφθεροι Χώροι/άτομο 1 4,20 4,42 4,89 1 3,31 3,01 3,24 Όπωσ φαύνεται ςτον πύνακα 14, για ϐλα τα μεγϋθη και ϐλεσ τισ χρονολογύεσ υπϊρχει αϑξηςη με την πϊροδο του χρϐνου, καθώσ ϐλοι οι δεύκτεσ ϋχουν θετικϋσ τιμϋσ. Ο πληθυςμϐσ αποτελεύ το βαςικϐτερο μϋγεθοσ διϐτι βϊςει αυτοϑ πραγματοποιεύται οποιοςδόποτε ςχεδιαςμϐσ. Απϐ το 1936 μϋχρι το 1984 ο πληθυςμϐσ τησ πϐλησ διπλαςιϊζεται και ςυνεχύζει να αυξϊνεται και μϋχρι το Η πϐλη τησ Βϋροιασ απϐ το 1936 ϋωσ το 1974 τριπλαςιϊςτηκε ςε ϋκταςη, μϋχρι το 1984 εύχε τετραπλαςιαςτεύ, ενώ μϋχρι το 2007 δεν υπϊρχει αξιοςημεύωτη μεταβολό ςε ςχϋςη με το Όςον αφορϊ τη 93

94 δομημϋνη επιφϊνεια, απϐ το 1936 μϋχρι το 1974 ϋχει δομηθεύ η πενταπλϊςια επιφϊνεια, ενώ μϋχρι το 1984 παρουςιϊζεται μύα μικρό αϑξηςη. Μϋχρι το 2005, παρουςιϊζεται μύα μεγϊλη αϑξηςη ςτα κτύρια που δομόθηκαν με αποτϋλεςμα ςχεδϐν να πενταπλαςιαςτεύ η δομημϋνη επιφϊνεια, πϊντοτε με βϊςη το Οι ελεϑθεροι χώροι εμφανύζουν την μεγαλϑτερη αϑξηςη με την πϊροδο του χρϐνου ςε ςχϋςη με οποιοδόποτε ϊλλο μϋγεθοσ. Σο οδικϐ δύκτυο παρουςιϊζει μύα μεγϊλη αϑξηςη απϐ το 1936 μϋχρι το 1974 και ϐπωσ φαύνεται ςυνϋχιζε να αυξϊνεται μϋχρι και το Η δομημϋνη επιφϊνεια ανϊ ϊτομο δεν παρουςιϊζει μεγϊλεσ μεταβολϋσ, ωςτϐςο, το 1984 μειώνεται ςαν μϋγεθοσ ςε ςχϋςη με το 1974, παρ ϐλα αυτϊ το 2005 αυξϊνεται. Όςον αφορϊ την ϋκταςη των ελεϑθερων χώρων ανϊ ϊτομο παρουςιϊζει μύα μεγϊλη αϑξηςη το 1974, ενώ μϋχρι το 2005 παραμϋνει ςχεδϐν ςταθερό. Οι δεύκτεσ γύνονται αρκετϊ πιο κατανοητού ϐταν παρουςιϊζονται με τη μορφό γραφόματοσ ϐπου η ανϊγνωςη και η ερμηνεύα τουσ διευκολϑνεται ουςιαςτικϊ. τη ςυνϋχεια ακολουθοϑν οι δεύκτεσ που μϐλισ προηγόθηκαν ςε μορφό γραφόματοσ (ςχόμα 8). χιμα 8, Δείκτεσ ανάπτυξθσ του πολεοδομικοφ ιςτοφ τθσ Βζροιασ ςε μορφι γραφθμάτων 94

95 Όπωσ προηγόθηκε ςτην περιγραφό των δεικτών ϋτςι και ςτα γραφόματα η διακϑμανςη των τιμών με την πϊροδο του χρϐνου παρουςιϊζει την ύδια πορεύα. υγκεκριμϋνα, ο πληθυςμϐσ, το ϐριο πϐλησ, η δομημϋνη επιφϊνεια, οι ελεϑθεροι χώροι και το οδικϐ δύκτυο αυξϊνονται με την πϊροδο του χρϐνου με το ρυθμϐ μεταβολόσ τουσ να διαφοροποιεύται ςχετικϊ. Η δομημϋνη επιφϊνεια ανϊ ϊτομο αποτελεύ ϋνα μϋγεθοσ που 95

96 παρουςιϊζει ϋντονη μεταβολό για την περύοδο ενώ για τισ επϐμενεσ χρονικϋσ περιϐδουσ παρουςιϊζονται μικρϋσ μεταβολϋσ, εφϐςον ο δεύκτησ μεταβολόσ τησ παραμϋνει ςχεδϐν ςταθερϐσ γϑρω απϐ την ύδια τιμό. Οι ελεϑθεροι χώροι ανϊ ϊτομο παρουςιϊζουν μύα ϋντονη αϑξηςη απϐ το 1936 ϋωσ το 1974 ενώ μϋχρι το 2005 παρουςιϊζονται μικρϋσ μεταβολϋσ, εφϐςον ο δεύκτησ μεταβολόσ παραμϋνει ςχεδϐν ςταθερϐσ γϑρω απϐ την ύδια τιμό ϐπωσ ςυμβαύνει και με τον δεύκτη μεταβολόσ τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ ανϊ ϊτομο Απεικόνιςη τησ μεταβολόσ ςτο ΨΜΕ Σα γεωμορφολογικϊ χαρακτηριςτικϊ τησ περιοχόσ αποτελοϑν παρϊγοντα διαμϐρφωςησ τησ μεταβολόσ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ μύασ πϐλησ, ϐπωσ και ςτην περύπτωςη τησ Βϋροιασ. Σο υψϐμετρο και το υδϊτινο ςτοιχεύο αποτελοϑν δϑο φυςικοϑσ καθοριςτικοϑσ παρϊγοντεσ για τη διαμϐρφωςη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ τησ Βϋροιασ. το ςχόμα 10 ςυνδυϊζονται το υψϐμετρο τησ ευρϑτερησ περιοχόσ, ο ποταμϐσ Σριπϐταμοσ και οικοδομικϊ τετρϊγωνα ϋτςι ϐπωσ αναπτϑχθηκαν κατϊ τη διϊρκεια των διαφορετικών χρονολογιών τησ ςυγκεκριμϋνησ μελϋτησ. 96

97 χιμα 9, Μεταβολι του πολεοδομικοφ ιςτοφ ςε ςυνδυαςμό με τα γεωμορφολογικά χαρακτθριςτικά τθσ περιοχισ για τισ χρονολογίεσ α. 1936, β. 1974, γ. 1984, δ α. β. γ. δ. το ςτοιχεύο α του ςχόματοσ 10 φαύνεται η θϋςη τησ πϐλησ το 1936, η οπούα βρύςκεται ςτουσ πρϐποδεσ του ϐρουσ Βερμύου και κατϊ μόκοσ του ποταμοϑ Σριποτϊμου. Σο μεγαλϑτερο μϋροσ τησ πϐλησ του 1936 ςόμερα αποτελεύ το ιςτορικϐ κϋντρο τησ Βϋροιασ. Με την πϊροδο του χρϐνου, το 1974, ϐπωσ φαύνεται και ςτο ςτοιχεύο β η πϐλη αναπτϑχθηκε κυρύωσ προσ νϐτια και ανατολικϊ, προσ το μϋροσ του κϊμπου και υπόρξε μύα επϋκταςη ςε μεγαλϑτερο υψϐμετρο απϐ την απϋναντι πλευρϊ του ποταμοϑ, με αποτϋλεςμα ο ποταμϐσ να διαςχύζει πλϋον την πϐλη. Σο 1984 ϋγιναν δϑο επεκτϊςεισ, η μύα (1 ςτο ςτοιχεύο γ) πραγματοποιόθηκε νοτιοδυτικϊ ςε ακϐμα μεγαλϑτερο υψϐμετρο απϐ την υπϐλοιπη πϐλη, διατηρώντασ τη ςυνοχό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ, και η δεϑτερη (2 ςτο ςτοιχεύο γ) εύναι η επϋκταςη του Εργοχωρύου, η οπούα δεν ςυνδϋεται ϊμεςα με τον υπϐλοιπο πολεοδομικϐ ιςτϐ εφϐςον παρεμβϊλλεται ο ποταμϐσ ο οπούοσ διακϐπτει τη ςυνοχό τησ πϐλησ. Επιπλϋον, πραγματοποιεύται μύα απϐπειρα επϋκταςη (3 ςτο ςτοιχεύο γ) τησ πϐλησ ςε μύα αρκετϊ απομακρυςμϋνη περιοχό τησ πλαγιϊσ του Βερμύου, την 97

