Νεοπλάσματα οστών. Γιώργος Αγρογιάννης Παθολογοανατόμος, Ακαδημαϊκός Υπότροφος

Transcript

1 1 ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Διευθυντής: Καθηγητής Ε.Πατσούρης Νεοπλάσματα οστών Γιώργος Αγρογιάννης Παθολογοανατόμος, Ακαδημαϊκός Υπότροφος

2 Στοιχεία δομής και φυσιολογίας του οστού Τα οστά αποτελούν το ερειστικό σύστημα του ανθρώπου Χαρακτηρίζονται από µεγάλο βαθµό στερεότητας και αντοχής, αλλά µικρό βαθµό ελαστικότητας Η βασική τους λειτουργία είναι η στήριξη και η προστασία των διάφορων οργάνων (προστασία σπλάχνων και ζωτικών οργάνων) Ο ρόλος τους είναι σηµαντικός στο µεταβολισµό του ασβεστίου, του οποίου αποτελούν τη σπουδαιότερη αποθήκη καθώς και πηγή προµήθειας για τις ανάγκες του οργανισµού Σε όλη τη διάρκεια της ζωής ανακατασκευάζονται, για να προσαρµοσθούν σε καινούργιες µηχανικές συνθήκες λειτουργίας που δηµιουργούνται (remodeling)

3 Στοιχεία δομής και φυσιολογίας του οστού Δομικά στοιχεία του οστού: Περιόστεο Οστίτης ιστός (σπογγώδες και φλοιώδες οστό) Αρθρικός χόνδρος Μυελός Αγγεία Τα οστά αποτελούνται από οργανικό και ανόργανο µέρος: Οργανικό µέρος 35% Κύτταρα του οστίτη ιστού Κολλαγόνα ινίδια Θεµέλια ουσία Φωσφορικό ασβέστιο (80-90%) Ανθρακικό ασβέστιο (8-10%), Ανόργανα συστατικά 65% Χλωριούχο ασβέστιο (0,5%), Φωσφορικό µαγνήσιο (1-2%) Αλκαλικά άλατα (2%).

4 Στοιχεία δομής και φυσιολογίας του οστού Κύτταρα που εμπλέκονται στο remodeling: Οστεοπρογονικά Οστεοβλάστες Οστεοκύτταρα Οστεοκλάστες OPG (οστεοπρωτογερίνη) μπλοκάρει τον RANK ligant αποτρέπει την διαφοροποίηση προς οστεοκλάστες αποτρέπει την αποδόμηση του οστού RANK ligant προάγει τη διαφοροποίηση προς οστεοκλάστες

5 Ταξινόμηση WHO

6 Ταξινόμηση όγκων οστών WHO 2013

7 Συνεργασία μεταξύ ειδικοτήτων Ιδιαίτερα στα νεοπλάσματα των οστών, δεν εννοείται ιστολογική διάγνωση (παθολογοανατόμος) χωρίς κλινικές πληροφορίες (ορθοπαιδικός χειρουργός) και απεικονιστική συνεκτίμηση (ακτινολόγος) Ο χειρουργός υποθέτει τη διάγνωση, ο απεικονιστής προτείνει διαφορική διάγνωση, ο παθολογοανατόμος θέτει τη διάγνωση Χειρουργός Βλάβη Ακτινολόγος Παθ/τόμος

8 Ταξινόμηση όγκων οστών WHO 2013 Επιδημιολογικά δεδομένα: Σχετικά συνήθεις, ωστόσο είναι σπάνιοι οι κλινικά σημαντικοί 0,8 κακοήθη περιστατικά / 100,000 πληθυσμού στη Β. Αμερική Οι κακοήθεις αποτελούν περίπου το 0,2% του συνόλου των κακοηθειών και ευθύνονται για το 1% των θανάτων από κακοήθειες Αναλογία όγκων μαλακών μορίων : όγκων οστών = 10:1 Aυξάνει η συχνότητά τους μεταξύ των όγκων στις παιδικές ηλικίες Προδιαθεσικοί παράγοντες: τα περισσότερα σαρκώματα δεν έχουν σαφή αιτιολογία, ωστόσο ενοχοποιούνται η ιονίζουσα ακτινοβολία, μεγάλα οστικά έμφρακτα, νόσος Paget, προϋπάρχον καλόηθες νεόπλασμα Γενετική προδιάθεση: Maffuci σχετίζεται με χονδροσάρκωμα McCune Albright σχετίζεται με ινώδη δυσπλασία FAP σχετίζεται με παρουσία οστεωμάτων Li-Fraumeni σχετίζεται με οστεοσάρκωμα Κλινικά συμπτώματα: Πόνος Οίδημα Κάταγμα Ασυμπτωματικοί! Απεικονιστικές μέθοδοι: Απλή ακτινογραφία Αξονική τομογραφία Μαγνητική τομογραφία

