4ο μάθημα. Σύγχρονα Προγράμματα Διδασκαλίας, Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και Ευέλικτη Ζώνη

Transcript

1 4ο μάθημα Σύγχρονα Προγράμματα Διδασκαλίας, Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και Ευέλικτη Ζώνη 1

2 Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Πλαίσιο λειτουργίας της εκπαίδευσης-νόμος Επαγγελματική πυξίδα του εκπαιδευτικού Καρπός εργασίας ειδικών επιστημόνων Βάση συγγραφής σχολικών εγχειριδίων Ορισμός σκοπών και περιεχομένων διδασκαλίας Αναλυτικά Προγράμματα τύπου Curriculum: στόχοι, περιεχόμενα, μεθοδολογικές υποδείξεις, έλεγχος επίτευξης στόχων 2

3 Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Επίσημο και κρυφό Αναλυτικό Πρόγραμμα (παραπρόγραμμα) Διάρθρωση ΑΠΣ: κάθετη με προοπτική χρόνου (ιεράρχηση στόχων) και οριζόντια για το συντονισμό και την αλληλεξάρτηση περιεχομένων και στόχων Συνιστώσες: Παιδαγωγικά ιδεώδη, Σκοποί της αγωγής (Νόμος 1566/85), Σκοποί των επιμέρους μαθημάτων, Στόχοι διδασκαλίας και μάθησης 3

4 Νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικής εκπαίδευσης 4

5 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 1/9 Αναγκαιότητα αναμόρφωσης των ΑΠΣ (λόγοι κοινωνικοί, οικονομικοί, πολιτισμικοί, επιστημολογικοί, διδακτικοίπαιδαγωγικοί-ψυχολογικοί. Ευρωπαϊκή εκπαιδευτική σύγκλιση) Εισαγωγή της διεπιστημονικότητας και της διαθεματικότητας στα ΑΠΣ ΔΕΠΠΣ, Φ.Ε.Κ. 1366/τ. Β /

6 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 2/9 Διεπιστημονικά Προγράμματα: διατήρηση των διακριτών μαθημάτων ως πλαισίων οργάνωσης της σχολικής γνώσης με αλληλοσυσχετιζόμενα περιεχόμενα Διαθεματικά Προγράμματα: κατάλυση των διακριτών μαθημάτων ως πλαισίων οργάνωσης της σχολικής γνώσης και διερεύνηση θεμάτων, ζητημάτων και προβλημάτων που ενδιαφέρουν τους μαθητές 6

7 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 3/9 Διεπιστημονικότητα και Διαθεματικότητα: όροι της Διδακτικής Μεθοδολογίας και των ΑΠΣ. Δηλώνουν συγκροτημένες προτάσεις που απαντούν σε τρία βασικά ερωτήματα της εκπαίδευσης : Ποιο πρέπει να είναι το περιεχόμενο και η μορφή της σχολικής γνώσης; Πώς πρέπει να οργανώνεται η σχολική γνώση; Πώς και με ποιες διδακτικές διαδικασίες η σχολική γνώση μπορεί να καθίσταται κτήμα των μαθητών; 7

8 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 4/9 Γενικά χαρακτηριστικά της Διαθεματικής Προσέγγισης: Περιεχόμενο διδασκαλίας: ενιαίο και αδιαίρετο Μέθοδος διδασκαλίας: εργασιακού και ευρηματικού χαρακτήρα Μαθησιακές πρακτικές: προβληματισμός, αυτενέργεια, βιωματική εμπειρία, φυσική εποπτεία 8

9 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 5/9 Αφετηρία: οι αρχές της Ενιαίας Συγκεντρωτικής Διδασκαλίας του Νέου Σχολείου Στόχοι: Κατάργηση της εξειδίκευσης, της μονομέρειας και της αποσπασματικότητας της γνώσης Έμφαση στη συνοχή, τη συνέχεια και την ευρύτητα της γνώσης 9

10 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 6/9 Μέθοδοι: ευέλικτες, αυτοπροσδιοριζόμενες χρονικά και μεθοδολογικά πρακτικές, όπως: Διεπιστημονική εξέταση των γνωστικών αντικειμένων Ολιστική προσέγγιση στη θεώρηση της γνώσης και του κόσμου Εκπόνηση σχεδίων εργασίας (projects) Ομαδοκεντρική εργασία των μαθητών Αγωγή στην αυτομόρφωση 10

