كارآزمايي Downloaded from journals.ajaums.ac.ir at 4: on Tuesday September 4th 2018

Transcript

1 ايران اسالمي جمهوري ارتش پزشكي علوم دانشگاه پژوهشي علمي مجله 1391 پاييز 231 تا 225 صفحات 3 شماره دهم سال مقاله نويسندگان نام باليني كارآزمايي دو نوع ديابتي بيماران در خون ليپيدهاي و گلوکز کنترل بر قاط قره ميوه اثر 5 ميرفيضي زهرا سيده 4 رضواني حميدرضا 3 آبادي جعفر اصغري محمد 2 تورزني زاده مهدي زهرا 1 ميرفيضي ماني * 1391/4/18 مقاله: قبولی اعالم تاریخ 1391/1/27 وصول: اعالم تاریخ چكيده مناسبي درمان بيماري اين متعدد عوارض به توجه با است. دنيا کل در متابوليکي بيماري شايعترين دو نوع ديابت هدف: و سابقه برخوردار زيادي اهميت از دارويي گياهان از استفاده با بيماران اين در سرم ليپيدهاي و گلوکز کنترل شاخصهاي کاهش ميطلبد. را دو نوع ديابتي بيماران در سرم ليپيدهاي و گلوکز کنترل شاخصهاي بر قاط قره ميوه خوراکي مکمل اثر حاضر بررسي در است. گرفت. قرار بررسي مورد )30 دو نوع ديابت به مبتال بيمار 75 روي بر IRCT= /72 باليني کارآزمايي صورت به مطالعه اين روشها: و مواد کپسولهاي ترتيب به روز 90 مدت به مداخله و کنترل گروههاي شد. انجام کرج شهر در کنترل( گروه نفر 45 و مداخله گروه نفر خون نمونه مينمودند. مصرف ناهار و صبحانه از بعد روز در بار دو گرم ميلي 500 ميزان به قاط قره و )نشاسته( پالسبو خوراکي کلسترول گليسيريد سرم تري انسولين گليکوزيله هموگلوبين ناشتا خون قند گيري اندازه جهت مطالعه پايان و آغاز در وريدي جهت گرديد. محاسبه (HOMA) هموستاز مدل ارزيابي معيار از استفاده با انسوليني مقاومت چنين هم شد. گرفته آن اجزاي و تام شد. استفاده کواريانس تحليل و تي آزمون و توصيفي آمار روشهاي از دادهها آناليز گروه در HOMA اسکور و ساعته دو خون قند ناشتا خون قند غلظت ميانگين در معنيداري کاهش مداخله روز 90 از پس يافتهها: مورد متغيرهاي ساير در تفاوت اين حالي در موارد(. تمامي براي )0/05>P شد ديده کنترل گروه به نسبت قاط قره کننده دريافت 90 از بعد مشخص طور به قاط قره کنندگان مصرف در خون گلوکز کنترل شاخصهاي تمامي چنين هم نبود. معنيدار بررسي موارد(. تمامي براي )0/05>P داشت. معنيدار تغيير مداخله از قبل با مقايسه در مداخله روز مرتبط شاخصهاي کنترل در حدودي تا ميتواند قاط قره خوراکي مکمل مصرف ميدهد نشان مطالعه اين نتيجهگيري: و بحث کادر اعضاي به دارويي درمانهاي کنار در را آن کاربرد ميتوان رو اين از باشد. موثر دو نوع ديابتي بيماران در خون گلوکز با نمود. توصيه بيماران اين با مرتبط پزشکي ليپيد گلوکز قندي ديابت قاط قره ميوه کليدي: کلمات مقدمه )1(. است دنیا کل در متابوليکي بيماري شايعترين دو نوع ديابت باعث که است جهاني بهداشت اساسي مشکالت از يکي بيماري اين زده تخمين 3(. و )2 ميشود توجهي قابل مير و مرگ و عوارض در ميليون 366 به 2000 سال در ميليون 171 از ديابت ميزان که شده جمعيت درصد 95 در دو نوع ديابت )1(. رسيد خواهد 2030 سال مسئول( )*نويسنده مامايي گروه کرج واحد اسالمي آزاد دانشگاه کرج ایران استاديار 1 mani@kiau.ac.ir الكترونيك: آدرس فاکس: و تلفن مامایی ارشد کارشناس مامايي گروه کرج واحد اسالمي آزاد دانشگاه کرج ایران پژوهشگر 2 مصدوميتها از وپيشگيري اپيدميولوژي تحقيقات مرکز تبريز پزشکي علوم دانشگاه تبریز ایران استاديار 3 داروسازي حرفهاي دکتراي کرج ایران پژوهشگر 4 روماتولوژي گروه مشهد پزشکي علوم دانشگاه مشهد ایران استاديار 5