98 περιοχό του Πανορϊματοσ. Παρ ϐλα αυτϊ η επϋκταςη ςτο Πανϐραμα ςυνεχύςτηκε και το 2005 (4 ςτο ςτοιχεύο δ) εφϐςον το απαιτοϑςαν οι ανϊγκεσ τησ πϐλησ. Σην ύδια χρονιϊ πραγματοποιόθηκαν δϑο ακϐμα επεκτϊςεισ, η μύα επϋκταςη (5) βρύςκεται νϐτια ςε εγγϑτητα με την Εγνατύα οδϐ, και η δεϑτερη (6) βρύςκεται ανατολικϊ ςτον κϊμπο τησ Βϋροιασ. Η δεϑτερη επϋκταςη (6) βρύςκεται ςε αρκετϊ χαμηλϐ υψϐμετρο ςε ςχϋςη με τον υπϐλοιπο πολεοδομικϐ ιςτϐ γεγονϐσ που επύςησ διακϐπτει τη ςυνοχό τησ πϐλησ. 2.5 Παραδεύγματα ϊλλων εφαρμογών τη ςυνϋχεια θα ακολουθόςουν 3 παραδεύγματα μελετών διαχρονικών γεωγραφικών δεδομϋνων. Σο πρώτο παρϊδειγμα μελετϊ τη χωρικό εξϋλιξη τεςςϊρων ελληνικών πϐλεων μϋςα απϐ την επεξεργαςύα διαχρονικών χαρτών απϐ τη ΓΤ. Σο δεϑτερο παρϊδειγμα μελϋτα την εξϋλιξη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ των Σρικϊλων μϋςα απϐ την επεξεργαςύα αεροφωτογραφιών και ςϑγχρονων δορυφορικών εικϐνων. Σο τρύτο παρϊδειγμα μελετϊ τη μεταβολό του αςτικοϑ ιςτοϑ τησ μητροπολιτικόσ περιοχόσ του Λασ Βϋγκασ Η Χωρικό Εξϋλιξη 4 μεγϊλων ελληνικών πόλεων Η ςυγκεκριμϋνη μελϋτη αφορϊ την προςϋγγιςη τησ χωρικόσ εξϋλιξησ 4 μεγϊλων ελληνικών πϐλεων απϐ τον 19 ο αιώνα μϋχρι τα τϋλη του 20 ου αιώνα. τα πλαύςια τησ μελϋτησ πραγματοποιόθηκαν η ιςτορικό αναςκϐπηςη, η μελϋτη του θεςμικοϑ πλαιςύου και η μελϋτη του χαρτογραφικοϑ υλικοϑ για καθεμύα απϐ τισ 4 πϐλεισ. Οι 4 πϐλεισ που επιλϋχθηκαν όταν η Αθόνα, η Θεςςαλονύκη, η Πϊτρα και ο Βϐλοσ, οι οπούεσ αποτελοϑν τισ 4 μεγαλϑτερεσ πϐλεισ τησ χώρασ. Σα θϋματα που καλϑπτει η ςυγκεκριμϋνη μελϋτη αφοροϑν την θϋςη και τα ϐρια των αςτικών πϐλεων, τον χωροταξικϐ και πολεοδομικϐ ςχεδιαςμϐ που εφαρμϐςτηκε ςτισ περιοχϋσ μελϋτησ, καθώσ επύςησ και τον ςχεδιαςμϐ που ιςχϑει ςόμερα, τισ επεκτϊςεισ του αςτικό ιςτοϑ των πϐλεων ςτη βϊςη των τοπογραφικών αποτυπώςεων και τη χωροθϋτηςη των κϑριων λειτουργιών των πϐλεων, εκτϐσ τησ Αθόνασ εξαιτύασ τησ μεγϊλησ τησ ϋκταςησ (Αβδελύδη, 2010). Για την μελϋτη τησ εξϋλιξησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ χρηςιμοποιόθηκαν χϊρτεσ γενικόσ χρόςεωσ και χϊρτεσ αρχεύου τησ ΓΤ οι οπούοι επεξεργϊςτηκαν ςε κλύμακα 1: Σο 98

99 αποτϋλεςμα τησ επεξεργαςύασ των χαρτών τησ ΓΤ όταν η δημιουργύα χαρτών που παρουςιϊζουν τη διαχρονικό εξϋλιξη των πϐλεων (εικϐνεσ 43 και 44) Εικόνα 43, Χάρτθσ διαχρονικισ εξζλιξθσ του πολεοδομικοφ ιςτοφ τθσ Ακινασ (Αβδελίδθ, 2010) 99

100 Εικόνα 44, Χάρτεσ διαχρονικισ εξζλιξθσ των πολεοδομικϊν ιςτϊν τθσ Θεςςαλονίκθσ, του Βόλου και τθσ Πάτρασ (Αβδελίδθ,2010) Σο αποτϋλεςμα τησ ανϊλυςησ όταν η παραγωγό ενϐσ δεύκτη ςχετικϊ με την χωρικό μεγϋθυνςη των πϐλεων με ςκοπϐ τη ςϑγκριςη μεταξϑ τουσ ςχετικϊ με τισ επεκτϊςεισ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ και γενικϐτερα για την εξϋλιξη των μεγϊλων ελληνικών πϐλεων. Με την ανϊλυςη τησ μεταβολόσ του αςτικοϑ ιςτοϑ για τισ τϋςςερισ διαφορετικϋσ πϐλεισ προκϑπτουν ςυμπερϊςματα ςχετικϊ με την χωρικό εξϋλιξη των πϐλεων. Για παρϊδειγμα, ενώ οι πϐλεισ διαφϋρουν ωσ χωρικϋσ ενϐτητεσ και δεν ϋχουν ςυγκρύςιμα μεγϋθη, 100

101 παρουςιϊζουν ομοιϐτητεσ ϐςον αφορϊ τρϐπο τησ χωρικόσ τουσ ανϊπτυξησ. (Αβδελύδη, 2010). Όςον αφορϊ τη μελϋτη τησ χωροθϋτηςησ των βαςικών λειτουργιών των πϐλεων, αποτϋλεςε εξαύρεςη η Αθόνα, εφϐςον κρύθηκε ϐτι η μελϋτη τησ χωροθϋτηςησ των βαςικών λειτουργιών τησ Αθόνασ αποτελεύ ϋνα αυτοτελϋσ ερευνητικϐ πρϐγραμμα. Ϊτςι, δημιουργόθηκαν οι ςχετικού χϊρτεσ για τη χωροθϋτηςη των βαςικών λειτουργιών τησ Θεςςαλονύκησ, του Βϐλου και τησ Πϊτρασ ϐπωσ φαύνονται ςτισ εικϐνεσ 45, 46 και 47 αντύςτοιχα (Αβδελύδη, 2010). Εικόνα 46, Χάρτθσ χωροκζτθςθσ των βαςικϊν λειτουργιϊν του Βόλου(Αβδελίδθ, 2010) Εικόνα 45, Χάρτθσ χωροκζτθςθσ των βαςικϊν λειτουργιϊν τθσ Θεςςαλονίκθσ, (Αβδελίδθ, 2010) Εικόνα 47, Χάρτθσ χωροκζτθςθσ των βαςικϊν λειτουργιϊν τθσ Πάτρασ, (Αβδελίδθ, 2010) 101