11 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 7/9 Αναμενόμενα πλεονεκτήματα από την εφαρμογή του ΔΕΠΠΣ στην Εκπαίδευση: Αναβάθμιση όλων των παραμέτρων της διδακτικής διαδικασίας Αύξηση των περιθωρίων αυτονομίας του σχολείου Μετατροπή του σχολείου από χώρο αναπαραγωγής γνώσεων σε χώρο βιωμάτων και εμπειριών για το μαθητή 11

12 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 8/9 Συγκεκριμένα οφέλη για τους μαθητές: Ευκαιρίες για δημιουργική αυτοέκφραση Εξοικείωση με τις μεθόδους της ερευνητικής διαδικασίας Καλλιέργεια θετικής αυτοεκτίμησης Ανάπτυξη αυτενέργειας, πρωτοβουλίας και ομαδικότητας Επαγωγικός τρόπος σκέψης Σύνδεση της θεωρίας με την πράξη 12

13 Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) 9/9 Σεβασμός των αντικειμένων του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος Ανάληψη ευθύνης Συνεργασία αντί της ανταγωνιστικότητας Επικοινωνία και συμμετοχή αντί της απομόνωσης Κριτική παρατήρηση, φαντασία και δημιουργικότητα Εξάσκηση στη λειτουργική χρήση της γλώσσας Μετατροπή της διδασκαλίας σε ενδιαφέρουσα διαδικασία 13

14 Σχέδιο Συνεργατικής Έρευνας (Project) Βασικά χαρακτηριστικά: Ελεύθερη επιλογή θέματος Διερεύνηση των πηγών πληροφόρησης Διατύπωση στόχων σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα των μαθητών Σχεδιασμός και οργάνωση δραστηριοτήτων (προγραμματισμός) Συγκρότηση ομάδων για κατανομή δραστηριοτήτων Συνεργασία εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων και εξωτερικών συνεργατών Εξαγωγή συμπερασμάτων Σύνθεση και παρουσίαση εργασίας 14

15 ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΖΩΝΗ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Παράδειγμα εφαρμογής: «Το αμπέλι» Όλγα Μούσιου-Μυλωνά Σχολική Σύμβουλος 15

16 Οργάνωση του χώρου: Διάταξη θρανίων κατά ομάδες Βιβλιοθήκη τάξης (εγκυκλοπαίδεια, λογοτεχνικά βιβλία, εφημερίδες, πηγές) Πάγκος εργασίας Υλικά διάφορα (συλλογές, εικόνες, κουτιά, ψαλίδια, μαρκαδόροι, κλπ.) Πίνακες ανάρτησης εργασιών 16

17 Η επιλογή του θέματος (κριτήρια): Προτάσεις των μαθητών επίκαιρα και τοπικά θέματα Επίσκεψη σε αμπελώνα Επίσκεψη σε οινοποιείο Εικόνες σχετικές Συζήτηση έρευνα ενδιαφερόντων των μαθητών 17

18 Πρώτη προσέγγιση του θέματος: Καταιγισμός ιδεών ιδεοθύελλα Συζήτηση Αραχνόγραμμα Θεματικός χάρτης Ομαδική συζήτηση και ανακοίνωση των επιμέρους θεμάτων Ομαδικός σχεδιασμός δράσης 18

19 Ιδεοθύελλα Καταιγισμός ιδεών: Αμπέλι, χωράφι, σταφύλια, ροζακί, μοσχάτο, τρύγος, μούστος, μουσταλευριά, μουστοκούλουρα, πετιμέζι, κρασί, ξύδι, αμπελόφυλλα, σταφίδες, σταφιδόψωμα, οινοποιείο, βαρέλια, κρασοπότηρα, πατητήρι, κληματαριά, αμπελουργός, κλπ. Ομαδοποίηση σχετικών λέξεων, θεματικές ενότητες 19

