Definimi dhe testimi i hipotezave

Transcript

1 (Master) Ligjerata 2 Metodologjia hulumtuese Definimi dhe testimi i hipotezave Prof.asc. Avdullah Hoti 1 1

2 Përmbajtja dhe literatura Përmbajtja 1. Definimi i hipotezave 2. Testimi i hipotezave përmes shembujve Literatura Research methods for business students; Saunder, M., Lewis, P. And Thornill, A., Pearson Education Limited, Essex, 2009 Kapitujt3 dhe 5 2

3 Çfarë është pyetja hulumtuese 1. Një pyetje komplekse që kërkon aplikim të metodologjisë hulumtuese për tu përgjigjur 2. Shembuj: cilat nga këto janë pyetje hulumtuese Cila ka qenë norma vjetore e inflacionit në Kosovë në 10 vitet e fundit? Cili është efekti i subvencionimit të bujqve në pjesëmarrjen e prodhimit bujqësor në GDP e vendit? Cilat janë efektet e një marrëveshje të tregtisë së lirë me Turqinë në ekonominë e Kosovës? 3

4 Derivimii pyetjeve hulumtuese 4

5 Çfarë është HIPOTEZA 1. Hipoteza është një hamendësim i mençur lidhur me atë se si funksionojnë gjërat 2. Në shumicën e rasteve, hipoteza shkruhet kështu: Nësee bëjë këtë, atëherëdo të ndodhë kjo") 3. Hipoteza duhet të jetë diçka që mund të testohet, pra që është e testueshme. 4. Hipotezat derivojnë nga pyetjet hulumtuese 5. Jepni shembuj të hipotezave Për 5 minuta listoni disa shembuj të hipotezave 5

6 Ushtrime 1. Supozoni se qeveria lokale vendos të ngritë normën e tatimit në pronë. Çfarë efekti do të ketë kjo rritje në çmimin e shtëpive? Përdorni të tetë fazat e metodologjisë ekonometrike për tu përgjigjur në këtë pyetje. 2. Supozoni se qeveria vendos të rrisë normën e tarifave në produktet bujqësore të importuara për të mbrojtur prodhimin e vendit. Si këshilltar ekonomik cfarë do të propozonit ju? Si do ta përpilonit modelin ekonometrik për të analizuar ndikimin e këtyre tarifave në prodhimin vendor? 3. Zgjedheni një problem/studim me interes për ju dhe shtjelloni se si do t i qaseni për analizë duke përdorur metodologjinë hulumtuese të diskutuar në këtë ligjëratë. 6

7 Ushtrimi 1 Supozoni se qeveria lokale vendos të ngrit normën e tatimit në pronë. Cfarë efekti do të ketë kjo rritje në cmimin e shtëpive të përfshira me këtë rritje? Përcjell tetë fazat e metodologjisë ekonometrike për tu përgjigjur në këtë pyetje. 7

8 Ushtrimi 1 1. Teoria ekonomike Ceteris paribus (faktorët tjerë të pandryshuar), sa më e lartë norma e tatimit në pronë aq më i vogël cmimi i shtëpisë. 2. Grumbullimi i të dhënave (të dhënat primare) ose sigurimi i të dhënave/të dhëna sekondare 8

9 Ushtrimi 1 3. Specifikimi i modelit matematik të teorisë Cmimii = β + 2Tatimi i 1 β ku Y = cmimi i shtëpisë dhe X = norma e tatimit në pronë 4. Specifikimi i modelit ekonometrik të teorisë. Cmimi β 1 + β Tatimi + u i = 2 u është gabimi i rastit (random error) 5. Vlerësimi i parametrave te modelit ekonometrik Me këtë mostër përdorim OLS për të vlerësuar parametrat e modelit. i i 9

10 Ushtrimi 1 6. Kontrollimi/testimit se sa adekuat është modeli ekonometrik. Përvec normës së tatimit, faktorë të tjerë përcaktojnë cmimim e shtëpive si për shembull: norma e interesit për kredi që financojnë blerjen e shtëpive; të hyrat e familjes; norma e krimit në atë lokalitet; qetësia, pastërtia e asaj pjese të qytetit, etj. 10

