Delnice VoB provela prvi teëaj za dubinske izvidnike i dvostranu taktiëku vjeæbu

Transcript

1 Broj 86. Godina III. BESPLATNI PRIMJERAK 2,10 CAD 3,00 AUD 3,30 USA 2,00 CHF 3,50 SIT 430,00 SEK 17,00 NOK 17,00 DKK 15,50 GBP 1,30 PRINTED IN CROATIA ISSN X 350. VoB provela prvi teëaj za dubinske izvidnike i dvostranu taktiëku vjeæbu Delnice 06 XV. kolo nagradne pitalice str. 28

2 SVIJET Pripremio D. VLAHOVIΔ BREST Tuæna priëa o velikom nosaëu 2 MoD UK STOCKHOLM Joπ pilota za Gripen Iz tvrt ke Gri pen In ter na tio nal ob jav lje no je da je Ëe tvr ti tim Ëeπ kih vojnih pi lo ta zavr πio svo ju obu ku le te nja u Gri pe ni ma. S nji ma se broj obu Ëe - nih pi lo ta iz te zem lje po peo na 21. Sat nik Ja ro slav Mi ka, je dan od po - laz ni ka, poh va lio je obuë ne uv je te u obuë nom srediπtu u Sl te nä su, te opi - sao Gri pen kao avion ko ji vr lo br zo re a gi ra na pi lo to ve æe lje. Idu Êa sku - pi na pi lo ta iz zem lje-kup ca ovog avio na do Êi Êe kra jem lje ta iz Maapple ar ske. MOSKVA Rally NATO - Rusija Od 11. do 26. svib nja na po dru Ëju Rus ke Fe de ra ci je odræ a va se niz jav nih pri red bi pod na zi vom Ra lly NA TO - Ru si ja 2006: to nas ve æe za jed - no. U sklo pu ra lly ja eks per ti, dje lat ni ci i sluæ be ne oso be iz NA TO-a, Ru si - je i part ner skih dræ a va sud je lu ju na se mi na ri ma, kon fe ren ci ja ma, iz lo æ ba - ma, ras pra va ma i kul tur nim do gaapple a nji ma, te ras prav lja ju i di je le gle diπ ta o pers pek ti va ma i mo guê nos ti ma Vi je Êa Ru si je i NA TO-a, ti je la us pos tav - lje nog u svr hu po ve zi va nja i su rad nje iz me appleu Ali jan se i naj ve Êe svjet ske dræ a ve. Na do gaapple a nji ma je mo gu Êe i vanj sko sud je lo va nje mla dih lju di, stu de na ta, aka de ma ca, me di ja...ra lly je po Ëeo 11. svib nja u da le kom Vla - di vos to ku, na sa mom is to ku Ru si je, a zavr πit Êe 26. svib nja u Ka li njin gra - du. Ukup no Êe pro Êi kroz de vet gra do va. LONDON Britanci na ultramaratonu Bri tan ska voj ska je vr lo po nos na svo jim pri pad ni ci ma ko ji su us - pjeπ no zavr πi li Ma rat hon des Sa - bles. Ma ro kan ski Ma ra ton pi jes ka sma tra se naj teæ om i naj na por ni jom utr kom na svi je tu. Ri jeë je o sed mod nev nom ul tra - ma ra to nu kroz sje ver no a frië ku pus ti nju, a du lji na sta ze je 220 km. Na star tu ovo go diπ nje utr ke (ri jeë je o tra di ci ji ko - ja je za po Ëe la 1986.), na pr voj od se dam eta pa, na πao se 731 nat je ca - telj. Svi oni su u ruk sa ci ma mo ra li no si ti osob ne stva ri i hra nu, dok je vo - du i πa to re za smjeπ taj iz me appleu eta pa osi gu rao or ga ni za tor. Iz bri tan ske voj ske sud je lo va li su pri pad ni ci tri pos troj be: Kra ljev skih ze le nih jak ni, Kra - ljev skih gurk ha stri je la ca, te Kra ljev skog lo gis tië kog kor pu sa. Sat nik An - gus Strong os vo jio je res pek ta bil no 74. mjes to. NATO US Navy Pri Ëa o um irov - lje nom fran cus - kom no sa Ëu zra ko plo va Cle men ce - au joπ ne ma kra ja. No - saë dug 266 me ta ra, ne kad po nos fran cus - ke mor na ri ce, da nas ne moæe na Êi zem lju u ko joj bi bio uniπ ten. Raz log to me je su ve li ke ko li Ëi ne otrov nog az bes ta ko je brod ima u svo joj kon struk ci ji, zbog Ëe ga mu je za bra njen ulaz u raz na svjetska rez ali π ta. Na kon kon tro verz nog pu to va nja do In di je, brod je vra Êen u svo ju ma tië nu lu ku Brest. Sa da je na fran cus kim vlas ti ma da od lu Ëe na ko ji Êe se na Ëin ri je πi ti bro da ko ji nit ko ne æe li ni iz re za ti u sta ro æe lje zo. DAYTON SintetiËko gorivo? AmeriËko ratno zrakoplovstvo, koje je proπle godine na gorivo po - troπilo 4,7 milijarde do - lara, uskoro Êe poëeti testirati sintetiëko gorivo koje bi se moglo rabiti u svim gra na ma USAF oruæanih snaga. Prema planu, zrakoplovstvo Êe isprva kupiti i isprobati oko litara takvog goriva. Pokusi na zemlji Êe iduêih tjedana poëeti u zrakoplovnoj bazi Wright-Patterson. U fiskalnoj ratno zrakoplovstvo je potroπilo viπe od 12 milijardi litara goriva za avione, πto je 52,2 posto svih fosilnih goriva koje je uporabila ameriëka vlada. PENSACOLA Odlazi Veliki O Na slici dolje dvojica bivπih mornara ameriëkog nosaëa aviona USS Oriskany promatraju brod i razgovaraju o njemu. Nekada su sluæili na njemu a sada je umirovljen i nedugo nakon nastanka ovog teksta trebao bi biti potopljen u MeksiËkom zaljevu, oko 22 milje juæno od Pensacole. Posljednje poëivaliπte ovog broda, koji je zaplovio i sudjelovao u Korejskom i Vijetnamskom ratu, bit Êe na dubini od 65 metara, a potom Êe sluæiti kao at - rakcija za ronioce i ribiëe. Big O, ka ko mu je bio nadimak, bit Êe najveêi brod ikad potopljen na mjerno, ka ko bi postao umjet ni gre ben.

3 IMPRESUM TJEDNIK MINISTARSTVA OBRANE IZ SADRfiAJA Nakladnik: MINISTARSTVO OBRANE REPUBLIKE HRVATSKE Glavni urednik: Æeljko StipanoviÊ Zamjenik glavnog urednika: Vesna PintariÊ Zamjenik glavnog urednika za Internet: Toma VlaπiÊ Izvrπni urednik: Mario GaliÊ Urednici rubrika: Marija Alvir Domagoj VlahoviÊ Urednik fotografije: Tomislav Brandt Novinari: Leida Parlov, Milenka Pervan StipiÊ Fotografi: Davor Kirin, Dubravko KovaË GrafiËka redakcija: Zvonimir Frank (urednik) Ante PerkoviÊ, Predrag BeluπiÊ, Damir Bebek Webmaster: Drago Kelemen Prijevod: Jasmina Peπek Tajnica redakcije: Mila BadriÊ-Gelo tel: Redaktor: Danica PajiÊ Lektor: Lidija BogiπiÊ Korektor: Gordana JelaviÊ Marketing i financije: Igor VitanoviÊ tel: ; fax: Pretplata: Ino zem stvo: u korist: TISAK trgovaëko d.d. Slavonska avenija 2, Zagreb (za: Sluæba za od nose s jav noπêu i informiranje), devizni raëun u ZagrebaËkoj banci Tuzem stvo: u korist: TISAK trgovaëko d.d., Slavonska avenija 2, Zag reb, (za: Sluæba za odnose s javnoπêu i informiranje), æiroraëun poziv na broj 165, ci jena 280,00 kn godiπnje, Molimo pretplatnike da nakon uplate kopiju uplatnice poπalju na ad re su TISAK trgovaëko d.d. Slavonska avenija 2, Zagreb. Tisak: AKD Agencija za komercijalnu djelatnost d.o.o., Zagreb, Savska 31 Naslov uredniπtva: MORH Sluæba za odnose s javnoπêu i informiranje, p.p. 252, Zagreb, Republika Hrvatska hrvojnik@morh.hr Naklada: 6000 primjeraka U Ëlan stvu Eu rop skog udruæe nja vojnih novinara (EMPA) Rukopise, fotografije i ostali materijal ne vraêamo. Copyright HRVATSKI VOJNIK, Novinarski prilozi objavljeni u Hrvatskom vojniku nisu sluæbeni stav Ministarstva obrane RH Is traæ i va nje kao sas tav ni dio od no sa s jav noπ Êu U proteklih petnaest godina sadræano je toliko povijesti, toliko nadanja, stradanja i pobjeda. Sve πto danas radimo, radimo zato da bismo u svakom trenutku bili spremni i sposobni odgovoriti obvezama..., rekao je general MarekoviÊ Strana 4 Brigadir Dubravko MartinoviÊ, zapovjednik Instituta zrakoplovne medicine Ova ustanova ima kvalitetne ljude koji imaju potrebno znanje i iskustvo. Uspjeli smo se organizirati, suvremeno opremiti i biti ravnopravan partner bilo kojoj civilnoj zdravstvenoj ustanovi koja se bavi specifiënom zdravstvenom zaπtitom Od no si s jav noπ Êu pre u ze li, su kao i dru ge dje lat nos ti, ne ke vojne ter mi ne ili kon cep tu - al ne kon struk ci je. U pr vom redu rijeë je o tzv. li nij skoj i sto æer noj kom po nen ti od no sa s jav noπ Êu. Ukrat ko, li nij ska bi se funk ci ja od - no sa s jav noπ Êu od no si la na uklop lje nost u od lu Ëi va nje, dok bi pak sto æer na kom po nen ta ima la sav je to dav nu i pot por nu funk ci ju Strana 20 Naslovnicu snimio Davor KIRIN Strana 10 U Petrinji obiljeæena 15. obljetnica 2. gardijske brigade Gromova 350. VoB provela prvi teëaj za dubinske izvidnike i dvostranu taktiëku vjeæbu Do sada se obuka ovog tipa uglavnom temeljila na pojedinaënom pristupu, iπlo se na dril, a mi smo teæiπte stavili na timski rad..., rekao je zapovjednik teëaja natporuënik Draæen etit Strana 14 3

4 U Pe tri nji obi lje æe na 15. ob ljet ni ca 2. gar dij ske bri ga de Gro mo va Nastavljena tradicija slavnih ratnih prethodnika U pro tek lih pet na est go di na sa dræa no je to li ko po vi jes ti, to li ko na da nja, stra da nja i pob - je da. Sve πto da nas ra di mo, ra di mo za to da bis mo u sva kom tre nut ku bi li sprem ni i spo - sob ni od go vo ri ti ob ve za ma ko je se pos tav lja ju pred nas, re kao je ge ne ral Ma re ko viê pri - go dom ob ljet ni ce, te se pri pad ni ci ma bri ga de za hva lio za sve πto su uëi ni li ti je kom ra ta Leida PARLOV, snimio Tomislav BRANDT Upe trinj skoj vojar ni Pu kov nik Pre drag Ma ta no viê 2. gar dij - ska bri ga da sve Ëa no je 12. svib nja obi lje æ i la 15. go di na us tro ja - va nja i dje lo va nja. Gro mo vi ma su nji - hov roapple en dan, is pu njen po no som i sla vom, doπ li Ëes ti ta ti broj ni vi so ki vojni i ci vil ni uzva ni ci, me appleu ko ji ma su bi li izas la nik Pred sjed ni ka RH ge - ne ral pu kov nik Ma ri jan Ma re ko viê, izas la ni ci mi nis tra obra ne i na Ëel ni ka GSOS-a RH Ivo Ba ËiÊ i bri gad ni ge - ne ral Dra go Ma ta no viê, predstav ni ci udru ga pro i zaπ lih iz Do mo vin skog ra ta, obi te lji po gi nu lih pri pad ni ka 2. gbr, predstav ni ci lo kal ne vlas ti, MUP-a i Crk ve. Obi lje æa va nje 15. roapple en da na 2. ga - rdij ske bri ga de za po Ëe lo je oda va - njem po Ëas ti nje zi nim po gi nu lim pri - pad ni ci ma po la ga njem vi je na ca i palje njem svi je Êa, a u spo men na njih odræa na je i mi sa za duæ ni ca u ka pe li ci sve ti Ili ja ko ju je pred vo dio mons. Jo sip an tiê. Na kon πto su za pov jed nik HKoV-a ge ne ral pu kov nik Ma ri jan Ma re ko viê i za pov jed nik 3. kor pu sa HKoV-a bri - gad ni ge ne ral Zvon ko Pe ter nel obiπ li sve Ëa ni pos troj Dru ge, u pri god nim go vo ri ma oæ iv ljen je rat ni put Gro - mo va ko je je uvi jek vo di lo ges lo jed nom Grom uvi jek Grom. Dru ga gar dij ska bri ga da us tro je na je 15. svib nja u vojar ni Trs te nik, pok raj Du gog Se la, gdje je for mi ra no za pov jed niπt vo bri ga de i pr va pje πaë - ka boj na, a nje zi na rat na zas ta va pr vi se put za vi jo ri la 28. svib nja na pos tro - ja va nju u Kranj Ëe vi Êe voj. Dru ga boj na ove bri ga de for mi ra na je 3. lip nja u Sis ku, a 21. lip nja 3. boj na u Du goj Re si. Rat ni put Gro mo va za po Ëeo je veê po Ëet kom lip nja go di ne na mos tu Mla dos ti u Za gre bu za us tav lja - njem ten ko va ta daπ nje ju go ar mi je, a po tom su se bo ri li kod Lju bo va u Li ci. Raz mjeπ taj nje zi nih pos troj bi odre dio je dalj nji rat ni put bri ga de. Sud je lo va - li su iz me appleu os ta log i u obra ni Kar lov - ca, u bor ba ma na Ba no vi ni, bra ni li su 4

5 OBLJETNICA Pe tri nju, Si sak, Su nju... Uz to, Gro mo - vi su sud je lo va li i u ope ra ci ja ma de - blo ka de Juæ nog bo jiπ ta, a da li su i iz - ni man do pri nos u ope ra ci ji Ma sle ni - ca, Blje sku i Olu ji. U sas tav dru ge gar dij ske bri ga de 1. svib nja ula - zi 81. gar dij ska boj na iz Vi ro vi ti ce, a ti je kom u sklo pu re or ga ni za ci je gar dij skih bri ga da HKoV-a 2. gar dij - ska bri ga da spo je na je sa 7. gar dij - skom bri ga dom. Za pov jed nik Gro mo - va bri ga dir Bran ko Pre dra go viê je re - kao ka ko ob je pos troj be ko je su uπ le u sas tav 2. gbr ima ju svo je rat ne pu te ve te da da naπ nja 2. gbr s duæ nim poπ to - va njem nje gu je sje Êa nja na vaæ ni je da tu me iz nji ho ve po vi jes ti. U pos - ljed njih go di nu da na bri ga da se in - ten ziv no po pu nja va no vim mla dim Ëas ni ci ma i vojni ci ma u Ëe mu pre poz - na je mo da su pos to je Êe rat no is kust vo i no va svje æ i na jam stvo bu duê nos ti, re kao je bri ga dir Pre dra go viê te po ru - Ëio ka ko Êe 2. gbr kao i do sa da is pu - nja va ti sve za da Êe ko je se pred nju pos ta ve. Polaganjem vijenaca i paljenjem svijeêa odana je poëast pogi - nulim pripadnicima 2. brigade Izas la nik na Ëel ni ka GSOS-a ge ne - ral Ma ta no viê, i sam biv πi pri pad nik 2. gbr i nje zin ne ka daπ nji za pov jed - nik, ka zao je ka ko bri ga da i da nas nas tav lja tra di ci ju svo jih slav nih rat - nih pret hod ni ka. Ge ne ral Ma ta no viê se os vr nuo i na ak tu al ni pre us troj Hr vat ske voj ske te je u tom kon tek - stu re kao ka ko no ve mi si je i za da Êe oruæ a nih sna ga na me Êu no vi pro fil vojnih spo sob nos ti za rav no prav no sud je lo va nje u bu du Êim ope ra ci ja ma me apple u na rod nog ka rak te ra. Za te za - da Êe nuæ no je u svim po dru Ëji ma dje lo va nja osi gu ra ti in ter o pe ra bil nost osob lja i opre me a ve li ku ulo gu i vaæ nost u dos ti za nju tih cil je va imat Êe pri la god ba ka ko ci je log sus ta va ta ko i sva kog po je din ca, re kao je ge na ral Ma ta no viê, te je Gro mo vi ma po æe lio da i na dal je bu du us pjeπ ni kao i do sa da. Za 2. gar dij sku bri ga du po moê nik mi nis tra Ivo Ba ËiÊ je re kao ka ko je vr lo br zo pos ta la udar na pos troj ba Hr vat ske voj ske te da i da nas, kao i u Do mo vin skom ra tu, ima vaæ nu ulo - gu u sus ta vu obra ne Re pu bli ke Hr - vat ske, ali i da, sud je lu ju Êi u me apple u - na rod nim mi rov nim ope ra ci ja ma, πti - ti in te re se mi ra i de mo kra ci je u svi je - tu. Ba ËiÊ je na po me nuo da su u OS-u naj vaæ ni ji lju di, πto je pot vr dio i Do - mo vin ski rat, uka zao je i na vaæ nost pre no πe nja ne pro c je nji vih is kus ta va iz Do mo vin skog ra ta na no ve mla de na raπ ta je hr vat skih vojni ka, te je zak - lju Ëio ka ko hr vat ski na rod i svi gra - applea ni na πe dræ a ve mo gu bi ti si gur ni i po nos ni na svo ju voj sku. U ime vr hov nog za pov jed ni ka OS-a Stje pa na Me si Êa Gro mo vi ma je pet - na es tu ob ljet ni cu Ëes ti tao za pov jed - nik HKoV-a ge ne ral Ma re ko viê. U pro tek lih pet - na est go di na sa dræa no je to li ko po vi - jes ti, to li ko na da nja, stra da nja i pob je da, re - kao je ge ne - ral Ma re ko - viê te im se za hva lio za sve ono πto su uëi ni li ti - je kom ra ta. Sve πto da - nas ra di mo, ra di mo ka ko bis mo u sva kom tre nut - ku bi li sprem ni i spo sob ni od go vo ri ti ob ve za ma ko je se pos - tav lja ju pred nas, od obra ne zem lje, ali i od ne tra di cio nal nih i ne - rat nih za da Êa u ko ji ma i vi sud je lu je te, po gla - vi to u po mo Êi ci vil nim struk tu ra ma i na πim gra applea ni ma, ka zao je ge ne ral Ma re ko viê, te se os vr nuo i na sud je lo - va nje pri pad ni ka HV-a u me apple u na rod nim mi - rov nim ope ra ci ja ma. Re kao je ka ko se sud je - lu ju Êi u me apple u na rod nim mi rov nim ope ra ci ja ma oruæ a ne sna - ge, a ti me i kop ne na voj ska, do ka zu - ju kao vojni ci ko ji mo gu od go vo ri ti i naj slo æe ni jim iza zo vi ma bor be za svjet ski mir i bor be pro tiv glo bal nog te ro riz ma, te je zak lju Ëio ka ko je uv - je ren da Êe u vre me nu ko je je pred na ma HV pos ta ti joπ uëin ko vi ti ja, pro fe sio nal ni ja i ja Ëa. Naj zas luæ ni ji pri pad ni ci bri ga de do bi li su na gra de i poh va le, uru Ëe na su i pro mak nu Êa u vi πe Ëi no ve, a Gro mo vi su u znak sje Êa nja na svo ju ob ljet ni cu, pla ke tu Grom da li pred - sjed ni ku Re pu bli ke Stje pa nu Me si Êu, mi nis tru obra ne Be ris la vu Ron Ëe vi Êu, na Ëel ni ku Glav nog sto æe ra ge ne ra lu zbo ra Jo si pu Lu ci Êu, za pov jed ni ku HKoV-a ge ne ral pu kov ni ku Ma ri ja nu Ma re ko vi Êu, glav nom in spek to ru obra ne ge ne ral boj ni ku Ma ti Obra - do vi Êu i Vojnom or di na ri ja tu. Izaslanik ministra obrane Ivo BaËiÊ ukazao je na vaænost pre no πe nja ne pro c je nji vih is kus ta va iz Do mo vin skog ra ta na no ve mla de na raπ ta je hr vat skih vojni ka 5

