Πεπιαζηικοποίηζη και Κηημαηαγοπά. Διεπεύνηζη μιαρ αμθίδπομηρ ζσέζηρ με θόνηο ηην Θεζζαλονίκη ηων απαπσών ηος 21ος αιώνα.

Transcript

1 Πεπιαζηικοποίηζη και Κηημαηαγοπά. Διεπεύνηζη μιαρ αμθίδπομηρ ζσέζηρ με θόνηο ηην Θεζζαλονίκη ηων απαπσών ηος 21ος αιώνα. Γήμηηπα Βαγιυνά, Νικόλαρ Καπανικόλαρ. Σμήμα Μησανικών Χωποηαξίαρ και Ανάπηςξηρ, Πολςηεσνική σολή, Απιζηοηέλειο Πανεπιζηήμιο Θεζζαλονίκηρ Πεπίλητη: Ο θχξηνο ζθνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε γεσγξαθηθή θαη ραξηνγξαθηθή απνηχπσζε ηεο πεξηαζηηθήο Εψλεο ηεο Θεζζαινλίθεο (Π.Ε.Θ.) ηελ εηθνζαεηία , κέζα απφ ηηο δηαδηθαζίεο εμέιημεο ηεο πεξηνρήο θαη εηδηθφηεξα ησλ θαηλνκέλσλ πεξηαζηηθνπνίεζεο θαη ηεο ζρέζεο απηψλ κε ηελ θηεκαηαγνξά ηεο πεξηνρήο. Σελ πεξίνδν απηή, ε Π.Ε.Θ. κεηεμειίρζεθε απφ ρψξν αγξνηηθψλ, θπξίσο, δξαζηεξηνηήησλ ζε ρψξν εμππεξέηεζεο αζηηθψλ αλαγθψλ. πγθεθξηκέλα, ην αλαηνιηθφ θαη λφηην ηκήκα ηεο δψλεο δηακνξθψζεθε ζε ρψξν θαηνηθίαο πςεινχ βηνηηθνaχ επηπέδνπ, ελψ ην δπηηθφ ηφμν ηεο Π.Ε. ππνδέρζεθε ηηο νρινχζεο ρξήζεηο ηεο πφιεο, δειαδή ηηο βηνηερληθέο θαη βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο. Ζ ζπζηεκαηηθή θαηαγξαθή ησλ θπζηθψλ θαη αλζξσπνγελψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πεξηνρήο, θαζψο θαη ε επεμεξγαζία θαη αλάιπζε απηψλ, ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, θξίζεθε απαξαίηεηε γηα ηε γεσγξαθηθή ηεο αλάγλσζε. πγρξφλσο, δηεξεπλήζεθε ε δηαρξνληθή εμέιημε ησλ αγνξαίσλ αμηψλ ηεο πεξηαζηηθήο θηεκαηαγνξάο ζε ζρέζε κε ηε δεκηνπξγία θαη ηε δηεχξπλζε ηεο Π.Ε., εθ φζνλ δηακνξθψλνληαη λέεο ρξήζεηο γεο ζηνλ πεξηαζηηθφ ρψξν θαη ηνπο νηθηζκνχο ηνπ. Ζ πεξηαζηηθή θηεκαηαγνξά, φπσο είλαη γλσζηφ, απνηειεί ηνλ ρψξν αλαθνξάο ησλ εληνλφηεξσλ αιιαγψλ ζηηο ρξήζεηο γεο ζε κηα γεσγξαθηθή πεξηνρή (B. Dezert et al, 1991). πλήζσο, ηα αγξνθηήκαηα ησλ πεξηαζηηθψλ νηθηζκψλ αληηθαζίζηαληαη απφ νηθηζηηθά νηθφπεδα θαη βηνκεραληθά ή βηνηερληθά πάξθα. Ζ νηθνλνκηθή δηαδξνκή θάζε πεξηαζηηθήο θηεκαηαγνξάο είλαη γλσζηή1 απφ ηα κέζα ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα. Οη αμίεο γεο κηαο πεξηαζηηθήο πεξηνρήο θαηαγξάθνπλ, πνιιέο θνξέο, αικαηψδε εμέιημε ησλ ηηκψλ ηνπο. Δηδηθφηεξα, φηαλ ππάξρνπλ έληνλεο αιιαγέο ησλ ρξήζεσλ γεο θαη ζπλαθφινπζα ηα αγξνηεκάρηα κεηαηξέπνληαη ζε νηθνπεδηθέο εθηάζεηο. Βεβαίσο, ε πεξηαζηηθή θηεκαηαγνξά ραξαθηεξίδεηαη θαη απφ ηαμηθή δηάθξηζε ησλ αλζξψπηλσλ αλαγθψλ. Πξνζδηνξίδεηαη θαη απηνπξνζδηνξίδεηαη ζπλερψο πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζεί είηε ζηελ απαίηεζε γηα πεξηζζφηεξν ρψξν, είηε ζηελ αλάγθε γηα ηελ (ηαμηθή) δηαθνξνπνίεζε ηεο ηαπηφηεηαο ησλ ζχγρξνλσλ αζηψλ (Γ. Καπθαιάο, 2004). 1 Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία

2 Ζ πεξηαζηηθνπνίεζε ζεσξείηαη θαη (πξέπεη λα) είλαη κηα δηαδηθαζία πνιενδνκηθή, θνηλσληθή θαη, γεληθφηεξα, αλζξσπνγεσγξαθηθή. ηελ πεξίπησζε ηεο Π.Ε. ηεο Θεζζαινλίθεο, ε δηαδηθαζία απηή επεξεάδεηαη θαη θαζνδεγείηαη απφ ηε δηακφξθσζε ηεο νκψλπκεο πφιεο ζε κεηξνπνιηηηθφ θέληξν. Ζ νξγάλσζε ελφο απηνκαηνπνηεκέλνπ εξγαιείνπ, ν εκπινπηηζκφο ηνπ κε δηάθνξα ρσξηθά επίπεδα θαη, παξάιιεια, ε νπηηθνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ησλ επεμεξγαζηψλ ηνπο κε ηε βνήζεηα πηλάθσλ, δηαγξακκάησλ θαη θπξίσο ραξηψλ, πξνζθέξεη κηα πνιπδηάζηαηε αλάγλσζε θαη θαζηζηά δπλαηή ηε δηαρξνληθή παξαθνινχζεζε ηνπ θαηλνκέλνπ. Λέξειρ Κλειδιά: Πεπιαζηικοποίηζη, Θεζζαλονίκη, Γεωγπαθική Ανάλςζη, Θεμαηική σαπηογπάθηζη, Κηημαηαγοπά. 1. Ειζαγωγή Βαζηθφο ζηφρνο ηεο εξγαζίαο είλαη ε εμαθξίβσζε θαη ε πεξαηηέξσ γεσγξαθηθή αλάιπζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο ζηε Θεζζαινλίθε θαηά ηελ εηθνζαεηία ηελ εηθνζαεηία απηή ε πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο δηακνξθψλεη ην ηξίην νηθηζηηθφ δαθηπιίδη γχξσ απφ ην ηζηνξηθφ ηεο θέληξν. Χο πξψην νηθηζηηθφ δαθηπιίδη λνείηαη ην ηζηνξηθφ θέληξν ηεο πφιεο, ελψ σο δεχηεξν νηθηζηηθφ δαθηπιίδη ζα κπνξνχζε λα ινγηζηεί ην ζχλνιν ησλ Γήκσλ πέξημ ηνπ Γ. Θεζζαινλίθεο (Καιακάξηά, πθηέο θηι.), νη νπνίνη ζήκεξα πηα ζπλζέηνπλ ην πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα ηεο Θεζζαινλίθεο (Π..Θ.). Έηζη, ε πεξίνδνο απηή θξίλεηαη ηδηαίηεξα θξίζηκε γηα ηελ ηειηθή δηακφξθσζε ηνπ ραξαθηήξα ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο ηεο πφιεο. πγρξφλσο, ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε ρξνληθή δηαδξνκή θαη εμέιημε ησλ αγνξαίσλ αμηψλ ηεο πεξηαζηηθήο θηεκαηαγνξάο, ζε ζρέζε κε ηελ δεκηνπξγία θαη ηε δηεχξπλζε ηεο Π.Ε., θαζψο θαη κε ηε δηακφξθσζε λέσλ ρξήζεσλ γεο ζηνλ πεξηαζηηθφ ρψξν θαη ζηνπο νηθηζκνχο. Ζ αμία ηεο γεο εληνπίδεηαη θαη δηεξεπλάηαη κε ηελ βνήζεηα επηζηεκνληθψλ εξγαιείσλ αλάιπζεο ηνπ ρψξνπ θαη φρη σο κία παξάκεηξνο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο γεο ακηγψο νηθνλνκηθνχ ραξαθηήξα. Ζ γεσγξαθία, ε ραξηνγξαθία θαη ηα.γ.π. πεξηγξάθνπλ θαη απνδίδνπλ ηελ έλλνηα ηεο αμίαο ηεο γεο κέζα απφ κία γεσγξαθηθή αλάιπζε ζε έλα λέν δηακνξθνχκελν νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ επίπεδν. Έηζη, ε δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο κεηαμχ ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο θαη ηεο αγνξαίαο αμίαο ηεο πεξηαζηηθήο γεο απνηειεί κία απφ ηηο βαζηθέο επηδηψμεηο ηεο εξγαζίαο. 2. Η πεπιαζηική ζώνη Ο νξηζκφο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο, απνηεινχλ έλα ζχλζεην πξφβιεκα ηεο αζηηθήο ζεσξίαο κηα θαη ν ραξαθηήξαο ηέηνησλ δσλψλ