102 2.5.2 Μελϋτη τησ αςτικόσ μεταβολόσ με τη βοόθεια των CAD και τησ Τηλεπιςκόπηςησ: Η περύπτωςη των Τρικϊλων, Κεντρικό Ελλϊδα Η ςυγκεκριμϋνη μελϋτη αφορϊ τισ μεθϐδουσ απεικϐνιςησ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ, αξιοποιώντασ χωρικϊ και περιγραφικϊ δεδομϋνα. Η εφαρμογό υλοποιεύται με την εξϋλιξη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ των Σρικϊλων απϐ το 1945 μϋχρι ςόμερα. Σα γεωγραφικϊ δεδομϋνα για την υλοπούηςη τησ εφαρμογόσ όταν ϋνα ςϑνολο απϐ διαχρονικϋσ αεροφωτογραφύεσ τησ περιοχόσ. Για τη γεωμετρικό διϐρθωςη των αεροφωτογραφιών χρηςιμοποιόθηκαν διαχρονικϋσ ορθοανηγμϋνεσ δορυφορικϋσ εικϐνεσ και το ΧΜΕ απϐ την περιοχό μελϋτησ. Μετϊ την ψηφιοπούηςη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ, δημιουργόθηκαν χϊρτεσ με τη διαχρονικό εξϋλιξό του και ςχετικού δεύκτεσ αςτικόσ μεταβολόσ, οι οπούοι παρουςιϊζουν τισ αλλαγϋσ ςε αςτικϊ μεγϋθη, ϐπωσ εύναι η ϋκταςη τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ, το ϐριο τησ πϐλησ και οι ελεϑθεροι χώροι (Kaimaris et al, 2012). Οι διαχρονικϋσ αεροφωτογραφύεσ που χρηςιμοποιόθηκαν για την απεικϐνιςη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ προϋρχονται απϐ τη ΓΤ και τον ΟΚΦΕ και απεικονύζουν περιοχό των Σρικϊλων για τισ χρονολογύεσ 1945, 1960, 1979 και Η ψηφιοπούηςη τουσ ϋγινε απϐ ςαρωτό ςτα 1200dpi. Η γεωμετρικό διϐρθωςη ϋγινε με τη βοόθεια των διαχρονικών δορυφορικών εικϐνων. Με την ολοκλόρωςη τησ γεωμετρικόσ διϐρθωςησ των αεροφωτογραφιών ςτο προβολικϐ ςϑςτημα ΕΓΑ87, ϋγινε η διανυςματοπούηςη των πολεοδομικών πληροφοριών που απεικονύζονταν ςτισ αεροφωτογραφύεσ (εικϐνα 48). Εικόνα 48, Διαδικαςία διανυςματοποίθςθσ του πολεοδομικοφ ιςτοφ των Σρικάλων, (Kaimaris et al, 2012) 102

103 Σο αποτϋλεςμα τησ διανυςματοπούηςη όταν η δημιουργύα διανυςματικών δεδομϋνων που προςομούωναν την πϐλη των Σρικϊλων (εικϐνα 49) για ϐλεσ τισ διαθϋςιμεσ χρονολογύεσ (ςχόμα 10). Εικόνα 49, Ολοκλθρωμζνα διανυςματικά δεδομζνα, πολεοδομικόσ ιςτόσ Σρικάλων, Kaimaris et al, Σχήμα 10, Επάνω: Γεωμετρικά διορκωμζνεσ αεροφωτογραφίεσ και Κάτω: Ψθφιοποίθςθ του πολεοδομικοφ ιςτοφ τθσ πόλθσ των Σρικάλων (μπλε χρϊμα) και του εγκεκριμζνου ορίου πόλεωσ του 2008 (κόκκινθ διακεκομμζνθ γραμμθ), Kaimaris et al, 2012 Για τη μελϋτη τησ μεταβολόσ του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ εκτϐσ απϐ τουσ χϊρτεσ δημιουργόθηκαν οι δεύκτεσ αςτικόσ ανϊπτυξησ που αφοροϑν πολεοδομικϊ μεγϋθη, ϐπωσ το ϐριο τησ πϐλησ, οι ελεϑθεροι χώροι, η δομημϋνη επιφϊνεια και το οδικϐ δύκτυο (Kaimaris et al, 2012). 103

104 2.5.3 Η μεταβολό των αςτικών χρόςεων γησ ςτη κοιλϊδα του Λασ Βϋγκασ Η Γεωλογικό Τπηρεςύα των ΗΠΑ, ςε ςυνεργαςύα με ϊλλουσ φορεύσ και πανεπιςτόμια χαρτογραφεύ την αςτικοπούηςη ϐπωσ ςυμβαύνει με την πϊροδο του χρϐνου ςε επιλεγμϋνεσ μητροπολιτικϋσ περιοχϋσ. τϐχοσ του ςυγκεκριμϋνου εγχειρόματοσ εύναι η δημιουργύα ςϑγχρονων βϊςεων γεωγραφικών δεδομϋνων ςε ςυνδυαςμϐ με ιςτορικοϑσ χϊρτεσ, ςτατιςτικϊ ςτοιχεύα τησ απογραφόσ, δεδομϋνα τηλεπιςκϐπηςησ, καθώσ και ψηφιακών δεδομϋνων χρόςησ γησ. Η Γεωλογικό Τπηρεςύα των ΗΠΑ ϋχει δημιουργόςει ϋνα μεγϊλο ιςτορικϐ αρχεύο απϐ τοπογραφικοϑσ χϊρτεσ ςε βϊθοσ χρϐνου 100 ετών και απϐ ςϑγχρονεσ δορυφορικϋσ εικϐνεσ μϋχρι 25 χρϐνια πριν. Επιπλϋον, ϋχουν αναπτυχθεύ μεθοδολογύεσ για την ερμηνεύα, την εξαγωγό και τη ςυλλογό πληροφοριών ςε κϊθε βϊςη δεδομϋνων. Ϊνα παρϊδειγμα μελϋτησ τησ μεταβολόσ μύασ μητροπολιτικόσ περιοχόσ απϐ τη Γεωλογικό Τπηρεςύα των ΗΠΑ αποτελεύ η περύπτωςη τησ πϐλησ του Λασ Βϋγκασ. ϑμφωνα με τη μελϋτη, το 1855 εγκαταςτϊθηκαν ςτην περιοχό για πρώτη φορϊ Μορμϐνοι. Μετϊ απϐ δημοπρϊτηςη τησ γησ το 1905 ιδρϑθηκε η πϐλη του Μασ Βϋγκασ. την αρχό του 20 ου αιώνα η πϐλη του Λασ Βϋγκασ όταν απλϊ μύα ςτϊςη κατϊ μόκοσ του ςιδηροδρομικοϑ δικτϑου. Η πρώτη ϋκρηξη ανϊπτυξησ ςυνϋβη ςτη δεκαετύα του 1930 με την καταςκευό του Hoover Dam για το κοντινϐ ποταμϐ Κολορϊντο, η οπούα ξεκύνηςε το 1931 μαζύ με τη νομιμοπούηςη των τυχερών παιχνιδιών. Η πϐλη του Boulder ςτη Νεβϊδα ιδρϑθηκε για να ςτεγϊςει ϐςουσ εργϊζονταν για την καταςκευό του ςυγκεκριμϋνου ϋργου. Απϐ τη δεκαετύα του 40 ξεκύνηςε η ανοικοδϐμηςη των πρώτων ξενοδοχεύων ςτο κϋντρο τησ πϐλησ. Αυτϐ τη δεκαετύα ϊνθιςε η βιομηχανύα των τυχερών παιχνιδιών, βϊζοντασ το Λασ Βϋγκασ ςτο χϊρτη με ανούγματα ξενοδοχεύων καζύνο, με αποκλειςτικϐ ςκοπϐ τα τυχερϊ παιχνύδια. Η ανϊπτυξη ςυνεχύςτηκε μϋχρι και τη δεκαετύα του 70 και ςτο Λασ Βϋγκασ παρατόθηκε ϋντονη η αϑξηςη του τουριςμοϑ και τησ μετανϊςτευςησ προσ αυτϐ. Σησ δεκαετύεσ του 80 και του 90 η πϐλη του Λασ Βϋγκασ αποτελοϑςε ϋναν ςημαντικϐ προοριςμϐ για την πραγματοπούηςη ςυνεδρύων. Σο εύδοσ τησ διαςκϋδαςησ ςτο Λασ Βϋγκασ ϊρχιςε να διευρϑνεται πϋραν απϐ τα τυχερϊ παιχνύδια, ςε θεματικϊ πϊρκα διαςκϋδαςησ και ςε 104