20 Στόχοι του Σχεδίου εργασίας: Να γνωρίσουν την καλλιέργεια του αμπελιού και τη σημασία του για την περιοχή (οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές συνέπειες) Να μάθουν τα παράγωγα του αμπελιού και την αξιοποίησή τους Σύνδεση με τα επιμέρους μαθήματα Συνεργατικές διαδικασίες διδασκαλίας και μάθησης 20

21 Μεθοδολογία του προγράμματος: Ερωτηματικά εξελισσόμενη διδασκαλία Διερευνητική προσέγγιση Ομαδική εργασία Εξατομικευμένη εργασία Εποπτική διδασκαλία Αφήγηση, παρουσίαση θεμάτων Συνεργασία με ειδικούς και γονείς 21

22 Οργάνωση και σχεδιασμός εργασιών: Συζήτηση, κατάθεση απόψεων Κατανομή των θεματικών ενοτήτων στις ομάδες Χρονοδιάγραμμα εργασιών και δραστηριοτήτων (επισκέψεις, εκδρομές) Επιλογή συνεργατών (ειδικοί, γονείς, αμπελοκαλλιεργητές, κλπ.) Συγκέντρωση υλικού (φωτογραφίες, πληροφορίες, βιβλία, κλπ.) 22

23 Γλωσσικό μάθημα «Η αλεπού και τα σταφύλια» «Πώς πουλήθηκε μια νταμιτζάνα κρασί» «Ποιος πρωτοδίδαξε το κλάδεμα του αμπελιού» «Οι δώδεκα μήνες και το βαρέλι τους» «Ο Διόνυσος και το αμπέλι του» «Ο μεθυσμένος μυλωνάς» «Ο θησαυρός του πατέρα» Άλλα κείμενα ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 23

24 Παροιμίες - Αινίγματα: Αγάλια-αγάλια γίνεται η αγουρίδα μέλι. Τον Τρυγητή τ αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι. Δόξα νάχεις τρυγητή μου, είδα γω την προκοπή μου. Τ Αη-Λιος με το μαντήλι, του Σωτήρος με κοφίνι. Τζίτζικας ελάλησε, μαύρη ρώγα γυάλισε. Περιστέρι μαδημένο, μες στη στράτα πεταμένο. Τι είναι; 24

25 Μαθηματικά Προβλήματα πρόσθεσης και αφαίρεσης με θέμα του εμπόριο του κρασιού Προβλήματα με μεγέθη γραμμαρίων, κιλών, λίτρων, τόνων κρασιού, μούστου, πετιμεζιού Προβλήματα περιμέτρου και εμβαδού του αμπελώνα, αριθμός κλημάτων Προβλήματα καθαρού βάρους, απόβαρου, μεικτού βάρους βαρελιών, φορτηγών, αποστάσεις μεταφορών κρασιού, χρόνος εργασίας και αμοιβές εργατών, κλπ. 25

26 Θρησκευτικά Η Θεία Κοινωνία, ο Μυστικός Δείπνος Το θαύμα του γάμου της Κανά Το ξύδι της Μ. Παρασκευής Έθιμα «Εγώ ειμί η άμπελος η αληθινή» Ο Άγιος Τρύφωνας, προστάτης των αμπελιών και των αμπελουργών Η άμπελος ως διακοσμητικό σε τέμπλα, εικονίσματα και άμφια 26

27 Μυθολογία Ιστορία Ο θεός του κρασιού Διόνυσος Η μέθη του Κύκλωπα Πολύφημου από τον Οδυσσέα Το κρασί ως προϊόν εξαγωγής των αρχαίων Ελλήνων Αγγεία του ποτού και αγγεία με σχετικές παραστάσεις Σπονδές και χοές, Συμπόσια 27

28 Μελέτη Περιβάλλοντος «Οι δρόμοι του κρασιού» Κλιματολογικές συνθήκες της αμπελοκαλλιέργειας Τα μέρη του φυτού Διαδικασίες παραγωγής κρασιού (φύτεμα, κλάδεμα, σκάψιμο, κορφολόγημα, ράντισμα, θειάφισμα, τρύγος, πάτημα σταφυλιών, μούστος, ωρίμανση του κρασιού, εμφιάλωση) Ποικιλίες κρασιού Οινοποιία Εμφιάλωση - Εμπόριο κρασιού 28