9 Ονοματολογία Διακρίνονται σε: καλοήθη (κατάληξη ώματα) κακοήθη (κατάληξη σαρκώματα) Η ορολογία στην παθολογική ανατομική είναι περιγραφική... Καλόηθες Οστέωμα Χόνδρωμα Ίνωμα Κακόηθες Οστεοσάρκωμα Χονδροσάρκωμα Ινοσάρκωμα

10 Γενικά χαρακτηριστικά Τα νεοπλάσματα των οστών είναι δύσκολες οντότητες: Σχετικά σπάνια (τα κακοήθη) Σε σύνολο περίπου 60 οντοτήτων: Καλοήθη n=20 Ενδιάμεσης βιολογικής συμπεριφοράς n=10 Κακοήθη n=28 Εξαιρετικά περιορισμένη βοήθεια της ανοσοϊστοχημείας Μορφολογική επικάλυψη Μεγάλες διακυμάνσεις στη συμπεριφορά και στην αντιμετώπιση ακόμη και εντός της ίδιας ιστογενετικής προέλευσης. Πχ.: Οστεοσάρκωμα οστεοβλαστικό ΧΜΘ Οστεοσάρκωμα χονδροβλαστικό ΧΜΘ αμφίβολη SATB2 οστεοσάρκωμα Αυξανόμενη γνώση πάνω στο μοριακό υπόβαθρο IDH-1 χονδροσάρκωμα

11 Βιολογική συμπεριφορά - WHO 2013 Βαθμονόμηση βιολογικής συμπεριφοράς: Καλοήθης Ενδιάμεση Τοπικά επιθετικό νεόπλασμα ή Σπάνιες μεταστάσεις «εμφυτεύσεις» Κακοήθης

12 Διαγνωστική προσέγγιση προαπαιτούμενα Για την ιστολογική ταυτοποίηση διάγνωση: Ακριβές ιστορικό: Ηλικία Προέλευση του ιστού (ποιο οστό και ποιο σημείο) Ταχύτητα ανάπτυξης Απεικονιστικά ευρήματα Ιστοχημεία, ανοσοϊστοχημεία (πολύ περιορισμένη) Βιβλιογραφία (..αξιόπιστη)

13 Διαγνωστική προσέγγιση οστικών όγκων - ηλικία Απλή κύστη Σάρκωμα Ewing Χονδροβλάστωμα Μη οστεοποιούμενο ίνωμα Οστεοχόνδρωμα Ινώδης δυσπλασία Οστεοσάρκωμα Οστεοειδές οστέωμα Ανευρυσματική κύστη Ηωσινόφιλο κοκκίωμα Γιγαντοκυτταρικός όγκος Εγχόνδρωμα Ινοσάρκωμα Οστέωμα Χονδροσάρκωμα Μυέλωμα Μεταστάσεις Χόρδωμα

14 Διαγνωστική προσέγγιση οστικών όγκων - ηλικία

15 Διαγνωστική προσέγγιση οστικών όγκων - εντόπιση ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ Επίφυση ΕΠΙΦΥΣΗ Χονδροβλάστωμα Γιγαντοκυτταρικός όγκος Μετάφυση ΜΕΤΑΦΥΣΗ Οστεοβλάστωμα Οστεοχόνδρωμα Μη οστεοποιούμενο ίνωμα Οστεοειδές οστέωμα Χονδρομυξοειδές ίνωμα ΔΙΑΦΥΣΗ Εγχόνδρωμα Ινώδης δυσπλασία Διάφυση ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΔΙΑΦΥΣΗ Σάρκωμα Ewing Χονδροσάρκωμα Μετάφυση Επίφυση ΜΕΤΑΦΥΣΗ Οστεοσάρκωμα Εξωοστικό οστεοσάρκωμα