105 αξιοθϋατα. Απϐ τα ξενοδοχεύα καζύνο γύνεται η μετϊβαςη ςτα ξενοδοχεύα θεματικϊ πϊρκα διαςκϋδαςησ. Πλϋον, υπϊρχουν γιγαντιαύα ξενοδοχεύα καζύνο αξιοθϋατα και προγραμματύζεται η καταςκευό του μεγαλϑτερου θολωτοϑ ςταδύου ςτον κϐςμο, μύα μεγϊλη επϋκταςη του ςυνεδριακοϑ κϋντρου και ενϐσ καινοϑργιου ςιδηροδρομικοϑ. Η αϑξηςη του πληθυςμοϑ ςτην κοιλϊδα του Λασ Βϋγκασ όταν αρκετϊ αργό κατϊ το πρώτο μιςϐ αυτοϑ του αιώνα. Αλλϊ, ϐπωσ η βιομηχανύα των τυχερών παιχνιδιών και του τουριςμοϑ ϊνθιςε, ϋτςι και η αϑξηςη του πληθυςμοϑ ϊρχιςε να αυξϊνεται με ταχεύσ ρυθμοϑσ (εικϐνα 50). όμερα, ο πληθυςμϐσ τησ κοιλϊδασ ϋχει ξεπερϊςει το ϋνα εκατομμϑριο, αλλϊ αυτϐ δεν περιλαμβϊνει την τουριςτικό κύνηςη η οπούα εκτιμϊται ςε ϊτομα. Σο Λασ Βϋγκασ θεωρεύται η ταχϑτερα αναπτυςςϐμενη μητροπολιτικό περιοχό των ΗΠΑ. Μια εκτύμηςη εύναι ϐτι ο πληθυςμϐσ θα διπλαςιαςτεύ μϋχρι το Εικόνα 50, Ο πλθκυςμόσ τθσ κοιλάδασ του Λασ Βζγκασ με τθν πάροδο του χρόνου (URL10) 105

106 Η απεικϐνιςη τησ μεταβολόσ του αςτικοϑ ιςτοϑ του Λασ Βϋγκασ (ςχόμα 11) δεύχνει τη ϋντονη εξϊπλωςη του αςτικοϑ ιςτοϑ. Επιπλϋον, εύναι ςαφόσ οι επιρροϋσ απϐ τησ υποδομϋσ των μεταφορών (ϐπωσ δρϐμοι και ςιδηρϐδρομοι) οι οπούεσ φαύνεται να κατευθϑνουν την εξϊπλωςη του πληθυςμοϑ και ταυτϐχρονα του αςτικοϑ ιςτοϑ (Acevedo et al., 2014). χιμα 11, Απεικόνιςθ τθσ μεταβολισ και τθσ εξάπλωςθσ του αςτικοφ ιςτοφ ςτθν πεδιάδα του Λασ Βζγκασ (URL10). 106

107 Κεφάλαιο 3 ο Συμπεράσματα 107

108 Μετϊ την ολοκλόρωςη του κεφαλαύου τησ εφαρμογόσ εύναι δυνατϐν να διεξαχθοϑν ςυμπεράςματα που αφοροϑν δϑο τμόματα τησ παροϑςασ εργαςύασ, την εφαρμογή, μελετώντασ την αμιγώσ ωσ διαδικαςύα, και το αποτέλεςμα τησ εφαρμογόσ, δηλαδό τη διαχρονικό εξϋλιξη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ Ψηφιακό αποτύπωςη Κατϊ τη διϊρκεια τησ μετατροπόσ των ςυντεταγμϋνων των χαρτών και ενώ ϐλα τα αποτελϋςματα όταν αναμενϐμενα, προϋκυψε ϋνα ζότημα με τον μεταςχηματιςμϐ των ςυντεταγμϋνων απϐ Hatt ςε ΕΓΑ87 για τη χρονολογύα του Όπωσ περιγρϊφηκε και κατϊ την διϊρκεια τησ διαδικαςύασ του μεταςχηματιςμοϑ και με ςκοπϐ την επύλυςη του ζητόματοσ, αποκαλϑφθηκε το γεγονϐσ ϐτι οι ςυντεταγμϋνεσ των χαρτών δεν ανόκαν ςτο προβολικϐ ςϑςτημα Hatt για το ςυγκεκριμϋνο φϑλλο χϊρτη. Ψςτϐςο, μετϊ απϐ δοκιμϋσ προϋκυψε ϐτι οι ςυντεταγμϋνεσ μεταςχηματύζονταν ςτο επιθυμητϐ προβολικϐ ςϑςτημα και με το επιθυμητϐ αποτϋλεςμα χρηςιμοποιώντασ τουσ ςυντελεςτϋσ μετατροπόσ για ςυντεταγμϋνεσ που ανόκουν ςτο φϑλλο χϊρτη τησ Αλεξϊνδρειασ. Επομϋνωσ, παρϊ την βεβαιϐτητα τϐςο των δεδομϋνων ϐςο και τησ μεθϐδου του μεταςχηματιςμοϑ, υπϊρχει πιθανϐτητα το αποτϋλεςμα να εύναι εςφαλμϋνο, οπϐτε εύναι πολϑ ςημαντικϐ να πραγματοποιοϑνται πολλού και ςυχνού ϋλεγχοι ςε περιπτώςεισ μεταςχηματιςμοϑ ςυντεταγμϋνων των ελληνικών προβολικών ςυςτημϊτων. Επιπλϋον, υπϊρχουν διαθϋςιμα λογιςμικϊ τα οπούα δύνουν τη δυνατϐτητα μεταςχηματιςμοϑ των ςυντεταγμϋνων. Σϋτοια λογιςμικϊ εύναι διαθϋςιμα δωρεϊν ακϐμα και ςτο διαδύκτυο και αποτελοϑν χρόςιμα και αξιϐπιςτα εργαλεύα για περιπτώςεισ μεταςχηματιςμοϑ. Παρ ϐλα αυτϊ ϋνα τϋτοιο λογιςμικϐ λειτουργεύ μϐνο ςτην περύπτωςη που το αρχικϐ προβολικϐ ςϑςτημα εύναι γνωςτϐ. την περύπτωςη του μεταςχηματιςμοϑ των προβολικών ςυντεταγμϋνων του 1936 το προβολικϐ ςϑςτημα των χαρτών δεν όταν γνωςτϐ επομϋνωσ το λογιςμικϐ δεν μπορεύ επιλϑςει το ςυγκεκριμϋνο ζότημα. την ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη και ςε αντύςτοιχεσ περιπτώςεισ ϐπου το αρχικϐ προβολικϐ ςϑςτημα εύναι ϊγνωςτο, ο μεταςχηματιςμϐσ μπορεύ να πραγματοποιηθεύ με τη βοόθεια 108