2 مجله علمي پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي ارتش جمهوري اسالمي ايران سال دهم شماره 3 پاييز 1391 شماره مسلسل افرادمبتالبهديابترخميدهد )4(. اختاللعملکردسلولهايبتاي النگرهانس و مقاومت به انسولين نقش مهمي در مکانيسم ايجاد اين بيماري دارد )2(. ديابت از مهمترين عوامل خطر براي برخي اختاللها نظير نفروپاتي رتينوپاتي نوروپاتي و بيماريهاي قلبي عروقي محسوب ميشود )5(. شيوع بيماريهاي قلبي- عروقي در بيماران ديابتي 2-4 برابر افراد سالم ميباشد )6(. با توجه به عوارض متعدد اين بيماري درمان مناسبي را ميطلبد. در حقيقت درمان ديابت نوع دو يک چالش است )4(. درمانهاي قابل دسترس براي ديابت نوع دو شامل تغيير سبک زندگي با ورزش تغذيه داروهايخوراکيوانسولين ميباشند )2(. هرچندکهدرحال حاضردرماناصليوموثربرايديابتاستفادهازانسولينوداروهاي هيپوگليسميک ميباشد ولي اين ترکيبات داراي عوارض نامطلوب متعدد نظير افزايش ذخاير چربي تحليل رفتن بافت چربي در محل تزريقوبروزشوکهيپوگليسميکبودهودردرازمدتبرروندهاي ايجاد عوارض ناتوان کننده ديابت تاثيري ندارند. با توجه به افزايش دانشبشريدرموردهتروژنسيتهاينبيماري نيازبراييافتنترکيبات موثر در درمان ديابت با عوارض جانبي کمتر احساس ميگردد )7(. هدفازمداخالتتغذيهايبهعنوانيکگزينهمهموموثردرماني تنظيم فعاليت سلولهاي آديپوسيتي و توانايي بهبود به حساسيت انسوليني و حفظ هموستاز گلوکز است )8(. گياهان دارويي و مشتقات آنها اگرچه از ديرباز در درمان ديابت قنديوعوارضناشيازآنهامطرحبودهاند وليدرمورداثربخشي قطعي بسياري از آنها تاکنون شواهد تحقيقاتي و معتبري يافت نميشود )2 10 (.از 9 4 گياهان دارويي که اثرات ضد ديابتي آن مورد بحث بوده قره قاط ميباشد. اين گياه با نام علمي Vaccinium Arctostaphylos متعلق به خانواده Ericacea ميباشد )11 12(. اين گياه محتوي مقدار زيادي آنتوسيانوزوئيدها ميباشند )8(. آنتوسيانوزوئيدها کمپلکسهاي بيوفالونوئيدي در قره قاط هستند کهخواصمتعددازجملهآنتياکسيداني ضدسرطانيوضدالتهابي راداراميباشند )13 8(. بهطورکليآنتوسيانينهادرشرايطاسيدي پايدار ميباشند اما در وضعيت خنثي شکسته و ناپايدار ميشوند. بنابراين به عنوان يک فاکتور فيزيولوژيکي غذايي موثر شناخته نشدهاند.بااينحالدرمطالعاتحيوانياثرسيانيدين 3 -گلوکوزيد 3-glucoside) (Cyanidin به عنوان يک نوع آنتوسيانين مشخص شده که باعث کاهش سطح گلوکز و بهبود حساسيت انسوليني در موشهاي ديابتي نوع دو شده است )13(. در تعدادي از مطالعات حيواني که بر روي موشها انجام شده مشخص گرديده که پلي فنولهاي موجود در قره قاط ميتوانند بر متابوليسم کربوهيدراتها به خصوص قند ناشتا و بعد از غذا از طريق بهبود ترشح انسولين و افزايش حساسيت انسوليني و هم چنين کاهشتري گليسريد موثر باشند )10 15(. 14 در مطالعهاي انساني قره قاط به طور مشخص سطح پالسمايي آنزيمهاي کبدي را در بيماران ديابتي نوع دو پايين آورده و نقش ضدالتهابي در اين بيماران داشته است )16( که علت احتمالي اين مسئله را ميتوان در نقش استرس اکسيداتيو و تغييرات آنزيمي در بروز برخي تغييرات بيوشيميايي و بافتي نامطلوب ناشي از ديابت جستجو نمود. با توجه به اين که در طب سنتي بيان شده که قره قاط فعاليت ضدديابتيداشتهوميتوانددردرمانديابتکاربردداشتهباشد )15( و هم چنين عدم اتفاق نظر در ارتباط با تاثيرات ضدديابتي قره قاط در مطالعات انساني اين تحقيق با هدف تعيين اثربخشي دريافت قره قاط خوراکي بر قند ناشتا قند خون دو ساعته هموگلوبين گليکوزيله (HbA1C) سطح سرمي انسولين و پروفايل چربي در بيماران ديابتي نوع دو انجام شد. روش کار اين کارآزمايي باليني دوسو كور كنترل با دارو نما چند مركزي و دو گروهي بر روي 75 فرد ديابتي نوع دو که به کلينيکهاي منتخبتخصصيغددشهرکرجطيسالهاي مراجعه نمودند انجام شد. اطالعات اوليه براي تعيين حجم نمونه با استناد به مطالعات ديگر )17( و مقايسه دو گروه درماني و کنترل از فرمول n = ( Z + Z ) ( S + S ) α β 1 2 ( μ μ ) به دست آمد. با در نظر گرفتن سطح خطاي 0/05 و توان آزمون 80 درصد و جانشيني اطالعات مزبور در فرمول فوق حجم نمونه در هر گروه حداقل برابر 30 نفر محاسبه شد که با توجه به در دسترستر بودن و ارزانتر بودن نمونههاي گروه کنترل از اين