16 Διαγνωστική προσέγγιση οστικών όγκων - απεικονιστικά Πολύ σημαντικά τα απεικονιστικά ευρήματα (1): Όρια (σαφή ή όχι) Διατήρηση ή διάσπαση του φλοιού Συνύπαρξη κατάγματος Ακτινολογικά σημεία κακοήθειας

17 Διαγνωστική προσέγγιση οστικών όγκων - απεικονιστικά Πολύ σημαντικά τα απεικονιστικά ευρήματα (2): Παρουσία κυστικών χώρων Αποτιτανώσεις Σύσταση MRI CT

18 Διαγνωστική προσέγγιση - Μακροσκοπικά χαρακτηριστικά Μορφολογικά χαρακτηριστικά υπέρ καλοήθειας: Περίγραπτες αλλοιώσεις Συχνά περιβάλλονται από ινώδη κάψα Απωθούν τον παρακείμενο ιστό Οστεοχόνδρωμα Μορφολογικά χαρακτηριστικά υπέρ κακοήθειας: Ασαφή όρια Απουσία κάψας Διάσπαση φλοιού του οστού Επέκταση στα μαλακά μόρια Παρουσία νεκρώσεων Κεντρικό χονδροσάρκωμα

19 Διαγνωστική προσέγγιση - Ιστοληψία Μακροσκοπικές σημειώσεις Καταγραφή τομών - χαρτογράφηση Έγκλειση σε ιστοκασέτες Μονιμοποίηση σε διάλυμα φορμόλης 10% Αφαλάτωση για 2 3 εβδομάδες σε διάλυμα EDTA HCL Έγκλειση σε κύβους παραφίνης χρώση αιματοξυλίνης UOA-1 st Dept of Pathology

20 Βαθμονόμηση (grading) κατά WHO 2013 Αν αποφασίσουμε ότι έχουμε ιστολογικά ένα κακόηθες μεσεγχυματογενές νεόπλασμα - σάρκωμα, ακολουθεί η βαθμονόμηση (grading), δηλαδή η πρόβλεψη της βιολογικής συμπεριφοράς με βάση : Διαφοροποίηση Μιτώσεις Νέκρωση Σημείωση: αρκετά νεοπλάσματα έχουν ιδιαίτερα κριτήρια πρόβλεψης της συμπεριφοράς τους

21 Διαγνωστική προσέγγιση οστικών όγκων Στα νεοπλάσματα των οστών ισχύει το grade εξ ορισμού: Εξαιρέσεις:

22 Μοριακή βιολογία οστικών όγκων 1. Μεταγραφική απορύθμιση Διαμεταθέσεις που καταλήγουν σε «χιμαιρικούς» μεταγραφικούς παράγοντες EWSR1/FLI1 διαμετάθεση στο σάρκωμα Ewing 2. Απορυθμισμένη σηματοδότηση Διαμεταθέσεις που καταλήγουν σε υπερέκφραση γονιδίων Συγκεκριμένες ενισχύσεις Ενεργοποιητικές μεταλλάξεις γονιδίων MDM2 ενίσχυση στο χαμηλής κακοήθειας ενδομυελικό οστεοσάρκωμα 3. Πολύπλοκοι καρυότυποι Χρωμοθρυψία Ρήξεις και αναδιατάξεις σε συμβατικό οστεοσάρκωμα

23 Κλινικά χρησιμοποιούμενες μοριακές αλλαγές σε νεοπλάσματα οστών 1. Κεντρικό χονδροσάρκωμα, μεταλλάξεις στα γονίδια IDH1/IDH2 σε ποσοστό 38-70% 2. Σάρκωμα Ewing, διαμετάθεση γονιδίων EWSR1-FLI1 σε ποσοστό 85% 3. Ανευρυσματική κύστη, αναδιάταξη χρωμοσώματος 17p13 που καταλήγει σε διαμετάθεση γονιδίων USP6-CDH11 σε ποσοστό 70% 4. Ινώδης δυσπλασία, μεταλλάξεις στο γονίδιο GNAS σε ποσοστό 93% 5. Χόρδωμα, ενίσχυση στο γονίδιο Τ-brachyury του χρωμοσώματος 7q33 σε ποσοστό 95% Διαμετάθεση γονιδίων μεταξύ δαμασκηνιάς και κορομηλιάς με εμβολιασμό!