109 των ΓΠ και με τη μϋθοδο τησ επιλογόσ ομολϐγων ςημεύων. Ο μεταςχηματιςμϐσ με τη μϋθοδο των ομολϐγων ςημεύων δεν φϋρει τα υψηλϐτερα ςε ακρύβεια αποτελϋςματα ϐπωσ ο ϊμεςοσ μεταςχηματιςμϐσ των ςυντεταγμϋνων μεταξϑ των διαφορετικών προβολικών ςυςτημϊτων και αυτϐ επιβεβαιώθηκε και απϐ την ακρύβεια των μεταςχηματιςμών ςτην εφαρμογό τησ εργαςύασ. Η μϋθοδοσ των ομϐλογων ςημεύων, εντοϑτοισ, μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ ςε οποιαδόποτε περύπτωςη μεταςχηματιςμοϑ ό ακϐμα για επαλόθευςη των αποτελεςμϊτων του μεταςχηματιςμοϑ. Επιπλϋον, τα προώϐντα των χαρτών του 1936 μετϊ τον μεταςχηματιςμϐ η μϋγιςτη δυνατό κλύμακα των τελικών προώϐντων εύναι 1: ενώ ςτην περύπτωςη των χαρτών του 1974 και του 1984 η μϋγιςτη δυνατό κλύμακα εύναι 1: Λαμβϊνοντασ υπϐψη τη μϋθοδο μεταςχηματιςμοϑ που χρηςιμοποιόθηκε ςτισ διαφορετικϋσ περιπτώςεισ, ϐταν το ζητοϑμενο εύναι η υψηλό ακρύβεια, η βϋλτιςτη μϋθοδοσ εύναι ο ϊμεςοσ μεταςχηματιςμϐσ των ςυντεταγμϋνων των χαρτών. Με τη χρόςη των ΓΠ πραγματοποιόθηκαν ϐλα τα ςτϊδια τησ διαδικαςύασ τησ εφαρμογόσ, γεγονϐσ που αποδεικνϑει το ςημαντικϐ ρϐλο που κατϋχουν ςε εφαρμογϋσ τησ επιςτόμησ τησ χωροταξύασ και τησ πολεοδομύασ. Φωρύσ τα ΓΠ δεν θα όταν δυνατϐν να προκϑψουν τα αποτελϋςματα απϐ την εφαρμογό ςτην πϐλη τησ Βϋροιασ και να μελετηθεύ η διαχρονικό μεταβολό του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Αποτελϋςματα - Διαχρονικό Εξϋλιξη Πολεοδομικού Ιςτού Η πϐλη τησ Βϋροιασ αποτελεύ μύα ελληνικό πϐλη με ιδιαύτερα ιςτορικϊ και γεωγραφικϊ χαρακτηριςτικϊ. Η γεωγραφικό τησ θϋςη ςτουσ πρϐποδεσ του ϐρουσ Βερμύου και το γεγονϐσ ϐτι τη διαςχύζει ο ποταμϐσ Σριπϐταμοσ παύζουν πολϑ ςημαντικϐ ρϐλο ςτην ανϊπτυξη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ πϐλησ. Σο 1936 η Βϋροια όταν μύα πϐλη που ακολουθοϑςε τα πρϐτυπα τησ εποχόσ τησ. υγκεκριμϋνα, ςτο Ρυμοτομικϐ χϋδιο του 1936 απεικονύζεται η πϐλη η οπούα εύναι χτιςμϋνη ςε υψϐμετρο, ςτουσ πρϐποδεσ του ϐρουσ Βερμύου, γειτνιϊζει με το υδϊτινο ςτοιχεύο, τον ποταμϐ Σριπϐταμο και ςτην 109

110 ανατολικό τησ πλευρϊ απλώνεται η κοιλϊδα του νομοϑ Ημαθύασ. Η δϐμηςη τησ πϐλησ τησ Βϋροιασ, ϐπωσ και τησ πλειοψηφύασ των ελληνικών πϐλεων τησ ύδιασ περιϐδου, δεν βαςιζϐταν ςτην Ιπποδϊμεια ρυμοτομύα, και χαρακτηρύζεται απϐ δαιδαλώδη οργϊνωςη τησ δϐμηςησ, εφϐςον δεν υπϊρχει κϊποιο οργανωμϋνο μοτύβο ό κϊναβοσ που να ακολουθεύ. Ψςτϐςο, ϋνα δεύγμα οργϊνωςησ που παρατηρεύται εύναι η ϑπαρξη τριών οδών, οι οπούεσ υπϊρχουν μϋχρι και ςόμερα, η οδϐσ Βενιζϋλου, Εληϊσ και Μητροπϐλεωσ. Η τελευταύα μϊλιςτα καταςκευϊςτηκε επϊνω ςτην αρχαύα Ρωμαώκό οδϐ, τμόματα τησ οπούα ανακαλϑφθηκαν το Σο 1974 η ϋκταςη τησ πϐλησ τριπλαςιϊζεται με τισ νϋεσ επεκτϊςεισ και τισ περιοχϋσ που περιλαμβϊνονται εντϐσ του ςχεδύου τησ πϐλησ. Αλλαγϋσ δεν πραγματοποιόθηκαν ςτη ρυμοτομύα του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ προηγοϑμενησ χρονικόσ περιϐδου, που πλϋον αποτελεύ το ιςτορικϐ κϋντρο τησ πϐλησ. Οι νϋεσ επεκτϊςεισ επύςησ δεν ακολουθοϑν την Ιπποδϊμεια ρυμοτομύα, ωςτϐςο, τα οικοδομικϊ τετρϊγωνα φαύνεται να ακολουθοϑν τη μορφολογύα του εδϊφουσ λϐγω τησ ϋντονησ υψομετρικόσ διαφορϊσ ςτη επϋκταςη νοτιοανατολικϊ τησ πϐλησ. την επϋκταςη βορειοδυτικϊ τησ πϐλησ, ςτην απϋναντι ϐχθη του Σριπϐταμου και ςτην επϋκταςη βορειοανατολικϊ τησ πϐλησ, η υψομετρικό διαφορϊ δεν εύναι τϐςο ϋντονη, και γι αυτϐ οι επεκτϊςεισ εύναι ςχεδιαςμϋνεσ ορθοκανονικϊ. Οι παρϊγοντεσ που φαύνεται να επηρεϊζουν την θϋςη των νϋων επεκτϊςεων εύναι το υψϐμετρο, ο ποταμϐσ, το ςιδηροδρομικϐ δύκτυο και η καταςκευό του τϐτε νϋου εθνικοϑ οδικοϑ δικτϑου, δηλαδό τα γεωμορφολογικϊ χαρακτηριςτικϊ τησ περιοχόσ και οι υποδομϋσ των μεταφορών. Η καθιϋρωςη τησ δϐμηςησ καθ ϑψοσ και τον ςυντελεςτών δϐμηςησ ϋχουν ωσ αποτϋλεςμα την ϋντονη αϑξηςη τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ εφϐςον ςϑμφωνα με το δεύκτη μεταβολόσ τησ φαύνεται να πενταπλαςιϊζεται ςυγκριτικϊ με το Σην ύδια χρονικό περύοδο παρουςιϊζει πολϑ ϋντονη αϑξηςη η δομημϋνη επιφϊνεια ανϊ κϊτοικο και οι ελεϑθεροι χώροι ανϊ κϊτοικο. Λϐγω τησ καθιϋρωςησ των ςταθεροτϑπων ςτον πολεοδομικϐ ςχεδιαςμϐ, τα ςυγκεκριμϋνα μεγϋθη δεν μεταβϊλλονται ιδιαύτερα ςτισ επϐμενεσ χρονολογικϋσ περιϐδουσ. 110