3 δηακνξθψλεηαη αλάινγα κε ηελ επξχηεξε νηθνλνκηθή, θνηλσληθή, πνιηηηθή θαη πνιηηηζηηθή αλάπηπμε ηεο πφιεο. Θα μποπούζαμε με ένα γενικεςμένο ηπόπο να πούμε όηι η πεπιαζηική ζώνη οπίζεηαι ωρ ηο απόθεμα γηρ πέπιξ ηος αζηικού κένηπος, όπος μία ζςνήθηρ σπονοαπόζηαζη από ηον αζηικό πςπήνα ηηρ πόληρ επιηπέπει ηην ανάπηςξη κοινωνικών και οικονομικών ζσέζεων με ηην πόλη. Όπσο γίλεηαη θαηαλνεηφ ην απφζεκα γεο ζα έρεη ηε ρξήζε θαη ηε δπλακηθή πνπ ζα ηνπ δίλεη ην θέληξν ηεο πφιεο. πλήζσο νη δεζκνί ηεο Π.Ε. κε ην θέληξν είλαη ηέηνηνη, πνπ ε αλάπηπμε θαη ν ραξαθηήξαο ηεο πφιεο θαζνξίδεη ηελ θπζηνγλσκία θαη ηελ εμέιημε ηνπ πεξηαζηηθνχ εδάθνπο θαη ησλ πεξηαζηηθψλ νηθηζκψλ. Έηζη, πέξα απφ ηηο θνηλσληθφ-νηθνλνκηθέο ζπλδέζεηο ν πνιενδνκηθφο ραξαθηήξαο ησλ πεξηαζηηθψλ νηθηζκψλ επεξεάδεηαη θαη θαζνξίδεηαη απφ ην αζηηθφ θέληξν. Ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ έρεη ν θαζνξηζκφο ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο (periurban zone) απέλαληη ζηελ πξναζηηαθή δψλε (suburban zone). ηελ πεξίπησζε κηαο «πξναζηηαθήο δψλεο» γίλεηαη αλαθνξά ζηηο πεξηνρέο νη νπνίεο βξίζθνληαη «πξν» ηνπ αζηηθνχ θέληξνπ θαη -ζε κεξηθέο θάζεηο αλάπηπμεο ηεο πφιεο- ζε άκεζε επαθή κε ηελ θεληξηθή δψλε. ηελ πεξίπησζε ηεο «πεξηαζηηθήο δψλεο» ε αλαθνξά γίλεηαη γηα κηα πεξηνρή πνπ εληνπίδεηαη κηα ζηνηβάδα έμσ απφ ηα πξνάζηηα, «πεξί» ηνπ αζηηθνχ θέληξνπ. Ζ πεξηαζηηθή δψλε ινηπφλ εληνπίδεηαη σο ε δψλε πνπ πεξη-ιακβάλεη φιεο εθείλεο ηηο αζηηθέο ιεηηνπξγίεο πνπ ζπλζέηνπλ ηηο ζχγρξνλεο πφιεηο (Δηθφλα 1). Δικόνα 1: Ζ πξναζηηαθή θαη ε πεξηαζηηθή δψλε (Dezert et al, 1991). Πξνθαλψο, πεξηαζηηθνί νηθηζκνί δεκηνπξγνχληαη κφλν δνξπθνξηθά ηεο πφιεο θαη ζε ζπγθεθξηκέλεο ηξνρηέο γχξσ απφ απηήλ. Ζ απφζηαζε ησλ πεξηαζηηθψλ ηξνρηψλ δελ είλαη δεδνκέλε αιιά νχηε θαη δεηνχκελε. Πεξηαζηηθνί νηθηζκνί βξέζεθαλ λα ελζσκαηψλνληαη ζηελ πφιε ζε επφκελε θάζε αλάπηπμεο ηεο ηειεπηαίαο.

4 Οπζηαζηηθά κηιάκε γηα δηάζπαξηνπο νηθηζκνχο δνξπθφξνπο ησλ νπνίσλ ε ρσξηθή νληφηεηα δελ επεξεάδεηαη κφλν απφ ηελ ρξνλναπφζηαζε ηνπο (απφ ηνλ αζηηθφ ππξήλα) αιιά θαη απφ κηα γεληθφηεξε δπλακηθή πνπ ηνπο ραξαθηεξίδεη, θαζψο θαη απφ ηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζε ζε επίπεδν πξνζθνξάο θαη εμππεξεηήζεσλ ζηνπο θαηνίθνπο ησλ πεξηαζηηθψλ νηθηζκψλ. 3. Οι ζςνθήκερ πεπιαζηικοποίηζηρ ήκεξα, νη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο θαη νη ζπλέπεηεο ηνπ πεξηαζηηθνχ θαηλνκέλνπ ζπλδένληαη κε ηελ ηερλνινγηθή, νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε, γεληθφηεξα, ζηνλ γεσγξαθηθφ ρψξν. χκθσλα κε ην δηάγξακκα 2 ην θαηλφκελν ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο δηακνξθψλεηαη απφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο πνπ αλαπηχζζνληαη ζε δηαθνξεηηθά θαη ζπκπιεξσκαηηθά επίπεδα αλαθνξάο ηνπ αζηηθνχ-πεξηαζηηθνχ ρψξνπ: Οηθνλνκηθέο Κνηλσληθέο ζπλζήθεο ΠΔΡΙΑΣΙΚΟ -ΠΟΙΗΗ Σερλνινγηθέο ζπλζήθεο Φπρνινγηθέο Κνηλσληθέο ζπλζήθεο Γιάγπαμμα 1: Οη ζπλζήθεο πεξηαζηηθνπνίεζεο. Πεξηγξάθνληαο ηηο θνηλσληθέο ζπλζήθεο, απέλαληη ζην πνζνηηθφ θξηηήξην, πνπ είλαη θπξίσο ε αλάπηπμε ηνπ επηπέδνπ δσήο, ηίζεηαη θη έλα πνηνηηθφ θξηηήξην, πεξηζζφηεξν ςπρνινγηθφ ε έιμε απφ ηηο αμίεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνλ πεξηαζηηθφ ρψξν. Απηή ε θίλεζε δελ δεκηνπξγήζεθε κε απζφξκεην ηξφπν. Ζ ηδέα ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο γελλήζεθε ζηε Γαιιία ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ Γίλεηαη ζαθήο κε ηελ εθθίλεζε ησλ νηθνινγηθψλ ζπλεηδήζεσλ. Γεκηνπξγήζεθε ηφηε κία λέα ηδενινγία-θήξπγκα γηα ηελ επηζηξνθή ζηε θχζε, κε

5 ζθνπφ λα πξνζηαηεπηεί απφ ηηο ηάζεηο αζηηθνπνίεζεο θαη βηνκεραλνπνίεζεο πνπ είραλ θηάζεη λα είλαη εθηφο ειέγρνπ. Έηζη, ε επαξρία αληηπξνζσπεχεη κία άξλεζε ζηελ πφιε, κία «επηζηξνθή ηηο ξίδεο». (Beaujeu-Garnier, J., 1988). απηφ ην ζεκείν είλαη αλάγθε λα αλαγλσξίζνπκε ηελ χπαξμε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ παξάδνμνπ. Απφ ηελ κία πιεπξά, ε πεξηαζηηθνπνίεζε γελλήζεθε απφ κία ηδενινγία «νηθνινγηθή», πνπ θξνληίδεη γηα ηελ δηαηήξεζε ηεο επαξρίαο θαη ηνπ δάζνπο. Αιιά απφ ηελ άιιε, είλαη ζαθψο αλαπφθεπθην φηη ε πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν βίαηε εηζαγσγή ηνπ αζηηθνχ θέληξνπ ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν, δεκηνπξγεί δπζνίσλεο ζπλέπεηεο γηα ην πεξηβάιινλ, φπσο ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε αιιά θαη ε εξήκσζε ηεο επαξρίαο. Δικόνα 2: Μνλνθαηνηθίεο γηα θαηνίθνπο πςειψλ εηζνδεκάησλ (Park DuValle ζην Louisville, Kentucky). Σν θαζνξηζηηθφ ζηνηρείν ζηηο θνηλσληθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο αληηπξνζσπεχεηαη απφ ηελ κεηεμέιημε ηνπ αγξνηηθνχ ζε αζηηθφ πιεζπζκφ θαη ηε ζπλερή αλάπηπμε ηνπ επηπέδνπ δσήο ηνπ. ε αληίζεζε κε ηνπο θαηνίθνπο ησλ κεγάισλ αζηικών ζςγκποηημάηων, νη θάηνηθνη ησλ Π.Ε. είλαη ζηελ πιεηνςεθία ηνπο άλζξσπνη πςειψλ εηζνδεκάησλ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα νη ζπλζήθεο πνπ πξέπεη λα εθπιεξσζνχλ γηα λα γίλεη θάπνηνο θάηνηθνο ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο είλαη:

6 Ζ ηθαλφηεηα λα αληηκεησπίδεη ην ζεκαληηθφ θφζηνο ηεο θαηαζθεπήο κηαο θαηνηθίαο είηε άκεζα είηε κε ηε βνήζεηα ελφο ηξαπεδηθνχ δαλείνπ. Σα πεξηαζηηθά λνηθνθπξηά δηαζέηνπλ πεξηζζφηεξα απφ έλα απηνθίλεην, κε φια ηα έμνδα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ απφθηεζε θαη ζπληήξεζε νρεκάησλ. Ο εμνπιηζκφο ηεο θαηνηθίαο κε ηηο θαηάιιειεο νηθνζθεπέο. Δίλαη ινηπφλ πξνθαλέο φηη ην ζχγρξνλν κνληέιν θαηνηθίαο ησλ πεξηαζηηθψλ δσλψλ είλαη δηακνξθσκέλν έηζη ψζηε ε επηινγή ηνπ πεξηαζηηθνχ ηξφπνπ δσήο λα αλαθέξεηαη θπξίσο ζε νκάδεο πιεζπζκνχ ζρεηηθά πςεινχ βηνηηθνχ επηπέδνπ. Οη ηερλνινγηθέο ζπλζήθεο ζπγθεληξψλνληαη ηζηνξηθά ζηελ αικαηψδε αλάπηπμε ηεο ρξήζεο ηνπ απηνθηλήηνπ θαη ηελ αληίζηνηρε αλάπηπμε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ. Ο απηνθηλεηφδξνκνο θαη ην αηνκηθφ κέζν κεηαθνξάο εμειίζζνληαη κεηά ηελ δεθαεηία ηνπ 70 ζηνλ θπξίαξρν ηξφπν κεηαθίλεζεο. Σν νηθνγελεηαθφ απηνθίλεην ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηξεηο ηχπνπο ιεηηνπξγίαο ηηο κεηαθηλήζεηο γηα ηελ εξγαζία, ηηο αλάγθεο ηνπ λνηθνθπξηνχ θαη ηελ ςπραγσγία. Δικόνα 3: Αεξνθσηνγξαθίεο νδηθψλ δηθηχσλ ζε πεξηαζηηθέο δψλεηο.(mehaffy M., 2004).