6 SEMINAR Na vojnom vjeæ ba li π tu Ga πin ci odræan me dij ski se mi nar Otvoreno i transparentno putem medija do javnosti Ka ko se ta kav na Ëin in for mi ra nja jav nos ti - or ga ni za ci ja me dij skih se mi na ra - veê po - ka zao uëin ko vi tim, MORH je od lu Ëio nas ta vi ti s do b rom tra di ci jom is ka zi va nja ot vo re - nos ti i trans pa rent nos ti pre ma dru πt vu, is tak nu la je u poz drav nom obra Êa nju su dio ni - ci ma se mi na ra na Ëel ni ca Sluæ be za OJI Ma ri ja na Kla nac Marija ALVIR, snimio Æeljko STIPANOVIΔ Uor ga ni za ci ji MORH-ove Sluæ - be za od no se s jav noπ Êu i in for mi ra nje odræan je joπ je dan me - dij ski se mi nar. Ri jeë je o in for ma tiv no-edu ka - cij skom se mi na ru u Ëi - joj pro ved bi uz dje lat ni - ke SO JI-a sud je lu ju i predstav ni ci po je di nih us troj be nih cje li na MORH-a i OS RH-a u ulo zi pre da va - Ëa, a or ga ni zi ra se za predstav ni ke me di ja ko ji pra te obram be ni sek tor i voj sku, kao i za Ëas ni ke za od no se s jav noπ Êu i in for mi ra nje. Uz njih, na ovom su se mi na ru sud je lo va li i predstav ni ci Mi nis tar stva vanj skih pos lo - va i eu rop skih in te gra ci ja, a je dan od pre da va Ëa bio je po moê nik mi nis tri ce MVPEI-a Pjer imu no viê. Se mi nar je odræan od 11. do 13. svib nja na vojnom vjeæ ba li π tu Ga πin - ci, a ti je kom trod nev nog druæ e nja predstav ni ka MORH-a i OS RH-a s no vi na ri ma raz go va ra lo se o vi πe ak - tu al nih te ma ko je je Sluæ ba za od no - se s jav noπ Êu i in for mi ra nje æe lje la pu tem me di ja predsta vi ti πi roj jav - Ri jeë je o in for ma tiv no-edu ka cij skom se - mi na ru u Ëi joj pro ved bi uz dje lat ni ke SO JI-a sud je lu ju i predstav ni ci po je di nih us troj be - nih cje li na MORH-a i OS RH-a u ulo zi pre - da va Ëa, a or ga ni zi ra se za predstav ni ke me - di ja ko ji pra te obram be ni sek tor i voj sku, kao i za Ëas ni ke za od no se s jav noπ Êu i in - for mi ra nje. Oda ziv predstav ni ka me di ja po - ka zao je nji ho vu za in te re si ra nost za ta kav oblik su rad nje nos ti. Ka ko se ta kav na Ëin in for mi ra - nja jav nos ti - or ga ni za ci ja me dij skih se mi na ra - veê po ka zao uëin ko vi tim, MORH je od lu Ëio nas ta vi ti s do b rom tra di ci jom is ka zi va nja ot vo re nos ti i trans pa rent nos ti pre ma dru πt vu, is - tak nu la je u poz drav nom obra Êa nju su dio ni ci ma se mi na ra na Ëel ni ca Sluæ be za OJI Ma ri ja na Kla nac, do - dav πi da je sus tav ot vo ren za sve pri - mjed be i krit ke, ka ko po zi tiv ne ta ko i ne ga tiv ne. Pra vo dob nim in for mi ra njem pro tiv na gaapple a nja i ne is ti na Go to vo svi pre da va Ëi iz la ga li su uz mul ti me di jal nu pre zen ta ci ju, a na kon po lu sat nih iz la ga nja us li je di la su pi - ta nja no vi na ra i os ta lih su dio ni ka se - mi na ra. Pr vo iz la ga nje - tre nu taë no sta nje i vi zi ja raz vo ja Hr vat ske kop - ne ne voj ske - odræ ao je bri gad ni ge - ne ral Sla ven Zdi lar, na Ëel nik Sto æe ra HKoV-a. O sud je lo va nju OS RH-a u me apple u na rod nim mi rov nim mi si ja ma iz la gao je nat po ruë nik Ton Ëi Li si ca, sto æer ni Ëas nik u Upra vi J-5, im ple - men ta ci ju part ner skih cil je va po jas - nio je sat nik Ni ki ca Le miê, ta koapple er iz J-5, a pu kov nik Zvon ko Po po viê iz Od je la za tran zi ci ju Upra ve za ljud ske re - sur se predsta vio je Pro - gram tran zi ci je i zbri - nja va nja iz dvo je nog osob lja Spec tra. Me dij ski naj za nim lji - vi je bi lo je predstav lja - nje Du go roë nog pla na raz vo ja OS RH , od nos no rad ne ver zi je tog du goo Ëe ki - va nog do ku men ta ko ju je pre zen ti rao pu kov nik To mi slav Vi bo vec, na - Ëel nik Sluæ be za obram be nu po li ti ku i pla ni ra nje. S ve li kim se za ni ma njem pra ti lo i iz la ga nje o fi nan cij skom as - pek tu DPR-a, o Ëe mu je go vo rio pu - kov nik Zvon ko Ga liê iz Upra ve za fi - nan ci je i pro ra Ëun, a ka ko je tom di - je lu se mi na ra na zo Ëio i po moê nik mi nis tra za fi nan ci je i pro ra Ëun Jo sip Bu di mir, on je ta koapple er od go vo rio na ne ka pi ta nja no vi na ra. Na te mu Hr vat ska i NA TO iz la gao je pu kov nik Dar ko Spa jiê, na Ëel nik MORH-ove Sluæ be za NA TO i PzM, a po tom i Pjer imu no viê, na cio nal ni ko or di na tor za NA TO. O per so nal - nom uprav lja nju, od nos no o re for mi sus ta va uprav lja nja ljud skim re sur si - ma go vo rio je pu kov nik Joπ ko Ka ra - ma tiê iz Per so nal ne sluæ be MORH-a, 6

7 SEMINAR TRAGOM VA IH PITANJA a o pri ja mu u dje lat nu vojnu sluæ bu sat - nik An tun Æli men iz Per so nal ne upra ve GSOS-a. Ka pe tan fre ga te Zlat ko Mi hevc iz Upra ve za ope ra tiv ne pos lo ve GSOS-a po jas nio je ulo gu OS RH u pruæ a nju po - mo Êi ci vil nom sta nov niπt vu u ot kla nja nju pos lje di ca ele men tar nih ne po go da i te - hnië ko-teh no lo π kih ka tas tro fa i ne sre Êa, a sat nik Alojz Ma ti ja πiê iz MORH-ove Upra ve za ma te ri jal ne re sur se predsta vio je pro jekt pod na zi vom bor be no oklop no vo zi lo. Pos ljed njeg da na se mi na ra odræa na su tri iz la ga nja ve za na uz Hr vat sko rat no zra ko plov stvo i pro tuz raë nu obra nu. O ulo zi, vaæ nos ti i pla no vi ma HRZ-a i PZO-a u me di cin skim pre vo æe nji ma i pro tu po æ ar noj zaπ ti ti, kao i o mo der ni za - ci ji i raz vo ju te gra ne OS RH go vo rio je pu kov nik To mi slav Bir ko, na Ëel nik Ure da za pov jed ni ka HRZ-a i PZO-a, a o uvoapple e - nju vi πe nam jen skih vojno-trans port nih he li kop te ra Mi-171 u OS RH, ko je po - dra zu mi je va rje πa va nje kli rin πkog du ga s Pokazna vjeæba antiteroristiëke satnije VP-a Temom TrenutaËno stanje i vizija razvoja Hrvatske kopnene vojske seminar je otvorio brigadni general Slaven Zdilar, naëelnik Stoæera HKoV-a Rus kom Fe de ra ci jom, bri ga dir Æelj ko Idek. Na kra ju svih iz la ga nja pri ka - zan je spot na prav ljen po vo dom pet - na es to go diπ nji ce hr vat skih oruæ a nih sna ga, a pre mi je ra tog urat ka Od je la hr vat skih vojnih gla si la po pra Êe na je pljes kom i poh va la ma. Osim ti je kom na ve de nih iz la ga nja, su dio ni ci me dij skog se mi na ra druæ i li su se i na sport skim te re ni ma vojnog vjeæ ba li π ta Ga πin ci, a pos ljed nje ve Ëe - ri pri druæ i li su im se i mi nis tar obra - ne Be ris lav Ron Ëe viê te bri gad ni ge - ne ral Zvon ko Pe ter nel, za pov jed nik 3. kor pu sa HKoV-a, kao i za pov jed nik vjeæ ba li π ta bri ga dir Æelj ko Hus njak. Za su dio ni ke se mi na ra upri li Ëe na je i po kaz na vjeæ ba an ti te ro ris tië ke sat ni je vojne po li ci je, Ëi ji su pri pad ni ci odu πe vi - li pro ma tra Ëe u vjeπ ti na ma gaapple a nja sa - mo kre som i pu π kom, a na kra ju je or ga - ni zi ran pos jet Vu ko va ru i Ilo ku. U Vu ko - va ru su predstav ni ci MORH-a i me di ja za jed no polo æ i li vijen ce pod no sre di - πnjeg spo me ni ka na Me mo ri jal nom grob lju ær ta va iz Do mo vin skog ra ta i kod spo men-obi lje æ ja na Ov Ëa ri, a pos je tom poz na tim iloë kim vin skim po dru mi ma pri god no je zavr πen ovo go diπ nji me dij - ski se mi nar ko ji je, kao i pret hod ni, or - ga ni zi ran ka ko bi se pra vo dob nim in for - mi ra njem iz bje gla even tual na na gaapple a nja i ne is ti ne. Oda ziv predstav ni ka me di ja, me appleu ko ji ma su bi li no vi na ri Ju tar njeg lis ta, Slo bod ne Dal ma ci je, Vjes ni ka, Hr - vat skog ra di ja i Hi ne te No ve TV i Me - dia ser vi sa, po ka zao je nji ho vu za in te re - si ra nost za ta kav oblik su rad nje ko ja je, uos ta lom, svi ma ko ris na pa sto ga vje ru - je mo da Êe se nas ta vi ti i ubu du Êe. DVO, æe na sta ra 57,5 go di na od la zi u mi ro vi nu 2006.go di ne po Ëlan ku 6a i sa 32 go di ne mi ro vin skog staæa. Ho Êe li nje zi na mi ro vi na s vre me nom ras ti kao da je otiπ la u mi ro vi nu po Ëlan ku 6? Hr vat ski za vod za mi ro vin sko osi gu - ra nje us klaapple u je sve mi ro vi ne na te me - lju Ël. 81 Za ko na o mi ro vin skom osi - gu ra nju (NN br: 102/98,127/00,59/01,109/01,1 47/02,117/03 i 177/04). Na ve de nim Ëlan kom ak tu al na vri jed - nost mi ro vi ne ut vrapple u je se za sva ko po lu go diπ te ta ko da se ak tu al na vri jed - nost mi ro vi ne us kla di po sto pi ko ja se do bi je kao po lo vi ca zbro ja sto pe pro - mje ne pros jeë nog in dek sa tro π ko va æi - vo ta u pret hod nom po lu go diπ tu i sto - pe pro mje ne pros jeë ne bru to pla Êe svih za pos le nih u Re pu bli ci Hr vat skoj u pret hod nom po lu go diπ tu u od no su na po lu go diπ te ko je mu pret ho di. Zaπ to se ne priz na pri Ëuv ni sas tav za od la zak u mi ro vi nu po Ëlan ku 6a oso ba ma ko je ni su bi le u rad nom od - no su.»la nak 144. Za ko na o obra ni (NN br:33/02 i 58/02) pro pi su je da se hr vat skim bra ni te lji ma ko ji ni su za pos - le ni ili ne ost va ru ju staæ osi gu ra nja po dru goj os no vi, vri je me pro ve de no u Do mo vin skom ra tu ra Ëu na kao po seb - ni staæ u dvo stru kom tra ja nju. Bu du Êi da je bra ni telj u tom raz dob lju bio iz - van osi gu ra nja, to se sma tra po seb - nim staæ em ko ji ula zi u mi ro vin ski staæ, ali ne ula zi u uv jet od 20 go di na staæa osi gu ra nja iz Ëlan ka 6a Za ko na o pr avi ma iz mi ro vin skog osi gu ra nja dje lat nih vojnih oso ba, po li cij skih sluæ - be ni ka i ovla π te nih sluæ be nih oso ba (NN br: 128/99,129/00,16/01 i 22/02). Za de talj ne in for ma ci je obra ti ti se na broj Hr vat ski za vod za mi ro vin sko osi gu ra nje. PRAVNA SLUÆBA MORH-a Svo je upi te moæ e te sla ti na hr voj nik@morh.hr ili na fax: 01/

8 MORH Austrijski ministar obrane u MORH-u U sluæ be nom pos je tu MORH-u 10. je svib nja bo ra vi lo izas lan stvo Mi - nis tar stva obra ne Re pu bli ke Aus tri - je na Ëe lu s mi nis trom Günthe rom Plat te rom, ko je se kroz Za greb vra - Êa lo na kon pos je ta Ma ke do ni ji. Na - kon bi la te ral nih raz go vo ra s predstav ni ci ma MORH-a odræa na je kon fe ren ci ja za me di je. RE PUB LI KA HR VAT SKA MI NIS TAR STVO OB RA NE UPRAVA ZA OBRAMBENU POLITIKU SLUÆBA ZA NATO I PARTNERSTVO ZA MIR objavljuje INTERNI NA TJE»AJ 1. Na cio nal ni predstav nik u Sa vez nië kom za pov jed - niπt vu za tran sfor ma ci je, Ëas nik, us troj be no mjes to: bri ga dir - je dan iz vr πi telj, mjes to sluæ be: Nor folk, SAD. S hr vat ske stra ne na zoë nim se no vi na ri ma obra tio dræ av ni taj nik Ma te Ra bo teg, ko ji je ukrat ko predsta vio sa dræaj raz go vo ra, ko ji ma je te æ iπ te bi lo na po li tië kim kon zul ta ci ja ma. Pr vi dio od no sio se na si tua ci ju u ju go is toë noj Eu ro pi, s na glas kom na tri ak tu al ne te me: si tua ci ju u Bos ni i Her ce go vi ni, rje πe nje ko - sov skog pi ta nja, te sko raπ - nji re fe ren dum u Cr noj Go - ri. U dru gom di je lu sas tan - ka raz go va ra lo se o bi la te - ral noj vojnoj su rad nji Aus - tri je i Hr vat ske, ko ju je Ra - bo teg oci je nio do brom, i to oso bi to na po dru Ëju vojne obu ke i iz obraz be, no pos- to ji pros tor i za pro πi re nje u vojno-teh nië koj su rad nji, kao i raz mje ni is kus ta va iz me apple u na rod nih mi rov nih ope ra ci ja. Mi nis tar Plat ter je ci vil ne, snimio D. KIRIN snimio D. KIRIN Pred sjed nik Re pu bli ke Stje pan Me siê pri mio je 15. svib nja dje lat - ni ke i po laz ni ke VI II. na raπ ta ja Rat ne πko le "Ban Jo sip Je la ËiÊ" ko ji su pos je ti li Ured pred sjed ni ka u sklo pu nas tav nog pro gra ma, πto obuh va Êa i obi la zak naj vaæ ni jih dræ av nih in sti tu ci ja. pa ta ko i vojne od no se dvi ju ze ma - lja naz vao iz van red nim, do da ju Êi da Êe u go di ni hr vat ska i aus trij - ska voj ska pro ves ti 74 za jed nië ke ak tiv nos ti, u ko ji ma Êe mo pro fi ti ra - ti jed ni od dru gih. Nas tu piv πi kao predstav nik zem lje ko ja u pr vom po lu go diπ tu ove go di ne pred sje da va Eu rop skom uni jom, Plat ter je za pos troj be Uni je u re gi ji re kao slje - de Êe: EU za sad ne pla ni ra sma nji ti broj od 6000 svo jih vojni ka u BiH, no to Êe se raz mo tri ti na kon ta moπ - njih sko raπ njih iz bo ra i us tro ja va nja no ve vla de. Gle de Ko so va, aus trij - ski gost je re kao da je stav EU-a da se broj vojni ka u tom po dru Ëju ne sma nju je, a tak va Êe bi ti i pre - po ru ka NA TO-u. D.V. Predsjednik MesiÊ primio djelatnike i polaznike Ratne πkole Po laz ni ci VI II. na raπ ta ja te naj vi - πe vojnoo bra zov ne in sti tu ci je u Re - pu bli ci Hr vat skoj, njih Ëe tr na es to - ri ca ob na πat Êe naj od go vor ni je i naj slo æe ni je duæ nos ti u obram be - nom sus ta vu. Pred sjed nik Me siê pri mio je i predstav ni ke 3. kor pu sa HKoV-a. Uv je ti: - osob ni Ëin: bri ga dir ili ka pe tan boj nog bro da, VSS - dru πt ve ni ili teh nië ki smjer, za pov jed no i ope ra tiv no is kust vo, mi ni mal no zavr πe na Za pov jed no - sto æer na πko la, iz vrs no zna nje en gles kog je zi ka (po æe lj no STA NAG 3333), po æe lj no is kust vo na pos lo vi ma me apple u na rod ne vojne su rad nje. OËe ki va no stu pa nje na duæ nost je ko lo voz Pri ja ve s do ka zi ma o isu pu nja va nju na ve de nih uv je ta i æi vo to pi som po treb no je dos ta vi ti do 30. svib nja na adre su: Mi nis tar stvo obra ne, Sluæ ba za NA - TO i Part ner stvo za mir, Zvo ni mi ro va 12/II, Za greb. Do dat ne in for ma ci je mo gu se do bi ti na te le - fon snimio H. S. OGULINAC, Ured Predsjednika RH 8