24 1Α. Οστεοβλαστικοί όγκοι οστεοειδές οστέωμα/οστεοβλάστωμα Καλοήθεις οστικές αλλοιώσεις μικρού μεγέθους (οστεοειδές οστέωμα < 2 εκ.) και μεγαλύτερου μεγέθους (οστεοβλάστωμα 2 10 εκ.) Συνήθως σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Εντόπιση: κυρίως μακρά οστά (οστεοειδές οστέωμα) σπόνδυλοι (οστεοβλάστωμα).

25 1Α. Οστεοβλαστικοί όγκοι οστεοειδές οστέωμα/οστεοβλάστωμα απεικονιστικά ευρήματα Σκλήρυνση του φλοιού γύρω από μια ακτινοδιαυγή περιοχή που αντιπροσωπεύει τη βλάβη. Απλή α/α και CT οι απεικονιστικές τεχνικές επιλογής

26 1Α. Οστεοβλαστικοί όγκοι οστεοειδές οστέωμα/οστεοβλάστωμα ιστολογικά ευρήματα Έντονη οστεοβλαστική δραστηριότητα με μορφή «φωλεάς» nidus (χαρακτηριστικό του οστεοειδούς οστεώματος) Ενεργοί, πυκνοχρωματικοί οστεοβλάστες που επαλείφουν άωρο οστό (που πρόσφατα έχει σχηματιστεί) Περιβάλλεται από το προϋπάρχον οστό περιφερική σκλήρυνση

27 1Β. Οστεοβλαστικοί όγκοι - οστεοσάρκωμα Υψηλής κακοήθειας νεόπλασμα με παραγωγή οστεοειδούς από κακοήθη κύτταρα. Ευμεγέθης όγκος, άνω των 5 εκ. Ο συχνότερος κακοήθης πρωτοπαθής όγκος των οστών (4-5 περιπτώσεις / 1,000,000). Συνήθως σε νεαρούς ενήλικες, κυρίως άρρενες Εντόπιση: κυρίως μετάφυση στα μακρά οστά: μηριαίο, κνήμη, βραχιόνιο (μετάφυση) Νεόπλασμα που η πρόγνωσή του σχετίζεται σημαντικά με την ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία Κλινικά: πόνος (τραύμα;) μάζα κατά την ψηλάφηση οίδημα ερυθρότητα παθολογικά κατάγματα στο 5-10% των περιπτώσεων Πρόγνωση: Μεταστατική νόσος: 20% 5ετής επιβίωση Τοπική νόσος με ανταπόκριση (>95% νέκρωση) στη ΧΜΘ: 80-95% 5ετής επιβίωση Τοπική νόσος χωρίς ανταπόκριση ή χωρίς ΧΜΘ: 5-20% 5ετής επιβίωση

28 1Β. Οστεοβλαστικοί όγκοι - οστεοσάρκωμα απεικονιστικά ευρήματα Εντόπιση στη μετάφυση Διάσπαση φλοιού Νεκρώσεις UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

29 1Β. Οστεοβλαστικοί όγκοι - οστεοσάρκωμα μακροσκοπική εικόνα UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

30 1Β. Οστεοβλαστικοί όγκοι - οστεοσάρκωμα ιστολογική εικόνα Παραγωγή οστεοειδούς (δύσκολη μερικές φορές η διάκρισή του από κολλαγόνο) Ατυπία κυττάρων Νεκρώσεις Μπορεί να εμφανίζει ετερόλογα στοιχεία (χόνδρος, ινώδης ιστός) ή να συνοδεύεται από οστεοκλαστικού τύπου πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα Σημαντική η εκτίμηση του ποσοστού νέκρωσης μετά από χημειοθεραπεία

31 1Β. Οστεοβλαστικοί όγκοι - οστεοσάρκωμα ιστολογική εικόνα Ιστολογικοί υπότυποι: Χαμηλής κακοήθειας κεντρικό οστεοσάρκωμα Συμβατικό οστεοσάρκωμα Οστεοβλαστικό οστεοσάρκωμα Χονδροβλαστικό οστεοσάρκωμα Ινοβλαστικό οστεοσάρκωμα Τελαγγειεκτατικό οστεοσάρκωμα Μικροκυτταρικό οστεοσάρκωμα Παροστικό οστεοσάρκωμα (χαμηλής κακοήθειας) Περιοστικό οστεοσάρκωμα (ενδιάμεσης κακοήθειας) Υψηλής κακοήθειας επιφανειακό οστεοσάρκωμα