7 Ζ εμέιημε ηνπ απηνθηλήηνπ θαη ε αλάπηπμε ησλ νδηθψλ δηθηχσλ επεξέαζε θαη δηακφξθσζε ηελ κνξθή θαη ηελ ιεηηνπξγία ησλ αγνξψλ. Απηέο ελζσκαηψλνληαη κέζα ζηα εκπνξηθά θέληξα ηνπ ηχπνπ «shopping centers», ηα νπνία γίλνληαη ηδηαίηεξα πξνζηηά γηα ηνπο θαηφρνπο απηνθηλήηνπ, αθνχ κε ηα ηεξάζηηα πάξθηγθ αλαπηχρζεθαλ θαη αλαπηχζζνληαη ζηηο πεξηθέξεηεο ησλ πφιεσλ. Οη λέεο αλάγθεο ησλ κεηαθηλήζεσλ, έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ αμηνπνίεζε ηνπ απηνθηλεηφδξνκνπ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ λνηθνθπξηψλ. Ζ ζπλεηδεηή αλάπηπμε ηεο κεηαθίλεζεο κέζα ζηηο δψλεο, εκθαλίδεη ην παιηφ νδηθφ δίθηπν σο «απξνζάξκνζην». Οη παξάηαηξνη θαη νη παξάπιεπξνη δξφκνη είλαη πνιχ ζηελνί θαη άζρεκα δηακνξθσκέλνη. Έηζη, απαηηείηαη ζσζηή δηάλνημε θαη ζσζηφο ζρεδηαζκφο, εηδηθά ζηα ζηαπξνδξφκηα, κε ηξφπν πνπ λα κελ ηα θαζηζηά επηθίλδπλα. Όια απηά φκσο, θαηαιήγνπλ κεκηάο ζηελ πεξαηηέξσ θαηαπάηεζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ εδάθνπο. πκπεξαζκαηηθά, ην απηνθηλεηηζηηθφ δίθηπν θαη ε αλαλέσζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ, ήηαλ θαζνξηζηηθά ζηνηρεία ζηελ επηινγή ηνπ αζηηθνχ κνληέινπ, αλαθνξηθά κε ηελ πεξηαζηηθνπνίεζε. Σέινο, ε αλάπηπμε ηνπ δηαδηθηχνπ κε ηελ ζχγρξνλε αιιαγή ησλ παξαδνζηαθψλ κνξθψλ εξγαζίαο γηα ζεκαληηθέο κεξίδεο πιεζπζκψλ επίζεο «απειεπζέξσζε» εηαηξείεο θαη εξγαδφκελνπο σο πξνο ηελ ρσξνζέηεζή ηνπο ζηελ Π.Ε. 4. Η πεπιαζηική ζώνη ηηρ Θεζζαλονίκηρ Ζ πξψηε επίζεκε αλαθνξά γηα ηελ χπαξμε πεξηαζηηθψλ δνκψλ γχξσ απφ ην πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα ηεο Θεζζαινλίθεο γίλεηαη ζηνλ Ν.1561/85. χκθσλα κε απηφ ην λφκν «ην ηκήκα ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηεο Θεζζαινλίθεο, φπνπ ρσξνζεηνχληαη αζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, πξνζδηνξίδεηαη σο πεξηαζηηθή δψλε ηεο Θεζζαινλίθεο θαη πεξηιακβάλεη ηηο παξαθάησ Κνηλφηεηεο: Αζβεζηνρσξίνπ, Γηαβαηψλ, Δμνρήο, Θέξκεο, Καινρσξίνπ, Νέαο Μαγλεζίαο, Νέαο Ραηδεζηνχ, Νένπ Ρπζίνπ, Νενρσξνχδαο, Πεληαιφθνπ, ίλδνπ, Φηιχξνπ, Υνξηηάηε θαη Χξαηνθάζηξνπ»(άξζξν 14 παξ. 1.4). Νέα δεδνκέλα φκσο, φπσο ε επξχηεξε δηαζπνξά παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ αιιά θαη ε εγθαηάζηαζε νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ απφ πξψελ αλαηνιηθέο ρψξεο, ε ηάζε ησλ παιαηψλ θαηνίθσλ λα αλαδεηήζνπλ θαηνηθία ζε ιηγφηεξν θνξηηζκέλεο πιεζπζκηαθά δψλεο, ε πχθλσζε ηνπ δηθηχνπ ησλ πεξηαζηηθψλ νηθηζκψλ, ηα λέα δίθηπα κεηαθνξάο θαη επηθνηλσλίαο, ην ζρέδην «Καπνδίζηξηαο», ε αλάγθε λέσλ κεηξνπνιηηηθήο ζεκαζίαο δξαζηεξηνηήησλ

8 επηβάινπλ κία λέα πξνζαξκνγή. Έηζη ζηνπο πξνεγνχκελνπο νηθηζκνχο πξέπεη λα πξνζηεζνχλ νηθηζκνί κε έληνλε νηθηζηηθή αλάπηπμε φπσο ην Πιαγηάξη, ε Καξδία θαη ν Σξίινθνο, κεηαζρεκαηηζκέλνη νηθηζκνί φπσο: ε Πεξαία, νη Νένη Δπηβάηεο θαη ε Αγία Σξηάδα, αθνχ απφ ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο δηακνξθψζεθαλ ζε νηθηζκνχο πξψηεο θαηνηθίαο θαη ηέινο νηθηζκνί φπσο: νη Σαγαξάδεο, ην Σξηάδη, ηα Φαξκαθάηθα, ην Ληβαδάθη, ν Βαιηφηνπνο, ην Μεζαίν, ε Νέα Φηιαδέιθεηα, ην Κξάλνο, ην Πεηξσηφ, ν Μνλφινθνο, ην Άλσ ρνιάξη θαη ην Κάησ ρνιάξη, νη νπνίνη πεξηιακβάλνληαη γηα λα ζρεδηαζηεί ε πεξηαζηηθή δψλε αθνινπζψληαο κία ρσξηθή ζπλέρεηα αθνινπζψληαο ζπγρξφλσο θαη ηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο «Καπνδίζηξηαο». Έηζη, κία επηινγή ησλ πεξηαζηηθψλ νηθηζκψλ απνηππψλεηαη ζηνλ πίλαθα: ΓΗΜΟ Πεπιαζηικοί οικιζμοί ΓΗΜΟ Πεπιαζηικοί οικιζμοί Γ. Δρεδψξνπ ίλδνο* Γ. Υνξηηάηε Αζβεζηνρψξη* Νέα Μαγλεζία* Φίιπξν* Γηαβαηά* Δμνρή* Καινρψξη* Υνξηηάηεο* Βαιηφηνπνο Γ. Καιιηζέαο Πεληάινθνο* Γ. Μίθξαο Σξίινθνο Νενρσξνχδα* Πιαγηάξη Μεζαίν Καξδία Νέα Φηιαδέιθεηα Άλσ ρνιάξη Πεηξσηφ Κάησ ρνιάξη Μνλφινθνο Γ. Θεξκατθνχ Πεξαία Γ. Θέξκεο Θέξκε* Νένη Δπηβάηεο Σξηάδη Αγία Σξηάδα Νέα Ραηδεζηφο* Ληβαδάθη Νέν Ρχζην* Σαγαξάδεο Γ. Χξαηνθάζηξνπ Χξαηφθαζηξν* Φαξκαθάηθα Πίνακαρ 1: Ζ πεξηαζηηθή δψλε ηεο Θεζζαινλίθεο.(* νη νηθηζκνί πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο πεξηαζηηθνί ζχκθσλα κε ηνλ Ν.1561/85. Απηή ε επηινγή βέβαηα ηεθκεξηψλεηαη θαη απφ αλαιχζεηο ρσξηθνχ ραξαθηήξα θαη απνηειεί ηε βάζε γηα πεξαηηέξσ ραξαθηεξηζκνχο πεξηαζηηθνπνίεζεο ηφζν εληφο ηεο δψλεο φζν θαη ζην λα εμαθξηβψζεη πεξηαζηηθά θαηλφκελα εθηφο ηεο επηιεγκέλεο δψλεο.

9 Χάπηηρ 1: Ζ πεξηαζηηθή δψλε ηεο Θεζζαινλίθεο, (ζρεδηαζκφο: Καξαληθφιαο). Ηζηνξηθά ε πξψηε θάζε ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο ζπλδέεηαη κε ηελ εγθαηάζηαζε ησλ πξνζθχγσλ ηεο Μηθξάο Αζίαο ζηελ πεξηνρή (Υάξηεο 2). Ζ Αλαηνιηθή Θξάθε, ν Πφληνο, ε Μηθξά Αζία, ν Καχθαζνο, ε Βνπιγαξία είλαη νη ηφπνη πξνέιεπζεο ησλ πξνζθχγσλ, πνπ ππνδέρηεθε ε πεξηαζηηθή δψλε ηεο Θεζζαινλίθεο. Σέινο κφλν ζηελ πεξηαζηηθή δψλε ηεο Θεζζαινλίθεο ην ζχλνιν ησλ πξνζθχγσλ εθηηκάηαη ζε θαηνίθνπο.

10 Χάπηηρ 2: Πξψηνη πξνζθπγηθνί νηθηζκνί ζηελ Π.Ε.Θ. (πεγή: Μαξαβειάθεο, ζρεδηαζκφο: Καξαληθφιαο).

11 Απφ ηελ αξρή ηεο εξγαζίαο, ε Π.Ε. νξίζζεθε θαη ζε ζρέζε κε ηελ πξνζθνξά ηεο απέλαληη ζηελ πφιε-θέληξν. Ζ ρσξνζέηεζε ησλ πξνζθχγσλ ππήξμε γηα ηελ πφιε έλα απφ ηα δεηήκαηα ηεο επνρήο φπνπ ην απφζεκα γεο ηεο Π.Ε.Θ. ππνδέρηεθε κία κεγάιε νκάδα αλζξψπσλ πνπ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο απνηέιεζαλ θαη ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηεο πεξαηηέξσ εμέιημεο ησλ πεξηαζηηθψλ νηθηζκψλ. Χάπηηρ 3: Ο Ννκφο Θεζζαινλίθεο θαη ε πεξηαζηηθή δψλε ηεο Θεζζαινλίθεο. (ζρεδηαζκφο: Καξαληθφιαο). Πέξα απφ ηελ πξνέιεπζε ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ, ην επίπεδν κφξθσζεο θαη ε απαζρφιεζε εληφο ησλ νξίσλ ηεο Π.Ε. είλαη κεξηθέο απφ ηηο κεηαβιεηέο πνπ εξεπλήζεθαλ ζηα πιαίζηα απηήο ηεο εξγαζίαο. Μέζα απφ κία γεληθφηεξε έξεπλα θαίλεηαη νη δχν απηέο κεηαβιεηέο λα πεξηγξάθνπλ θαζαξφηεξα ην θαηλφκελν ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο θαζψο θαη ηελ εμέιημε ηεο θηεκαηαγνξάο ηεο πεξηνρήο. 5. Ο πληθςζμόρ ηηρ Πεπιαζηικήρ Ζώνηρ ηηρ Θεζζαλονίκηρ ε επίπεδν ζπλνιηθήο ζεψξεζεο γηα ηελ εμέιημε ησλ δεκνγξαθηθψλ κεγεζψλ, δηαπηζηψλεηαη κία κφληκα απμεηηθή ηάζε ησλ θαηνίθσλ ηεο Π.Ε.Θ. θαη απηφ αλεμάξηεηα απφ ην γεγνλφο φηη, κέρξη θαη ηελ απνγξαθή ηνπ 1971, θαηαγξάθνληαη Γ.Γ. κε αξλεηηθέο κεηαβνιέο ηνπ πιεζπζκνχ.