3 اثر ميوه قره قاط بر کنترل گلوکز و ليپيدهاي خون در بيماران ديابتي نوع دو ماني ميرفيضي و همکاران 227 گروه 45 نفر انتخاب شدند. اين مطالعه پس از اخذ مجوز از کميته اخالق در پژوهشهاي پزشکي دانشگاه آزاد اسالمي واحد کرج ايران و دريافت کد اخالقي و هم چنين رضايت نامه کتبي از بيماران انجام شد. اطالعات اين مطالعه در مرکز ثبت کارآزماييهاي باليني ايران به شماره IRCT N2 ثبت شده است. نمونهگيري با مراجعه روزانه به کلينيکهاي منتخب تخصصي غدد شهر کرج انجام شد و افراد به صورت تصادفي با استفاده از روش بلوکهاي تصادفي با اندازه 4 به گروههاي آزمايشي و کنترل اختصاص داده شدند. براي ايجاد بلوکهاي تصادفي از نرم افزار RAS استفاده شد. معيارهاي ورود به مطالعه شامل بيماران ديابتي نوع دو با سن باالي 18 سال عدم مصرف انسولين عدم ابتال به ساير مشکالت طبي و مصرف دارو به خاطر آنها و داشتن قند ناشتاي باال يا مساوي 126 ميلي گرم بر دسي ليتر و هموگلوبين گليکوزيله باالي 6 درصد بود. هم چنين اين افراد ميبايست از رژيم غذايي يا انجام نوع خاصي از ورزش تبعيت نکرده و مکملهاي حاوي قره قاط را استفاده نميکردند. استعمال سيگار و الکل بارداري و شيردهي از ديگر معيارهاي خروج از مطالعه حاضر بود. دراينمطالعه اطالعاتدموگرافيگووضعيتدرمانيافراد شامل: سن جنس قد وزن شاخص توده بودني نوع و دوز داروهاي خوراکي مورد استفاده با استفاده از چک ليست خود توصيف به صورت قبل و بعد )در صورت لزوم( جمعآوري شد. اطالعات مربوطبهمطالعاتآزمايشگاهينيزدرپرسشنامهفوقواردگرديد. تمامي افراد تحت مطالعه در ابتداي ورود به مطالعه و 90 روز بعد از نظر يافتههاي آزمايشگاهي زير با تستهاي سرولوژيك معتبر ارزيابي شدند. آزمايشهای درخواست شده براي اين افراد شامل قند خون ناشتا (FBS) هموگلوبين گليکوزيله (HBA1C) انسولين سرم تري گليسيريد (TG) کلسترول تام و اجزاي آن LDL( وHDL ( بود.همچنينمقاومتانسولينيبااستفادهازاسکورHOMA assessment) (Homeostasis Model قبل و بعد از مداخله به صورت زير محاسبه گرديد: به دنبال ناشتايي شبانه ازهر بيمار در روزهاي 0 و 5 90 سي سي خونوريديگرفتهشدوپسازجداسازيسرم اندازهگيريگلوکز خون ناشتا به روش گلوکز اکسيداز هموگلوبين گليکوزيله تري گليسيريد و کلسترول به روش آنزيماتيک کالريمتريک با استفاده از کيتهاي تجاري )روچ( Roche )) LDL و HDL به روش آنزيماتيک کالريمتريک با استفاده از کيتهاي تجاري )کوباس روچ (Roche (Chemiluminescence) وانسولينبهروشکميلومينسانس )Cobas) مورد ارزيابي قرار گرفتند. گروههاي A و B به مدت 90 روز به ترتيب کپسولهاي خوراکي پالسبو )نشاسته( و قره قاط به ميزان 500 ميلي گرم دو بار در روز بعد از صبحانه و ناهار مصرف مينمودند. بعد از تهيه گياه قره قاط و نشاسته به بخش هرباريوم دانشکده داروسازي دانشگاه تهران ارسال شده و درصد خلوص آن مشخص شد و هر کدام از آنها به صورت پودر درآمدند. سپس به داروخانه محلي در شهر کرج ارسال گشته و در آن جا کپسولهاي 500 ميلي گرمي از قره قاط و نشاسته تهيه شد. کپسولها از نظر رنگ و شکل و جنس و اندازه مشابه بودند. تمامي کپسولها در کيسههاي پالستيکي در دماي اتاق قرار داده شدند. براي 45 روز اول 100 کپسول داده ميشد. بعد از اتمام مصرف در روز 45 به طور مجدد 100 کپسول دوم به بيماران ارائه شده و مطالعه تا 45 روز ديگر ادامه پيدا ميکرد. درطيمدتمداخلهبابيمارانتماستلفنيبهصورتهفتگيگرفته ميشدوسواالتيجهتبروزعوارضجانبيناخواستهاحتماليوهم چنينتوصيههاييدرارتباطبامصرفمرتبکپسولهاانجامميشد. الزم به ذکر است تمام شرکت کنندگان در مطالعه از نظر نوع و دوز داروهاي خوراکي مورد استفاده در طي مدت مطالعه بدون تغيير بودند. در طي روزهاي مداخله با تمامي شرکت کنندگان در پژوهش تماس گرفته ميشد و به آنان يادآوري ميگرديد که براي گرفتن نمونه خون طي 48 ساعت پس از قطع آخرين کپسول به آزمايشگاه مرجع از پيش تعيين شده مراجعه نمايند. براي متغيرهاي کمي و کيفي دادهها با استفاده از ميانگين )انحراف معيار( و فراواني )درصد( خالصه شدند. نرماليتي دادهها با استفاده از شواهد توصيفي و آزمون K-S بررسي و تاييد گرديد. فراواني }(mmol/l) قند خون ناشتا (µu/ml) ناشتا }انسولين =HOMA-IR 22/5