32 2Α. Νεοπλάσματα πλούσια σε γιγαντοκύτταρα - γιγαντοκυτταρικός όγκος Ενδιάμεσης κακοήθειας (τοπικά επιθετικό) νεόπλασμα αποτελούμενο από μονοπύρηνα και πολυπύρηνα «οστεοκλαστικού τύπου» γιγαντοκύτταρα Μεταξύ 20 και 45 ετών, μετά τη σύγκλειση των επιφύσεων. Εντόπιση: κυρίως επίφυση μετάφυση στα μακρά οστά

33 2Α. Νεοπλάσματα πλούσια σε γιγαντοκύτταρα - γιγαντοκυτταρικός όγκος - απεικονιστικά Έκκεντρη αλλοίωση, λυτική Ομαλά όρια Σε παραμελημένες περιπτώσεις διασπά το φλοιό και απωθεί τα πέριξ μαλακά μόρια Πολύ σπάνια εκτός μετάφυσης

34 2Α. Νεοπλάσματα πλούσια σε γιγαντοκύτταρα γιγαντοκυτταρικός όγκος - ιστολογικά Τρεις συνιστώσες: Μονοπύρηνα ατρακτόμορφα Μεγαλύτερα επιθηλιοειδή ιστιοκύτταρα Οστεοκλαστικού τύπου πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα (αντιδραστικά, μη νεοπλασματικά, αλλά επιζήμια!) Αφρώδη ιστιοκύτταρα Εναποθέσεις αιμοσιδηρίνης Μπορεί να συνυπάρχει αντιδραστικό οστούν Μπορεί να υπάρχουν λίγα αγγειακά έμβολα! Μπορεί να υπάρχουν εμφυτεύσεις!

35 2Α. Νεοπλάσματα πλούσια σε γιγαντοκύτταρα - γιγαντοκυτταρικός όγκος - φυσιολογία Το νεοπλασματικό κύτταρο είναι το μονοπύρηνο ατρακτόμορφο Εκκρίνει χημειοτακτικά μόρια, κύριο RANK που προσελκύουν μονοπύρηνα ιστιοκύτταρα Σύνδεση με RANK-ligant στην επιφάνεια των μονοπύρηνων και σύντηξη αυτών σε πολυπύρηνα οστεοκλαστικού τύπου γιγαντοκύτταρα Αποκόπτοντας τον RANK-ligant διακόπτεται η χημειοταξία των μονοπύρηνων (στοχευμένη θεραπεία με Denozumab)

36 2Α. Νεοπλάσματα πλούσια σε γιγαντοκύτταρα - γιγαντοκυτταρικός όγκος - φυσιολογία Γιγαντοκυτταρικός όγκος μετά από θεραπεία

37 2Β. Νεοπλάσματα πλούσια σε γιγαντοκύτταρα - κακοήθης γιγαντοκυτταρικός όγκος Κακοήθης εξαλλαγή προϋπάρχοντος γιγαντοκυτταρικού όγκου (ακτινοθεραπεία) Πρωτοπαθώς συνύπαρξη γιγαντοκυτταρικού όγκου με δεύτερη συνιστώσα κακοήθους νεοπλάσματος

38 3. Ινοϊστιοκυτταρικά νεοπλάσματα μη οστεοποιούμενο ίνωμα / καλόηθες ινώδες ιστιοκύτωμα NOF (non ossifying fibroma): Καλοήθης ινοβλαστική αλλοίωση συνήθως ανάμικτη με πολυπύρηνα οστεοκλαστικού τύπου γιγαντοκύτταρα. Ο συχνότερος οστικός όγκος H ίδια βλάβη λέγεται fibrous cortical defect αν περιορίζεται μόνο στο φλοιό του οστού ή BFH (benign fibrous histiocytoma) όταν εντοπίζεται στην πύελο Ηλικία: παιδική και εφηβική. Δεδομένα δείχνουν ότι 54% των αγοριών και 22% των κοριτσιών φέρουν ασυμπτωματικό NOF Εντόπιση: μετάφυση μακρών οστών, μερικές φορές πολυεστιακή Typical Non typical Κλινικά Συνήθως τυχαίο εύρημα