12 Γιάγπαμμα 2: Γεκνγξαθηθή εμέιημε ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο Π.Ε.Θ. Όπσο θαίλεηαη ζην δηάγξακκα ε πνξεία ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ έρεη δηαλχζεη ηξεηο ραξαθηεξηζηηθέο θάζεηο: ηελ πεξίνδν , φπνπ ιφγσ ηεο εγθαηάζηαζεο ησλ πξνζθχγσλ θαη κηαο ζεηξάο παξαγφλησλ πνπ ηξνθνδφηεζαλ κηα ηδηφηππε "αζηπθηιία", παξαηεξείηαη ηζρπξή, αιιά κε θζίλνληα ξπζκφ, αχμεζε πιεζπζκνχ. ηελ πεξίνδν , φπνπ ν θπξίσο παξάγνληαο ηεο κεηαλάζηεπζεο πεξηνξίδεη ηελ απμεηηθή ηάζε ζε φξηα ζρεδφλ πιεζπζκηαθήο ζηαζηκφηεηαο. ηελ πεξίνδν , φπνπ εκθαλίδεηαη θαη εδξαηψλεηαη ην θαηλφκελν ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο ζην Π..Θ., πξνθαιψληαο εληεηλφκελν ξπζκφ αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ κε ηελ ηειηθή ηνπ έθξεμε θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Γηα λα γίλεη αληηιεπηή ε ζεκαζία ησλ πην πάλσ ζεηηθψλ κεηαβνιψλ ηεο ηξίηεο θάζεο πξέπεη ηα δεδνκέλα γηα ηελ Π.Ε.Θ. λα εμεηαζζνχλ παξάιιεια κε ηελ πνξεία ησλ δεκνγξαθηθψλ εμειίμεσλ ζην Π..Θ., ζην ζχλνιν ηνπ Ννκνχ θαη ζην ζχλνιν ηεο Υψξαο, ζηελ ίδηα πεξίνδν (Πίλαθαο 2, Υάξηεο 4). Πεπιοσή 1971 Μεηαβ Μεηαβ Μεηαβ χλνιν Π.Ε.Θ ,2% ,0% ,4% Γ. Θεζ/λίθεο χλνιν Π..Θ ,8 % ,0 % ,4% χλνιν Ννκνχ ,7 % ,6 % ,7% χλνιν Υψξαο ,1 % ,3 % ,9% Πίνακαρ 2: Πιεζπζκφο ραξαθηεξηζηηθψλ γεσγξαθηθψλ ζπλφισλ. 2001

13 Σα ζηνηρεία απηνχ ηνπ πίλαθα πξνβάιινπλ αλάγιπθα ηελ άληζε εμέιημε ηνπ πιεζπζκνχ ζηελ Π.Ε.Θ. ζε ζρέζε κε ηα άιια ζχλνια. Οη κεγάιεο δηαθνξέο ζηα πνζνζηά κεηαβνιήο κπνξνχλ εχθνια λα νδεγήζνπλ ζην ζπκπέξαζκα, φηη ππήξμε κεγάιε κεηαθίλεζε κφληκνπ πιεζπζκνχ πξνο ηελ Π.Ε.Θ. ηφζν απφ θαηνίθνπο ηνπ Π..Θ., φζν θαη απφ θαηνίθνπο ηνπ Ννκνχ (θαη πέξαλ απηνχ), νη νπνίνη ειθπφκελνη απφ ην κεηξνπνιηηηθφ θέληξν, επέιεμαλ ηειηθά γηα θαηνηθία ηνπο πεξηαζηηθνχο νηθηζκνχο. Χάπηηρ 4: ηαπξνεηδήο ράξηεο πνπ απεηθνλίδεη ηα απφιπηα κεγέζε πιεζπζκψλ αλά Ο.Σ.Α. ηεο Π.Ε. απφ ην 1971 έσο ην (ζρεδηαζκφο: Καξαληθφιαο).

14 6. Το μοπθωηικό επίπεδο ηων καηοίκων ηηρ Π.Ζ. ε φηη αθνξά ζηελ Πεξηαζηηθή Εψλε ηεο Θεζζαινλίθεο, ε πξψηε θνξά πνπ έγηλε γεληθή θαηαγξαθή ζηνηρείσλ αλά Γήκν θαη Κνηλφηεηα ζε ζρέζε κε ηελ εθπαίδεπζε ήηαλ ζηελ απνγξαθή ηνπ πλερίζηεθε, ζχκθσλα κε ηα ίδηα πεξίπνπ πξφηππα, θαη ζηηο ηξεηο επφκελεο απνγξαθέο. ηνλ πίλαθα 3 απεηθνλίδεηαη ε θαηαλνκή ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο ηεο Θεζζαινλίθεο ζηηο βαζηθέο βαζκίδεο κνξθσηηθνχ επηπέδνπ. Παξνπζηάδνληαη ηα δεδνκέλα ησλ απνγξαθψλ ηνπ 1981 (ππάξρνπλ δεδνκέλα κφλν γηα ηνπο 6 κεγαιχηεξνπο Ο.Σ.Α.), ηνπ 1991, θαη ηνπ Σα παξαπάλσ απνηππψλνληαη θαη ζην δηάγξακκα 3: Απογπαθή Ανώηεπη Μέζη ηοισειώδηρ Αγπάμμαηοι Μη δηλ. ύνολο & Ανώηαηη Σιμή % Σιμή % Σιμή % Σιμή % Σιμή % ,6% ,7% ,5% ,4% 160 0,7% ,7% ,4% ,8% ,0% ,9% ,2% ,5% ,4% Πίνακαρ 3: Πιεζπζκφο 10 εηψλ θαη άλσ θαηά επίπεδν εθπαίδεπζεο - ζχλνιν Π.Ε.Θ Αγράμμαηοι Ανώηαηη Μέζη Σηοιχειώδης Ανώηαηη (ποζοζηό) 4,62 9,73 23,91 Μέζη (ποζοζηό) 18,73 29,43 37,20 ηοισειδηρ (ποζοζηό) 67,52 5,79 35,50 Αγπάμμαηοι (ποζοζηό) 8,38 7,04 3,39 Μη δηλ (ποζοζηό) 0, Γιάγπαμμα 3: Πιεζπζκφο 10 εηψλ θαη άλσ θαηά επίπεδν εθπαίδεπζεο - ζχλνιν Π.Ε.Θ.

15 Όπσο πξνβάιιεηαη ζην δηάγξακκα θαη ηνλ πίλαθα, εκθαλίδεηαη ζεκαληηθή εμέιημε ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ ζην δηάζηεκα ησλ 20 εηψλ αλάκεζα ζηηο ηξεηο απνγξαθέο. πγθεθξηκέλα, ν ηεηξαπιαζηαζκφο ηνπ ζπλφινπ δεπηεξνβάζκηαο θαη ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κεηξνχκελνο ζε απφιπηνπο αξηζκνχο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ ππνδηπιαζηαζκφ ηνπ αλαιθαβεηηζκνχ, ζπληζηνχλ έληνλα ζεηηθή εμέιημε, παξφιν πνπ ην πνζνζηφ ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο παξακέλεη πνιχ πςειφ. Σν πςειφ απηφ επίπεδν νθείιεηαη αθελφο ζηνπο γεξαζκέλνπο πιεζπζκνχο, αθνχ παξακέλεη πεξίπνπ ζηα ίδηα επίπεδα θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ( θάηνηθνη ζηελ απνγξαθή ηνπ 1991 θαη θάηνηθνη ζηελ απνγξαθή ηνπ 2001) θαη αθεηέξνπ ζηελ επηζηξνθή θαηνίθσλ ζηελ πεξηνρή, επίζεο κεγάιεο ειηθίαο. Δίλαη γεγνλφο φηη ζην δηάζηεκα αξθεηνί παξάγνληεο ηξνθνδφηεζαλ, ζε παλειιήλην επίπεδν, εμειίμεηο πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε, φπσο: ε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ηεο θνηλσληθήο ππνδνκήο (ελίζρπζε ησλ πξνυπνζέζεσλ πξφζβαζεο ζηε κφξθσζε), ε εθαξκνγή ζηελ πξάμε ηνπ ζεζκνχ ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο θαη, ε ζηαδηαθή ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ζε ζπλζήθεο νμπλφκελνπ αληαγσληζκνχ ε κφξθσζε απνηειεί "εξγαιείν" θαη "επέλδπζε", γεγνλφο πνπ επέθεξε αληίζηνηρε αιιαγή ηεο λννηξνπίαο ζρεηηθά κε ηελ αλάγθε ηεο νινθιεξσκέλεο δεπηεξνβάζκηαο θαη, θαηά πξνέθηαζε, ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ε αλάπηπμε θξαηηθψλ πξνγξακκάησλ ιατθήο επηκφξθσζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ αλαιθαβεηηζκνχ ζηε δεθαεηία ηνπ '80. Ο βαζκφο, φκσο, ηεο αλφδνπ ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ ζηελ Π.Ε.Θ. είλαη ηφζν πςειφο, πνπ νη πην πάλσ γεληθνί παξάγνληεο δελ αξθνχλ γηα λα ηνλ εξκελεχζνπλ. Απηφ ην ζθεπηηθφ θαη ε παξαηήξεζε φηη ε αζηηθνπνίεζε είλαη θαηλφκελν πνπ ζπκβαδίδεη κε ζρεηηθά πςεινχο δείθηεο κφξθσζεο, νδήγεζαλ ζηελ επηινγή λα κειεηεζεί ε δηαρξνληθή, ρσξηθή θαηαλνκή ηνπ πνζνζηνχ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ έρεη παηδεία αλψηεξε ηεο πξσηνβάζκηαο. Ζ ζχγθξηζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ κε εθείλα ησλ πιεζπζκηαθψλ κεηαβνιψλ, απνθαιχπηεη φηη ηα πςειφηεξα πνζνζηά θαη νη κεγαιχηεξεο κεηαβνιέο ζην κνξθσηηθφ επίπεδν παξαιιειίδνληαη ρσξηθά κε έληνλεο πιεζπζκηαθέο απμήζεηο ζηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν. Απηέο νη κεηαβνιέο απνηεινχλ εθδήισζε ηνπ πεξάζκαηνο ηνπ Π..Θ. ζηε θάζε ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη απφ έληνλε ηάζε αλαδήηεζεο κφληκεο θαηνηθίαο ζε εμσαζηηθέο πεξηνρέο. Ο πξφζζεηνο πιεζπζκφο, πνπ απνηειείηαη θπξίσο απφ απνθεληξσκέλνπο απφ ην Π..Θ. "αζηνχο", δειαδή άηνκα πνπ, θαηά ηεθκήξην, έρνπλ ήδε ζηελ πιεηνςεθία