111 Σο 1984 η ϋκταςη τησ πϐλησ αυξϊνεται με τη δημιουργύα νϋων επεκτϊςεων. Η μύα απϐ τησ επεκτϊςεισ πραγματοποιεύται ςε μεγαλϑτερο υψϐμετρο ςε ςχϋςη με την υπϐλοιπη πϐλη, νοτιοδυτικϊ του υπϊρχοντοσ πολεοδομικοϑ ιςτοϑ. Πρϐκειται για μύα επϋκταςη ςχεδιαςμϋνη ορθοκανονικϊ με τα οικοδομικϊ τετρϊγωνα, τισ πλατεύεσ και τισ οδοϑσ να ακολουθοϑν τη λογικό πορεύα ενϐσ κανϊβου, παρϊ την ϋντονη υψομετρικό διαφορϊ που χαρακτηρύζει τη ςυγκεκριμϋνη περιοχό. Η ςυγκεκριμϋνη επϋκταςη εύναι ςχετικϊ απομακρυςμϋνη απϐ την υπϐλοιπη πϐλη, το εθνικϐ οδικϐ δύκτυο και το ςιδηροδρομικϐ δύκτυο, γεγονϐσ που ςυνδϋεται ϊμεςα με τισ χρόςεισ γησ τησ ςυγκεκριμϋνησ επϋκταςησ που εύναι αμιγόσ και γενικό κατοικύα. υνόθωσ οι επεκτϊςεισ τησ αμιγοϑσ κατοικύασ δεν βρύςκονται ςε εγγϑτητα με χρόςεισ υψηλόσ ϐχληςησ ϐπωσ οι αυτοκινητϐδρομοι, οι κεντρικϋσ αρτηρύεσ και το χονδρεμπϐριο. Αν και η ςυγκεκριμϋνη επϋκταςη φαύνεται να εύναι απομακρυςμϋνη, διατηρεύ τη ςυνοχό τησ με τον υπϐλοιπο πολεοδομικϐ ιςτϐ. Η επϋκταςη του Εργοχωρύου πραγματοποιόθηκε βϐρεια του υφιςτϊμενου πολεοδομικοϑ ιςτοϑ. Η ςυγκεκριμϋνη επϋκταςη εύναι αρκετϊ απομακρυςμϋνη απϐ την πϐλη και δεν παρουςιϊζει ςυνοχό με τον υπϐλοιπο πολεοδομικϐ ιςτϐ, εφϐςον παρεμβϊλλεται ο Σριπϐταμοσ και το παλαιϐ εθνικϐ δύκτυο. Σο γεγονϐσ αυτϐ ςχετύζεται ϊμεςα και με τισ χρόςεισ γησ που χαρακτηρύζουν την επϋκταςη του Εργοχωρύου, οι οπούεσ εύναι η γενικό κατοικύα και το χονδρεμπϐριο. Σο χονδρεμπϐριο μϊλιςτα εξυπηρετεύται ϊμεςα απϐ την εγγϑτητα του ςτο παλαιϐ εθνικϐ οδικϐ, και ςτο ςιδηροδρομικϐ δύκτυο. Η εγγϑτητα ςτο δύκτυο των μεταφορών και η απϐςταςη απϐ το αςτικϐ κϋντρο τησ πϐλησ εύχε ωσ αποτϋλεςμα την εγκατϊςταςη του καταυλιςμοϑ των αθύγγανων ακριβώσ ςτα ϐρια τησ επϋκταςησ του Εργοχωρύου. Επιπλϋον, κοντϊ ςτισ δϑο ειςϐδουσ εξϐδουσ τησ πϐλησ λϐγω του παλαιοϑ εθνικοϑ δικτϑου και του ςιδηροδρομικοϑ δικτϑου, πραγματοποιόθηκαν οριςμϋνεσ επεκτϊςεισ περιοριςμϋνου μεγϋθουσ. τισ ςυγκεκριμϋνεσ επεκτϊςεισ αναπτϑχθηκε το χονδρεμπϐριο το οπούο εξυπηρετοϑνταν μϋςω του οδικοϑ και του ςιδηροδρομικοϑ δικτϑου, αφοϑ πρϐκειται και για ςυμπληρωματικϋσ χρόςεισ γησ. 111

112 Ενδιαφϋρον παρουςιϊζει και η απϐπειρα επϋκταςησ τησ πϐλησ ςτην περιοχό του Πανορϊματοσ, ϐπου το 1984 δεν υπόρχαν καθϐλου κτύρια και υποδομϋσ, επομϋνωσ πρϐκειται για μύα παρϊτολμη απϐπειρα επϋκταςησ. Σο Πανϐραμα βρύςκεται ςε μεγϊλη απϐςταςη και ϋχει μεγϊλη υψομετρικό διαφορϊ ςε ςχϋςη με τον υφιςτϊμενο πολεοδομικϐ ιςτϐ επομϋνωσ δεν παρουςιϊζεται ςυνοχό με την πϐλη. Ψςτϐςο, χϊρη ςτη ιδιαύτερη θϋςη τησ περιοχόσ, μακριϊ απϐ το αςτικϐ κϋντρο τησ Βϋροιασ και λϐγω τησ ϋντονησ υψομετρικόσ διαφορϊσ τησ περιοχόσ, η ςυγκεκριμϋνη απϐπειρα επϋκταςησ θα μποροϑςε μελλοντικϊ να αποτελεύ ϋνα προϊςτιο τησ Βϋροιασ. Όπωσ διαπιςτώνεται ςτην απεικϐνιςη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ το 2005 η επϋκταςη ςτο Πανϐραμα πρϊγματι εξελύςςεται ςε ϋνα προϊςτιο τησ Βϋροιασ. Σο 2005 πραγματοποιεύται μύα ολοκληρωμϋνη επϋκταςη ςτην περιοχό του Πανορϊματοσ, η οπούα παρϊ την ϋντονη υψομετρικό διαφορϊ τησ περιοχόσ εύναι ςχεδιαςμϋνη ορθοκανονικϊ και με αραιό δϐμηςη. Επιπλϋον, η επϋκταςη του Πανορϊματοσ εύναι αρκετϊ απομακρυςμϋνη απϐ τον υπϐλοιπο πολεοδομικϐ ιςτϐ, η κυρύαρχη χρόςη τησ εύναι η αμιγόσ κατοικύα, και οι κϊτοικοι τησ περιοχόσ μετακινοϑνται καθημερινϊ ςτο αςτικϐ κϋντρο τησ Βϋροιασ για την εξυπηρϋτηςη των καθημερινών αναγκών τουσ, γεγονϐσ που δικαιολογεύ το χαρακτηριςμϐ τησ περιοχόσ ωσ προϊςτιο. Ο δεύκτησ τησ μεταβολόσ τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ ϐπωσ και ο δεύκτησ μεταβολόσ των ελεϑθερων χώρων δεύχνουν πωσ τα δϑο μεγϋθη ςυνεχύζουν να αυξϊνονται με τον ύδιο ρυθμϐ. Η δομημϋνη επιφϊνεια ανϊ κϊτοικο και οι ελεϑθεροι χώροι ανϊ κϊτοικο παραμϋνουν ςταθερϊ λϐγω τησ εφαρμογόσ του πολεοδομικοϑ ςχεδιαςμοϑ και την ϑπαρξη των ςταθεροτϑπων. Σο 2005 η πϐλη επεκτεύνεται με δϑο ακϐμα επεκτϊςεισ οι οπούεσ διαφϋρουν απϐ αυτό του Πανορϊματοσ. Η πρώτη επϋκταςη βρύςκεται νϐτια τησ πϐλησ, ςτην ϋξοδο που οδηγεύ ςτην Εγνατύα Οδϐ. Η εγγϑτητα τησ περιοχόσ ςτισ υποδομϋσ των μεταφορών και ακϐμα περιςςϐτερο ςτον αυτοκινητϐδρομο Εγνατύα Οδϐ ϋχει ωσ αποτϋλεςμα την ςυγκϋντρωςη εμπορικών χρόςεων, εφϐςον οι εγκαταςτϊςεισ των μεταφορών και οι εμπορικϋσ χρόςεισ αποτελοϑν ςυμπληρωματικϋσ χρόςεισ. Σαυτϐχρονα διατηρεύται η εγγϑτητα και η ςυνοχό 112