39 3. Ινοϊστιοκυτταρικά νεοπλάσματα μη οστεοποιούμενο ίνωμα / καλόηθες ινώδες ιστιοκύτωμα NOF και BFH έίναι όμοια ιστολογικά Ινοβλαστικά στοιχεία χωρίς ατυπία, οστεοκλαστικού τύπου πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα, αφρώδη ιστιοκύτταρα Εναποθέσεις αιμοσιδηρίνης

40 4. Σάρκωμα Ewing Υψηλής κακοήθειας νεόπλασμα με στρογγυλοκυταρική μορφολογία. Προβάλει ως βλάβη καστανόφαιης χροιάς με αιμορραγικές περιοχές Επιδημιολογία: ηλικιακό φάσμα μεταξύ 5 και 20 ετών, κυρίως άρρενες, ίσως το συχνότερο κακόηθες νεόπλασμα των οστών μέχρι την ηλικία των 9 ετών Εντόπιση: διάφυση μακρών οστών, πύελος Κλινικά: πόνος μάζα στην προσβληθείσα περιοχή πυρετός

41 4. Σάρκωμα Ewing απεικονιστικά ευρήματα

42 4. Σάρκωμα Ewing μακροσκοπική εικόνα UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

43 4. Σάρκωμα Ewing ιστολογικά ευρήματα Ομοιόμορφα, στρογγυλά κύτταρα με υψηλό μιτωτικό δείκτη Αυξημένες μιτώσεις Ροζέτες Homer-Wright (συνηγορητικό νευρικής διαφοροποίησης CD99, Fli-1, ERG Διαμετάθεση t(11;22)(q24;q12) t(11;22)(q24;q12) EWSR1-FLI1 85% t(21;22)(q22;q12) EWSR1-ERG 10% t(7;22)(q22;q12) EWSR1-ETV1 <1% t(17;22)(q12;q12) EWSR1-ETV4 <1% t(2;22)(q33;q12) EWSR1-FEV <1%

44 5. Νεοπλάσματα νωτιαίας χορδής - χόρδωμα Κακόηθες νεόπλασμα του νωτιαίου σωλήνα Επιδημιολογία: ηλικιακό φάσμα μεταξύ 50 και 70 ετών, κυρίως άρρενες Εντόπιση: ιερό οστό και σπονδυλική στήλη Κλινικά: κοκκυγοδυνία ραχιαλγία αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου και της ουροδόχου UOA-1 st Dept of Pathology

45 5. Νεοπλάσματα νωτιαίας χορδής χόρδωμα μακροσκοπική εικόνα UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

46 5. Νεοπλάσματα νωτιαίας χορδής χόρδωμα ιστολογικά Μεγάλα «φυσαλιφόρα» κύτταρα, άφθονο κυτταρόπλασμα διαχωριζόμενα από ινώδη διαφραγμάτια Άφθονη μυξωματώδης εξωκυττάρια ουσία Νεκρώσεις Παρουσία μεταπλαστικού χόνδρου (χονδροειδές χόνδρωμα) Θετικότητα σε κερατίνες, ΕΜΑ, S100, brachyury Πρόγνωση: κακή γενικά, μέση επιβίωση 7 έτη

47 6.1. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση αδαμαντίνωμα Κακόηθες νεόπλασμα διφασικής μορφολογίας Επιδημιολογία: ηλικιακό φάσμα μεταξύ 3 και 85 ετών, κυρίως άρρενες Εντόπιση: κατά κύριο λόγο στο πρόσθιο τμήμα της κνήμης Κλινικά: πόνος οίδημα στην προσβληθείσα περιοχή UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

48 6.1. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση αδαμαντίνωμα - ιστολογία Διφασική μορφολογία : Επιθηλιόμορφα σε αδενικούς σχηματισμούς Ινοβλαστικός πληθυσμός ενδιάμεσα Θετική χρώση κερατίνης AE1/AE3 UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

49 6.1. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση αδαμαντίνωμα μακροσκοπική εμφάνιση UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

50 6.1. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση αδαμαντίνωμα μακροσκοπική εμφάνιση UOA-1 st Dept of Pathology