16 ηνπο πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν θαη ζεκαληηθφ εηζφδεκα, αιινηψλεη έληνλα ηα αξηζκεηηθά δεδνκέλα ππνινγηζκνχ ησλ πνζνζηψλ. Παξάιιεια νη λένη θάηνηθνη, κε ηα πςειφηεξα πξφηππα θνηλσληθνχ θαη ινηπνχ εμνπιηζκνχ θαη γεληθφηεξα ηνπ επηπέδνπ δηαβίσζεο πνπ επηδηψθνπλ, πξνθαινχλ "ακθηζβήηεζε" ηεο επάξθεηαο ηεο ππάξρνπζαο εθπαηδεπηηθήο θαη ινηπήο ππνδνκήο. Απνηέιεζκα απηψλ είλαη ε βειηίσζε ησλ παξνρψλ, φπσο παξαηεξείηαη π.ρ. ζηελ ηδησηηθή εθπαίδεπζε, δειαδή ε ελίζρπζε ησλ παξαγφλησλ πνπ πξνθαινχλ ηελ άλνδν ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ. 7. Η απαζσόληζη ζηη Π.Ζ.Θ. Σα ζηνηρεία πνπ ππάξρνπλ αλαθέξνληαη ζηελ απαζρφιεζε ησλ θαηνίθσλ απφ ην 1971 κέρξη ην 2001, ζχκθσλα κε ηελ Δ..Τ.Δ. Ζ απνγξαθή φκσο ηνπ 1981 πεξηφξηζε ηηο δπλαηφηεηεο αμηφπηζηεο θαηαγξαθήο. Έηζη, απφ ηηο ηφηε Κνηλφηεηεο, θαηαγξάθεθαλ αμηνπνηήζηκα ζηνηρεία κφλν γηα εθείλεο πνπ είραλ πιεζπζκφ άλσ ησλ θαηνίθσλ θαη ήηαλ ραξαθηεξηζκέλεο σο "εκηαζηηθέο". Οη ππφινηπεο νκαδνπνηήζεθαλ θάησ απφ ην γεληθφ ηίηιν "αγξνηηθέο" θαη αληηκεησπίζηεθαλ κε θνηλέο θαηαγξαθέο. ηνλ πίλαθα-δηάγξακκα απεηθνλίδεηαη ε θαηαλνκή ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ, ζηνπο ηξεηο βαζηθνχο ηνκείο ηεο απαζρφιεζεο γηα ην ζχλνιν ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ηεο Π.Ε.Θ., ζχκθσλα κε ηα δεδνκέλα ησλ απνγξαθψλ ηνπ Τριτογενής Πρωτογενής Τριτογενής Δεστερογενής Πρωτογενής Δεστερογενής

17 Τριτογενής 2001 Πρωτογενής Δεστερογενής Πξσηνγελήο Σηκή Πνζνζηφ 19,24 13,91 6,71 Γεπηεξνγελήο Σηκή Πνζνζηφ 53,66 36,13 29,66 Σξηηνγελήο Σηκή Πνζνζηφ 27,11 49,96 63,63 Γιάγπαμμα 4: Οηθνλνκηθά ελεξγφο πιεζπζκφο θαηά ηνκέα απαζρφιεζεο - ζχλνιν Π.Ε.Θ. Σν 1981 θπξίαξρνο ηνκέαο ήηαλ ν δεπηεξνγελήο (53,66%). Βέβαηα φπσο αλαθέξζεθε ζηελ ζπγθεθξηκέλε απνγξαθή, ηα δεδνκέλα πξνθχπηνπλ φρη απφ ην ζχλνιν ηεο Π.Ε. αιιά κφλν απφ ηνπο Ο.Σ.Α. άλσ ησλ θαηνίθσλ. Έηζη είλαη αλακελφκελν, ε πξαγκαηηθή εηθφλα λα είλαη δηαθνξεηηθή θαη λα ππάξρεη κείσζε ζε ζρέζε κε ην απεηθνληδφκελν πνζνζηφ ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα θαζψο θαη ηνπ δεπηεξνγελή. Αληίζεηα απμεκέλνο πξέπεη λα είλαη πξαγκαηηθά ν πξσηνγελήο ηνκέαο, αθνχ απηφο είλαη θαηεμνρήλ ν θπξίαξρνο ηνκέαο ζε νηθηζκνχο θάησ ησλ θαηνίθσλ. Μεηά ηελ πάξνδν ηεο δεθαεηίαο, ε εηθφλα απηή αλαηξάπεθε. ηελ απνγξαθή ηνπ 1991 ν πξσηνγελήο ηνκέαο πεξηνξίζηεθε ζεκαληηθά (13,91%) φπσο θαη ν δεπηεξνγελήο (36,13%) πξνο φθεινο ηνπ ηξηηνγελή (49,96%) πνπ αλαδείρζεθε ζε θχξην ηνκέα απαζρφιεζεο ηεο πεξηνρήο. Σέινο, ζηελ ηειεπηαία απνγξαθή ηνπ 2001 ε ππεξνρή ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα είλαη παξαπάλσ απφ εκθαλήο κε πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ (63,63%). ηα ηξηζδηάζηαηα ραξηνγξαθήκαηα, πνπ ζπληάρζεθαλ ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Δ..Τ.Δ. απφ ηηο απνγξαθέο ηνπ 1981, ηνπ 1991 θαη ηνπ 2001 αληίζηνηρα, απεηθνλίδεηαη γξαθηθά ε θαηαλνκή ησλ εξγαδνκέλσλ ζηνπο ηξεηο ηνκείο απαζρφιεζεο. Παξάιιεια ην κέγεζνο ηνπ γξαθήκαηνο δείρλεη αλαινγηθά ην κέγεζνο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζε θάζε Γ.Γ. Ζ αχμεζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, πνπ θαηαγξάθεηαη ζηελ απνγξαθή ηνπ 1991 ζε ζρέζε κε ηηο πξνεγνχκελεο απνγξαθέο, απερεί ηελ πιεζπζκηαθή έθξεμε πνπ γλψξηζε ε πεξηνρή ζην δηάζηεκα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ. εκαληηθέο κεηαβνιέο φκσο, παξαηεξνχληαη θαη ζηηο αλαινγίεο ησλ ηνκέσλ, φπνπ ππάξρεη ζαθήο πεξηνξηζκφο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα ζε ζρεδφλ φια ηα Γ.Γ. Ο δεπηεξνγελήο ηνκέαο έρεη ζεκαληηθή παξνπζία ζηηο πεξηνρέο δπηηθά, βφξεηα θαη αλαηνιηθά ηνπ Π..Θ. θαζψο θαη ζην Γ.Γ. Θέξκεο, πεξηνρέο φπνπ ππάξρνπλ ζεκαληηθέο ζπγθεληξψζεηο εγθαηαζηάζεσλ ηεο κεηαπνίεζεο. Οη κηθξφηεξνπ δπλακηθνχ δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ηνκέα απηνχ (θπξίσο βηνηερλίεο), πνπ εληνπίδνληαη ζε δψλεο θαηά κήθνο ησλ νδηθψλ αμφλσλ πξνο Πνιχγπξν, Νέα Μνπδαληά θαη Νέα Μεραληψλα, εμαζθαιίδνπλ ηελ αηζζεηή παξνπζία απηνχ ηνπ ηνκέα θαη ζηηο λφηηεο