4 مجله علمي پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي ارتش جمهوري اسالمي ايران سال دهم شماره 3 پاييز 1391 شماره مسلسل متغيرهاي کيفي بين دو گروه براي قبل از انجام مداخله با استفاده از آزمون کاي دو و براي متغيرهاي کمي بين دو گروه با استفاده از آزمون تي مستقل مورد مقايسه قرار گرفتند. تحليل کواريانس (ANCOVA) برايمقايسهميانگينمتغيرهايکميبرايبعدازمداخله و با انجام تعديل (Adjust) روي مقادير پايه به کار رفت. براي مقايسه قبل و بعد )90 روز( از انجام مداخله آزمون تي زوجي به کار رفت. تجزيهوتحليلدادههابااستفادهازنرمافزارهايSPSS17 ودرسطح معنيداري 0/05 انجام شد. نتايج در اين مطالعه از نظر جنسيت شرکت کنندگان در گروه قره قاط جدول 1- مقايسه ميانگين شاخصهاي بيوشيميايي در بين گروهها قبل از انجام مداخله 70 درصد )21 نفر( زن و 30 درصد )9 نفر( مرد و در گروه کنترل 75/6 درصد )34 نفر( زن و 22/4 درصد )11 نفر( مرد بودند. ميانگين )انحرافمعيار(سنيدرگروهدريافتکنندهقرهقاط 55/13 )10/30( سالودرگروهدريافتکنندهپالسبو 53/87 )11/71( سال بود. ميانگين )انحراف معيار( شاخص توده بدني شرکت کنندگان در گروه قره قاط )3/72( 28/64 kg/m2 و در گروه کنترل kg/m2 )4/45( 28/94±4/45 بود.درشروعمطالعه دوگروهموردبررسي از نظرمتغيرهاي فوق الذکر و هم چنين ميانگين غلظت قند خون ناشتا قند خون دو ساعته هموگلوبين گليکوزيله انسولين سرم اسکور HOMA تري گليسيريد کلسترول تام LDL و HDL تفاوت معنيداري با يکديگرنداشتند. )جدول 1( P-value فاصله اطمينان اختلاف ميانگين آماره t گروه مداخله گروه كنترل متغيرها 0/083 0/322 0/530 0/907 0/879 0/508 0/798 0 /831 0/795-3/53-56/82-22/27-66/81-0/47-0/91-7/74-8/71-2/89-3/37-32/31-64/68-22/22-28/80-21/97-27/20-11/41-8/85 26/64 22/27 0/22 0/48 0/24 16/19 3/29 2/61-1/28 1/76 0/99 0/63 0/11 0/15 0/66 0/25 0/21-0/26 198/60±78/53 284/40±111/36 8/80±1/60 22/51±24/15 9/68±7/83 193/30±103/19 195/53±58/78 120/06±40/56 44/87±10/92 171/96±52/71 259/13±82/11 8/58±1/38 20/03±11/14 8/44±5/74 177/11±103/26 192/24±51/14 117/44±39/73 51/23±25/04 قند خون ناشتا( mg/dl ) قند خون دو ساعته( mg/dl ) هموگلوبين گليكوزيله( HBA1C ) سطح سرمي انسولين( µu/ml ) اسكور HOMA تري گليسيريد (mg/dl) كلسترول( mg/dl ) (mg/dl)ldl (mg/dl)hdl جدول 2- مقايسه ميانگين شاخص توده بدني و شاخصهاي بيوشيميايي در بين گروهها بعد از انجام مداخله P-value فاصله اطمينان اختلاف ميانگين گروه مداخله گروه كنترل متغيرها 0/342 0/040 0/026 0/103 0/099 0/021 0/912 0 /762 0/229 0/482 4/71-71/33-0/70-0/79-0/59-6/73-0/36-4/39-32/58-29/15-14/36-19/53-9/58-38/55 5/30-10/54-8/87-14/15-6/66-2/32 38/02 0/36 3/07 2/38-1/72 2/58 14/49 2/62 1/57-0/57 28/28±3/69 153/80±39/11 209/07±64/62 8/20±1/41 12/65±8/68 4/77±3/40 163/20±71/08 178/93±35/22 100/37±35/46 42/06±7/22 28/77±4/33 165/82±59/47 246/29±87/ 68 8/38±1/65 17/60±8/67 7/06±5/65 157/11±70/56 180/89±38/58 109/26±34/53 45/81±8/85 شاخص توده بدني( (kg/m 2 قند خون ناشتا (mg/dl) قند خون دو ساعته (mg/dl) هموگلوبين گليكوزيله( HBA1C ) سطح سرمي انسولين (µu/ml) اسكور HOMA تري گليسيريد (mg/dl) كلسترول (mg/dl) (mg/dl) LDL (mg/dl) HDL