9 Do mo vi ni s lju bav lju Marija ALVIR OSRH Or kes tar Hr vat ske voj ske i kla pa Hr vat ske rat ne mor na ri ce "Sve ti Ju raj" na za jed nië kom no sa Ëu zvuka Vojni or di na ri jat i MORH-ova Sluæ ba za od no se s jav noπ Êu i in for mi ra nje iz da va Ëi su no vog no sa Ëa zvuka kla pe HRM-a i Or kes tra HV-a s pri god nim do mo ljub nim pjes ma ma sim - bo lië nog na zi va "Do mo vi ni s lju bav lju" Obi lje æa va nje pet na es te ob lje - tni ce oruæ a nih sna ga Re pu - bli ke Hr vat ske po vod je broj - nim pri god nim ak tiv nos ti ma unu tar sus ta va, a Or kes tar Hr vat ske voj - ske i kla pa Hr vat ske rat ne mor na - ri ce "Sve ti Ju raj" taj sve Ëa ni ju bi lej obi lje æa va ju, ka ko i pri li Ëi, pjes - mom. Nai me, Vojni or di na ri jat i MORH-ova Sluæ ba za od no se s jav noπ Êu i in for mi ra nje iz da va Ëi su no vog no sa Ëa zvuka kla pe HRM-a i Or kes tra HV-a s pri god nim do mo - ljub nim pjes ma ma. Na CD-u sim bo lië nog na zi va "Do- mo vi ni s lju bav lju" na la zi se de vet - na est naj poz na ti jih hr vat skih do mo - ljub nih pje sa ma, Ëi je ara næ ma ne pot pi su je skla da telj maes tro To mi - slav Uh lik, ured nik je Mi ro slav Vu - ko vo jac - Du gan, za pov jed nik Or - kes tra, a iz vr π ni pro du cent Mar ko Bra liê, vo di telj kla pe. Di ri gent Or - kes tra je To mi slav Fa Ëi ni, um jet nië - ki vo di telj kla pe Ma rio Bo æ iê, za teh nië ku rea li za ci ju pro jek ta an ga - æi ran je Sound Sys tem Split, ton sko sni ma nje Or kes tra i kla pe pot pi su ju Vin ko in cek i Ivi ca Bi liê, a edi ti ra - nje i ton sku obra du Ma rio Bo æ iê i An te Do riê, ko ji je ujed no za duæ en za mas te ring. CD je sni man ti je kom si jeë nja i oæuj ka ove go di ne u Do mu HV-a Na no sa Ëu zvuka sim bo lië nog na zi va Do mo vi ni s lju bav lju na la zi se de vet na est naj poz na ti jih hr vat skih do mo ljub nih pje sa ma u iz ved bi kla pe HRM-a i Or kes tra HV-a: 1. Bog i Hr va ti (A. Ha ram ba πiê, V. No vak, arr. T. Uh lik) 2. Joπ Hr vat ska ni pro pa la (Lj. Gaj, F. Li va diê, arr. T. Uh lik) 3. U boj (I. pl. Zajc, arr. T. Uh lik) 4. Ve zak vez la Hr va ti ca mla da (puë ki na pjev, arr. T. Uh lik) 5. Kras na zemljo (I. Zuc con, M. Braj πa-raπan, arr. T. Uh lik) 6. Mar ja ne, Mar ja ne (po pjev ka Va ro πa iz Spli ta, arr. T. Uh lik) 7. Mi smo gar da hr vat ska (M. Kve siê, arr. T. Uh lik) 8. Mi smo hr vat ski mor na ri (N. Nin Ëe viê, Z. Ru njiê, arr. T. Uh lik) 9. Ne di raj te mi rav ni cu (M. ko ro, M. ko ro, arr. T. Uh lik) 10. Oj, hr vat ska ma ti (puë ki na pjev, arr. T. Uh lik) 11. Us ta ni, ba ne Je la Ëi Êu (na rod na, arr. T. Uh lik) 12. Æi vi la Hr vat ska (A. enoa, I. pl. Zajc, arr. T. Uh lik) 13. Æi vot svoj pri ka zu je mo Bo gu (puë ki na pjev, arr. T. Uh lik) 14. Oj, ti Vi lo Ve le bi ta (ne poz na ti skla da telj, arr. T. Uh lik) 15. Vi vat Cro a tia (. Marπ an,. Marπ an, arr. T. Uh lik) 16. Mo ja do mo vi na (R. Duj miê, Z. Tu tiê, arr. T. Uh lik) 17. Bo æe, Ëu vaj Hr vat sku (D. Brit viê,. Marπ an, arr. N. Bu ble) a cpp. 18. Pod no Kli sa (ne poz. skl., za pis: Lj. Sti pi πiê - Del ma ta) a cpp. 19. Na omi π koj sti ni (D. arac, P. Pi cu ka riê, arr. D. arac) a cpp. "Zvo ni mir" u Za gre bu i u split skoj rat noj lu ci Lo ra, a sve Ëa na pro mo - ci ja bit Êe na Dan OS RH, 28. svib - nja, s poëetkom u 11 sati na sre diπ - njem za gre baë kom tr gu, Tr gu ba na Je la Ëi Êa, gdje Êe se odræ a ti sve Ëa ni kon cert Or kes tra i kla pe. S ob zi rom na nji ho ve do sa daπ nje urat ke u tom obli ku i re pre zen ta tiv ne nas tu pe di ljem Hr vat ske i svi je ta, ne sum - nja mo da Êe i ovaj naj no vi ji no saë zvuka, kao i na jav lje ni sve Ëa ni kon cert Or kes tra Hr vat ske voj ske i kla pe Hr vat ske rat ne mor na ri ce "Sve ti Ju raj" ta koapple er bi ti slu πa ni i hva l je ni. Sve one ko ji æe le saz na ti vi πe i de talj ni je o kla pi HRM-a "Sve ti Ju raj" i Or ke stru HV-a upu Êu je mo na podstra ni cu na MORH-ovom por ta lu kao i na web stra ni cu Kla pe pa-sve ti-ju raj.4t.com a svi za in te re si ra ni za kup nju nji ho vih no sa Ëa zvuka mo gu ih po traæ i ti u Vojnom or di na ri ja tu snimio T. BRANDT 9

10 RAZGOVOR b r i g a d i r D u b r a v k o M A R T I N O V I Δ zapovjednik Instituta zrakoplovne medicine Institut obavlja gotovo sve preglede pri ulasku u OSRH kao i veêinu periodiënih i izvanrednih pregleda u protekloj godini za potrebe OSRH obavljeno je 4698 pregleda trenutaëno se u IZM-u obavlja viπe od 40 pregleda dnevno, a u moguênosti su taj broj i poveêati Razvoj IZM-a zalog je razvoja cjelokupne zdravstvene struke u OSRH Ova us ta no va ima kva li tet ne lju de ko ji ima ju po treb no zna nje i is kust vo. Us pje li smo se or ga ni zi ra ti, suv re me no opre mi ti i bi ti rav no pra van part ner bi lo ko joj ci vil noj zdrav stve - noj us ta no vi ko ja se ba vi spe ci fië nom zdrav stve nom zaπ ti tom. Sto ga do is ta sma tra mo da je pred IZM-om svi jet la bu duê nost, a oëu va nje i raz voj IZM-a za log je raz vo ja cje lo kup ne zdrav stve ne stru ke u OS RH Napisao i snimio Jure STIPIΔ Ima mo zna nje, opre mu i πto je naj vaæ ni je struë ne lju de ko ji nam jam Ëe spo sob nost u pro ved bi svih vrs ta zdrav stve nih pre gle da Od lu kom mi nis tra obra ne 27. trav nja ute me ljen je Za vod za zra ko - plov nu me di ci nu. Ti je kom go di na Za vod se pre o bli ko vao u In sti tut zra ko plov - ne me di ci ne, a te melj na mu je za da Êa zdrav stve ni pre gled ci vil nih i vojnih pi lo ta, pa do bra na ca, os ta log zra ko plov nog osob lja i kon tro lo ra le ta. U IZM-u se pro vo de sis te - mat ski pre gle di i oc je ne rad ne spo sob nos ti dje lat nih vojnih oso ba te sis te mat ski pre - gle di za πko lo va nje i pri jam u DVO. Ka ko je ne dav no In sti tut obi lje æ io Ëe tr na es tu ob - ljet ni cu, predsta vit Êe mo nje gov rad i dje lo - va nje kroz raz go vor sa za pov jed ni kom In - sti tu ta bri ga di rom Du brav kom Mar ti no vi - Êem, iza ko jeg je niz od go vor nih duæ nos ti, a na mjes tu za pov jed ni ka IZM-a je od 1. pro si nca Moæete li nam ob jas ni ti ko ja je ulo ga In - sti tu ta zra ko plov ne me di ci ne? Po vi jes no gle da ju Êi le te nje je za Ëov je ka odu vi jek bio ve li ki iza zov. Da bi se taj iza - zov mo gao ra zu mje ti, pred vid je ti i us pjeπ no sa vla da ti, nuæ no je poz na va ti po dru Ëja fi - zio lo gi je i psi ho lo gi je ko ja se ba ve re ak ci ja - ma Ëov je ka na stres kod le te nja, a u is to vri je me pra ti ti raz voj no vih teh no lo π kih dos tig nu Êa i nji ho vu pri mje nu u zra ko plov - stvu, kao i nji hov mo gu Êi πtet ni ut je caj na or ga ni zam le ta Ëa. Upra vo je sve to pred met izu Ëa va nja zra ko plov ne me di ci ne. No, od - mah na po Ëet ku mo ram is tak nu ti da ve li ki dio ak tiv nos ti IZM-a da nas Ëi ni spe ci fië na zdrav stve na zaπ ti ta svih pri pad ni ka OS RH, da kle ne sa mo le taë kog osob lja. U kak vom su od no su zra ko plov na me di ci - na i dru ge dis ci pli ne unu tar zdrav stva te dje lu je li zra ko plov na me di ci na kao sa - mos tal na spe ci ja li za ci ja? Zra ko plov na me di ci na je da nas sa mo dio me di ci ne ra da, te ne pos to ji vi πe kao sa - mos tal na spe ci ja li za ci ja. Pri Me di cin skom fa kul te tu u Za gre bu oform lje na je ka te dra za pos li je di plom ski stu dij zra ko plov ne me - di ci ne ko ja Êe u bu duê nos ti li jeë ni ci ma spe ci ja lis ti ma omo gu Êa va ti stje ca nje spe ci - fië nih zna nja, pri je sve ga iz po dru Ëja zra - ko plov ne me di ci ne. (Uz to, da nas pos to je i traj ni te Ëa je vi i edu ka ci ja u skla du sa stan - dar di ma JAA ko ji ma su ob vez ni na zo Ëi ti li - jeë ni ci ko ji oba vlja ju pre gle de zra ko plov - nog osob lja). 10

11 RAZGOVOR Kak va je si tua ci ja u IZM-u u os po sob lje - nos ti i struë noj iz obraz bi osob lja? U In sti tu tu je pos to je Êi ka dar stru Ëan, u tom smis lu ne ma mo pro ble ma. No, pro - blem nam je ne dos ta tan broj struënja ka. Zbog ve li kog od lje va vi so kos truë nog osob - lja, si tua ci ja je tak va da sa mo dvo ji ca spe - ci ja lis ta u IZM-u ima ju po treb ni me apple u na - rod ni cer ti fi kat (JAA stan dard) za pre gled le taë kog osob lja. Ta koapple er nam ne dos ta je i odre applee ni broj spe ci ja lis ta dru gih gra na. Velika uπteda za sustav MORH-a Ka ko IZM kao zdrav stve na us ta no va ko ja ima i me di cin sko-znan stve nih am bi ci ja pro miπ l ja svo je dje lo va nje u sus ta vu OS RH i ko je su mu kon kret ne za da Êe? In sti tut zra ko plov ne me di ci na je uz In sti - tut po mor ske me di ci ne glav ni no si telj spe - ci fië ne zdrav stve ne zaπ ti te u OS RH. To zna Ëi da se prak tië no svi pre gle di pri ulas - ku u OS RH, kao i ve Êi na pe rio dië nih i iz - van red nih pre gle da za po tre be OS RH oba - vlja ju u na πoj us ta no vi. To je ve li ka uπ te da nov Ëa nih sredsta va za sus tav MORH-a. U pro tek loj go di ni je za po tre be OS RH oba - vlje no 4698 pre gle da, dok je za ovu go di nu pla ni ra no 6600 zdrav stve nih pre gle da. No, na te me lju odre applee nih po ka za te lja veê sa da moæ e mo re Êi da Êe taj broj bi ti ve Êi. Is ti - Ëem Ëi nje ni cu da je IZM veê sa da spo so - ban pre u ze ti dio pre gle da za no va ke. Da - ka ko, sve na πe ak tiv nos ti pla ni ra mo s jas - nim cil jem da uπ te di mo pro ra Ëun ska sredst va i nji ho vo pre us mje ra va nje u sus - tav MORH-a. Osim bri ge za zdrav lje le taë - kog osob lja HRZ-a i PZO-a, IZM je, ia ko vi πe ne je di ni, ali si gur no glav ni no si telj ak tiv nos ti nad zo ra zdrav lja ci vil nog le taë - kog osob lja, kao i le taë kog osob lja MUP-a. Pro πle go di ne smo pro ve li oko 700 spe ci fië - nih pre gle da ci vil nog le taë kog osob lja. odo bre nje da kao fi zië ka i prav na oso ba pro vo di zdrav stve nu dje lat nost i za po tre - be ci vi la), a za tim odo bre nje ko mi si je za li cen ci ra nje Mi nis tar stva pro me ta i ve za. Na taj na Ëin se na da mo do bi ti li cen cu i sta tus ae romedi cal cen tra, od nos no us ta - no ve s pra vom pro vo apple e nja pret hod nih pre - gle da i iz da va nja li cen ci za sve ka te go ri je zra ko plov nog osob lja, ali ne sa mo iz Hr - vat ske, ne go i iz svih ze ma lja Ëla ni ca JAA aso ci ja ci je. Je li rad IZM-a ve zan is klju Ëi vo za pre - gle de lju di ko ji su iz rav no ili ne iz rav no po ve za ni s le te njem? Sma tram da bi bi la ve li ka πte ta rad IZM-a ogra ni Ëi ti sa mo na zra ko plov no osob lje. IZM ima mno go πi re am bi ci je ko je su, ra - zu mi je se, ute me lje ne u ob jek tiv nim mo - guê nos ti ma. Tre nu taë no, u Mi nis tar stvu zdrav stva po ku πa va mo is ho di ti odo bre nje za pro ved bu pre gle da vo za Ëa, pi ro teh ni Ëa - ra, pre gle da za me apple u na rod no osi gu ra nje, kao i pre gle da za doz vo lu no πe nja oruæ ja za po tre be OS RH. To za hti je va za jed nië ku i us klaapple e nu ak tiv nost nad re applee nih struk tu ra zdrav stve ne stru ke! Bez od go va ra ju Êe pot - po re Sa ni tet ske upra ve GSOS-a RH i Sluæ - be za zdrav stve nu zaπ ti tu MORH-a, taj Êe cilj bi ti teπ ko ost va ri ti u onom obi mu u ko - jem ga pla ni ra mo. Je li re al no us troj be nu cje li nu u sas ta vu OS RH, ma kar to bio i IZM, pro miπ l ja ti i or ga - ni zi ra ti kao pro fi ta bil nu or ga ni za ci ju? Is kre no vje ru jem u tu mo guê nost i ra dim na njoj! Ima mo zna nje, opre mu i πto je naj - U pro tek loj go di ni je za po tre be OS RH oba vlje no 4698 pre gle da, dok je za ovu go di nu pla ni ra no 6600 zdrav stve nih pre - gle da. No, na te me lju odre applee nih po ka za te lja veê sa da moæ e mo re Êi da Êe taj broj bi ti ve Êi. Is - ti Ëem Ëi nje ni cu da je IZM veê sa da spo so ban pre u ze ti dio pre gle da za no va ke Pri jaπ njih go di na, una toë mo guê nos ti ma i struë nos ti osob lja zdrav stve ni pre gle di u IZM-u ni su ima li vje ro dos toj nost (na πi Ëas ni ci pri je od la ska u mi rov ne mi si je zdrav stve no su pre gle da va ni u dru gim us - ta no va ma). Ima li sa da IZM sve po treb ne doz vo le i mje ro dav nos ti za od go va ra ju Êe zdrav stve ne pre gle de? Na æa lost, u pra vu ste. Joπ uvi jek za po - je di ne vrs te pre gle da IZM ne ma po tre ban za kon ski ok vir, ia ko pos je du je mo od go va - ra ju Êu opre mu, pros tor i struë ni ka dar. Na to me se ra di. Po Ëet kom ove go di ne uëi ni li smo ve li ke na po re da zad ræ i mo pra vo na oba vlja nje zdrav stve nih pre gle da zra ko - plov nog osob lja. Ta ko smo us pje li osi gu ra ti odo bre nje mi nis tra zdrav stva (pr vi put jed - na vojno-zdrav stve na us ta no va do bi va 11