18 πεξηνρέο ζηηο νπνίεο φκσο θπξηνιεθηηθά θπξηαξρεί ν ηξηηνγελήο ηνκέαο απαζρφιεζεο. Ο ελ ιφγσ ηνκέαο, πέξα απφ ηε λφηηα πεξηνρή, έρεη έληνλε παξνπζία θαη ζηα Γ.Γ. ηνπ Γήκνπ Δρεδψξνπ (ζεκαληηθφο αξηζκφο επηρεηξήζεσλ παξνρήο ππεξεζηψλ ζε επηρεηξήζεηο ηνπ δεπηεξνγελή) θαη ηνπ Γήκνπ Χξαηνθάζηξνπ θαη Υνξηηάηε (φπνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζεκαληηθή εηζξνή θαηνίθσλ απφ ην Π..Θ.). Καηαξρήλ έρεη δεκηνπξγεζεί θιίκα απαμίσζεο ηεο απαζρφιεζεο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα, ηφζν γηα ιφγνπο νηθνλνκηθνχο (πεξηνξηζκέλα θέξδε), φζν θαη θνηλσληθνχο (αιιαγή ησλ πξνηχπσλ), κε απνηέιεζκα ζεκαληηθφ κέξνο ησλ λεψηεξσλ γελεψλ, λα κε δηαδέρεηαη θαη λα εγθαηαιείπεη ηε ζρεηηθή νηθνγελεηαθή απαζρφιεζε. Παξάιιεια, αιινηψλνληαη νη αλαινγίεο ηεο απαζρφιεζεο, δηφηη νη λένη θάηνηθνη αζθνχλ θαηά θαλφλα επαγγέικαηα ηνπ ηξηηνγελή θαη θαηά δεχηεξν ιφγν είλαη πςειφβαζκα ζηειέρε κεηαπνηεηηθψλ θαη ζπλαθψλ επηρεηξήζεσλ. Δπηπιένλ παξαηεξνχληαη: κείσζε ηεο δηαζέζηκεο αγξνηηθήο γεο, εμαηηίαο ηεο κεηαηξνπήο ηεο ζε νηθφπεδα γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ηεο απμαλφκελεο δήηεζεο γηα λέεο θαηνηθίεο αχμεζε ησλ ηηκψλ γεο, ιφγσ ηεο δήηεζεο ε νπνία ηξνθνδνηεί θαη ηελ απαμίσζε ηεο απαζρφιεζεο ζηνλ πξσηνγελή, γηα ηελ νπνία ήδε έγηλε ιφγνο αιιαγή θχξηαο απαζρφιεζεο ησλ ηέσο εξγαδνκέλσλ ζηελ αγξνηηθή παξαγσγή αχμεζε ηεο δήηεζεο παξνρήο ππεξεζηψλ θαη ζηξνθή κέξνπο ηνπ δηαζέζηκνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε Αλάινγα θαηλφκελα παξαηεξνχληαη θαη ζε πεξηνρέο, φπνπ δηαπηζηψλεηαη εγθαηάζηαζε κεηαπνηεηηθψλ ή άιισλ επηρεηξήζεσλ, κε ηε δηαθνξνπνίεζε φηη ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο εληείλεηαη αθφκα πεξηζζφηεξν ε εγθαηάιεηςε ηνπ πξσηνγελή εμαηηίαο θαη ηεο άκεζεο πξνζθνξάο λέσλ επθαηξηψλ απαζρφιεζεο. εκαληηθή ζέζε ζηηο δξαζηεξηφηεηεο, απνηεινχλ νη θιάδνη ηεο εζηίαζεο - αλαςπρήο θαη ηνπ ηνπξηζκνχ νη νπνίνη εκθαλίδνληαη εληζρπκέλνη ζε πεξηνρέο πνπ δηαζέηνπλ ζρεηηθά ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα (θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη παξάδνζε).

19 Χάπηηρ 5: Ζ απαζρφιεζε ζηελ Π.Ε.Θ. απφ ην 1971 κέρξη ην 2001, (ζρεδηαζκφο: Καξαληθφιαο). 8. Η πεπιγπαθή ηηρ αξίαρ ηηρ γηρ Ζ εθηίκεζε ηεο αγνξαίαο αμίαο ηνπ εδάθνπο απαζρνιεί γηα πνιιά ρξφληα ηνπο επηζηήκνλεο ηνπ ρψξνπ. Τπάξρεη κία ζεηξά ρσξηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηηο ηηκέο ηεο γεο. Σν θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ, θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο, αιιά θαη δηάθνξνη δείθηεο αλάπηπμεο, φπσο ε πνηφηεηα ησλ ζπλδέζεσλ κέζσ ησλ νδηθψλ δηθηχσλ θαη ησλ κέζσλ καδηθψλ κεηαθηλήζεσλ ησλ πιεζπζκψλ ζην αζηηθφ θέληξν είλαη κεξηθνί απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ αγνξαία αμία ηεο γεο. Μία απφ ηηο κεζφδνπο πνπ κπνξνχλ λα επηιεγνχλ γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο πεξηαζηηθήο πεξηνρήο είλαη απηή ηεο αλάιπζεο κε ηε βνήζεηα δνξπθνξηθψλ εηθφλσλ, δειαδή ηεο ηειεπηζθφπηζεο. Κχξηνο ζθνπφο ηεο θαηαγξαθήο απηήο είλαη ε παξαθνινχζεζε ηεο αλάπηπμεο ησλ πεξηαζηηθψλ δνκψλ γχξσ απφ ηελ πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο ζηελ επξχηεξε γεσγξαθηθή δψλε. Ζ κέζνδνο απηή θξίλεηαη ηδηαίηεξα ειθπζηηθή ιφγσ θφζηνπο θαη ρξφλνπ. Απνηειεί ίζσο έλαλ ηδηαίηεξα αθξηβή ηξφπν παξαθνινχζεζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο γεσγξαθηθήο εμάπισζεο ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ επξχηεξε πεξηαζηηθή δψλε. Άιισζηε, νη

20 δνξπθνξηθέο εηθφλεο ζε ζχγθξηζε πάληα κε ηηο αεξνθσηνγξαθίεο θαη ηελ θσηνγξακκεηξία έρνπλ πνιιά πιενλεθηήκαηα. ηελ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία ε αμία γεο παξαηεξείηαη, αλαιχεηαη θαη απνδίδεηαη κε ηελ ρξήζε.γ.π. Ζ δηεξεχλεζε ησλ αγνξαίσλ αμηψλ ηεο γεο θαηά ηελ πεξίνδν κειέηεο παξέρεηαη κε ηελ κνξθή ραξηψλ θαη δηαγξακκάησλ. Χάπηηρ 6: Ζ γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ παξαηεξνχκελσλ ηηκψλ πψιεζεο ζηελ Π.Ε.Θ. Με ηελ βνήζεηα ηεο δνξπθνξηθήο παξαθνινχζεζεο είλαη δπλαηφλ λα πξνθχςεη έλα ζχζηεκα θαηαγξαθήο ησλ ηηκψλ πψιεζεο ζηελ Π.Ε.Θ. Χάπηηρ 7: Ζ γεσγξαθηθή δηαζπνξά ηεο πξσηνγελνχο έξεπλαο αγνξαίσλ αμηψλ ζηελ βνξεηνδπηηθή θαη ηελ λνηηναλαηνιηθή πεξηαζηηθή δψλε. (ζρεδ.: Καξαληθφιαο).

21 Χάπηηρ 8: Ζ κέζε αμία νηθνπεδηθψλ εθηάζεσλ αλά νηθηζκφ ηεο Π.Ε. ην 1981, ην 1991 θαη ην 2001 (ζρεδηαζκφο: Καξαληθφιαο). Έηζη, φπσο πξνθχπηεη θαη απφ ηνπο ηξεηο ράξηεο ε πξαγκαηηθή θαηαλνκή ηεο αμίαο ηνπ πεξηαζηηθνχ εδάθνπο αθνινπζεί ηελ πξνζθνξά θαη ηελ δήηεζε ζπγθεθξηκέλσλ ρξήζεσλ γεο. Σν 1981 παξαηεξείηαη κία ηζφξξνπε δήηεζε γεο ηφζν ζηνλ δπηηθφ ηνκέα φζν θαη ζηνλ λνηηναλαηνιηθφ ηνκέα. Δίλαη ε πεξίνδνο πνπ ε βηνκεραληθή δψλε ηεο δπηηθήο Θεζζαινλίθεο απνιακβάλεη ηελ κεγαιχηεξε αλάπηπμε θαη ε δήηεζε θαηνηθίαο ζηνπο γχξσ νηθηζκνχο είλαη ηδηαίηεξα πςειή. Έηζη παξαηεξείηαη φηη εηδηθά ε Ησλία, ε ίλδνο θαη ην Χξαηφθαζηξν απνιακβάλνπλ έληνλε δήηεζε γεο, ελψ ζην λφηην αλαηνιηθφ ηφμν κφλν ε Θέξκε, ε Πεξαία θαη ε Αγία Σξηάδα έρνπλ αληίζηνηρε πνξεία, σο ρψξνη φκσο φρη πξψηεο θαηνηθίαο αιιά εμνρηθήο θαηνηθίαο γηα ηελ αζηηθή ηάμε ηεο πφιεο. Σν 1991 έρνπκε κία αληηζηξνθή ησλ ξφισλ ησλ δχν δσλψλ θαη ε ππεξνρή ηεο Πεξαίαο ζε δηαγξαθφκελεο ηηκέο πεξηαζηηθψλ νηθνπέδσλ ζπκπιεξψλεηαη ηφζν κε πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο νηθηζκνχο φπσο ε Θέξκε φζν θαη κε νηθηζκνχο φπσο ε Νέα Ραηδεζηφο, ην Πιαγηάξη, ν Σξίινθνο. Σν 2001 νη αλάγθεο ηεο πφιεο γηα θαηνηθίεο πςεινχ βηνηηθνχ επηπέδνπ νδεγνχλ ζε θαζνιηθή ππεξνρή ηεο αλαηνιηθήο δψλεο. Ζ αλάπηπμε ηφζν ηνπ ζπλφινπ ησλ νηθηζκψλ ηεο δψλεο φζν θαη ησλ νδηθψλ δηθηχσλ ηεο πεξηνρήο απιά θαζξεθηίδνπλ ηελ αλάγθε ησλ λνηθνθπξηψλ ηεο κεζναζηηθήο ηάμεο γηα πεξηζζφηεξν ρψξν θαη ειεχζεξν έδαθνο ζηελ θαηνηθία. Σεθκεξηψλεηαη κε ηελ βνήζεηα ησλ ζηαηηζηηθψλ εξγαιείσλ ε επηινγή ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο σο ηφπνο θαηνηθίαο απφ έγγακνπο, αζηνχο, αλψηεξεο κφξθσζεο, εξγαδφκελνπο ζηνλ δεπηεξνγελή θαη αθφκα πεξηζζφηεξν ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα κε σο επί ην πιείζηνλ ζέζε εξγνδφηε ζην επάγγεικα. Έηζη φζν πην έληνλεο είλαη νη αιιαγέο κεηαβιεηψλ πνπ πεξηγξάθνπλ πιεζπζκνχο κε απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά αληίζηνηρα έληνλεο είλαη θαη νη αιιαγέο ζηελ αγνξαία αμία ηεο πεξηαζηηθήο γεο ηεο επηινγήο ηνπο.