5 اثر ميوه قره قاط بر کنترل گلوکز و ليپيدهاي خون در بيماران ديابتي نوع دو ماني ميرفيضي و همکاران 229 کاهش معنيداري در ميانگين غلظت قند خون ناشتا قند خون دو ساعته و اسکور HOMA در گروه مداخله پس از 90 روز دريافت قره قاط نسبت به گروه کنترل ديده شد )0/05>P براي تمامي موارد(. در حالي اين تفاوت در ساير متغيرهاي مورد بررسي معنيدار نبود. )جدول 2( در بيماران دريافت کننده قره قاط ميانگين قند خون ناشتا قند خون دو ساعته هموگلوبين گليکوزيله انسولين سرم و اسکور HOMA اختالف معنيداري نسبت به قبل از انجام مداخله داشت )0/05>P براي تمامي موارد( در حالي که در کل دوره مطالعه تغيير آماري معنيداري در متغيرهاي ذکر شده در گروه کنترل ديده نشد. )جدول 3( الزم به ذکر است باوجود عدم اختالف معنيدار بين دو گروه کنترل و قره قاط در طي مدت مداخله در متغيرهايي مانند هموگلوبين گليکوزيله و انسولين سرم سير نزولي اين متغيرها در گروه قره قاط واضحتر از گروه کنترل بوده و درصد تغييرقابل توجهاي مشهود ميباشد. بحث و نتيجهگيري نتايج مطالعه حاضر نشان داد که 90 روز مصرف قره قاط به ميزان يک گرم در روز در مقايسه با گروه کنترل سبب کاهش معنيداري در ميانگين غلظت قند خون ناشتا قند خون دو ساعته و اسکور HOMA در بيماران ديابت نوع دو شده است. در حالي اين تفاوت در متغيرهاي شاخص توده بدني هموگلوبين گليکوزيله انسولين كلسترول تري گليسيريد (mg/dl) 193/30±103/19 0/152-11/77-71/97 30/10 1/47 163/20±71/08 اسكور سطح سرمي انسولين هموگلوبين گليكوزيله قند خون دو ساعته قند خون ناشتا متغيرها قبل از مداخله بعد از مداخله آماره t اختلاف فاصله اطمينان ميانگين P value شاخص توده بدني ) 2 (kg/m 28/64±3/27 0/071-0/03-0/74 0/35 1/87 28/28±3/69 (mg/dl) (mg/dl) (HBA1C) (µu/ml) HOMA 0/002 18/54-71/06 44/80 3/49 153/80±39/11 198/60±78/53 0/001 32/09-118/57 75/33 3/56 209/07±64/62 284/40±111/36 0/007 0/18-1/01 0/59 2/92 8/20±1/41 8/80±1/60 0/009 2/62-17/10 9/86 2/79 12/65±8/68 22/51±24/15 0/001 2/67-7/15 4/91 2/41 4/77±3/40 9/68±7/83 (mg/dl) (mg/dl)ldl (mg/dl)hdl 0 /189-8/63-41/83 16/60 1/35 178/93±35/22 195/53±58/78 0/344-21/09-53/76 16/33 1/01 100/37±35/46 120/06±40/56 0/229-3/58-12/58 4/50 1/32 42/06±7/22 44/87±10/92 قبل از مداخله 28/94±4/45 171/96±52/71 259/13±82/11 8/58±1/38 20/03±11/14 8/44±5/74 177/11±103/26 192/24±51/14 117/44±39/73 51/23±25/04 گروه مداخله جدول 3- مقايسه ميانگين شاخص توده بدني و شاخصهاي بيوشيميايي قبل و بعد از انجام مداخله در گروههاي دريافت کننده قره قاط و کنترل سرم تري گليسيريد کلسترول تام LDL و HDL معنيداري نبود. هم چنين تمامي شاخصهاي کنترل گلوکز خون در مصرف کنندگان قره قاط به طور مشخص بعد از 90 روز مداخله در مقايسه با قبل از مداخله تغيير معنيدار داشته است. تعدادي از محققين براين اعتقادند که گياه قره قاط اثرات حفاظتي بعد از مداخله آماره گروه كنترل t 1/33 28/77±4/33 0/82 165/82±59/47 2/33 246/29±87/ 68 1/68 8/38±1/65 3/44 17/60±8/67 2/51 7/06±5/65 1/49 157/11±70/56 1/58 180/89±38/58-0/01 109/26±34/53 0/40 45/81±8/85 اختلاف فاصله اطمينان ميانگين -0/08-0/41 0/16-8/98-21/25 6/13 3/17-44/51 23/84-0/04-0/44 0/20 2/65-10/19 6/42 0/57-4/19 2/38-7/12-47/12 20/00-3/11-25/82 11/36-14/47-14/39 0/04-6/35-8/69 1/17 بر بافتهاي بدن اعمال نموده و در جهت کاهش استرس اکسيداتيو عمل مينمايد )18 19(. باتوجه به اين که ديابت قندي با تشديد روند استرس اکسيداتيو همراه است بخشي از تغييرات بيوشيميايي خون از اين طريق توجيه ميگردد )20(. در تعدادي از مطالعات P value 0/191 0/418 0/071 0/099 0/091 0/331 0/144 0 /121 0/995 0/707 انساني مشخص شده که استفاده از قره قاط يا آنتوسيانينهاي استخراج شده از آن به طور واضحي باعث بهبود اکسيداسيون در