12 RAZGOVOR vaæ ni je struë ne lju de ko ji nam jam Ëe spo sob nost u pro ved bi svih vrs ta zdrav - stve nih pre gle da. Tko je su bli mi rao sve te ele men - te pa ima mo guê nos ti iz - las ka na træ iπ te, taj is pu - nja va sve pret pos tav ke pro fi ta bil nos ti. Na rav no, ko naë nu od lu ku o to me Êe do ni je ti nad leæ na ti je la MO-a i GSOS-a RH. Potreba za struënjacima Moæe li se oëe ki va ti da se u to me smis lu IZM raz vi ja ta ko da pos ta ne kon ku ren tan? IZM je dio OS RH, πto zna Ëi da di - je li mo slië ne pro ble me ko je ima ju i os ta le us troj be ne cje li ne u sus ta vu. In sti tu tu oz bi ljan pro blem moæe bi ti sta lan od la zak spe ci ja lis tië kog i struë nog ka dra. Raz lo zi od las ka su loπ ma te ri jal ni sta tus i pot pla Êe nost na πih struënja ka, oso bi to li jeë ni ka u od no su na ci vi le is to ga ran ga (do 80%). To je do is ta ve li ki pro blem za nas. Do bar pri mjer, ali i loπ po ka za - telj, jest re zul tat zad njeg nat je Ëa ja MORH-a za pri jam u sluæ bu 20 li jeë - ni ka a na ko ji se ni je ja vio ni ti je dan oz bi ljan kan di dat. Svjes ni Ëi nje ni ce da su pro ra Ëun ska sredstva ogra ni Ëe - na, ipak se na da mo sko rom za us tav - lja nju tog ne ga tiv nog tren da. Uko li ko Êe se nas ta vi ti trend od las - ka struë nih lju di, ho Êe li kon ti nui tet ra da IZM-a do Êi u pi ta nje? Kon ti nui tet u ra du ovak ve us ta no ve je nuæ an. Bez nje ga ne ma ni raz vo ja zra ko plov ne me di ci ne ni pos ti za nja æe lje ne ra zi ne iz vrs nos ti u ra du. Bez kon ti nui te ta u dje lo va nju je ne za mis - li vo oz bilj ni je bav lje nje znan stve nois traæ i vaë kim ra dom te iz grad nja au - to ri te ta i pre poz nat lji vos ti na po lju me di cin ske zna nos ti. Na æa lost, do sa da je prak sa bi la druk Ëi ja, pa smo kao pos lje di cu ne dos ljed nos ti i ne do - vol jne bri ge o vi so kos truë nom osob - lju (pri mjer ne pers pek tiv nos ti za ma - gis tre i dok to re zna nos ti mlaapplee od 50 go di na) ima li trend iz las ka naj struë - ni jih lju di iz sus ta va MORH-a. Taj ne ga tiv ni trend ni je za o bi πao ni li jeë - ni ke: u ovih pet mje se ca IZM je iz raz li Ëi tih raz lo ga na pus ti lo pet li jeë - ni ka spe ci ja lis ta. Na rav no, pos lje di ca to ga je po tre ba za dru gim struë nim In sti tu tu oz bi ljan pro blem moæe bi ti sta lan od la zak spe ci - ja lis tië kog i struë nog ka dra. Svjes ni Ëi nje ni ce da su pro ra - Ëun ska sredstva ogra ni Ëe na, ipak se na da mo sko rom za us - tav lja nju tog ne ga tiv nog tren da lju di ma. Tre nu taë no ima mo upraæ - nje na mjes ta spe ci ja lis te neu ro lo gi je, oto ri no la rin go lo gi je, me di ci ne ra da i dva mjes ta za spe ci ja lis te psi hi ja tri je. Ako veê go vo ri mo o pro fi tu i pro fi - ta bil nos ti, moæ e te li pri mje rom pred oëi ti spo sob nost i pro fit nu mo - guê nost IZM-a? Uko li ko ima 40 zdrav stve nih pre - gle da dnev no, ia ko In sti tut do bra no pre ma πu je ovu broj ku, na πa pos troj ba i u ma te ri jal nom smis lu oprav da va svo je pos to ja nje. Ra Ëu ni ca je jed no - stav na: ti je kom jed ne go di ne ima oko 200 rad nih da na. To zna Ëi 8000 pre gle da go diπ nje. Ci je na jed nog pre gle da ovi si o vrs ti pre gle da i us ta - no vi ko ja pre gled pro vo di. U pro tek - lom raz dob lju MORH je za is tu vrs tu stan dard nog pe rio dië nog pre gle da dje lat ni ka MORH-a pla Êao od 700,00 do 1200,00 ku na. Ako za os no vu uz - me mo naj ni æu ci je nu, tj. 700,00 ku - na, ko ja je za sis te mat ske pre gle de na πih dje lat ni ka is pla Êi - va na Do mu zdrav lja MUP-a, i to pom no æ i mo s go diπ njim bro jem od 8000 pre gle da, do bi je mo iz nos od ,00 ku - na. To me tre ba do da ti iz - nos od oko ,00 ku na ko li ko je IZM za ra - dio za oba vlje nih 700 pre gle da dru gim kli jen ti - ma iz van sus ta va MO RH. Ta ko ukup ni pri ho di IZM-a mo gu iz no si ti vi πe od ,00 ku na. Iz nos od oko ,00 ku na IZM je pro πle go di ne utro πio za pos lo va nje. Pri do da mo li to me ,00 ku na ko li ko je is pla Êe no u bru to iz no su za pla Êe 40 dje lat ni - ka, do bi je mo iz nos od ,00 ku na iz da ta ka. Is ti Ëem mo guê nost do dat ne uπ te de kroz re vi zi ju pos to je - Êeg ugo vo ra sa KB Du bra va u iz no su do 25% tro π ko va te ku Êeg pos lo va nja. Iz to ga je raz vid no da ova us ta no va moæe pos lo va ti pro fi ta bil no. Tre nu - taë no se u IZM-u oba vlja vi πe od 40 pre gle da dnev no, a rje πa va njem per - so nal nih pro ble ma, spo sob ni smo taj broj do dat no po ve Êa ti. to bis te nam rek li za kraj? Da na 27. trav nja pro sla vi li smo go - diπ nji cu na πeg pos to ja nja i us pjeπ - nog ra da. U Ëe tr na est go di na ra da do go di le su se mno ge pro mje ne. Ima li smo bol jih i lo πi jih da na, ali us pje πan rad IZM-a kroz sve ove go - di ne ni je do la zio u pi ta nje. Ko ris tim se ovom pri go dom da za hva lim biv - πim rav na te lji ma In sti tu ta, bri ga di ri - ma Vla di mi ru Ple ti ka pi Êu i Ma ri ja nu Zla ta ru, i svim dje lat ni ci ma ko ji su svo jim ra dom ja Ëa li i raz vi ja li IZM, a oso bi to se za hval ju jem oni ma ko ji to joπ uvi jek Ëi ne. Ova us ta no va ima kva li tet ne lju de ko ji ima ju po treb no zna nje i is kust vo. Us pje li smo se or - ga ni zi ra ti, suv re me no opre mi ti i bi ti rav no pra van part ner bi lo ko joj ci vil - noj zdrav stve noj us ta no vi ko ja se ba - vi spe ci fië nom zdrav stve nom zaπ ti - tom. Sto ga do is ta sma tra mo da je pred IZM-om svi jet la bu duê nost, a oëu va nje i raz voj IZM-a za log je raz - vo ja cje lo kup ne zdrav stve ne stru ke u OS RH. U tom uv je re nju Êe mo dje lo - va ti i traæ i ti pot po ru u ost va re nju za - da nih cil je va. 12

13 OSRH Bel gij sko izas lan stvo u HRZ-u i PZO-u Pohvaljena naπa struënost i profesionalnost Za pov jed nik Rat nog zra ko plov stva Kra lje vi ne Bel gi je ge ne ral boj nik Ge - rard Van Ca e len ber ge u prat nji nat - po ruë ni ce Sa rah De sex he od 9. do 11. svib nja bio je u pos je tu Za pov jed - niπt vu HRZ-a i PZO-a, gdje mu je do ma Êin bio ge ne ral boj nik Vik tor Ko priv njak. To je pr vi pos jet predstav ni ka bel - gij skog rat nog zra ko plov stva Hr vat - skoj, a cilj mu je sa gle da va nje mo - U kabinetu s trenaæerom leta u ZB-u Pula guê nos ti za jed nië ke su rad nje dva ju zra ko plov sta va. Nai me, za udio u bu du Êim eu rop skim vojnim sna ga ma sva ka zem lja traæi su rad ni ka s ko jim bi mo gla raz vi ja ti odre applee nu kom po - nen tu, bi lo da je ri jeë o obu ci pi lo ta, raz vo ju trans port nih sna ga i sl. Ka - da je ri jeë o na πem zra ko plov stvu, snimio M. BABIΔ su rad nja s RZ-om Kra lje vi ne Bel gi je ima la bi vi πe stru ke ko ris ti, zbog Ëi - nje ni ce da ona u NA TO sa ve zu ima vr lo ja ku po zi ci ju, a kao dræ a va Bel - gi ja je eko nom ski vr lo snaæ na. No, RZ Kra lje vi ne Bel gi je, na dru goj stra ni, ne ma iz gra apple e nu ci vil nu kom - po nen tu kao na πe rat no zra ko plov - stvo, ko je sud je lu je u ak ci ja ma pro - tu po æ ar ne zaπ ti te i Gor ske sluæ be spa πa va nja. Osim pos je ta Za pov jed niπt vu HRZ-a i PZO-a bel gij sko izas lan stvo je obiπ lo i 92. ZB Pu la, te 855.PPE u 93. ZB Za dar. Ge ne ral boj nik Ge rard Van Ca e len ber ge u Pu lu je sti gao u prat - nji bri gad nog ge ne ra la Dar ka Ru ka - vi ne, za mje ni ka za pov jed ni ka HRZ-a i PZO-a. Tu ih je ugos tio bri ga dir Ivan Bo sak, za pov jed nik 92. ZB Pu la. Ti je kom obi las ka zra ko plov ne ba ze ge ne ral Van Ca e len ber ge pos je tio je ka bi net s tre naæ e rom le ta FTD TL-21 za bor be ni avion MiG-21 bis, gdje se upoz nao s na Ëi nom ra da i mo guê nos - ti ma si mu la to ra, te o nje go voj pri mje - ni u obu ci i tre naæi bor be nih pi lo ta. De mon stri ran je rad - de mon stra tiv ni let, na kon Ëe ga se ge ne ral osob no oku πao u le tu na si mu la to ru, pri Ëe - mu je po ka zao res pek ta bil no pi lot sko is kust vo. Pri li kom obi las ka sta tië nog dis ple ja raz go va rao je s pi lo tom zra - ko plo va MiG-21 o as pek ti ma mo der - ni za ci je zra ko plo va, nje go vim oso bi - na ma, pri mje ni i na o ruæ a nju. U raz - go vo ru s pi lo ti ma zra ko plo va Pi la tus (PC-9M), ge ne ral Van Ca e len ber ge za ni mao se za le taë ke ka rak te ris ti ke i opre mu avio na, kao i za vrs te obu ke ko je se na nje mu pro vo de. U rad nim pros to ri ma sat ni je za op sluæ i va nje i pot po ru le te nja bi li su u ti je ku ra do vi na zra ko plo vu MiG-21bisD (100 - sat ni po vre me ni pre gled), pri Ëe mu se ge ne ral za ni mao za sus tav πko lo - va nja mla dih avio me ha ni Ëa ra. U raz go vo ru s ge ne ra lom Ru ka vi - nom i bri ga di rom Bo sa kom, ge ne ral Van Ca e len ber ge je is tak nuo ve li ku struë nost i pro fe sio nal nost svih pri - pad ni ka pos troj be te is tak nuo ka ko smo na do brom pu tu iz grad nje mo - der nog i ope ra tiv nog zra ko plov stva. Pos jet je nas tav ljen raz gle da va njem Pu le i obilaskom po vi jes ne jez gre gra da. Obos tra na je oc je na da je pos - jet pul skoj zra ko plov noj ba zi, kao i uku pan pos jet HRZ-u i PZO-u, bio vr lo us pje πan, te da je pro te kao u pri - ja telj skoj i sr daë noj at mos fe ri. M. BA BIΔ, M.PER VAN STI PIΔ Sastanak zapovjednika mornarica juæne regije MARCOMET 2006 U Fer ro lu u pa njol skoj od 3. do 5. svib nja odræan je sas ta nak za pov jed - ni ka mor na ri ca (MAR CO MET), na ko jem je Hr vat sku rat nu mor na ri cu predstav ljao na Ëel nik sto æe ra HRM-a, ko mo dor An te Ur liê, u prat nji vo di te lja Od sje ka za obram be no pla ni ra nje ka pe ta na kor ve te Mi la na Æu ni Êa. MAR - CO MET je re do vi ti go diπ nji sas ta nak na ko jem sud je lu ju za pov jed ni ci mor - na ri ca Ëla ni ca Sje ver no-at lant skog sa ve za, ze ma lja PfP-a, Me di te ran skog di ja lo ga i Uk ra ji ne, πto zna Ëi za pov jed ni ci mor na ri ca Me di te ra na i Cr nog mo ra. Glav na te ma ovo go diπ njeg MAR CO MET-a bi la je Pos ti za nje svjes - nos ti po mors kog ok ruæen ja, ti je kom ko je je iz ve de na pre zen ta ci ja pro ved - be ope ra ci je Ac ti ve En de vour i ope ra cio na li za ci ja pro jek ta vir tu al nog po - mors kog sre diπ ta za nad zor po mors kog pro me ta (V-RMTC). Ope ra ci ja Ac- ti ve En de vour je pok re nu ta ra di zaπ ti te po mors kog ok ruæ e nja od te ro ris tië - kih i kri mi nal nih sku pi na, te ne pri ja telj ski nas tro je nih ze ma lja. Iz is tog raz - lo ga ini ci ran je pro jekt Vir tu al nog po mors kog sre diπ ta za nad zor po mors kog pro me ta (V-RMTC), u ko jem se po ve zu ju ope ra tiv na sre diπ ta rat nih mor na - ri ca Me di te ra na i Cr nog mo ra, za me apple u sob nu raz mje nu po da ta ka o po mor - skom pro me tu tr go vaë kih bro do va iz nad 300 to na. Za pov jed ni ci mor na ri ca na zoë nih na MAR CO MET 06 pre zen ti ra li su svo je kon cep te o mo de li ma iden ti fi ka ci je ob je ka ta na mo ru i mre æ nim rje πe nji ma raz mje ne po da ta ka o sta nju po mors kog pro me ta. Za pov jed nik zdruæ e nog NA TO sto æe ra u Na pu lju ad mi ral Har ry G. Ul rich i za pov jed nik po mors kog NA TO za pov jed niπt va u Na pu lju vi ce ad mi ral Ro ber to Ce sa ret ti, po volj no su go vo ri li o do sa daπ njem sud je lo va nju HRM-a u na ve de nim ak tiv nos ti ma. Svo je pri jed lo ge predsta vi li su i predstav ni ci Ini ci ja ti ve za su rad nju u ju - go is toë noj Eu ro pi (SE CI), Me apple u na rod ne po mor ske or ga ni za ci je (IMO) i Llo - yd's. Te ma po mor ske svjes nos ti je ras prav lja na kroz pi ta nja sma nje nja ile - gal ne tr go vi ne i imi gra ci je te pra Êe nja kre ta nja te ro ris tië kih sku pi na. Is tak - nu ta je po tre ba za su rad njom svih ze ma lja u po dru Ëju, bez ob zi ra na pri - pad nost Save zu. Osim na ve de nog, po treb no je po bolj πa ti sredstva obal nog mo tre nja i su rad nju sa ci vil nim in sti tu ci ja ma ko je su u svo jim pos lo vi ma ve za ne uz mo re. Sto ga sli je di uve zi va nje vojnih (ra da ri obal nog mo tre nja) i ne voj nih sus ta va (AIS, po da ci luë kih upra va i dru gih). Sas ta nak je zavr πio zak ljuë kom u ko jem su se svi slo æ i li da je te melj us pjeπ nos ti bor be pro tiv te ro riz ma i asi me trië nih ugro za iz mje na in for ma ci ja i stva ra nje si tua cij ske sli ke o po mor skom pro me tu u re al nom vre me nu. F. BUJ 13

14 REPORTAÆA 350. VoB pro ve la pr vi te Ëaj za du bin ske iz vid ni ke i dvo stra nu tak tië ku vjeæ bu Del ni ce 06 Do sa da se obu ka ovog ti pa uglav nom te me lji la na po je di naë nom pris tu pu, iπ lo se na dril, a mi smo te æ iπ te sta vi li na tim ski rad. Obu ka se te me lji la na ti mu od πest lju di i na mje ra nam je bi la da svat ko od njih vi di ka ko ni je vaæ an sa mo za pov jed nik veê i sva ki pri pad nik ti ma, re kao je za pov jed nik te Ëa ja nat po ruë nik Draæ en etit Leida PARLOV, snimio Davor KIRIN 14

15 REPORTAÆA 350. VoB bi la je or ga ni za tor i pro vo di telj te Ëa ja za du bin ske iz vid ni ke ko ji se od 24. trav nja do 12. svib nja pro vo dio na πi rem po - dru Ëju Del ni ca. Ri jeë je o te Ëa ju ko ji je re zul tat po - tre be za stan dar di zi ra njem obu ke iz - vid nië kih pos troj bi i kao ta kav se pr vi pu t, i to pre ma pr vim ana li za ma us pjeπ no, pro vo dio u Hr vat skoj voj - sci. Me to do lo gi ja te Ëa ja, nje go va or - ga ni za ci ja i pro ved ba ni su pre pi sa - ni, veê su pro iz vod du go go diπ njeg is kust va i zna nja ko ja su iz vid ni ci 350. VoB stek li ti je kom Do mo vin - skog ra ta i kas ni jeg struë nog usavr - πa va nja kod nas i u ino zem stvu, a sve ak tiv nos ti ko je su se uv jeæ ba va le bi le su u skla du s NA TO pro ce du ra - ma i stan dar di ma. Teæiπte na timskom radu Na in ter ni nat je Ëaj, ko ji je pret ho - dio te Ëa ju, pri ja vi lo se 22 kan di da ta, i to ka ko mla dih pri pad ni ka OS-a, ta - ko i onih ko ji su u sus ta vu de se tak go di na. Zah tjev no se lek cij sko tes ti ra - nje ko je se pro ve lo u sa mo dva da na, a ko je je obuh va ti lo prov je ru poz na - va nja op Êe voj nih zna nja, vojne to po - gra fi je, mo to rië ke spo sob nos ti i zdrav stve ni pre gled, za do vo l ji lo je njih 12 iz gar dij skih bri ga da i 353. vojno - obav jeπ taj ne sat ni je. Cilj te Ëa ja, ko ji je traj ao tri tjed na i pro vo dio se u tri fa ze, bio je u πto rea lis tië ni jim, te ren skim uv je ti ma obu Ëi ti po laz ni ke op Êim vjeπ ti na ma i zna nji ma du bin skih iz vid ni ka te ru - ko va nju spe ci jal nom iz vid nië kom opre mom, a nje go va po seb nost je u u to me πto je te æ iπ te bi lo na tim skom ra du. Do sa da se obu ka ovog ti pa te me - lji la uglav nom na po je di naë nom pris - tu pu, iπ lo se na dril, a mi smo te æ iπ te sta vi li na tim ski rad. Obu ka se te me - lji la na ti mu od πest lju di i na mje ra nam je bi la da svat ko od njih vi di ka - ko ni je vaæ an sa mo za pov jed nik veê sva ki pri pad nik ti ma, re kao je za - pov jed nik te Ëa ja nat po ruë nik Draæ en etit, te do dao da je u ti mu sva ki Ëlan imao svo ju za da Êu, a u tri tjed na oni su se ro ti ra li, πto zna Ëi da je svat - ko bio i u ulo zi za pov jed ni ka i u ulo - zi za mje ni ka, ve zis te, pu π kos troj ni Ëa - ra, Ëel nog, za Ëel nog iz vid ni ka, itd. Pr vi tje dan te æ iπ te je bi lo na po je di - naë nim za da Êa ma iz vid ni ka i nji ho - voj ulo zi u ti mu. Po laz ni ci su se upoz na li s tre nu taë nim na o ruæan jem i opre mom iz vid ni ka, vaæ noπ Êu mas - ki ra nja, teh ni ka ma kre ta nja, ve zom, op to e lek tro ni kom, min sko eks plo ziv - nim sredstvi ma, to po gra fi jom, upo ra - bom GPS-a, a po tom je us li je di lo uv - jeæ ba va nje prak tië nih rad nji i pos tu - pa ka, kao πto su na pri mjer us pos ta - va mo tri laë ke pos ta je, re ak ci ja na do - dir - kon takt, uba ci va nja na pro tiv - nië ko po dru Ëje, iz viapple a nje po je di naë - nog cil ja, zau zi ma nje pa trol - ba ze, uba ci va nje i iz vla Ëe nje he li kop te rom. Ti je kom te Ëa ja ve li ki je na gla sak stav ljen na uv jeæ ba va nje ve ze jer, kao πto je poz na to, za da Êa iz vid ni ka je da doapplee do in for ma ci je, ali is to ta ko da je odra di i pra vo dob no pro sli je di do za pov jed ni ka. Ako iz vid nik pre applee pr vu cr tu, ode do 70 km u pros tor pro tiv ni ka, oba vi za da Êu, iz vi di i ne ja vi to, nje go va mi si ja je pro pa la. Tih πest lju di su uza lud iπ li, kaæe pr vi Ëov jek ve ze nad na red nik Draæ en Za - go ran ski, te do da je ka ko iz vid ni ci mo ra ju bi ti ne sa mo obu Ëe ni za rad s ure apple a ji ma ko ji ma se ko ris te, ne go i poz na va ti ne ka os nov na na Ëe la πi re - nja elek tro mag net nih va lo va, te is to ta ko i pre poz na ti te ren ko ji je ja ko vaæ an za dis per zi ju ra dio va lo va. Is - tak nuo je ka ko je ti je kom te Ëa ja na - gla sak bio na upo ra bi pra vil nih ra - dio pro ce du ra po NA TO stan dar di ma, te da je una toë po Ëet nim teπ ko Êa ma vr lo za do vo ljan. Sedamdesetdvosatni boravak u πumi U pro ved bi te Ëa ja sud je lo va li su i de mon stra cij ski ti mo vi, sas tav lje ni uglav nom od mla dih pri pad ni ka 350. VoB, ko ji su po laz ni ci ma pr vo de - mon stri ra li ak tiv nos ti ko je su se uv - jeæ ba va le, a ti je kom zavr π nih vjeæ bi oni su i glu mi li onu dru gu stra nu πto je i te ka ko pri do ni je lo rea lis tië - nos ti te Ëa ja. Sva ka fa za te Ëa ja zavr πa va la je vjeæ bom, a kao i u stvar noj si tua ci ji za sva ku se vjeæ bu da va la ope ra tiv na za po vi jed, ima li su vri je me za pri pre - mu, do no πe nje od lu ke i na kra ju za pro ved bu. Na kon pr vog tjed na pro ve la se dnev na vjeæ ba, na kon dru gog dnev - no noê na 24 sat na vjeæ ba, i na kra ju naj slo æe ni ja - trod nev na dvo stra na tak tië ka vjeæ ba Del ni ce 06, di je lu ko je smo i mi na zo Ëi li. No, ka ko je ri jeë o iz vid ni ci ma ko ji mo ra ju bi ti ne vid lji vi i ko ji su us - pjeπ no oba vi li za da Êu ka da su doπ li do po treb nih in for ma ci ja, obra di li ih i pro sli je di li na vri je me, a da se pri to - me ni su ot kri li, od nos no da se ni su upus ti li u bor bu, mi kao pro ma tra Ëi mo gli smo vid je ti sa mo zavr π ni cu vjeæ be Del ni ce 06, i to uba ci va nje i iz vla Ëe nje he li kop te rom. Ia ko iz mo - re ni se dam de set dvo sat nim bo rav kom u πu mi, po laz ni ci te Ëa ja su us pjeπ no oba vi li i tu zavr π nu za da Êu. Rad sva kog ti ma pra ti la su po dva in struk to ra, a sve za da Êe su se oc je - nji va le, i to na dvi je ra zi ne. Oc je nji - va li su i in struk to ri i za pov jed niπt vo te Ëa ja, ta ko da je bi la is klju Ëe na sva - ka mo guê nost ma ni pu la ci je. Obuka u skladu s NATO standardima Za do vo ljan sam i pla ni ra njem i pro ved bom te Ëa ja. Plan ko ji smo za - cr ta li u pot pu nos ti je pro ve den, re - kao je za pov jed nik te Ëa ja nat po ruë - nik etit ko ji je na po me nuo ka ko je fa za pri pre me bi la obim na i tra ja la je dva tjed na, a sas to ja la se od oda bi ra lju di ko ji Êe pro vo di ti te Ëaj, oda bi ra te ma, mik ro i mak ro lo ka ci je gdje Êe se te Ëaj pro vo di ti. Upra vo to, kao i Ëi nje ni ca da je u pro ved bu te Ëa ja bi lo ukl ju Ëe no tri de se tak lju di, naj bo lje go vo ri u pri log to me da je ri jeë o iz - ra zi to oz bilj nom i slo æe nom te Ëa ju, ali i o zah tjev nos ti iz vid nië kog po zi - va. Nat po ruë nik etit je ka zao da su nas to ja li da te Ëaj bu de πto di na mië - ni ji, a pr ve re ak ci je po laz ni ka po ka - zu ju da su u to me i us pje li. Za mje nik za pov jed ni ka 350. VoB boj nik Draæ en Res sler oci je nio je ka - ko ovaj te Ëaj za du bin ske iz vid ni ke ima vi πe stru ko zna Ëe nje. Pre ma nje - go vim ri je Ëi ma te Ëaj je vaæ an ka ko zbog stan dar di zi ra nja obu ke du bin - skih iz vid ni ka, ta ko i za sa mu 350. VoB jer se kroz ovaj te Ëaj i nje zi ni pri pad ni ci do dat no uv jeæ ba va ju i ut - vrapple u ju svo je zna nje, a uz to ovak va obu ka, s ob zi rom na to da se pro vo di u skla du s NA TO stan dar di ma, u funk ci ji je uv jeæ ba va nja pri pad ni ka na πim OS za sud je lo va nje u me apple u na - rod nim mi rov nim ope ra ci ja ma. Ina Ëe boj nik Res sler je re kao ka ko bi, a u skla du s ak tu al nim pre us tro jem, 350. VoB tre ba la bi ti no si telj obu Ëa va nja svih iz vid nië kih pos troj bi. Na kon te - Ëa ja svi po laz ni ci su do bi li cer ti fi ka te o us pjeπ no pro ve de nom te Ëa ju i os - po sob lje ni su za pre no πe nje ste Ëe nih zna nja u svo jim pos troj ba ma. 15