22 9. Σςμπεπάζμαηα Σα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε δχν ελφηεηεο: Φαηλφκελα πεξηαζηηθνπνίεζεο ζηε Θεζζαινλίθε. ρέζε θαηλνκέλσλ πεξηαζηηθνπνίεζεο θαη αγνξαίαο αμίαο ηνπ εδάθνπο. Φαινόμενα πεπιαζηικοποίηζηρ ζηη Θεζζαλονίκη. Σα θαηλφκελα πεξηαζηηθνπνίεζεο πνπ εληνπίζηεθαλ θαηά ηελ πεξίνδν ζηε Θεζζαινλίθε αθνινπζνχλ ζε γεληθέο γξακκέο ην κνληέιν πεξηαζηηθνπνίεζεο ησλ Δπξσπατθψλ θαη Ακεξηθάληθσλ κεηξνπφιεσλ. Πιεζπζκηαθά νη νηθηζκνί πξνζεγγίδνπλ έλα αλψηαην φξην ηεο ηάμεο ησλ θαηνίθσλ απφ ην νπνίν θαη κεηά θνξηίδνληαη πιεζπζκηαθά θαη παχνπλ λα είλαη ε πξψηε επηινγή λέσλ θαηνίθσλ. Απηφο ν θαλφλαο ηζρχεη γεληθά, εθηφο απφ ηηο πεξηπηψζεηο ησλ νηθηζκψλ πνπ εληνπίδνληαη ζε κηθξφηεξεο απνζηάζεηο απφ ην θέληξν θαη ζηελ ζπλέρεηα ελζσκαηψλνληαη ζε απηφ. Μία ηέηνηα πεξίπησζε νηθηζκνχ γηα ηελ Θεζζαινλίθε ζα απνηειέζεη ίζσο ζην κέιινλ ν νηθηζκφο ηεο Θέξκεο θαη ηεο Πεξαίαο. Οη νηθηζκνί γχξσ απφ ην θέληξν αθνινπζνχλ ζε γεληθέο γξακκέο δχν δηαδξνκέο εμέιημεο. Γχξσ απφ ηηο βηνηερληθέο δψλεο ππνδέρνληαη ηνπο εξγάηεο θαη ππαιιήινπο ησλ ρψξσλ απηψλ. Απηφ ζπκβαίλεη ηδηαίηεξα ζηελ δπηηθή δψλε ηεο πφιεο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηνπο νηθηζκνχο ηεο Ησλίαο, ηνπ Καινρσξίνπ θαη ηεο ίλδνπ. Γηαθνξεηηθή ηξνρηά αλάπηπμεο έρεη ν νηθηζκφο ηνπ Χξαηνθάζηξνπ ν νπνίνο απνηειεί θαη κία επηινγή θαηνηθίαο ζηελ δπηηθή πεξηαζηηθή δψλε ηεο πφιεο γηα θαηνίθνπο πςειφηεξσλ εηζνδεκάησλ θαη απαζρνινχκελνπο ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα. Ζ λνηηναλαηνιηθή πεξηαζηηθή δψλε πνπ είλαη θαη ε δψλε κε πνηνηηθφηεξα πεξηβαιινληνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά κεηαηξέπεηαη ζε ρψξν ππνδνρήο αλψηεξσλ νηθνλνκηθά ζηξσκάησλ. εκαληηθφο είλαη ν ξφινο ηεο Θέξκεο σο ν πξψηνο νηθηζκφο πνπ αλαπηχρζεθε ηδηαίηεξα κεηά ηελ δεθαεηία ηνπ 1980 κέρξη ζήκεξα. Ζ χπαξμε νξηζκέλσλ ηζρπξψλ ηάζεσλ, πνπ δηακνξθψλνπλ ην ραξαθηήξα ησλ επηκέξνπο πεξηνρψλ ηεο Π.Ε.Θ. θαη πξνδηαγξάθνπλ ηελ παξαπέξα εμέιημή ηεο πξνζδηνξίδεηαη σο εμήο: πλερηδφκελε θαη εληεηλφκελε ξνή θαηνίθσλ ηνπ Π..Θ. πξνο αλαδήηεζε λέαο, κφληκεο θαηνηθίαο, έμσ απ' ηελ πεξίκεηξφ ηνπ. Απνθεληξσκέλε ρσξνζέηεζε (λέσλ ή κεηαζηεγαδφκελσλ) επηρεηξήζεσλ αιιά θαη ηδξπκάησλ θνηλήο σθέιεηαο, επίζεο έμσ απφ ηα φξηα ηνπ Π..Θ.

23 Με βάζε ηηο ηάζεηο απηέο νξηνζεηνχληαη νη εμήο δψλεο θαη πφινη: νη δψλεο ζπγθέληξσζεο επηρεηξήζεσλ ζηνπο Γήκνπο Δρεδψξνπ - Χξαηνθάζηξνπ, θαζψο επίζεο θαη θαηά κήθνο ησλ θπξίσλ νδηθψλ αμφλσλ ηεο λφηηαο πεξηνρήο ηεο Π.Ε.Θ. νη πφινη ζπγθέληξσζεο εθπαηδεπηηθψλ θαη εξεπλεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θπξίσο ζηα Γ.Γ. Θέξκεο θαη ίλδνπ. ε εθηεηακέλε δψλε εζηίαζεο - αλαςπρήο ζηηο αθηέο ηνπ Μεγάινπ Δκβφινπ, θαη νη κηθξφηεξεο ζπγθεληξψζεηο ζηελ παξαιία ηνπ Γ.Γ. Καινρσξίνπ, ζηνλ νηθηζκφ ηνπ Υνξηηάηε ζην Γ.Γ. Σαγαξάδσλ (ζεκαηηθφ πάξθν αλαςπρήο) θαη θαηά κήθνο ηεο επαξρηαθήο νδνχ Θεζζαινλίθεο - Πεξαίαο (πεξηνρή Αεξνδξνκίνπ) πνπ ζπλππάξρεη κε δψλε ζπγθέληξσζεο άιισλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα. Σα πην πάλσ ζπλδπάδνληαη κε δεδνκέλα θαη θαηλφκελα φπσο: ε έληνλε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο δψλεο. νη αιιαγέο ζηηο ρξήζεηο γεο, κε θχξην θαηλφκελν ηελ ηάζε εγθαηάιεηςεο ησλ αγξνηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. ε ζπξξίθλσζε ηνπ πξσηνγελή ηνκέα πξνο φθεινο ηνπ δεπηεξνγελή θαη θπξίσο ηνπ ηξηηνγελή. ε ειιηπήο θάιπςε κεηαθηλήζεσλ απφ δεκφζηα κέζα κεηαθνξάο. ε εμππεξέηεζε απφ πιήξεο νδηθφ δίθηπν ηδηαίηεξα ζην λφηην ηκήκα ηεο δψλεο. ην πιήξεο δίθηπν ζηνηρεηψδνπο θαη κέζεο εθπαίδεπζεο ζπλδπαζκέλν κε παξνπζία ηδξπκάησλ ηδησηηθήο εθπαίδεπζεο. ε έληαμε ησλ ηνπηθψλ νηθνλνκηψλ ζην γεληθφηεξν πιαίζην ηεο νηθνλνκηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ Π..Θ. σέζη θαινομένυν πεπιαζηικοποίηζηρ και αγοπαίαρ αξίαρ ηος εδάθοςρ. Ζ γεσγξαθηθή παξακεηξνπνίεζε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ραξηνγξαθηθή αλάιπζε πξνζεγγίδνπλ, φπσο ήηαλ αλακελφκελν, έλα κεγάιν ζχλνιν θαηλνκέλσλ ζε φιεο ηεο θιίκαθεο έθθξαζήο ηνπο. Ο ζπλδπαζκφο ηνπο κε ηελ κνξθή κίαο κεζνδνινγίαο, απνηειεί ην θαηάιιειν εξγαιείν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο δηάζηαζεο ησλ πφιεσλ. Ζ αμία ηεο γεο πεξηγξάθεηαη κε ηελ βνήζεηα ησλ γεσγξαθηθψλ ζπζηεκάησλ θαη ηεο ραξηνγξαθίαο ζε πνιιά επίπεδα. Ζ ρσξηθή θαη ε ρξνληθή ηεο εμέιημε

24 πξνζεγγίδεηαη κέζα απφ ηελ πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία θαη ε ηειηθή παξαθνινχζεζε ηεο θηεκαηαγνξάο είλαη ε βέιηηζηε δπλαηή. Ζ αμία πψιεζεο πνπ ζπιιέρζεθε ζηελ παξνχζα έξεπλα αλαιχζεθε ηφζν ζε νηθνλνκηθφ φζν θαη θνηλσληθφ επίπεδν θαη κε ηελ βνήζεηα ησλ εξγαιείσλ αλάιπζεο δεδνκέλσλ πνπ ζρεδηάζηεθαλ επαλαπξνζδηνξίζηεθε θαη πξνζδηφξηζε ηειηθά ηελ ηειηθή εηθφλα ηεο αγνξαίαο αμίαο. Ζ αγνξαία απηή αμία είλαη πνπ αθνχ πξνζδηνξίζηεθε αλαιχζεθε κε ηελ βνήζεηα ησλ.γ.π., θαη ηειηθά ραξηνγξαθήζεθε ηφζν εληφο ησλ πεξηαζηηθψλ νηθηζκψλ φζν θαη ζην ζχλνιν ηεο δψλεο. Οη κεηαβνιέο ηεο αγνξαίαο αμίαο ζηελ πεξίπησζε ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο ηεο Θεζζαινλίθεο δηαγξάθνπλ ηδηαίηεξα πςειέο ηηκέο θαζ φιε ηελ δηάξθεηα ηεο εηθνζαεηίαο. ηελ πεξίπησζε δε ηεο κεηαηξνπήο αγξνηηθψλ αγξνηεκαρίσλ ηνπ 1980 ζε νηθηζηηθά νηθφπεδα ηνπ 2000 νη κεηαβνιέο ηεο αγνξαίαο αμίαο αθνινπζνχζαλ ηηο ηηκέο ηνπ αθφινπζνπ πίλαθα γηα θάζε πεξηαζηηθφ νηθηζκφ. Οικιζμόρ Ποζοζηό κεπδών (%) Αποπληθυπιζμένα κέπδη Εξοσή 3865,48 165,09 Νέοι Επιβάηερ 4485,30 206,52 Αγία Σπιάδα 4962,03 229,49 Καλοσώπι 7156,76 384,71 Ωπαιόκαζηπο 8521,33 476,33 Ιωνία 9632,48 550,61 Φίλςπο 10461,85 606,05 Θέπμη 11029,38 643,99 Νέο Ρύζιο 11376,26 667,18 Πεπαία 13044,38 778,69 ίνδορ 16706, ,52 Χοπηιάηηρ 18636, ,53 Αζβεζηοσώπι 18641, ,88 Σαγαπάδερ 27372, ,53 Νέα Ραιδεζηόρ 38185, ,36 Μέζορ Όπορ 13109,12 783,02 Πίνακαρ 5: Σα θέξδε απφ ηελ «επέλδπζε» ζηε Π.Ε.Θ. Έηζη σο παξάδεηγκα ζηελ πεξίπησζε αγνξάο αγποηεμασίος ζηε Νέα Ραηδεζηφ ε αγνξαία αμία ήηαλ 165 δξρ./η.κ. ην 1980 ελψ αλ απηφ πσινχληαλ ωρ οικόπεδο ην 1999 ε αγνξαία ηνπ αμία ηνπ ήηαλ ηεο ηάμεο ησλ δξρ./η.κ. πεξίπνπ. Δίλαη ινηπφλ εκθαλέο φηη ε πεξηαζηηθνπνίεζε ε νπνία εθθξάδεηαη θαη κε ηελ αλάγθε ηεο πφιεο γηα πεξηζζφηεξν αζηηθφ ρψξν επλνεί ηηο πεξηπηψζεηο εκθαλνχο