113 με τον υφιςτϊμενο πολεοδομικϐ ιςτϐ, εφϐςον οι ςυγκεκριμϋνεσ περιοχϋσ και οι εμπορικϋσ χρόςεισ που τισ χαρακτηρύζουν εξυπηρετοϑν και τουσ κατούκουσ τησ πϐλησ. Η δεϑτερη επϋκταςη που πραγματοποιόθηκε, βρύςκεται ςτην περιφερειακό οδϐ τησ Βϋροιασ ανατολικϊ τησ πϐλησ. Βρύςκεται ςε χαμηλϐτερο υψϐμετρο ςυγκριτικϊ με τον υπϐλοιπο πολεοδομικϐ ιςτϐ, και γι αυτϐν το λϐγο δεν υπϊρχει ϊμεςη ςϑνδεςη με την πϐλη. Εξϊλλου, η χρόςη γησ που κυριαρχεύ ςτη ςυγκεκριμϋνη περιοχό εύναι το χονδρεμπϐριο, γεγονϐσ που καθιςτϊ τη ςυνοχό με το αςτικϐ κϋντρο δευτερεϑουςασ ςημαςύασ για το μεγαλϑτερο μϋροσ του πληθυςμοϑ αλλϊ και για τουσ επαγγελματύεσ τησ περιοχόσ. Εκεύνο που προϋχει για επεκτϊςεισ αντύςτοιχών χρόςεων εύναι η εγγϑτητα με τισ υποδομϋσ των μεταφορών και η χαμηλό αξύα γησ, ϋνα προνϐμιο που προςφϋρουν κυρύωσ οι περιοχϋσ τησ περιαςτικόσ ζώνησ τησ πϐλησ. ϑμφωνα με το δεύκτη μεταβολόσ του ορύου τησ πϐλησ, η Βϋροια ϋχει πλϋον τετραπλαςιαςτεύ ςε ςχϋςη με την αρχικό τησ ϋκταςη το Ο δεύκτησ τησ μεταβολόσ τησ δομημϋνησ επιφϊνειασ ϐπωσ και ο δεύκτησ μεταβολόσ των ελεϑθερων χώρων δεύχνουν πωσ τα δϑο μεγϋθη ςυνεχύζουν να αυξϊνονται με τον ύδιο ρυθμϐ. Η δομημϋνη επιφϊνεια ανϊ κϊτοικο και οι ελεϑθεροι χώροι ανϊ κϊτοικο παραμϋνουν ςταθερϊ λϐγω τησ εφαρμογόσ του πολεοδομικοϑ ςχεδιαςμοϑ και την ϑπαρξη των ςταθεροτϑπων. Γενικϐτερα ο πολεοδομικϐσ ιςτϐσ τησ Βϋροιασ παρουςύαςε διαφορετικϋσ τϊςεισ με την πϊροδο του χρϐνου, οι οπούεσ ανταποκρύνονταν ςτισ ςυνθόκεσ τησ εκϊςτοτε χρονικόσ περιϐδου. Σο 1936 η πϐλη διατηροϑςε τισ περιςςϐτερεσ χρόςεισ ςτο κϋντρο τησ, ώςτε να υπϊρχει προςβαςιμϐτητα απϐ ϐλουσ τουσ πολύτεσ εφϐςον δεν υπόρχε οργανωμϋνο οδικϐ δύκτυο και μϋςα μαζικόσ μεταφορϊσ. Η οργϊνωςη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ εύναι δαιδαλώδησ εφϐςον εκεύνη τη χρονικό περύοδο δεν εφαρμοζϐταν η Ιπποδϊμεια ρυμοτομύα ςτην Ελλϊδα. Με την πϊροδο του χρϐνου οι νϋεσ επεκτϊςεισ φαύνονται να ϋχουν ςχεδιαςτεύ ςε ορθοκανονικϐ ςϑςτημα, παρϊ το ϋντονο ανϊγλυφο τησ περιοχόσ. υνόθωσ το υψϐμετρο αποτελεύ εμπϐδιο για την εγκατϊςταςη μύασ επϋκταςησ, παρ ϐλα αυτϊ αποτελεύ προτρεπτικϐ παρϊγοντα ςτην περύπτωςη τησ Βϋροιασ. 113

114 ημαντικού παρϊγοντεσ για τη θϋςη τησ πϐλησ και των επεκτϊςεων αποτελοϑν το υψϐμετρο, το ποτϊμι και οι υποδομϋσ του οδικοϑ και του ςιδηροδρομικοϑ δικτϑου. Με τη διαχρονικό μελϋτη του πολεοδομικοϑ ιςτοϑ τησ Βϋροιασ παρατηρόθηκε ϐτι η θϋςη τησ εκϊςτοτε επϋκταςησ ϋπαιζε καθοριςτικϐ ρϐλο ςτον οριςμϐ των κϑριων χρόςεων γησ τησ, ενώ η πϊροδοσ του χρϐνου ϋκρινε κατϊ πϐςο όταν εϑςτοχη η τοποθϋτηςη των ςυγκεκριμϋνων χρόςεων ςτην αντύςτοιχη περιοχό. Κατϊ τη διϊρκεια τησ μελϋτησ εντοπύςτηκαν οριςμϋνοι κανϐνεσ που χρηςιμοποιόθηκαν ςτον ςχεδιαςμϐ και εφαρμϐςτηκαν ςτην πϐλη. Η κατοικύα και η χρόςεισ που ςχετύζονταν με την κατοικύα ϋχουν την τϊςη να εγκαθύςτανται ςτο αςτικϐ κϋντρο τησ πϐλησ ό τουλϊχιςτον ςε εγγϑτητα με αυτϐ. Όςο η απϐςταςη απϐ το κϋντρο αυξϊνεται και το υψϐμετρο μεγαλώνει, δηλαδό προσ τη δυτικό πλευρϊ τησ πϐλησ, παρατηρεύται η ςυγκϋντρωςη τησ αμιγοϑσ κατοικύασ. Αυτϐ ςυμβαύνει λϐγω των ευνοώκών ςυνθηκών που δημιουργοϑνται χϊρη ςτο υψϐμετρο και την απϐςταςη απϐ το κϋντρο τησ πϐλησ, με αποτϋλεςμα τη θϋα και το όρεμο περιβϊλλον διαβύωςησ των κατούκων τησ περιοχόσ. Αντιθϋτωσ, η εμπορικϋσ χρόςεισ βαςύζονται ςε διαφορετικϊ κριτόρια για την εγκατϊςταςη τουσ ςε μύα περιοχό. την περύπτωςη τησ Βϋροιασ παρατηρόθηκε η ςυγκϋντρωςη εμπορικών χρόςεων ςτο αςτικϐ κϋντρο τησ πϐλησ, για την καθημερινό εξυπηρϋτηςη των πολιτών. Ψςτϐςο, ςτην περύπτωςη πιο εξειδικευμϋνων εμπορικών χρόςεων, ϐπωσ εύναι το χονδρεμπϐριο, παρατηρεύτε η τϊςη εγκατϊςταςόσ τουσ ςτην περιαςτικό ζώνη τησ πϐλησ. Αυτϐ οφεύλεται ςτα χαρακτηριςτικϊ τησ περιαςτικόσ ζώνησ, δηλαδό, η χαμηλό αξύα γησ και η εγγϑτητα με τισ υποδομϋσ των μεταφορών. υγκεκριμϋνα, ςτην περύπτωςη τησ πϐλησ τησ Βϋροιασ οι χρόςεισ του χονδρεμπορύου ςυγκεντρώνονται κυρύωσ ανατολικϊ και με λιγϐτερη ςυχνϐτητα νϐτια τησ πϐλησ, λϐγω τησ εγγϑτητασ ςτην περιφερειακό οδϐ, το παλαιϐ εθνικϐ δύκτυο και την Εγνατύα οδϐ. Επιπλϋον, η χαμηλό αξύα γησ ενδεύκνυται για εγκαταςτϊςεισ χονδρεμπορύου, εφϐςον η ανϊγκη ςτϋγαςησ και αποθόκευςησ των εμπορευμϊτων απαιτεύ μεγϊλη ϋκταςη γησ, και για οικονομικοϑσ παρϊγοντεσ εύναι ωφϋλιμο η αξύα τησ γησ να εύναι χαμηλό. 114