16 OSRH NA TO-ov obuë ni tim za in for ma cij sko-ko mu ni ka cij ske sus ta ve odræ ao se mi nar u vojar ni Ta bo re c Su rad nja sve intenzivnija i struënija Su de Êi po sas ta vu NA TO-ovog mo bil nog ti ma, kao i po pre da va nji ma i te ma ma ko ji ma se ba vio, oëi to je da su od no si vojne kom po nen te NA TO-a i OS RH sve struë ni ji i da NA - TO sve dub lje i obim ni je upoz na je na πe vojni ke sa svim ra zi na ma svog funk cio ni ra nja... Pos ljed njih go di na smo u Hr vat skoj veê vi πe pu ta ima li pri li ku po pra ti ti se mi na re u or ga ni za ci ji NA - TO-a, u ko ji ma su eks per ti Sa ve za u sklo pu mo bil - nih pre da vaë kih ti mo va nas to ja li upoz na ti vojne i ci vil ne dje lat ni ke MORH-a s op Êim, ali i us ko pro fe sio nal nim Ëi - nje ni ca ma ko je se od no se na funk cio ni ra nje svih kom po - nen ti NA TO-a. Se mi nar u vojar ni Ta bo re c u Sa mo bo ru ( svib nja), na ko jem je pre da vao NA TO-ov mo bil ni obuë ni tim za in for ma cij sko-ko mu ni ka cij ske sus ta ve spa - dao je u ovu dru gu vrs tu - ime ti ma go vo ri lo je o kak vim je pre da va nji ma bi la ri jeë i ko me su bi la na mi je nje na. Da - kle, u Sa mo bo ru su se sku pi li hr vat ski ve zis ti, ili zik - sov ci, ka ko vam dra go. Gos te, ko ji su ina Ëe pris ti gli iz na pulj skog Za pov jed niπt - va zdruæ e nih sna ga, pred vo dio je pu kov nik πpa njol skog rat nog zra ko plov stva Ber nar do Na var ro, ko ji je svoj pe te - ro Ëla ni tim pre da va Ëa predsta vio kao po se ban. Nji ho va su pre da va nja bi la te mat ski πi ro ka, ali svo jim sa dræa jem pri - la goapple e na upra vo onom naj po treb ni jem - pri pad ni ci ma OS RH. Na pri mjer, dvo ji ca su pre da va Ëa doπ la iz 2. NA - TO-ove boj ne ve ze, ko ja moæe ra di ti na funk cio ni ra nju KIS-a (ko mu ni ka cij sko-in for ma cij ski sus tav) u ci je lom sus ta vu NA TO-a. Da kle, pre da va nja o funk cio ni ra nju nji - ho ve pos troj be, kao i o opre mi ko jom se ko ris te mo gu se u ve li koj mje ri pres li ka ti na ci je li NA TO. Ta koapple er, dio pre da - va nja se od no sio i na in ter o pe ra bil nost, Ëa rob nu ri jeë ka - da je u pi ta nju funk cio ni ra nje hr vat skih (i bi lo ko jih dru - gih) pos troj bi unu tar sus ta va NA TO-a, a na gla sak je stav - ljen i na funk cio ni ra nje ti je kom vojnih vjeæ bi NA TO-a i Domagoj VLAHOVIΔ, snimio Davor KIRIN Sudionici seminara PfP-a, joπ jed noj te mi oso bi to za nim lji voj za hr vat ske ve - zis te. Obuh va Êe ne su i Ëis to teh nië ke kom po nen te, me appleu pre da va Ëi ma na la zio se i ci vil ni ta li jan ski inæe njer Mas si - mo Lan gel la s tri de se to go diπ njim is kust vom ra da u NA - TO-u. Na var ro je na kra ju is tak nuo i to da pre da va nje u ne ku ru ku ni je na mi je nje no sa mo po laz ni ci ma, veê je vaæ no i za to da oni nau Ëe no pri mi je ne u ra du svo jim pos - troj ba ma i pre ne su ko le ga ma. Na rav no, gos ti su do bi li i po vrat ne in for ma ci je, odræa na su pre da va nja o ko mu ni ka cij sko-in for ma cij - skim sus ta vi ma OS RH, ko ja su pro ve li predstav ni ci Upra ve J-6 GSOS-a RH, ko ja je bi la i no si telj ove ak tiv nos ti. Vaæ nost se mi na ra nam je pot vr dio i za mje - nik na Ëel ni ka J-6 bri ga dir Ja sen ko Kro vi no viê, ko ji je i ot vo rio se mi nar: Kao πto zna mo, ko mu ni ka ci ja je iz nim no vaæ na. Da bi us pje la, po treb no je zna ti slu - πa ti, a tek po tom go vo ri ti. Mis lim da je ovo bi la kras - na pri go da da po zor nim slu πa njem uv jeæ ba nih i is - kus nih pre da va Ëa ko ji Ëi ne ovaj tim moæ e mo stvo ri ti pra vil nu po Ëet nu sli ku ulo ge KIS-a u NA TO-u. Miπ - lje nje je NA TO-a da su KIS sus ta vi esen ci jal ni za funk cio ni ra nje i uëin ko vi tost NA TO-a. Tu se ne po - dra zu mi je va ju sa mo ad mi nis tra tiv ni ele men ti, ne go i ono πto se do gaapplea u ope ra ci ja ma, na te re nu. Vr lo nam je vaæ no saz na ti u ko jim se prav ci ma, po ko jim pro ce du ra ma i s ko jom opre mom se NA TO us mje ra - va, ka ko bis mo se u idu Êe dvi je-tri go di ne mo gli pri - pre mi ti za ula zak u NA TO. Ova tri da na su nam i uvod u dalj nje za jed nië ke ak tiv nos ti Hr vat ske i NA TO-a. VeÊ smo os mis li li πto Êe mo na po dru Ëju KIS-a ra di ti u predsto je Êe dvi je go di ne, ko je su cil ja ne te me raz go vo ra i pre da va nja, na Ëe mu Êe mo da lje ra di ti... Upra va J-6 moæe bi ti snaæ an li der u ko mu ni ka ci ji s NA TO-om. Iz Na pu lja je u bes pri je kor no Ëis ti dom 40. bri ga de ve ze sti gao joπ je dan Ëas nik ko je ga, me apple u tim, nis mo mo gli sma tra ti go stom. Ri jeë je o pu kov ni ku Mi ro sla vu Ze ku πi - Êu, ko ji ra di u ta moπ njoj upra vi J-5, i to u di je lu za duæ e - nom za su rad nju s part ner skim zem lja ma. Na pulj sko za - pov jed niπt vo geo graf ski je naj bli æe Hr vat skoj, i kao tak vo naj ukl ju Ëe ni je u sve ope ra tiv ne i dru ge na Ëi ne pot po re Hr vat skoj. Je dan od njih je or ga ni za ci ja go sto va nja ovak - vih ti mo va. Ovaj je Ëe tvr ti ove go di ne, a do srp nja nam predsto je tri no va. To Hr vat sku stav lja u sam vrh su rad nje sa Za pov jed niπt vom zdruæ e nih sna ga. Zak lju Ëi mo, su de Êi po sas ta vu ovog mo bil nog ti ma, kao i po pre da va nji ma i te ma ma ko ji ma se ba vio, oëi to je da su od no si vojne kom po nen te NA TO-a i OS RH sve struë ni - ji i da NA TO sve dub lje i obim ni je upoz na je na πe vojni - ke sa svim ra zi na ma svog funk cio ni ra nja. Da kle, sve vi πe se ra Ëu na i s nji ho vim bu du Êim do pri no som... 16

17 RAZGOVOR Nat ko Zrn ËiÊ-Dim, ski jaπ i roë nik sport ske sat ni je Na svjetskom prvenstvu za OSRH Ja ko sam se iz ne na dio kon ku ren ci jom na vojnom SP-u, mis lio sam da Êe mo se bo ri ti za od lië ja. Za pra vo je ja ko teπ ko bi lo uêi i me appleu pet na es t, re kao nam je naπ ski jaπ ki re pre zen ta ti vac ko ji je nas tu pio kao predstav nik Hr vat ske na naj ja Ëem vojnom ski jaπ kom nat je ca nju... Domagoj VLAHOVIΔ, snimio Davor KIRIN Ia ko smo u tre nut ku in - tervjua veê du bo ko zaπ li u pro lje Êe, dru go ran gi - ra ni hr vat ski alp ski ski jaπ Nat ko Zrn ËiÊ-Dim (20) u to vri je me joπ se uve li ke nat je - cao na ma njim FIS - utr ka - ma. Skup lja ju Êi bo do ve na taj na Ëin ski ja πi ko ji ni su u pr vom pla nu po ku πa va ju iz bo ri ti πto bo lje start ne bro je ve pred no vu se zo nu. No, roë nik sport ske sat ni je je ti je kom svog vojni ko va - nja sti gao sud je lo va ti i na jed nom za nje ga ne o bië - nom nat je ca nju... Ka ko je bi lo na Svjet skom vojnom pr ven stvu? Ja ko sam sre tan πto smo Ivan Rat kiê i ja mo gli vo zi ti za Hr vat sku voj sku. Pu to va li smo dva de set sa ti pre ma vi - car skoj i na trag, ali ni je nam bi lo teπ - ko. At mos fe ra ti je kom ta moπ njeg ve - les la lo ma je bi la su per, sta za i uv je ti iz vrs ni, je di no je bi lo neπ to mag le ti je - kom pr vog lau fa. Na kra ju sam bio Ëe tr na es ti, a Ivan pet na es ti, od tri de - se tak nat je ca te lja. Ve les la lom je bio vi πe ne go te æak, sva ka vo æ nja je tra ja - la oko mi nu tu i dva de set. Je li Vas ta ko ja ka kon ku ren ci ja iz - ne na di la? Mno gi pr vo raz red ni ski - ja πi su pro fe sio nal ni vojni ci. Ja ko sam se iz ne na dio. Mis lio sam da Êe bi ti la kπa i da Êe mo se nas dvo - ji ca mo Êi bo ri ti za od lië ja. Za pra vo je ja ko teπ ko bi lo uêi i me appleu pet na est. Raz go va rao sam s tim deë ki ma. Rek li su nam da su za pos le ni u voj ska ma, ta mo do bi va ju pla Êu, a zauzvrat ih predstav lja ju na nat je ca nji ma. Oso bi - to me iz ne na di lo πto je ta mo bi lo i pet na es tak cu ra, iz me appleu os ta lih i naj - bo lja slo ven ska ski ja πi ca Ti na Ma ze. Ni ti ve les la lom ni je Va πa naj draæa dis ci pli na? Mo gu re Êi da ni je naj bo lja. Ja vo lim sve dis ci pli ne. Za pra vo, naj vi πe vo - lim spust. Joπ sam se kao ma li sa Slje me na spuπ tao br zo i iz rav no, ni - sam uop Êe ra dio za vo je. Pri ve li koj br zi ni tre su ti se no ge i Ëu jeπ fi juk.. Roapple e ni ste pur ger, po put Ja ni ce i Ivi ce. Ina Ëe vr hun ski svjet ski ski ja πi do la ze iz ma lih gra do va? Ski ja πi su de fi ni tiv no sa se la ili iz ma lih mjes ta. Je di no je Her mann Mai er iz Fla chaua. To je ma lo ve Êi grad. Baπ smo ne dav no u re pre zen ta - ci ji ko men ti ra li Ëi nje ni cu da je slje - men ski æen ski sla lom je di na utr ka Svjet skog ku pa ko ja se odræ a va bli zu ve li kog gra da. Os ta li su po se li ma i gra di Êi ma: Val d'ise re, Fla chau, Schlad ming... Ina Ëe, pos to ji ten zi ja da se u svr hu po pu la ri za ci je ski ja nja utr - ke po ku πa ju sve vi πe se li ti ka gra do vi - ma. Doπ lo bi i gle da lo vi πe lju di. To je ipak spek ta kl, na Slje me nu je bi lo lju - di ko li ko se ri jet ko ka da naapplee na utr ka ma. Moj san je da se jed nog da na na Slje me nu odræi i mu π ki sla - lom, vo lio bih se spus ti ti pred svo jom pu bli kom. Ove se zo ne za Vas su sti - gli i pr vi bo do vi u Svjet - skom ku pu? To je bi lo ove se zo ne u pro sin cu, u Val d'ise reu. Pr vi nas tup u kom bi na ci ji i za me ne i za Ivi cu. Is pa - lo je su per, on je bio de ve - ti, ja 24. To je iz no si lo se - dam bo do va i predstav lja lo dru ge mu π ke bo do ve u Svjet skom ku pu za Hr vat sku. Ho Êe li bo do va ubu du Êe bi ti joπ? Na dam se. Ako zdrav lje bu de bi lo kao do sad, ne ma pre pre ke. Idu Êe go - di ne opet Êu nas tu pa ti u kom bi na ci ji, ali i u os ta lim dis ci pli na ma. Da ne vje ru jem u svo je mo guê nos ti, teπ ko da bih tre ni rao i na pre do vao. Op ti - mist sam. Mno go Hr va ta, pa i na πih Ëi ta te lja, ski ja ju rek rea tiv no. Ko je eu rop ske de sti na ci je bis te im Vi kao vr hun ski ski jaπ pre po ru Ëi li? Na rav no, mno go to ga ovi si o fi nan - ci ja ma, ali me ni je naj lje pπa Fran cus - ka, na pri mjer, Val d'ise re... Prek ras - no je, ima mi li jun sta za, kad je sun - Ëa no moæe se ski ja ti pos vu da. Ima i noê nog æi vo ta, pret pos tav ljam da je lju di ma i to vaæ no. Ni je lo πe ni u Aus tri ji, Slo ve ni ji, gdje ima do brih ski ja li π ta a ni je ni ta ko sku po. Za one ko je se ne vo le od va ja ti od Hr vat ske, do bro je i Slje me, ski ja li π te se ja ko po bolj πa lo. 17