25 θεξδνζθνπίαο επί ηνπ εδάθνπο απφ κεγάιεο εξγνιαβηθέο θαη επελδπηηθέο εηαηξείεο. ηνλ πίλαθα 5 σο απνπιεζσξηζηήο ρξεζηκνπνηήζεθε ν πιεζσξηζκφο ηεο Διιάδαο ηελ εηθνζαεηία ζχκθσλα κε ηελ Eurostat. Οη ηηκέο ηνπ πίλαθα πξνέξρνληαη απφ κία πξσηνγελή έξεπλα πξνζδηνξηζκνχ δεδνκέλσλ αμηψλ γεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ θηεκαηαγνξά ηεο πεξηαζηηθήο Θεζζαινλίθεο. Πξφθεηηαη ελ ηέιεη γηα κία ηεξάζηηα βάζε δεδνκέλσλ ηφζν απφ πιεπξάο πνζφηεηαο (πάλσ απφ εγγξαθέο πξαγκαηηθψλ δεδνκέλσλ πσιήζεσλ ζηελ πεξηαζηηθή δψλε) φζν θαη απφ πιεπξάο πνηφηεηαο θαη δπζθνιίαο ηεο έξεπλαο, αθνχ ην πιηθφ πνπ ζπιιέρζεθε απνηειεί ίζσο θαη ην κνλαδηθφ ηνπ είδνπο ηνπ ζηελ Διιάδα. Πξφθεηηαη δειαδή γηα κία θαηαγξαθή πξαγκαηηθψλ δεδνκέλσλ πσιήζεσλ αθηλήησλ ζε κία πεξίνδν φπνπ δελ είραλ αλαπηπρζεί αθφκα νχηε νη αληηθεηκεληθέο αμίεο αθηλήησλ αιιά θαη νη κεγάιεο εηαηξείεο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα πνπ δηαζέηνπλ ηέηνηνπ είδνπο βάζεηο. Σα δεδνκέλα πξνέξρνληαη απφ ηεηξαεηή έξεπλα πεδίνπ ζην ζχλνιν ηεο Π.Ε.Θ. Δλψ κεηά απφ ηελ εθαξκνγή ελφο ρσξηθνχ καζεκαηηθνχ κνληέινπ ην ζχλνιν ησλ παξάγσγσλ δεδνκέλσλ μεπέξαζε ηηο εγγξαθέο. Οη ηξνρηέο αλάπηπμεο ηεο αμίαο ηεο γεο πνπ πεξηγξάθνληαη θαη κε ηελ βνήζεηα ησλ παξακέηξσλ πεξηαζηηθνπνίεζεο ηνπ ρψξνπ, εληνπίδνληαη σο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο ηνπ ίδηνπ ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο. Απηή ε δηαδξαζηηθή ζρέζε ηεο αμίαο ηεο γεο θαη ηεο πεξηαζηηθνπνίεζεο πξνθαζνξίδεη θαη επαλαθαζνξίδεη ηελ δψλε. Έηζη ν ίδηνο ν πεξηαζηηθφο ηφπνο πεξηγξάθεηαη κε ηελ βνήζεηα ηεο αμίαο ηεο γεο ε νπνία πέξα απφ ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ θαηνίθσλ ηνπ ηφπνπ, ησλ ρξήζεσλ γεο ησλ νηθηζκψλ θηι. πξνζδηνξίδεη θαη ηελ ηειηθή ηξνρηά αλάπηπμεο ηνπ νηθηζκνχ. Ζ εμέιημε ησλ ηηκψλ ησλ αθηλήησλ επεξεάδεηαη βέβαηα απφ δηαθνξεηηθνχο παξάγνληεο αλάινγα κε ην ζηάδην εμέιημεο ηνπ νηθηζκνχ. ηελ αξρή ηδηαίηεξε ζεκαζία θαίλεηαη λα έρεη ν απμεκέλνο δείθηεο απαζρφιεζεο ζηνλ δεπηεξνγελή ηνκέα ελψ ζε έλα επφκελν ζηάδην ηνλ ίδην ξφιν παίδεη ν ηξηηνγελήο ηνκέαο. Ζ χπαξμε πςειψλ ηηκψλ ζην πνζνζηφ ησλ απνθνίησλ αλσηέξσλ θαη αλσηάησλ ζπνπδψλ θαίλεηαη λα πεξηγξάθεη θαη ηελ εμέιημε ηεο αμίαο ησλ νηθηζκψλ. Αθφκα θαη αλ ηα πνζνζηά απηά πζηεξνχλ ζε ζρέζε κε ην θέληξν ηεο πφιεο, εληφο ηεο πεξηαζηηθήο δψλεο θαίλεηαη λα πεξηγξάθνπλ αληίζηνηρεο αμίεο γεο. Βιβλιογπαθία 1. Alonso, W., (1964), Location and Land use. Harvard University Press. Cambridge. 2. Beaujeu-Garnier, J., (1988), Geographie urbaine, Paris, Colin.

26 3. Benevolo, L., (1980), The history of the city, MIT Press, Cambridge, Mass. 4. Byrne, P.J., Bowcock, P., (1971), The structure of residential property values in St Albans. 5. Camagni, R., Capello, R., (2000), Beyond Optimal City Size: An evaluation of alternative urban growth patterns. Urban Science, Vol. 37, no 9, pp Dezert, B., Metton, A., Steinberg, J., (1991), La periurbanisation en France, Paris V, Sedes. 7. Fujita, M., (1989) Urban economic theory, land use and city size. Cambridge University press. 8. Harvey, D., (1969), Explanation in Geography. Edward Arnold, London. 9. Lang, E.R., Simmons, P.A., (2001) Boomburbs : The emergence of large, fast-growing suburban cities in the United States, Fannie Mae Foundation Census Note 06, June Mehaffy M., (2004), The Built Environment and Its Role in Public Health: Evolving Implications for Practitioners. The Prince s foundation for the built environment. 11. O Sullivan, A., (2000), Urban Economics. 4th ed., McGraw Hill. 12. Rehner, B.M., (1999), Spatial analysis of real estate price bubbles: Paris, Regional Science and urban economics, 29, pp Schmid, A. A., (1967), Converting land from rural to urban uses. 14. Yinger, J., (1993), City and Suburb: Urban Models with More than One Employment Center. Journal of Urban Economics 31, March 1993, p Αξβαλίηεο, Α., Καξαληθφιαο, Ν., (2000), Δθηηκήζεηο αθηλήησλπαλεπηζηεκηαθέο ζεκεηψζεηο. 16. Ενιί, Ρ., Μεηάθξαζε ψηε, Σ., (1991), Ζ πφιε θαη ν αζηηθφο πνιηηηζκφο, Αζήλα, Δθδφζεηο χγρξνλε Δπνρή. 17. Καξαληθφιαο, Ν., (1999), Γεσγξαθηθή πξνζέγγηζε ηεο δηακφξθσζεο αμηψλ πεξηαζηηθψλ δσλψλ ζηελ πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο-Μεηαπηπρηαθή δηαηξηβή, Θεζζαινλίθε. 18. Καπθαιάο Γ. (επηκέιεηα), (2004), Εεηήκαηα ρσξηθήο αλάπηπμεο. Θεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο θαη πνιηηηθέο. Θεζζαινλίθε, Δθδ. Κξηηηθή. 19. Λαθαδάλε, Π., (1993), Γεσγξαθηθή αλάιπζε θαη πεξηθεξεηαθή νξγάλσζε ηνπ ρψξνπ. Δθαξκνγή ζηνλ Ν. Κηιθίο. Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή, Σκήκα Αγξνλφκσλ Σνπνγξάθσλ Μεραληθψλ, Θεζζαινλίθε, Λαθαδάλε, Π., (2004), Γεσγξαθηθέο κέζνδνη αλάιπζεο, Παλεπηζηεκηαθέο παξαδφζεηο, Θεζζαινλίθε. 21. Ληβηεξάηνο Δ., (1988), Γεληθή Υαξηνγξαθία θαη Δηζαγσγή ζηε Θεκαηηθή Υαξηνγξαθία, Δθδφζεηο Εήηε, Θεζζαινλίθε.

27 22. Ληβηεξάηνο Δ., Μπνχηνπξα, Υ. & Μπξίδεο Μ., (1997), Υάξηεο ηεο Θεζζαινλίθεο Δληφο θαη Δθηφο ησλ Σεηρψλ ηεο. ΟΠΠΔΘ, ΑΠΘ, Θεζζαινλίθε. 23. Μπνχηνπξα, Υ., Παπαδφπνπινο, Κ., & Ληβηεξάηνο, Δ., (2002), Υάξηεο ηνπ πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο ηεο Θεζζαινλίθεο κε ηίηιν Μείδσλ Θεζζαινλίθε ηα Σαρπδξνκηθά Σακηεπηήξηα. Δζληθή Υαξηνζήθε. 24. Μπξίδεο, Μ., (1987), Γεσγξαθία-Παλεπηζηεκηαθέο παξαδφζεηο, Θεζζαινλίθε. 25. Σζαθίξε ηξαηή, Μ., Γεσξγνχια, Ο., Καξαληθφιαο, Ν., (1998), Ζ ηειεπηζθνπηθή δνξπθνξηθή εηθφλα ζε αζηηθφ πεξηβάιινλ, Πξαθηηθά ζπλεδξίνπ Υ.Δ.Δ.Δ. 26. Υαηδεκηράιεο, Κ., (2000), Γεσγξαθία θαη Υάξηεο: Μηα απαξαίηεηε φζν θαη επηθίλδπλε ζρέζε. Υ.Δ.Δ.Δ., Αζήλα, 2000.