29 Τραγούδια σχετικά με το αμπέλι: Σε μια ρώγα από σταφύλι Στου Μανώλη την ταβέρνα Μπαρμπα Γιάννης κανατάς Μπαίνω μες στ αμπέλι σαν νοικοκυρά Ολοχρονίς δουλέψαμε να γίνει το βαρέλι Ζωγραφιές και κατασκευές με πηλό Μικρά θεατρικά, σκετς 29

30 Από τη δημοτική μας παράδοση: - Αμπέλι μου πλατύφυλλο και κοντοκλαδεμένο, για δεν ανθείς, για δεν καρπείς, σταφύλια για δε βγάνεις; Με χάλασες παλιάμπελο και γω θα σε πουλήσω. Μη με πουλάς, αφέντη μου, και γω σε ξεχρεώνω. Για βάλε νιους και σκάψε με, γέρους και κλάδεψέ με, βάλε γριές μεσόκοπες να με βλαστολογήσουν, βάλε κορίτσια ανύπαντρα να με κορφολογήσουν. Κάνε τα αυτά, αφέντη μου, και γω σε ξεχρεώνω. 30

31 Επεξεργασία του θέματος: Διατύπωση ερωτημάτων από το/τη δάσκαλο/α και τους/τις μαθητές/τριες Επεξεργασία των θεμάτων στις ομάδες και καταγραφή των σημαντικών γνώσεων και των θέσεων-απόψεων των μελών της ομάδας Συμμετοχή όλων των μαθητών/τριών στις διαδικασίες επεξεργασίας Καταγραφή εντυπώσεων από τις επισκέψεις και τις εισηγήσεις ειδικών 31

32 Εξαγωγή συμπερασμάτων: Κάθε ομάδα ανακοινώνει τα συμπεράσματα και τις προτάσεις της Καταγραφή των επιμέρους συμπερασμάτων στον πίνακα και σχολιασμός τους από όλους Διατύπωση τελικών συμπερασμάτων και πιθανών προτάσεων Αποφάσεις για παραπέρα δράση 32

33 Παρουσίαση Δημοσιοποίηση: «Γιορτή σταφυλιού και κρασιού»: παρουσίαση εργασιών στους γονείς, έκθεση προϊόντων του αμπελιού, έκθεση των γραπτών εργασιών σε πίνακες Παρουσίαση του θέματος σε άλλη τάξη Ανακοίνωση των συμπερασμάτων στην εφημερίδα του σχολείου ή της πόλης Δημιουργία φακέλου υλικού (καταγραφή δραστηριοτήτων, συμπερασμάτων, κλπ.) 33

34 Αξιολόγηση των μαθητών: Δεξιότητες σχετικές με τη λύση προβλημάτων (διατύπωση υποθέσεων, οργάνωση πληροφοριών, συγκέντρωση δεδομένων, εξαγωγή συμπερασμάτων) Δεξιότητες επικοινωνίας (ανακοίνωση απόψεων, συμμετοχή στη συζήτηση, συνεργασία, υποστήριξη συμμαθητών) Δεξιότητες οργάνωσης και μελέτης (άντληση πληροφοριών, σύγκριση απόψεων, γεγονότων, δεδομένων, κλπ.) 34

35 Αξιολόγηση του προγράμματος: Σημασία των νέων γνώσεων για τους μαθητές, και των συμπερασμάτων για το σχολείο, για την τοπική κοινωνία Ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων (π.χ. αναζήτηση πληροφοριών στο Διαδίκτυο) Βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των μαθητών Ικανοποίηση και χαρά των παιδιών από το πρόγραμμα 35

36 Αυτοαξιολόγηση εκπαιδευτικού: Επαρκής βοήθεια στους μαθητές Επιτυχής σχεδιασμός και καλή οργάνωση του Σχεδίου εργασίας Δημιουργία ποικίλων ερεθισμάτων και διασφάλιση πηγών πληροφόρησης Εγκαθίδρυση νέων σχέσεων μεταξύ δασκάλου-μαθητών και μαθητών μεταξύ τους Αποδόμηση αρνητικών μορφών συμπεριφοράς των μαθητών 36