18 NOVOSTI IZ VOJNE TEHNIKE Prototip SEP T2 TVRT KA Land Sys tems Hag - glunds, ina Ëe dio kor po ra ci je BAE Sys tems, raz vi la je no vu ina Ëi cu pro to ti pa na pred nog oklop nog vo zi - la SEP, oz na Ëe nog jed no stav no kao T2. SEP je kra ti ca, ak ro nim za Spit - ters kyd dad En het splattform. Za miπ - l jen je kao vo zi lo za XXI. sto lje Êe ko je Êe voj sci bu duê nos ti omo gu Êi ti mo bil nost i flek si bil nost po treb nu na bo jiπ tu bu duê nos ti. SEP je flek si bil no mo du lar no vo zi - lo ko je Êe, ako se raz voj us pjeπ no zavr πi, za mi je ni ti broj na sta ri ja oklop na vo zi la. Ukup na ma sa vo zi la je re la tiv no nis ka, sa mo 17 to na. Pos to ji u dvi je te melj ne ina Ëi ce, gus - je nië noj i ko taë noj. Ko taë na je raz vi - je na u po gon skoj kon fi gu ra ci ji 6x6. Ka ko je za miπ l jen kao vi πe nam jen - sko vo zi lo, kon struk to ri su po seb no za nje ga os mis li li no vi ino va tiv ni na Ëin pro mje ne na mje ne vo zi la. Ri jeë je o spe ci ja - li zi ra nim mo du li ma za po je di ne za da Êe ko je se jed no stav no moæe pos - tav lja ti i ski da ti s vo zi la. U raz vo ju se nas to ja lo sma nji ti bu du Êe tro π ko ve odræ a va nja i op Êe ope ra - tiv ne tro π ko ve ti je kom rad nog vi je ka vo zi la. Ono πto ina Ëi cu T2 raz li ku je od sta ri je ina Ëi ce SEP-a je no va ge ne - ra ci ja hi brid nog di zel skog elek trië - nog po go na, te joπ bo lje stealth zna - Ëaj ke, od nos no sma nje ni to plin ski, zvuë ni i vi zu al ni pot pis vo zi la. Upo ra ba hi brid nog di zel skog elek - trië nog po gon skog sus ta va re zul ti ra sma nje nom po troπ njom u od no su na vo zi lo is te ma se, ali s kla sië nim di - zel skim po gon skim sus ta vom. Na Land Sys tems Hag glunds SEP su pos tav lje ne i gu me ne gus je - ni ce, ka ko bi se sma nji la bu ka i oπ - te Êi va nje pod lo ge po ko joj vo zi. Na vo zi li ma je upo ra blje no mnoπt - vo ko merc ija l nih di je lo va i pod sus - ta va ka ko bi se ubr zao raz voj i sma - nji la ko naë na ci je na vo zi la. Uz πved sku voj sku, za SEP su za ni ma - nje po ka za le i Ve li ka Bri ta ni ja, Nor - veπ ka i Aus tra li ja. M. PE TRO VIΔ vedska prodaje svoje Gripene? NA PRE ZEN TA CI JI pri jed lo ga πved skog dræ av nog pro ra Ëu na za 2007., ko ja je odræa na kra jem trav - nja, πved skim oruæ a nim sna ga ma pred lo æe na je ra cio na li za ci ja ope ra - tiv nih tro π ko va, iz me appleu os ta log i ta - ko da bi se odre applee ne ra cio na li za ci je mo gle pro ves ti i u lo vaë koj kom po - nen ti rat nog zra ko plov stva. Na sas - vim iz ra van na Ëin pred lo æe no je po - vla Ëe nje iz ope ra tiv ne upo ra be 70 bor be nih avio na, Ëi me bi se na go - diπ njoj ra zi ni mo gla ost va ri ti uπ te da od 35 mi li ju na ame rië kih do la ra. Tim pri jed lo gom pred viapplea se da πved sku ope ra tiv - nu flo tu Ëi ni mak - si mal no 100 avio - na, i to is klju Ëi vo vi πe namjenski bor - be ni avio ni JAS 39 Gri pen, i to is klju - Ëi vo u svo jim C i D ina Ëi ca ma. Pre ma pre po ru ka ma, vi - πak avio na tre bao bi bi ti po nu appleen træ iπ tu ili bi se u kraj njem slu Ëa ju pok re nuo pos tu pak nji ho vog ot pi sa. Ono πto da je te æ i nu tim pla no vi ma πved skih oruæ a nih sna ga jest Ëi nje - ni ca ka ko bi se me appleu bor be nim avio ni ma ko ji bi, u slu Ëa ju da se ta - kav plan i rea li zi ra, naπ li i vi πe nam - jen ski bor be ni avio ni JAS 39 Gri pen u svo jim A i B ina Ëi ca ma. ved ska je svo je Gri pe ne u ope ra - tiv nu upo ra bi po Ëe la uvo di ti po Ëet - kom de ve de se tih go di na pro π log sto lje Êa, ka da je na ru Ëe no ukup no 204 Gri pe na (u vri jed nos ti 14 mi li - Gripen International jar di ame rië kih do la ra) ko ji ma se na mje ra va lo za mi je ni ti ta daπ nju flo - tu Dra ke na i Vi ge na. To bi u slu Ëa ju pro ved be pre us tro ja i ra cio na li za ci je u πved skim oruæ a nim sna ga ma zna - Ëi lo ka ko bi se mo glo do go di ti da na træ is tu pr vi put bu de po nu appleen ra - blje ni vi πe nam jen ski bor be ni avion Ëe tvr te ge ne ra ci je ko ji se, ia ko se ra di o nje go vim A i B ina Ëi ca ma, ni - ka ko ne mo gu sma trati zas tar je li ma. Ne tre ba mno go dvo ji ti ka ko Êe u tak voj si tua ci ji πved ska po nu da bi ti iz nim no atrak tiv na, tim pri je jer bi iza nje svo jom pot po rom sta ja li pro - iz voapple aë avio na, ali vje ro jat no i πved - sko mi nis tar stvo obra ne, Ëi me se mo gu ot vo ri ti broj ne mo guê nos ti pri ugo va ra nju ko je mo gu iêi u ko - rist mo gu Êeg no vog kup ca ra blje nih πved skih Gri pe na. Ta koapple er, za oëe - ki va ti je ka ko Êe pro iz voapple aë avio na, tvrt ka Gri pen In ter na tio nal, tak vu svo ju po nu du us mje ri ti po naj vi πe na ma nja rat na zra ko plov stva ko ji ma predsto ji teh no lo π ka tran zi ci ja ili se veê na la ze u njoj. I. SKEN DE RO VIΔ 18

19 NOVOSTI IZ VOJNE TEHNIKE Rebalans proraëuna snaæno pogodio talijansku mornaricu SMA NJE NJE ta li jan skog vojnog pro ra Ëu na za go di nu snaæ no je po go di lo rat nu mor na ri cu. Pro ra - Ëun za odræ a va nje flo te sma njen za 43,1% na 256,8 mi li ju na eu ra, dok je pro ra Ëun na mi je njen vojno- po - mor skim is traæ i va nji ma sma njen za ne vje ro jat nih 58,6% na 297,8 mi li ju - na eu ra u od no su na pro π lu go di nu. Na su prot na ve de nom, oëe ki va ni ukup ni tro πak mor na ri ce za iz no sit Êe 1,64 mi li jar di eu ra, πto je 10% po ve Êa nje u od no su na pro π lu go di nu. Proc je nju je se ka ko je sma - nje nje vojnog pro ra Ëu na pro i zaπ lo iz tro π ko va u ka da je ta li jan - ska mor na ri ca bi la snaæ no ukl ju Ëe - na u ope ra ci je na Bli skom is to ku, u bli zi ni Rta Horn u juæ noj Afri ci te u Sred ozem nom mo ru, sud je lu ju Êi u mul ti na cio nal noj bor bi pro tiv te ro - riz ma, kao i u za jed nië kim vjeæ ba - ma ko je su odræa ne u Sred ozem lju. No, sma nje nje pro ra Ëu na ve za nog za ope ra tiv ne tro π ko ve vr lo Êe πtet - no dje lo va ti na ob ve ze u Ia ko je in ves ti cij skim sredstvi ma osi - gu ra na re la tiv na si gur nost pro je - ka ta no sa Ëa zra - ko plo va Ca vour, te fre ga ta An - drea Do ria (Ho - ri zon) i FREMM, me apple u - na rod ni pro ma - tra Ëi pret pos tav - lja ju od gaapple a nje dru gih pro je ka - ta, na pri mjer: pro gram mo der ni za - ci je AV-8B, raz voj obram be nog ra - ket nog sus ta va SA AM/IT (Sur fa ceto-air An ti Mis sle Sys tem/ita lian Va riant), te pro tuz raë nog ra ket nog sus ta va PA AMS (Prin ci pal An ti Air Mis sle Sys tem), raz voj Vul ca no na - o ruæ a nja. Pro gra mi ko ji su uπ li u fa zu re ba - lan sa su pro jek ti no vog de santnog bro da, dru ge ge ne ra ci je kon ven cio - nal nih pod mor ni ca Ty pe 212A, vi πe - nam jen ski za pov jed ni brod na mi je - njen pro tu min skoj i pro tu pod mor - nië koj bor bi ogra ni Ëe nim dje lo va - njem pri ope ra ci ja ma spa πa va nja. Sma nje nje pro ra Ëu na ta koapple er Êe ut - je ca ti na ak tiv nos ti mo der ni za ci je bro do va i am fi bij skih plo vi la u ope - ra tiv noj sluæ bi. Osim to ga, ta li jan ski mi nis tar obra ne obus ta vio je pro - gram na ba ve no vih mor na rië kih he - li kop te ra. M. PTIΔ GR ÆELJ Izraelski πpijunski satelit snimio prve snimke IZ RA EL SKI sa te lit D3 EROS B (Earth Re sou r ces Ob ser va tion Sa - tel li te), ko ji je 25. trav nja iz si bir - skog koz mo dro ma Svo bod ni lan si - ran u or bi tu, na kon tri da na sni mio je svo je pr ve snim ke. Sa te lit je pro - iz ve la iz ra el ska tvrt ka Is rael Ai r craft In dus tries - MBT Spa ce Di vis ion. Ia ko je s jed ne stra ne D3 EROS B opi si van kao la ki ko mer ci jal ni sa te - lit, na kon svog lan si ra nja u broj nim me di ji ma (iz ra el skim i svjet skim) dos ta iz rav no se na vo di ka ko je jed - na od nje go vih te melj nih za da Êa sni ma nje, od nos no pra Êe nje raz vo ja iran skog nu kle ar nog pro gra ma. Snim ka ma sa sa te li ta ko je su pre ne - se ne ze ma lj skoj kon trol noj pos ta ji ope ra te ri Is rael Ai r craft In dus trie sa iz nim no su za do volj ni. Za snim ke na vo de ka ko su iz ra zi to oπ tre, uz iz nim no Ëist i ja san pri kaz. U Is rael Ai r craft In dus trie su iz nim - no su za do volj ni pos tig nu tim us pje - hom, tim vi πe πto su u iz nim no krat - kom ro ku, 21 mje sec, us pje li za po - Ëe ti raz voj ni pro jekt sa te li ta D3 EROS B, ko ji je kra jem pro π log mje - se ca ok ru njen us pjeπ nim lan si ra - njem i pr vim snim ka ma. Ia ko za sad u jav nost ni su iz ne se ni po drob ni ji de ta lji oko in te gri ra ne opre me za sni ma nje, obra di sni mlje nog ma te ri - ja la i sla nje ze ma lj skoj kon trol noj pos ta ji, zna se ka ko sa te lit moæe oba vi ti vr lo de ta ljan za hvat iz nim no ve li ke re zo lu ci je bi lo ko jeg ob jek ta sni ma nja s pro mje rom od 70 cen ti - me ta ra. Na do sad ob jav lje nim snim - ka ma u raz nim tis ko vi na ma, ko je su na Ëi nje ne s vis ine od 500 km, moæe se vid je ti si rij ska bra na, he li kop ter na sta jan ci su dan skog ae ro dro ma, te snim ka vojne lu ke iz ne i me no va - ne eu rop ske zem lje. Sa te lit te æi 290 kg, πto mu osi gu ra va iz vrs nu ok ret - nost i vr lo do bru sta bil nost, a pred - viapplea se ka ko Êe u or bi ti mo Êi os ta ti osam do de set go di na. I. SKEN DE RO VIΔ 19

20 VOJSKA I DRU TVO Ca na dian DND Is traæ i va nje kao sastavni dio odnosa s javnoπêu Od no si s jav noπ Êu pre u ze li, su kao i dru ge dje lat nos ti, ne ke vojne ter mi ne ili kon cep tu al ne kon struk ci je. U pr - vom redu rijeë je o tzv. li nij skoj i sto æer noj kom po nen ti od no sa s jav noπ Êu. Ukrat ko, li nij ska bi se funk ci ja od no - sa s jav noπ Êu od no si la na uklop lje nost u od lu Ëi va nje, dok bi pak sto æer na kom po nen ta ima la sav je to dav nu i pot - por nu funk ci ju Dar ko MA RI NAC Is traæ i va nje kao sas tav ni dio od - no sa s jav noπ Êu u bi ti je is traæ i - va nje oko li ne ne ke or ga ni za ci je, πto je ek vi va lent vojnom obav jeπ taj - nom ra du. Kao πto top nik ne moæe pu ca ti to pom pri je iz vjeπ Êa iz vid ni - ka i ele me na ta za gaapple a nje, ta ko sva - ko ko mu ni ci ra nje bez is traæ i va nja mni je nja jav nos ti ko ji ma se obra Êa predstav lja ins tink tiv no pu ca nje na sli je po, πto je Ëes to ne po treb no ra si - pa nje ener gi je i sredsta va. Pro ces od no sa s jav noπ Êu Od no se s jav noπ Êu Ëi ne Ëe ti ri ne i - zos tav ne fa ze ko je su dio pro ce sa uprav lja nja: De fi ni ra nje pro ble ma is traæ i va - njem - to je u bi ti iz vjeπ taj na funk ci - ja or ga ni za ci je. Is traæ i va njem se is - pi tu ju zna nje, miπ l je nja, sta vo vi i po na πa nja. To je te melj sva ke ko mu - ni ka cij ske dje lat nos ti or ga ni za ci je. Pla ni ra nje i krei ra nje pro gra ma - pri kup lje ni po da ci rabe se za pro - gra mi ra nje ko mu ni ka cij ske stra te gi - je i ko mu ni ka cij skih tak ti ka, re ak ci - jom ili po æe lj ni je pro ak tiv no. Po du zi ma nje ak ci je i ko mu ni ci ra nje - u ovoj fa zi se dje lu je i ko mu ni ci ra ra di ost va ri va nja spe ci fië nih cil je va or ga ni za ci je za po je di ne jav nos ti. Proc je na pro gra ma - ti je kom pro ved - be tre ba do Êi do mo guê nos ti ko rek ci - je na te me lju po vrat nih in for ma ci ja ka ko bi se po ve Êa la uëin ko vi tost. Ne for mal ne ili is pi ti vaë ke me to de Na ove se me to de joπ uvi jek naj Ëeπ - Êe os la nja ju dje lat ni ci za od no se s jav noπ Êu. Ipak u zad nje vri je me, zbog dos tup nos ti raz vi je ni jih me to da za is traæ i va nje dru πt ve nih po ja va, sve vi πe ih na do pu nja va ju for mal ne is traæ i vaë ke me to de. U ne dos tat ku vre me na i mo guê nos ti re ak ci je u ho - du, za prim je re nu upo ra bu ne for mal - nih me to da joπ uvi jek ima raz lo ga. Tekst u cijelosti proëitajte na: 20

21 VOJNA TEHNIKA Vo de Êi se is kust - vi ma iz I. svjet - skog ra ta, sov jet - ska vojna in dus - tri ja je snaj pers ke pu π ke u pr vo vri je me pro iz vo - di la opre ma ju Êi pro bra ne pri - mjer ke stan dard - ne vojnië ke pu π - ke Mo sin-na - gant M-91/30 kal. 7,62 mm op tië kim cilj ni - kom Ruske snajperske puπke (I. dio) Ma rin ko OGO REC Od po ja ve va tre nog oruæ ja, za - pov jed ni ci su ti je kom bor be - nih ak tiv nos ti ima li po tre bu iz da va ti po seb ne za da Êe naj bo ljim stri jel ci ma - gaapple a ti po se bi ce vaæ ne cil je ve - pro tiv nië ke Ëas ni ke, stje go - no πe, tek li Êe, tru ba Ëe, do bo πa re i sl. Zbog to ga su oda bra ni stri jel ci ima li i po seb no mjes to u bor be nom ras po - re du pos troj be, naj Ëeπ Êe u ne pos - red noj bli zi ni za pov jed ni ka, ka ko bi mo gli bi ti br zo upo ra blje ni i ka ko bi im za da Êe iz da vao ne pos red no za - pov jed nik. Ia ko je to da le ko od suv - re me ne snaj pers ke dje lat nos ti, ter - min snaj per i do la zi od en gles ke ri je Ëi sni per, ko ja oz na Ëa va iz vrs - nog stri jel ca, bor ca ko ji do bro vla da vjeπ ti nom gaapple a nja, prik ri va nja i mo - tre nja. Prak tië no od I. svjet skog ra ta taj se ter min ra bi za oz na Ëa va nje stri jel ca na o ruæ a nog po seb no iz ra - apple e nom i oprem lje nom pu π kom (ia ko ne ma toë nih po da ta ka o vre me nu po ja ve snaj pe ra, po uz da no je ut - vrapplee no da su se pu π ka ma s op tië - kim cilj ni ci ma pr ve ko ris ti le bri tan - ske oruæ a ne sna ge u I. svjet skom ra tu). Po zi cij ski rat ko ji se vo dio na za - pad nom ra tiπ tu, a pos li je i na svim os ta lim ra tiπ ti ma ti je kom I. svjet - skog ra ta, pruæ ao je iz nim no do bre uv je te za raz voj snaj pers ke bor be, ko ja je na mno gim di je lo vi ma pos - ta la je di ni uëin ko vi ti oblik upo ra be pje πa πt va u za tiπ ju bor be nih dje lo - va nja ve Êih ope ra ci ja. U tim okol - nos ti ma vr lo br zo su doπ le do iz ra - æ a ja ka rak te ris ti ke snaj pers ke bor - be, kao πto su: vr lo uëin ko vi to uniπ te nje oda - bra nih æi vih cil je va; re do vi to pos ti za nje iz ne naapple e nja; ve li ki ut je caj na sla blje nje bor - be nog mo ra la pro tiv ni ka; iz na la æ e nje naj adek vat ni jeg ma - nev ra po cil ju, pros to ru i vre me nu; re la tiv no ma li utro πak stre lji va po tre ban za uniπ te nje cil ja i sl. Zbog tih spe ci fië nos ti snaj pers ke bor be vr lo br zo i dru ge za ra Êe ne stra ne uvo de snaj pe ris te u svo je pos troj be, a is to ta ko po Ëi nju i s pro iz vod njom snaj pers kih pu πa ka (u na Ëe lu, na ma lo pro bra ni je stan - dard ne pu π ke u na o ruæ a nju po je di - nih oruæ a nih sna ga, ugra applei va ni su op tië ki cilj ni ci, to na Ëe lo za dræa no je i u II. svjet skom ra tu). Tekst u cijelosti proëitajte na: 21