11 Ushtrimi 1 7. Testimi i hipotezave/pyetjeve hulumtuese lidhur me parametrat e vlerësuar Paraprakisht pritet që B 2 <0, dhe ne testojmë nëse hipoteza alternative qe specifikon se B 2 është baraz ose më e madhe se Shfrytëzimi i rezultateve Testimi i teorisë ekonomike Testimi i teorisë ekonomike, nëse jo sqarim pse mund të ketë ndodh ashtu. Parashikimi Rezultatet nga regresioni mund të përdoren për të parashikuar cmimin mesatare të shtëpive në komunitet, duke ditur normën e tatimit. Normalisht duke supozuar se faktorët e tjerë mbesin të pandryshuar. Propozimi i politikave Mund të udhëzojë qeverinë për ndikimin që mund të ketë rritja e tatimit dhe nëse ai vendim duhet të mirret. 11

12 Ushtrimi 2 Supozoni se qeveria vendos për të rritur normën e tarifave në produktet bujqësore të importuara për të mbrojtur prodhimin e vendit. Si këshilltarë ekonomik cfarë do të propozonit ju? Si do ta përpilonit modelin ekonometrik për të analizuar ndikimin e këtyre tarifave? 12

13 Ushtrimi 2 1. Teoria ekonomike Ceteris paribus (faktorët tjerë të pandryshuar) sa më e lartë norma e tarifave në produktet e importuara cmimet më të larta, rritet shitja e produkteve vendore. Një efekt negativ mund të jetë se do të mbrohen prodhuesit jo eficient të prodhuesve vendor. 2. Grumbullimi i të dhënave (të dhënat primare) ose sigurimi i të dhënave/të dhëna sekondare. Të dhëna në formën e serive kohore (time series) për të parë ndikimin e këtyre tarifave në vëllimin/shitjen e produkteve bujqësore. Të dhëna për periudhën para dhe pas aplikimit të tarifave. 13

14 Ushtrimi 2 3. Specifikimi i modelit matematik të teorisë Shitjat = β 1 + β2tarifat t ku Y = prodhimi ose shitja e produkteve bujqesore X = norma e tarifave në import 4. Specifikimi i modelit ekonometrik të teorisë. Shitja β 1 + β Tarifat + u u është gabimi i rastit (random error) t = 2 t t 5. Vlerësimi i parametrave te modelit ekonometrik Me këtë mostër përdorim OLS për të vlerësuar parametrat e modelit. 14

15 Ushtrimi 2 6. Kontrollimi/testimi se sa adekuat është modeli ekonometrik. Përvec normës së tarifave, faktorë me rëndësi mund të jenë të ardhurat mestare për krye banori, kualiteti i këtyre produkteve, etj. 15

16 Ushtrimi2 7. Testimi i hipotezave/pyetjeve hulumtuese lidhur me parametrat e vlerësuar Paraprakisht pritet që B2>0, dhe ne testojmë hipotezën alternative nëse B2 është baraz ose më e vogël se Shfrytëzimi i rezultateve Testimi i teorisë ekonomike Testimi i teorisë ekonomike, nëse jo sqarim pse mund të ketë ndodh ashtu. Parashikimi Rezultatet nga regresioni mund të përdoren për të parashikuar vëllimin e prodhimit, shitjeve duke ditur normën e tarifave në importin e produkteve bujqësore. Normalisht duke supozuar se faktorët e tjerë mbesin të pandryshuar. Propozimi i politikave Mund të udhëzojë qeverinë për ndikimin që mund të ketë rritja e normave dhe nëse ai vendim duhet të mirret. 16

17 Ushtrime 3. Zgjedheni një problem/studim me interes për ju dhe shtjelloni se si do t i qaseni për analizë duke përdorur metodologjinë hulumtuese të diskutuar në këtë ligjëratë. Duhet të punoni në mënyrë të pavarur dhe të përgaditni një prezantim javën që vjen. 17