115 Επιπλϋον, κατϊ τη διϊρκεια του 2005 ςτη Βϋροια με εξαύρεςη την περύπτωςη του Πανορϊματοσ δεν πραγματοποιόθηκαν ϊλλεσ επεκτϊςεισ κατοικύασ. Αυτϐ οφεύλεται ςτισ πολυϊριθμεσ επεκτϊςεισ κατοικύασ τησ προηγοϑμενησ χρονικόσ περιϐδου, δηλαδό του 1984, οι οπούεσ δεν ϋχουν αξιοποιηθεύ πλόρωσ μϋχρι και ςόμερα. Επομϋνωσ, το 2005 δεν υπόρχε μεγϊλη ζότηςη για επεκτϊςεισ κατοικύασ. Αντιθϋτωσ, με την καταςκευό και λειτουργύα τησ Εγνατύασ Οδοϑ υπόρχε μεγϊλη ζότηςη για την εγκατϊςταςη εμπορικών χρόςεων και γι αυτϐ πραγματοποιόθηκαν δϑο μεγϊλεσ επεκτϊςεισ με ςκοπϐ την κϊλυψη τησ ζότηςησ για εμπορικϋσ χρόςεισ. 115

116 Βιβλιογραφύα Αβδελύδη Ειρόνη Καλλιςθϋνη, (2010). Η χωρική εξέλιξη 4 μεγάλων ελληνικών πόλεων. Αθόνα: Εθνικϐ Κϋντρο Κοινωνικών Ερευνών. Αβδελύδη Καλλιςθϋνη, Αλϋξιοσ Μιχαόλ Δϋφνερ, Δημότρησ Εμμανουόλ, Βϑρων Κοτζαμϊνησ, Θωμϊσ Μαλοϑτασ, Ηλύασ Νικολακϐπουλοσ, Δημότρησ Οικονϐμου, Παναγιώτησ Πανταζόσ, Μϊρω Παντελύδου Μαλοϑτα, Γιώργοσ Πετρϊκοσ, Μαρύνα Πετρονώτη και Ίων αγιϊσ, (2002). Κοινωνικόσ και οικονομικόσ άτλασ τησ Ελλάδασ, Οι Πόλεισ. Αθόνα: Εθνικϐ Κϋντρο Κοινωνικών Ερευνών Αςτϊρασ Θεϐδωροσ, Μουρατύδησ Αντώνιοσ, (2007). Ψηφιακή Χαρτογραφία και Γεωγραφικά υςτήματα Πληροφοριών, Γεωδαιτικά υςτήματα Αναφοράσ και Προβολικά υςτήματα ςτην Ελλάδα Ελληνικοί Χάρτεσ. (Πανεπιςτημιακϋσ ημειώςεισ) Αριςτοτϋλειο Πανεπιςτόμιο Θεςςαλονύκησ Αςτϊρασ Θεϐδωροσ, Οικονομύδησ Δημότριοσ, (2007). Ψηφιακή Χαρτογραφία και Γεωγραφικά υςτήματα Πληροφοριών, Γεωγραφικά υςτήματα Πληροφοριών. (Πανεπιςτημιακϋσ ημειώςεισ) Αριςτοτϋλειο Πανεπιςτόμιο Θεςςαλονύκησ Acevedo William, Leonard Gaydos, Janet Tilley, Carol Mladinich, Janis Buchanan,1 Steve Blauer, Kelley Kruger, and Jamie Schubert, (2014). Urban Land Use Change in the Valley of Las Vegas. U.S. Geological Survey. Ανακτόθηκε ςτισ 6 Ιουνύου 2014 απϐ: Βϋργοσ Γ.., (2012). Εφαρμογέσ Ρυμοτομικών χεδίων και Σοπογραφικέσ Μελέτεσ. (Πανεπιςτημιακϋσ ημειώςεισ) Αριςτοτϋλειο Πανεπιςτόμιο Θεςςαλονύκησ Ζόςου Κ. Αντώνιοσ, (2007). Ειςαγωγή ςτα υςτήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών ArcGIS/ArcView, Θεωρία & Εφαρμογέσ. Αθόνα: Εκδϐςεισ Αθ. ταμοϑλη 116

117 Kaimaris Dimitris, Stelios Th. Kouzeleas, Chryssa Karagiannakh & Eleni Linaki, (2012). Detection of Urban Alternation with theuse of CAD and Remote Sensing Data: The case of Trikala, International Journal of applied Science and Technology, Vol.2 (No. 4). pg Kennedy Melita, (1994). Understanding Map Projections. Environmental Systems Research Institute, USA Knippers Richard, Jan Hendrikse, (2009). Coordinate transformations. International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation (ITC), Enschede Λιβιερϊτοσ Ευϊγγελοσ, (1988). Γενική χαρτογραφία και ειςαγωγή ςτη θεματική χαρτογραφία. Θεςςαλονύκη: Εκδϐςεισ Ζότη Longley Paul A., Michael F. Goodchild, David J. Maguire & David W. Rhind, (2005). υςτήματα και επιςτήμη γεωγραφικών πληροφοριών (GIS). Μετϊφραςη: Αυγό αρϊφη, ωκρϊτησ Καραγεώργησ, Μιχϊλησ Μικϋδησ. Αθόνα: Εκδϐςεισ Κλειδϊριθμοσ Νϊκοσ Βϑρωνασ. Μια Αναςκόπηςη των Προβολικών υςτημάτων που Εφαρμόςτηκαν ςτον Ελληνικό Χώρο. Πρακτικϊ 11 ου Εθνικοϑ υνεδρύου Φαρτογραφύασ, 8 10 Δεκεμβρύου 2010, Ναϑπλιο Newton Peter, (2001). Urban Indicators and the Management of Cities, in M. S. Westfall and V.A.de Villa (Eds.), Urban Indicators for Managing Cities, Asian Development Bank. Παραςχαρϊκησ Γ. Ιωϊννησ, Παπαδοποϑλου Μαρύα, Πατιϊσ Πϋτροσ, (1998). Αυτοματοποιημένη Χαρτογραφία. Θεςςαλονύκη: Εκδϐςεισ Ζότη Πιςςοϑριοσ Α. Ιωϊννησ, (2010). Θεωρία Πολεοδομικών Δεικτών, Η περίπτωςη των ελληνικών προγραμματικών δεικτών (Αδημοςύευτη Διδακτορικό Διατριβό). Αριςτοτϋλειο Πανεπιςτόμιο Θεςςαλονύκησ, Θεςςαλονύκη. Robinson Arthur H., (1953). Elements of cartography. New York: John Wiley and Sons Snyder John P. (1993). Flattening the Earth, two thousand years of map projections. Chicago: University of Chicago Press 117

118 υγγρϐσ Ιωϊννησ, (2004). Μεταςχηματιςμοί ςυντεταγμένων των γεωγραφικών δεδομένων ςτον ελληνικό χώρο. 3 ο Πανελλόνιο υνϋδριο τησ HellasGI, 11 & 12 Μαρτύου 2004, Εθνικϐ Μετςϐβιο Πολυτεχνεύο Υωτύου Αριςτεύδησ Ι., (2007). Γεωμετρική Γεωδαιςία, Θεωρία και Πράξη. Θεςςαλονύκη: Εκδϐςεισ Ζότη Υωτύου Αριςτεύδησ Ι. & Ευϊγγελοσ Λιβιερϊτοσ, (2000). Γεωμετρική Γεωδαιςία και δίκτυα. Θεςςαλονύκη: Εκδϐςεισ Ζότη Διαδικτυακού ϑνδεςμοι URL1: URL2: URL3: URL4: URL5: URL6: URL7: URL8: URL9: URL10: 118

119 Παρϊρτημα Χαρτών 119

120 120

121 121

122 122

123 123