22 RATNA MORNARICA Torpedi idu dalje Iako je od zadnje borbene uporabe torpeda proπlo 24 godine ona su i dalje najubojitije oruæje suvremenih podmornica Pripremio Tomislav JANJIΔ Ka da je u bli zi ni Fal kland skog otoë ja 2. svib nja bri tan - ska nu kle ar na pod mor ni ca HMS Con que ror po to pi la ar gen tin - sku krs ta ri cu ARA Ge ne ral Bel gra - no svo jim teπ kim tor pe di ma Mark VI II to je bi la ne sa mo prek ret ni ca u tom ra tu veê i pos ljed nja us pjeπ na upo ra ba tor pe da u XX. sto lje Êu. Is - tog je mje se ca ar gen tin ska kla sië na pod mor ni ca ARA San Luis ne us - pjeπ no is pa li la ne ko li ko teπ kih tor - pe da na bri tan ske rat ne bro do ve ko - ji su se ras po re di li oko Fal kland - skog otoë ja po ku πa va ju Êi nad njim vra ti ti bri tan ski su ve re ni tet. Po ta pa nje Bel gra na pri je toë no 24 go di ne zad nji je poz na ti pri mjer upo ra be teπ kog tor pe da u ra tu. U me apple uv re me nu su go to vo sve vrs te oruæ ja (osim nu kle ar nog) do æ iv je le svo ju rat nu upo ra bu, dok su se teπ - ki tor pe di iz pod mor ni Ëar skih tor - pe dnih ci je vi lan si ra li sa mo na vjeæ ba ma. Una toë tom ne dos tat ku do ka zi va - nja upo rablji vos ti i mo gu Êem zak - ljuë ku da je kom bi na ci ja pod mor ni - ca - teπ ki tor pe do stvar pro π los ti, to ipak ni je ta ko. to vi πe, sve ve Êi broj dræ a va ku pu je ili u naj sko ri je vri je - me na mje ra va ku pi ti suv re me ne pod mor ni ce. Raz vi ja ju se i no ve teh no lo gi je, pri je sve ga po go na, ko - je mo guê nos ti kla sië nih sve vi πe pri bli æa va ju mo guê nos ti ma nu kle ar - nih pod mor ni ca, uz is to dob no za - dræa va nje prih vat lji ve ci je ne. Teπ ki tor pe di su i da lje os nov no oruæ je suv re me nih pod mor ni ca ko je se moæe ra bi ti pro tiv dru gih pod mor ni - ca ili povr πin skih bro do va, u obram - be nim ili na pad nim za da Êa ma. Stal no sma nji va nje iz dva ja nja za obram be ne po tre be od po Ëet ka de - ve de se tih go di na pro π log sto lje Êa us po ri lo je i raz voj no vih teπ kih tor - pe da, a ubr za ni raz voj voapple e nih pro - jek ti la, ko ji se mo gu lan si ra ti iz pod mor ni ca pro tiv bro do va ili cil je - va na kop nu, od njih je uëi nio pri je sve ga obram be no oruæ je. Kri ti Ëa ri na vo de i ne mo guê nost upo ra be teπ - kih tor pe da pro tiv asi me trië nih pri - jet nji ko je do mi ni ra ju po Ëet kom XXI. sto lje Êa. U tak vim uv je ti ma svjet skim træ iπ - tem teπ kih tor pe da do mi ni ra ju dvi je tvrt ke, Ëi ja su kon ku ren ci ja joπ tri tvrt ke s neπ to ma njim pro daj nim us - pje si ma. Naj oëi ti ji kon ku ren ti su nje maë ka tvrt ka At las Elek tro nik, ko ja nu di tor pe do DM2A4 Sea ha ke i ta li jan ska tvrt ka Whi te he ad Ale nia Sis te mi Su bac quei (WASS), ko ja nu di tor pe do Black Shark. Uz njih, na træ iπ tu se na la ze i πved ska tvrt ka Sa ab Un der wa ter Sys tems sa svo jim Tor pe do 2000 i ame rië ki Ra yt he on ko ji nu di Mk 48 Mod 6/7 AD CAP (AD van ced CA Pa bi li ties). Ame rië ka vla da na træ iπ tu nu di i sta ri je mo de - le tor pe da Mk 48. Bri tan ska tvrt ka BAE Sys tems (ko ja s At las Elek tro nikom za jed - nië ki pro iz vo di teπ ki tor pe do Spe - ar fish) od lu Ëi la se pos ve ti ti raz vo ju po bolj πa nja teπ kih tor pe da ko ji se veê na la ze u na o ruæ a nju bri tan skih nu kle ar nih pod mor ni ca. BAE Sys - tems je svoj mo gu Êi udio u træ iπ tu teπ kih tor pe da za kla sië ne pod mor - ni ce pre pus tio tvrt ki At las Elek tro - nik. Tekst u cijelosti proëitajte na: 22

23 VOJNA POVIJEST Pobuna na raketnoj fregati Storoæevoj Pet na est go di na pri je pa da ber lin skog zi da, Va le rij Mi ha jlo viê Sa blin, ka pe tan tre Êe ga ran ga sov jet ske rat ne mor - na ri ce, sim bo lië ki je iz va dio pr vu ci glu iz nje ga. Po bu na ko ju je za po Ëeo izaz va la je naj ve Êe noê ne mo re ta daπ - njim vlas to dr π ci ma u Krem lju Igor SPI CI JA RIΔ iro koj Ëi ta laë koj pu bli ci do bro je poz na to li te rar no dje lo ko je opi su je po bu nu brod ske po sa - de bri tan skog na o ruæ a nog tr go vaë - kog bro da Boun ty. Go to vo ep ska po bu na dogodila se go di ne us red Ti hog ocea na. Taj do gaapple aj, ko ji je opi san u mno gim pri Ëa ma i ek ra ni zi ran u ras koπ nim ho li vud - skim pro duk ci ja ma, zbio se zbog ne hu ma nog od no sa Wil li a ma Blig - ha, za pov jed ni ka jed re nja ka Boun - ty, pre ma vlas ti toj po sa di. Po bu na na bro du Boun ty pos ta la je ta ko si no nim za sve slië ne do gaapple a je, vi πe ili ma nje skri ve ne od oëi ju jav nos ti. Pri je 31 go di nu (1975.), od nos no 186 go di na na kon po bu ne na bri - tan skom jed re nja ku, do go di la se ne us pje la po bu na u sov jet skoj rat - noj mor na ri ci, ko ju je ko mu nis tië ko ru ko vod stvo du go vre me na skri va lo od oëi ju svjet ske jav nos ti. Tre ba lo je pro Êi go di na od tog do gaapple a ja, pa da pr ve opπi r ni je po je di nos ti o po bu ni na ra ket noj fregati Sto ro æe - voj i sud bi na ak te ra te po bu ne dos - pi ju u jav nost. Po Ëet kom osam de se tih go di na pro - π lo ga sto lje Êa na Za pa du su se po ja - vi le pr ve πtu re i ne pot pu ne in for ma - ci je o do gaapple a ju za ko ji se vje ro va lo da je do bro, i to iz nu tra, uz dr mao ko mu nis tië ku tvrapplea vu sov jet skog bi - ro krat skog re æ i ma na Ëe lu s Le o ni - dom Bre æ nje vom. Na os no vi tak vih in for ma ci ja, Tom Clan cy na pi sao je go di - ne svoj bes tse ler Lov na Cr ve ni Ok to bar, po ko jem je kas ni je sni - mljen i is toi me ni film. U Clan cye - voj ver zi ji pri Ëe, sov jet ski pod mor - ni Ëar ski as Mar ko Re mi us ra zo Ëa - ran sta njem u SSSR-u, oti ma naj - mo der ni ju sov jet sku pod mor ni cu s hi dro mag net nim po go nom. Bje æe Êi pre ko At lan ti ka pred Cr ve nom flo - tom, us pi je va pod dra ma tië nim okol nos ti ma spa si ti æi vo te svo je po - sa de, a s ne ko li ci nom naj vjer ni jih su rad ni ka i neo π te Êe nom pod mor - ni com svoj mir i sre Êu na Êi u ne - kom ame rië kom za lje vu. Dvi je go di ne pos li je Clan cya joπ je dan Ame ri ka nac na pi sao je ro - man sa slië nom te ma ti kom. An drew O Ro ur ke ob ja vio je ro man pod na zi vom Po bu na na Cr ve noj zas ta vi ( The red ban ner mu ti ny ). Rad nju svog ro ma na smjes tio je ta - mo gdje se stvar no do go di la - u Bal tië ko mo re. Glav ni lik no si ime po stvar nom voapplei po bu ne Va le ri ju Sa bli nu. Ka ko obië no bi va, is ti na je fa sci - nant ni ja od bi lo kak ve li te rar ne ili film ske fik ci je. U slje de Êim red ci ma opi sat Êe mo do gaapple aj ko ji je du go go di na bio za bra nje na, ta bu te ma u SSSR-u, a i kod nas tek ma lo broj ni o to me po neπ to zna ju. Tekst u cijelosti proëitajte na: 23

24 DOSSIER Incident u Palomaresu pa njol ska sred ozem na oba la je go di ne bi la mjes to jed nog od naj oz bilj ni jih hlad no ra tov skih in ci de na ta ko - ji je in vol vi rao nu kle ar no oruæ je. Su dar ame rië kog bom bar de ra B-52 i zraë nog tan ke ra C-135 u le tu iz nad πpa - njol ske oba le u si jeë nju do veo je do pa da Ëe ti ri hi dro gen ske bom be ko je je no sio B-52, od ko jih se jed na pa do bra nom spus ti la na tlo, dvi je su oπ te Êe ne pri pri zem lje nju, a jed na je bi la iz gub lje na u mo ru te je na kon osam de set da na po tra ge pro naapple e na neo π te Êe na u pod mor ju dva de set ki lo me ta ra od oba le. Do gaapple aj u Pa lo ma - re su po tak nuo je ja Ëa nje an ti nu kle ar ne svi jes ti Hr vo je BAR BE RIΔ Hi dro gen ska bom ba iz vu Ëe na iz mo ra Sre di nom πez de se tih go di na su una toë bla gom za top lji va nju od no sa na kon vr hun ca ko ji je do seg nut Ku ban skom kri zom, hlad - no ra tov ske ten zi je iz me appleu Sov jet - skog Sa ve za i Sje di nje nih Dræ a va joπ uvi jek bi le vi so ke. Nu kle ar ni ar - se na li obi ju su per si la kon ti nui ra no su ras li, a stra teπ ke su sna ge dræa ne na vi so kom stup nju pri prav nos ti. Jed na od dræ a va ko ja se πez de se tih go di na ubr za no pri bli æa va la Za pad - nom blo ku bi la je pa njol ska, u to vri je me joπ uvi jek Ëvrs to u ru ka ma dik ta to ra Fran cis ca Fran ca. Na kon du gog raz do blja izo la ci je, hlad no ra tov ski prag ma ti zam je Wa - shing to nu dik ti rao ukl ju Ëi va nje pa njol ske u za pad ne po li tië ke i vojne in te gra ci je, pa su pa - njol ska i Sje di nje ne Dræ a ve sklo pi le vojni pakt na te me lju ko je ga je Ma - drid po Ëeo do bi va ti ame rië ku vojnu po moê. Za hval ju ju Êi za la ga nju ad - mi nis tra ci je pred sjed ni ka Ei sen ho - we ra, pa njol ska je go di ne pri mlje na u Uje - di nje ne na ro de, a SAD je na Pi ri - nej skom po luo to - ku us pos ta vi o i vojne ba ze (u NA TO sa vez pa - njol ska je uπ la tek 1982.). Ot va - ra nje pre ma svi - je tu i vi so ki eko - nom ski rast tran - sfor mi ra li su pa njol sku u atrak tiv - nu tu ris tië ku zem lju. ZraË na ko li zi ja No, je dan in ci dent u zra ku iz nad πpa njol ske oba le mo gao je izaz va ti ne sa gle di ve pos lje di ce. Da na 17. si - jeë nja iz nad oba le Sred ozem - nog mo ra ame rië ki bom bar der B-52 iz sas ta va Stra teπ kog za pov jed niπt - va, ko ji je bio na ru tin skom le tu iz ba ze u Sje ver noj Ka ro li ni, ti je kom pu nje nja go ri vom na vi si ni od 9000 me ta ra su da rio se sa zra ko plo vomtan ke rom KC-135. Oba zra ko plo va je za hva ti la va tra te su od je da na est Ëla no va po sa de po gi nu la sed mo ri - ca, a te æ i na in ci den ta sas to ja la se u Ëi nje ni ci da je zra ko plov B-52 no sio Ëe ti ri hi dro gen ske bom be B28, sva - ka sna ge 70 ki lo to na, ko je ni su bi le oprem lje ne upa l ja Ëem, πto je zraë - noj ne sre Êi da lo in to na ci ju teπ kog nu kle ar nog in ci den ta. Nai me, sva - ka bom ba bi la je ot pri li ke se dam pu ta snaæ ni ja od bom bi ba Ëe nih na Hi roπ i mu i Na ga sa ki. Od njih Ëe ti ri jed na se pa do bra nom neo π te Êe na spus ti la na tlo, na dvi je se pa do bra - ni ni su ot vo ri li te su se pri zem lji le na is toë ni, od nos no za pad ni rub ri - bar skog se la Pa lo ma res u juæ noj pa njol skoj, a pri slo bod nom pa du bom bi s ve li ke vis ine TNT se ak ti vi - rao te je ra dio ak tiv ni plu to nij ra za - sut na okol na seos ka gos po dar stva.»etvr ta hi dro gen ska bom ba je, una - toë pa do bra nu, bi la iz gub lje na u mo ru, no toë na lo ka ci ja pa da ni je bi la poz na ta. Na kon vi jes ti o do gaapple a ju u se lu je iz bi la pa ni ka pa je Ma - drid ra di smi ri va nja si tua ci je pos lao pre mi je ra, ko ji se u dru - πt vu ame rië kog ve le pos la ni ka oku pao u mo ru bli zu Pa lo ma re - sa ka ko bi smi rio strah lo kal - nog sta nov niπt va. Ame rië ka U traæ e nju iz gub lje ne bom be bi lo je an gaæ i ra no dva na est ti su Êa lju di 24

25 EPIZODE HLADNOG RATA voj ska i πpa njol ske vlas ti od mah su pok re nu le ve li ku ak ci ju sa na ci je te - re na i traæ e nja Ëe tvr te bom be, u ko - joj je bi lo an gaæ i ra no dva na est ti su - Êa lju di i tri de set tri raz li Ëi ta plo vi la. Me to da sa na ci je bi la je kraj nje jed - no stav na, a sas to ja la se u vaapple e nju gor njeg di je la kon ta mi ni ra nog tla. S polja oko Pa lo ma re sa iz vaapple e no je 1750 to na zem lje i na sa da raj Ëi ca sa 226 hek ta ra zem lje oko se la te je u baë va ma sve pos la no u Sje di nje ne Dræ a ve, toë ni je u sre diπ te za us kla - di π te nje nu kle ar nog ot pa da Ai ken u Juæ noj Ka ro li ni. No, ame rië ka is tra - ga pro ve de na go di ne ut vr di la je da su odre applee nu ko li Ëi nu nu kle ar - nog ma te ri ja la s mjes ta pa da od ni je - li vje tro vi.»iπ Êe nje tla kod Pa lo ma - re sa koπ ta lo je ame rië ke po rez ne ob - vez ni ke im pre siv nih pe de set mi li ju - na USD-a u on daπ njem nov cu. Za traæ e nje bom be iz gub lje ne u mo ru ame rië ka je mor na ri ca raz - mjes ti la i pod mor ni cu DSV Al vin, a toë na pod mor ska lo ka ci ja na ko joj je leæ a la bom ba traæ e na je Ëak i uz po moê ma te ma tië kog ti ma te ono - dob nog IBM-ovog ra Ëu na la, da bi se na posljet ku od pre sud ne vaæ nos ti po ka za la iz ja va lo kal nog ri ba ra ko ji je vi dio pad bom be u mo re. Iz gub - lje na bom ba pro naapple e na je osam de - set da na na kon in ci den ta, na du bi ni od 762 me tra, dva de set ki lo me ta ra od oba le. Bom ba je bi la neo π te Êe na te ni je bi lo cu re nja ra dio ak tiv nog ma te ri ja la, Ëe ga su se naj vi πe bo ja li ame rië ki struënja ci za duæ e ni za ak - ci ju spa πa va nja. Tek je dan od ni za in ci de na ta Mi nis tar stva obra ne Sje di nje nih Dræ a va i pa njol ske ni su se tru di la za taπ ka ti in ci dent pa je ob jav lji va nje u me di ji ma do gaapple a ja u Pa lo ma re su naiπ lo na osu de u me apple u na rod noj Kon ta mi ni ra no zem ljiπ te bi lo je skup lje no u baë va ma jav nos ti, ko je su oja Ëa le an ti - rat ni pok ret i an ti nu kle ar nu svi jest u svi je tu. Una toë te æ i ni in ci den ta, osim po gi nu lih zra - ko plo va ca u dvje ma let je li ca - ma ni je bi lo dru gih ær ta va na tlu. Go to vo osam sto ti na lju di iz Pa lo ma re sa je slje de Êih go - di na pro π lo me di cin sko is pi ti - va nje, no po da ci o even tual - nom ras tu kan ce ro ge nih bo les ti me - appleu lo kal nim sta nov niπt vom ni su ob - jav lje ni. Kas ni je je 522 sta nov ni ka Pa lo ma re sa do bi lo nak na du πte te u vi si ni od 600 ti su Êa do la ra, te je Wa - shing ton se lu ve li ko du π no sa gra dio i po gon za de sa li ni za ci ju mo ra. Za - nim lji vo je da je πpa njol ski ri bar ko ji je svjed oëio o mo gu Êoj lo ka ci ji iz - gub lje ne bom be, pu nim ime nom Fran cis co Si mo Or tis, po ku πao od Sa mo je jed na od Ëe ti ri bom be sret no pri zem lji la uz po moê pa do bra na Sje di nje nih Dræ a va pred ne wy or π - kim su dom za hti je va ti nak na du za spa πa va nje, ko ja mu pri pa da na te - me lju odred bi me apple u na rod nog po - mors kog pra va. Bu du Êi da je u tak - vim okol nos ti ma za spa πa va nje uo - bi Ëa je na nak na da od 1 do 2 pos to stva ri spa πe nih iz mo ra, a vri jed nost iz gub lje ne bom be je bi la pro ci je nje - na na dvi je mi li jar de USD-a, Or tis je traæ io nak na du od 20 mi li ju na USD-a. Spor je na posljet ku ri je πen iz van sud skom na - god bom s rat nim zra - ko plov stvom SAD-a. Taj je do gaapple aj po - nov no oæ iv ljen go di ne, na kon πto je pre ma in ci den tu iz Pa lo ma re sa sni mljen ame rië ki film Man of Ho nor, a una toë Bom bar der B-52 nu kle ar nom in ci den tu i kon ta mi na - ci ji tla, Pa lo ma res je us pjeπ no pret vo ren u tu ris tië ko mjes to. Gu bi tak hi dro gen ske bom be u mo - ru bli zu πpa njol ske oba le ni je je di ni ta kav slu Ëaj za bil je æen ti je kom Hlad no ga ra ta. Nai me, od go - di ne do do gaapple a ja u Pa lo ma re su sa - mo Sje di nje ne Dræ a ve iz gu bi le su je da na est nu kle ar nih bom bi, a ti su slu Ëa je vi u ame rië kim vojnim ar hi vi - ma bi li kla si fi ci ra ni kao Slo mlje ne stri je le. ez de se tih go di na do go di - lo se ne ko li ko zra ko plov nih in ci de - na ta u ko je je bi lo uple te no nu kle ar - no oruæ je, a mje sec da na pri je in ci - den ta u Pa lo ma re su 800 ki lo me ta ra od ja pan ske oba le zbi la se ne sre Êa u ko joj je zra ko plov A-4 Sky hawk na o - ruæ an nu kle ar nom bom bom B43 pao u mo re s no sa Ëa zra ko plo va USS Ti - con de ro ga. Una toë po tra zi, ni zra ko - plov, ni pi lot, ni ti bom ba ni su ni ka - da pro naapple e ni. U joπ jed nom slië nom in ci den tu dvi je go di ne kas ni je, u si - jeë nju 1968., kod zraë ne ba ze Thu le na Gren lan du sru πio se za pa l je ni B-52 na o ruæ an sa Ëe ti ri B28 bom be. Ra dio ak tiv ni ma te ri jal bio je ra za sut na ve li koj le de noj povr πi ni pa je pro - ce du ra sa na ci je bi la slië na kao i kod Pa lo ma re sa - sa kup lje ne su ve li ke ko li Ëi ne le da i sni je ga ko je su po tom us kla di π te ne u Sje di nje nim Dræ a va - ma. No, go di na ma pos li je me appleu dan skim rad ni ci ma ko ji su bi li an - gaæ i ra ni na Ëiπ Êe nju za gaapple e nog mjes ta us ta nov lje na je vi so ka sto pa obo lje nja od kan ce ro ge nih bo les ti. Osim na ve de nih, re al no je pret pos - ta vi ti da se na sov jet skoj stra ni ta - koapple er do go dio niz slië nih in ci de na - ta, no oni su mno go ma nje do pi ra li u jav nost. Tekst u cijelosti proëitajte na: 25