6 مجله علمي پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي ارتش جمهوري اسالمي ايران سال دهم شماره 3 پاييز 1391 شماره مسلسل LDL پراکسيداسيون چربي ظرفيت ضد اکسيداسيون کل پالسما و ديس ليپيدميها شده است )10 14(. نتايج پژوهش تاکي کاوا (Takikawa) و همکاران )2009( در ژاپن در موشهاي مبتال به ديابت نوع 2 حاکي از آن است که رژيم غذايي حاوي عصاره قره قاط هيپرگليسمي را از طريق فعال سازي پروتئين کيناز فعال کننده (AMPK) AMP بهبود ميبخشد )8(. طبق گزارش نتايج مطالعه ابيدو (Abidov) و همکاران )2006( با مصرف مکمل قره قاط کاهش معنيداري در سطح سرمي قند خون ناشتا رخ داده است )16(. يافتههاي حاصل از بررسي مهرداد روغني و همکاران نيز که بر روي موشهاي صحرايي ديابتي در سال 2006 انجام شده بود مشخص گرديد در گروه ديابتي تحت درمان با قره قاط کاهش معنيدار در ميزان گلوکز سرم در مقايسه با گروه ديابتي مشاهدهشدهاستکهبهنظرميرسدمصرفخوراکيبخشهوايي قره قاط در مدل تجربي ديابت قندي داراي اثر هيپوگليسميک بوده است )21(. درمطالعهايکهتوسطفشانيوهمکاران )2010( انجام شده بود مشخص شد که مصرف ميوه قره قاط سبب کاهش حاد خفيف )18 درصد( و کاهش مزمن معنيدار )35 درصد( در قند خون پس از غذا ميگردد )14(. نتايج مطالعه گرندفلد (Grandfeldt) و همکاران )2011( حاکي از آن است که در افراد داوطلب سالم نوشيدنيهاي جودوسر تخمير شده که با قره قاط غني شدهاند پس از مصرف قادر به ايجاد هيپوگليسمي بوده و نياز به انسولين را در سطح وسيعي کاهش دادهاند )15(. يافتههاي حاصل از اين مطالعات نتايج پژوهش حاضر هم در ارتباط با مقايسه مصرف قره قاط با گروه کنترل و هم مصرف قره قاط در گروه ديابتي به صورت قبل و بعد را تاييد ميکنند. قره قاط به طور فراواني حاوي پلي فنول آنتوسيانين ميباشد. در مطالعاتحيوانيمشخصشدهپليفنولآنتوسيانيندارايخاصيت کاهشدهندگياسترساکسيداتيوناشيازراديکالهايآزاداکسيژن بودهواثراتمثبتيرويمتابوليسمکربوهيدراتهابهصورتبهبود در پاسخ قندهاي بعد از غذا و ناشتا با بهبود عملکرد ترشحي و حساسيت به انسولين ايفا ميکنند )10 15(. 14 در مطالعه حاضر با آن که بهبود در ميانگين غلظت قند خون ناشتا قند خون دو ساعته و اسکور HOMA رخ داده بود اما اين تفاوت در متغيرهاي هموگلوبين گليکوزيله و انسولين سرم با وجود بهبود مشخص در مقايسه با گروه کنترل معنيداري نبود. به نظر ميرسد عوامليمانندفاکتورهايژنتيکيمتفاوتبستهبهنژادونوعجمعيت مورد بررسي که هريک ميتواند در بروز ديابت نقش متفاوتي را ايفا نمايند هم چنين تفاوت در حجم نمونه دوز قره قاط و مدت زمان انجام مداخله در مطالعات متعدد در بروز اين پديده نقش داشته باشند. نتايج مطالعه مهرداد روغني و همکاران حاکي از آن است که در گروه ديابتي تحت درمان با قره قاط کاهش معنيداري در BMI در مقايسه با گروه ديابتي مشاهده شد. هم چنين در اين مطالعه کاهش معنيداريدرميزانتريگليسيريدسرمرخدادهبوددرحاليکهاين تفاوتدرخصوصکلسترولتامواجزايآنايجادنشدهبود )21(. در يک بررسي ديگر مشخص شده رژيمهاي حاوي محصوالتي با 100 درصد غالت خالص grain) (whole ماهي و قره قاط بهبود در متابوليسم چربي ايجاد کردهاند و در نتيجه اين محصوالت تغذيهاي ميتوانند نقش مهمي در ايجاد ديابت در افراد با نقص متابوليسم گلوکز ايفا نمايند )10(. در مطالعه فشاني و همکاران نيز کاهش معنيدار در ميزانتري گليسيريد )47 درصد( مشاهده شده بود )14(. در حالي که در مطالعه حاضر تغيير معنيداري در سطح ليپيدهاي سرم رخ نداده بود. به نظر ميرسد آنتوسيانينهاي موجود در قره قاط قادر به القاي تغييرات متابوليک مرتبط با آنزيمهاي کبدي در جهت اصالح تغييرات نامطلوب چربيهاي خون ميباشد )18(. عدم کنترل دقيق رژيمهاي غذايي فعاليتهاي ورزشي و هم چنين آموزشهاي گرفته شده از ساير منابع )بجز پزشک( در ارتباط با بيماري ديابت در شرکت کنندگان اين پژوهش باالخص در گروه کنترل ميتواند زمينه ساز عدم تفاوت معنيدار در سطح سرمي ليپيدهاي دو گروه مورد بررسي باشد. در مجموع مطالعه حاضر شواهدي را فراهم آورد که مصرف ميوه قره قاط ميتواند باعث کاهش برخي از شاخصهاي کنترل گلوکز خون در افراد ديابتي نوع دو شود در حالي که اين تاثير در ارتباط با سطوح ليپيدهاي سرم ديده نشد. اما با توجه به محدوديتهاي پژوهش حاضر و نتايج متناقض گزارش شده در مطالعات مختلف نياز به انجام بررسيهاي بيشتر در اين زمينه ميباشد.