51 6.2. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση ινώδης δυσπλασία Καλόηθες νεόπλασμα, συνήθως ενδομυελικό Επιδημιολογία: ηλικιακό φάσμα μεταξύ 8 και 45 ετών Εντόπιση: κατά κύριο λόγο στο κρανίο και στο μηριαίο Μπορεί να είναι μονοοστοτική ή πολυοστοτική (σύνδρομο McCune-Albright) Κλινικά: πόνος κάταγμα UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

52 6.2. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση ινώδης δυσπλασία Ινοβλαστικό στρώμα εντός του οποίου αναγνωρίζονται οστικές νησίδες Οι οστικές νησίδες αποτελούνται από άωρο οστό χωρίς να επαλείφονται από οστεοβλάστες Μετάλλαξη στο χρωμόσωμα 20q13 (γονίδιο GNAS)

53 6.3. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση ανευρυσματική κύστη Καλόηθες νεόπλασμα, το οποίο επεκτείνεται απωστικά μερικές φορές ταχέως Επιδημιολογία: ηλικιακό φάσμα μεταξύ δύο πρώτων δεκαετιών Εντόπιση: οπουδήποτε, κατά κύριο λόγο στο μηριαίο, κνήμη, βραχιόνιο Εμφανίζεται ως πρωτοπαθής ή ως δευτεροπαθής αλλαγή στα πλαίσια άλλων νεοπλασμάτων Κλινικά: πόνος κάταγμα UOA-1 st Dept of Pathology

54 6.3. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση ανευρυσματική κύστη Κυστικοί χώροι πληρούμενοι από αίμα διαχωριζόμενοι από ινώδη διαφραγμάτια Μπορεί να συνυπάρχουν αντιδραστικό οστό και οστεοκλαστικού τύπου πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα Αναδιάταξη χρωμοσώματος 17p13 που καταλήγει σε διαμετάθεση γονιδίων USP6-CDH11 σε ποσοστό 70%

55 6.3. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση ανευρυσματική κύστη ιδιαίτερες περιπτώσεις UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology UOA-1 st Dept of Pathology

56 Οστεοκλαστικού τύπου πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα Συνοδεύουν πολλές αλλοιώσεις των οστών Ο μηχανισμός χημειοταξίας είναι το μονοπάτι του RANK Δε θεωρούνται νεοπλασματικά, ωστόσο είναι ζημιογόνα Είναι όμως εκλεκτικά...! ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ Γιγαντοκυτταρική αλλοίωση μικρών οστών Νόσος Paget «Φαιός» όγκος υπεπαραθυρεοειδισμού Μη οστεοποιούμενο ίνωμα Κεντρικό γιγαντοκυτταρικό κοκκίωμα Χερουβισμός Οστεοειδές οστέωμα ΕΝΔΙΑΜΕΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Γιγαντοκυτταρικός όγκος Χονδρομυξοειδές ίνωμα Χονδροβλάστωμα Ανευρυσματική κύστη Οστεοβλάστωμα ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ Κακοήθης γιγαντοκυτταρικός όγκος Μεταστάσεις πλούσιες σε γιγαντοκύτταρα Οστεοσάρκωμα πλούσιο σε γιγαντοκύτταρα Οι περισσότερες και πιο συχνές βλάβες δεν είναι κακοήθεις

57 6.4. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση ιστιοκυττάρωση Langerhans Καλόηθες νεόπλασμα, συνήθως καλής πρόγνωσης, που αφορά σε κλωνικό πολλαπλασιασμό των κυττάρων Langerhans Επιδημιολογία: ευρύ ηλικιακό φάσμα μεταξύ 0 έως 80 έτη Μονοοστοτική και πολυοστοτική μορφή Εντόπιση: κρανίο, πύελος, βραχιόνιο Κλινικά: πόνος κάταγμα απώλεια οδόντων

58 6.4. Ασαφής νεοπλασματική προέλευση ιστιοκυττάρωση Langerhans Μέσου μεγέθους κύτταρα με ηωσινόφιλο κυτταρόπλασμα και πυρηνικές εντομές Ανάμικτα λεμφοκύτταρα, ουδετερόφιλα και πλασματοκύτταρα Συχνές περιοχές νέκρωσης Πρόγνωση: συνήθως καλή, υποτροπιάζει σε ποσοστό 10 25% (ιδίως η πολυοστοτική μορφή)

59

60 Οστεοχόνδρωμα Οστεοσάρκωμα Γιγαντοκυτταρικός όγκος