26 BIBLIOTEKA Jacques Barzun: Od osvita do dekadencije, Masmedia, Zagreb, Ova knji ga no si pod nas lov 500 go di na za pad - ne kul tu re - od go di ne do da nas, πto po - jaπ nja va da je glav na te ma dje la po vi jest za - pad ne ci vi li za ci je. U njoj na la zi mo πi ro ku pa no ra mu ide ja, kon ce pa ta i in sti tu ci ja te plas tië ne por tre te um jet ni ka, znan - stve ni ka i fi lo zo fa, ali i po uz da ne pri ka ze evo lu ci je fi lo zof skih ide ja, znan stve nih ot kri Êa i po li tië kih pro je ka ta. Go di na oz na Ëa va po Ëe tak raz do blja naz va nog No vim vi je kom, ko jim je po Ëe lo uz di za nje eu rop skih ze ma lja za pad - nog kr π Êan stva na pri jes to lje svjet ske mo Êi. Au tor je No vi vi - jek po di je lio na Ëe ti ri raz do blja, a ta ko je obli ko vao i po glav - lja u knji zi. Pr vo raz dob lje tra je od Lut he ra do New to na, dru - go od Lou i sa XIV. do Fran cus ke re vo lu ci je, tre Êe od Go et hea do iz lo æ be u ne wy or π koj oruæ ar ni ci, a Ëe tvr to Ëi ni os ta tak na - πeg do ba. Ovo dje lo je pro dukt Barzu no vog cje lo æ i vot nog pro - u Ëa va nja i zak lju Ëa ka o za pad noj kul tu ri, a u se bi sa æ i ma sto - lje Êa eu rop ske i svjet ske po vi jes ti te opi su je duh vre me na kroz mnoπt vo ci ta ta is tak nu tih oso ba do ba o ko je mu go vo ri. Kao πto pi πe Carl E. Schors ke, Jac ques Barzun ni je sa mo pro u Ëa vao eu rop sku kul tu ru, on ju je æi vio s ri jet kom in ten ziv - noπ Êu, a ova je knji ga zbir nje go vog po vi jes nog nau Ëa va nja za sva kog Ëov je ka. Mirela MENGES FILMOTEKA Sin City (DVD) ameriëki akcijski triler (124 min.) distributer: UCD redatelj: Robert Rodriguez i Frank Miller gl. glumci: Bruce Willis (John Hartigan), Mickey Rourke (Marv), Clive Owen (Dwight), Jesica Alba (Nancy) Ako ste se ika da pi ta li ka ko bi strip iz gle dao ka da bi se pre nio na film, znaj te da je od go vor upra vo sti gao - po gle daj te Sin Ci - ty. Kroz tri ne o vis ne pri Ëe pra ti mo æi vot u Gra du gri je ha. Marv je ne u gled ni ulië ni bo rac ko ji, ka da se uju tro pro bu di pok - raj mr tve lje po ti ce, od lu Ëu je os ve ti ti gu bi tak je di ne lju ba vi ko ju je nje go vo sr ce ika da poz na va lo. Dwight je pri vat ni is traæ i telj ko ji πti ti in te re se sa moo r ga ni zi ra ne pros ti tut ske po li ci je u ra tu s pra vom (ko rum pi ra nom) po li ci jom. Tre Êi ju nak je John Har ti - gan, pos ljed nji is kre ni po li ca jac u gra du. On po ku πa va sp a si ti je da na es to go diπ nju dje voj Ëi cu iz ru ku ok rut nog i vr lo moê nog se rij skog ubo ji ce i pe do fi la. Os nov na ide ja tog ne o bië nog fil ma do la zi iz maπ te i vjeπ tog pe ra mo der nis tië kog maj sto ra stri po - va Fran ka Mil le ra. On je je dan od naj priz na ti jih i naj na gra applei va - ni jih au to ra stri po va svo je ge ne ra ci je, a Sin Ci ty je nas tao po - Ëet kom 90-ih go di na pro π log sto lje Êa. Dru gi re da telj, Ro bert Ro dri guez, (Ma ria chi, Des pe ra do, Od sum ra ka do zo re, Spy kids) ima je din stven pris tup ra du na fil mu, jer ne sa mo da pi πe, re æ i ra i pro du ci ra, ne go i skla da glaz bu, pos tav lja vi zu al ne efek - te, sni ma, mon ti ra,..., i to sve na nje mu svoj stven i vr lo di na mi - Ëan na Ëin. Na kra ju do la zi mo i do glu maë ke eki pe ko ja se pot - pu no uklo pi la u cr no-bi je lo strip ok ruæ e nje. Oso bi to je im pre si - van Mic key Ro ur ke, ko ji je ovom ulo gom pot vr dio svoj sta tus jed nog od naj ve Êih gru bi ja na svjet ske ki ne ma to gra fi je. U Sin Ci ty ju ne ma su per-ju na ka, sa mo hu li ga na, zam rπe nih slu Ëa je va, piπ tolja, dje vo ja ka, lju bav ni ka i gu bit ni ka ko ji po ku πa va ju op sta - ti u cr noj, tam noj no Êi. I svi oni eks plo di ra ju na stra ni ca ma bi - je lo ocr ta nih cr te æa u ovom us pje lom pre ba ci va nju πtu re po e ti - ke stri pa na ve li ko plat no. U oëe ki va nju ki no-nas tav ka na jav lje - nog za ovo lje to ne os ta je mi dru go ne go pre po ru Ëi ti ovo ne pre - bo ga to DVD iz da nje, tek to li ko da se pod sje ti te ka ko kom bi na - ci ja fil ma i stri pa moæe bi ti us pjeπ na. Leon RIZMAUL 20. svib nja Vas co da Ga ma sti gao u In di ju Por tu gal ski po mo rac i is traæ i vaë Vas co da Ga ma u lje to kre nuo je na put s na mje rom da stig - ne do In di je mor skim pu tem. Us pos ta vom mor - skih tr go vaë kih pu to va za o biπ li bi se Tur ci i Ara pi, a Por tu gal bi pos tao naj moê ni ja eu rop ska pos - red nië ka si la. Na kon πto su za o biπ li Rt do bre na - de, naj juæ ni ju toë ku Afri ke, put su nas ta vi li plo ve Êi uz oba lu pre - ma sje ve ru. U na se lji ma ko ja su us put ot kri va li svug dje su sre - ta li mus li man ske tr gov ce, a u da naπ njoj Ke ni ji upoz na li su po - mor ca ko ji je poz na vao mor ski put do Ca l cu te, unaj mi li ga i otis - nu li se pre ko In dij skog ocea na na is tok. Na kon dva de se tak da - na na ot vo re nom mo ru, 20. svib nja sti gli su do In di je. Mus li man ski tr gov ci u Ca l cu ti ni su pri ja telj ski do Ëe ka li kr π Êa ne. Sre tan da je iz vuk ao æi vu gla vu, da Ga ma se vra tio se u Por tu - gal. Pet go di na pos li je s flo tom od dva de set bro do va sti gao je po nov no pred Ca l cut tu i os ve tio se na pa dom na grad. Na kon to ga se po vu kao u Por tu gal, gdje je uæ i vao ve li ki ugled. Go di ne do bio je nas lov por tu gal skog pot kra lja In di je pa se upu - tio joπ jed nom u In di ju. No, ubr zo na kon πto je sti gao u naj vaæ - ni ju por tu gal sku lu ku u In di ji, Gou, raz bo lio se i um ro. 22. svib nja Hr vat ska u Uje di nje nim na ro di ma Na sjed ni ci Glav ne skup πti ne Uje di nje nih na ro - da 22. svib nja 1992., uz bu ran plje sak na zoë nih u Ve li koj dvo ra ni, Hr vat ska je akla ma ci jom pri - mlje na u Ëlan stvo te naj ve Êe svjet ske or ga ni za - ci je. Za jed no s Hr vat skom no ve su Ëla ni ce pos - ta le Slo ve ni ja i Bos na i Her ce go vi na. Hr vat sko izas lan stvo na sve - Ëa nos ti pri ma nja u UN vo dio je pr vi pred sjed nik Fra njo Tu apple man, a osim nje ga svjet skoj su za jed ni ci za hva li li i slo ven ski pred sjed nik Mi lan Ku Ëan te bo san sko her ce go vaë ki mi nis tar vanj skih pos lo va Ha ris Si laj dæ iê. Na kon sve Ëa ne sjed ni ce glav ni taj nik UN-a Bu tros Bu tros Ga li po veo je izas lan stva no vo pri mlje nih ze ma lja do glav - nog ula za u zgra du sje diπ ta UN-a, gdje su na jar bo le po dig nu te zas ta ve tri ju no vo pri mlje nih Ëla ni ca. Leon RIZMAUL DUHOVNOST Ljubav prema oporbi VREMEPLOV Oporba, kao jedan od fenomena danaπnje civilizacije, va - æan je Ëimbenik demokracije i individualizma te kao takav ima pozitivno obiljeæje. Ali na duhovnoj razini, npr. u oporbenom odnosu javnosti prema zajednici Isusovih uëe nika ili njihovu svjetonazoru taj fenomen ima suprotno znaëenje. Nitko ne moæe poreêi da krπêani i kod nas takvu oporbu su - sre Êu u svojoj sredini, Ëak i na radnom mjestu. A njezin jav - ni utjecaj nije potrebno ni spominjati. No, razlikuju se oni koji bi htjeli vjerovati od onih koji to ne æele, te se prema krπêanima i javno odnose s govorom mrænje. Neki koji stalno pljuju po Crkvi i izruguju krπêanske svetinje oëitovali su se i nedavno u izrugivanju prijedloga o osnivanju tzv. Ëednih zona u naπim gradovima. Zanimljivo, meappleu takvima kojima smetaju Ëedne zone ima i onih kojima u Hrvatskoj od 91. do Oluje uopêe nisu smetale»e di ne zone s balva - nima, pobunom i terorizmom. toviπe, tak vi danas razne ob li ke duhovnog terorizma reklamiraju kao standarde nap - red nog svijeta. Isus nas ipak i u odnosu prema njima πokira kroz novu zapovijed: VeÊe ljubavi nit ko nema od ove: da tko æivot svoj poloæi za svoje prijatelje. No, Boæji je pa - ra doks πto pod tim prijateljima On misli i na istinske ne - pri jatelje! Isus je svojim postupkom to potvrdio i jasno rekao da je znak prijateljstva s Njime Ëuvanje njegovih za - po vi jedi. Zato je na listi testiranja pojedinaëne i zajedniëke krπ Êanske vjernosti Evanappleelju upravo ljubav pre ma neprijateljima - na prvome mjestu! Anapplee l ko KA ΔUN KO 26

27 MILITARIA WEB INFO Bugarska vojska u sastavu Varπavskog pakta Sre di nom Primopredaja zastave (1962.) osam de se - tih go di na pro π lo ga sto lje - Êa iz dav aπt vo u sve zi s mi li ta ri - jom u Eu ro pi bi lo je u po ras - tu, a za ni ma nje za od no se iz me appleu ze ma lja za pad ne Eu ro pe i ze ma lja pot pis ni ca Var πav skog pak ta ve li ko. Mno gim knji ga - ma i pri ruë ni ci ma ko ji su se tis ka li u Ve li koj Bri ta ni ji ili Nje maë koj, sva ka ko je va l ja lo pri bro ji ti i sve ta da nas ta le fil mo ve o Ja me su Bon du ko ji su se ba vi li slië - nom te ma ti kom. Jed na od poz na ti jih iz da vaë kih ku Êa bi la je i Arms and Ar mo ur Press ko ja je dje lo va la u Lon do nu i Mel bour neu i ne ri jet ko obra applei va la odo re vojni ka ze ma lja Is toë ne Eu ro pe. Na æa lost, ne ri jet ko su po da ci u nji ma bi li ili veê zas tar je li ili pak pot pu no ne toë ni. Pri mje ri ce, to bo æ nji pri ruë nik pod nas lo vom Ar my, Na vy & Air For ce Uni forms of The War saw Pact vr vi ne toë nos ti ma. Da spo me ne mo sa mo ka ko se pod tim nas lo vom kri ju i odo re voj ske Ju go sla vi je ko ja ni jed nog tre nut ka ni je bi la Ëla ni ca Var πav - skog pak ta. Za raz li ku od tog di je la, vr lo ilus tra tiv no i dos ta pre ciz no obra apple e no je zna kov lje bu gar skih vojnih sna ga, u ve li koj mje ri ko pi ja zna kov lja Osamdesete - na helikopteru voj ske SSSR-a. U mno gim se zna ko vi ma u sre diπ tu po jav lju je cr ve na zvi jez da pe tok ra ka, is to onak va kak - va se po jav lji va la i kao sas tav ni dio odo ra i zna kov lja JNA, a vaæ nu ulo gu ima ju i srp i Ëe kiê (oz na ke pri pad - ni ka trans port nih i sig nal nih od je la i vojne ad mi nis tra - ci je. Cr ve na zvi jez da sas tav ni je dio pok ri va la za gla - vu sva kog vojni ka i do Ëas ni ka, a vid je ti se moæe i na Ëas nië kim ka pa ma, ali mno go do ra apple e ni ja i na pod lo zi u bo ja ma na cio nal ne zas ta ve: bi je lo-ze le no-cr ve no. Za raz li ku od tak vog zna kov lja, ge ne ral ski um et ci na ovrat ni ci ma kao da su pres li ka ni s odo ra ne ka daπ njih ge ne ra la nje maë ko ga Weh rmach ta, a nje maë ki ma po - dos ta na li ku ju i ka ci ge bu gar skih vojni ka. Pok ri va la za gla vu u svo joj zim skoj ina Ëi ci pu ka su ko pi ja rus kih, a is to se moæe re Êi i za Ëas nië ke ka pe, poz na te po na zi - vu ta nju ra Ëe. Jurica MILETIΔ A m e r i Ë k i vojni in - stitut, ko - ji se nalazi u sklopu Ratne πkole u gradu Carlisleu, do - bar je primjer kako na jednom mjestu uk lopiti povijest i sa daπ - njost oruæanih snaga i posje ti - te lju ponuditi mnogo zanim - lji vih detalja svjetske, a posebice ame riëke vojne proπlosti. Site je prepun raznih linkova koji Êe i te kako biti zanimljivi ljubiteljima militarije i kolekcionarima raznih vojnih detalja, a meappleu njima nalaze se i tekstovi koji nas doista vode kroz vojnu povijest. Institut je Ëesto i domaêin raznim kulturnim dogaappleajima, poput predstavljanja knjiga, pa kako veê ne moæete na zo - Ëi ti dogaappleaju, autori stranice pobrinuli su se da se svako predstavljanje u poduæim pismenim uratcima naapplee na siteu. Naravno, dio linkova predviappleen je i za institucije koje se ba - ve istim ili sliënim istraæivanjima vojne povijesti, pa sva ka - ko preporuëamo da kliknete na neki od njih. Na kraju kaæimo i da je arhiva sitea jako dobro popunjena i da se mnogi tekstovi objavljeni na stranici sastoje i od do - datnih linkova, Ëak i prema nesluæbenim stranicama, πto je doista rijetkost. Ivan BE LI NEC INFOKUTAK Izloæba slika generala Feldija U galeriji MORH-a Zvonimir 24. svibnja s poëetkom u 19 sati bit Êe sveëano otvorenje izloæbe slika pod nazivom Povratak ravnici. Autor je general pukovnik u mirovini Franjo Feldi, koji se, πto je manje poznato, veê viπe od Ëetiri desetljeêa bavi i likovnim radom. Na toj retrospektivnoj izloæbi u prigodi 45 godina njegove slikarske djelatnosti ( ) autor Êe izloæiti tridesetak ulja na platnu te crteæa, akvarela, tempera i grafika, u odabiru likovnog kritiëara Milana IliÊa, s tematikom preteæno iz njegove rodne srijemske ravnice. Gosti izlagaëi na izloæbi su brigadir Ivan ZeliÊ i brigadir u mirovini Eduard Butjer, a na sveëanosti otvorenja nastupit Êe harfistica Marija Mlinar te, kao posebni gost, Arsen DediÊ. Izloæba je organizirana u prigodi obiljeæavanja 15. ob - ljetnice oruæanih snaga Republike Hrvatske 28. svibnja, a otvorit Êe je ministar obrane Berislav RonËeviÊ. Izloæba se moæe razgledati do 9. lipnja, radnim danom od 11 do 18 i subotom od 10 do 12 sati. Ulaz slobodan. 27

28 DOBITNICI GLAVNIH NAGRADA Sedam dana ljetovanja u Splitu za dvije osobe (Hotel Zagreb) Marin PAU IΔ, Ogulin Sedam dana ljetovanja u Puli za dvije osobe (Hotel Veli Joæe) Marta PITE A, Split Godiπnja pretplata na Hrvatski vojnik i komplet DVD-a Silvana JURO, Osijek Poπtovani Ëitatelji Hrvatskog vojnika! Dan jubilarnog, petnaestog obiljeæavanja ustrojavanja oruæanih snaga Republike Hrvatske za troje Êe naπih Ëitatelja, nadamo se, biti dan kojeg Êe se rado sjeêati i zbog jednog drugog razloga. Naime, uoëi dvostruke zagrebaëke proslave u KranjËeviÊevoj i na Jarunu, naëelnica MORH-ove Sluæbe za odnose s javnoπêu i informiranje Marijana Klanac izvukla je kupone s imenima troje najsretnijih meappleu Ëitateljima koji su bar jednom tijekom tri mjeseca i petnaest kola u naπu redakciju poslali kupon s odgovorom na naπu nagradnu pitalicu. Imena glavnih dobitnika smo, kao πto vidite, objavili uz atraktivne nagrade koje im slijede. Zanimljivo je da su sva tri dobitniëka kupona poslana u neparnim kolima. Kupon koji je Ogulincu Marinu PauπiÊu donio ljetovanje u Splitu objavljen je u sedmom kolu, drugonagraappleena SpliÊanka Marta Piteπa boravit Êe u Puli zahvaljujuêi kuponu prvog kola, a svoje DVD i pretplatu na Hrvatski vojnik OsjeËanka Silvana Juroπ je zaradila toënim odgovorom na pitalicu devetog kola. Naravno, kako smo i najavili, prije glavnog izvlaëenja izvukli smo i dobitnike posljednjeg, PETNAESTOG tjednog kola. Nagrade su osvojili: 1.NAGRADA - knjige Vojna psihologija - Draæen BUKAL, SraËinec 2.NAGRADA - DVD Zanimanje - Vojni pas - Nediljko PERKU IΔ, Ugljane 3.NAGRADA - uokvirena fotografija - Branko KRANJ»EC, Zagreb Nakon πto smo naπu prvu nagradnu pitalicu priveli kraju, moæemo podvuêi crtu. Ugodno smo iznenaappleeni vaπom reakcijom i odzivom, a posebno nas veseli πto su kuponi stizali iz svih krajeva Hrvatske i da nas vrlo rado Ëitaju i pripadnice ljepπeg spola. Vjerojatno Êemo u buduênosti opet pokrenuti sliëan projekt, jer smatramo da je to vrlo dobar naëin da se joπ viπe pribliæimo svojim Ëitateljima. Na samom kraju æelimo zahvaliti svima koji su poslali makar jedan kupon i na taj naëin sudjelovali u igri, a svakako i Ëestitati onima koji su osvojili ukupno 45 tjednih i tri glavne nagrade.