7 231 اثر ميوه قره قاط بر کنترل گلوکز و ليپيدهاي خون در بيماران ديابتي نوع دو ماني ميرفيضي و همکاران همچنين از معاونت پژوهشي دانشگاه آزاد اسالمي واحد کرج که بودجه اين تحقيق را فراهم کردند قدرداني ميشود. References 1- Vanschoonbeek K, Thomassen BJW, Senden JM, Wodzig WKWH, van Loon LJC. Cinnamon supplementation does not improve glycemic control in postmenopausal type 2 diabetes patients. J Nut 2006; 136(4): Chao M, Zou D, Zhang Y, Chen Y, Wang M, Wu H, et al. Improving insulin resistance with traditional Chinese medicine in type 2 diabetic patients. Endocrine 2009; 36(2): Manya K, Champion B, Dunning T. The use of complementary and alternative medicine among people living with diabetes in Sydney. BMC Complem Altern M 2012; 12(1): Xie W, Zhao Y, Zhang Y. Traditional Chinese medicine in treatment of patients with type 2 diabetes mellitus. Evid- Based Compl Alt 2011; : Tripathi BK, Srivastava AK. Diabetes mellitus: complications and therapeutics. Med Sci Monit 2006; 12(7): RA Khan A, Safdar M, Ali Khan MM, Khattak KN, Anderson RA. Cinnamon improves glucose and lipids of people with type 2 diabetes. Diabetes Care 2003; 26(12): Suji G, Sivakami S. Approaches to the treatement of diabetes mellitus: an overview. Cell Mol Biol (Noisy-le-grand) 2003; 49(4): Takikawa M, Inoue S, Horio F, Tsuda T. Dietary anthocyaninrich bilberry extract ameliorates hyperglycemia and insulin sensitivity via activation of AMP-activated protein kinase in diabetic mice. J Nutr 2010; 140(3): Shapiro K, Gong WC. Natural products used for diabetes. J Am Pharm Assoc 2002; 42(2): Lankinen M, Schwab U, Kolehmainen M, Paananen J, Poutanen K, Mykkanen H, et al. Whole grain products, fish and bilberries alter glucose and lipid metabolism in a randomized, controlled trial: the Sysdimet study. PLoS One 2011; 6(8): e Akhondzadeh S. Encyclopedia of Iranian Medicinal Plants. Iran: Arjomand press; Amin Gh. Popular medicinal plants of Iran. Tehran: Iranian تشکر و قدرداني در نهايت از کليه همکاران محترم و افراد شرکت کننده در مطالعه که ما را در انجام اين پژوهش ياري نمودند کمال تشکر را داريم. Medicinal Plants Research Institute; 13- Anonymous. Bilberry. [cited 2012]; Available from: Feshani AM, Kouhsari SM, Mohammadi S. Vaccinium arctostaphylos, a common herbal medicine in Iran: molecular and biochemical study of its antidiabetic effects on alloxandiabetic Wistar rats. J Ethnopharmacol 2011; 133(1): Granfeldt YE, Bjorck IM. A bilberry drink with fermented oatmeal decreases postprandial insulin demand in young healthy adults. Nutr J 2011; 10: Abidov M, Ramazanov A, Jimenez Del Rio M, Chkhikvishvili I. Effect of Blueberin on fasting glucose, C-reactive protein and plasma aminotransferases, in female volunteers with diabetes type 2: double-blind, placebo controlled clinical study. Georgian Med News 2006; (141): Crawford P. Effectiveness of cinnamon for lowering hemoglobin A1C in patients with type 2 diabetes: a randomized, controlled trial. J Am Board Fam Med 2009; 22(5): Milbury PE, Graf B, Curran-Celentano JM, Blumberg JB. Bilberry (Vaccinium myrtillus) anthocyanins modulate heme oxygenase-1 and glutathione S-transferase-pi expression in ARPE-19 cells. Invest Ophthalmol Vis Sci 2007; 48(5): Yao Y, Vieira A. Protective activities of Vaccinium antioxidants with potential relevance to mitochondrial dysfunction and neurotoxicity. Neurotoxicology 2007; 28(1): Choi JS, Yokozawa T, Oura H. Improvement of hyperglycemia and hyperlipemia in streptozotocin-diabetic rats by a methanolic extract of Prunus davidiana stems and its main component, prunin. Planta Med 1991; 57(3): Roghani M, Baluchnejadmojarad T, Taheri S. The effect of feeding with aerial part of vaccinium myrtillus on blood glucose and lipids of diabetic rats. Iranian Journal of Diabetes And Lipid Disorders 2007; 7(2): [Persian]

8 J Army Univ Med Sci October; 10 (3) : Abstract The effects of whortleberry on controlling of blood glucose and lipids in patients with type II diabetes: A randomized controlled trial *Mani Mirfeizi 1, Zahra Mehdizadeh Tourzani 2, Hamidreza Rezvani 3 Mohammad Asghari Jafarabadi 4, Zahra Mirfeizi Seyedeh 5 Received: 15 Apr 2012 Accepted: 8 Jul 2012 Background: Type II diabetes is the most common metabolic disease in the world. The aim of present study wos to determine the effects of whortleberry on glucose control index and lipid profile in patients with type II diabetes Materials and Methods: The present study was a randomized trial (IRCT: 1389). The sample was 75 patients with type II diabetes (30 people in intervention and 45 people in control group) in Karaj-Iran. The control groups took placebo capsules(starch) and whortleberry (500 mg, twice a day after breakfast and lunch) was administered in intervention group. Vein blood samples were taken at the beginning and end of study to measure fasting blood glucose, glycosylated hemoglobin (HbA1c), insulin serum, Triglyceride, total Cholesterol and its contents. Using HOMA Score, insulin resistance was also measured. Descriptive statistics and chi-squared, T- independent, paired T and ANCOVA testes were used for data analysis. Results: After 90 days of the intervention, there was a significant difference in FBS, two hour blood sugar (BS2hpp) and HOMA Score between Whortleberry and control group. Also In whortleberry group, in all glucose control indexes, there were significant differences After 90 days of the intervention. Conclusion: This study demonstrated that using of oral whortleberry supplement for adjusting blood glucose is suitable for patients with type II diabetes patients. Therefore using of it along with medical treatment can be recommended. Keywords: Whortleberry, Diabetes mellitus, glucose, Lipids 1- (*Correspondence Author) Assistant professor, Department of Midwifery, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran Tel-Fax: mani@kiau.ac.ir 2- Instructor, Department of Midwifery, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran 3- Assistant Professor, Injury Epidemiology and Prevention Research Center, Department of Statistics and Epidemiology, Faculty of Health and Nutrition, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran 4- Researcher, Pharmacist, Tehran, Iran 5- Assistant Professor, Department of Romatology, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran