Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Διδάσκων: Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου xgr@otenet.gr 3 η εβδομάδα μαθημάτων 1 Το περιεχόμενο της σημερινής ημέρας Συστήµατα προγραµµατισµού, ελέγχου και διαχείρισης αποθεµάτων Λόγοι για τη διατήρηση των αποθεµάτων Στοιχεία κόστους στη διαχείριση των αποθεµάτων Καθοριστικά συστήµατα διαχείρισης αποθεµάτων Από το βιβλίο του καθ. Κ. ερβιτσιώτη, σελ. 353-396 Από το βιβλίο των ηµητριάδη- Μιχιώτη, σελ. 193-232 Μέθοδοι πρόβλεψης της ζήτησης Αναγκαιότητα, σηµασία και διαδικασία των προβλέψεων Τα στάδια στη διαδικασία πρόβλεψης Μέθοδοι ανάλυσης χρονοσειρών Από το βιβλίο του καθ. Κ. ερβιτσιώτη, σελ. 65-106 Από το βιβλίο των ηµητριάδη- Μιχιώτη, σελ. 27-100 2
1 ο Μέρος ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ, ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ 3 Ορισμός των αποθεμάτων Κάθε αδρανές οικονομικό μέσοή πόρο που διατηρείται για την ικανοποίηση μελλοντικής ζήτησης γι αυτό (;) στις υπηρεσίες = διαθέσιμη παραγωγική δυναμικότητα για εξυπηρέτηση πελατών 4
Απόθεμα = κόστος Δεσμευμένο κεφάλαιο Κόστος αποθήκευσης Ασφάλιστρα Απαξίωση Κόστος από την έλλειψη αποθεμάτων Διαφυγόν κέρδος Απώλεια δυνητικών πελατών ΗΠΑ = 20-25% τουαεπ Αποθέµατα & επιχειρηµατικοί κύκλοι 5 Τα2 βασικά ερωτήματα 1. Πότε πρέπει να δοθεί μια παραγγελία; 2. Πόσο θα πρέπει να παραγγείλουμε; 6
Τι πρέπει να ξέρω για να φτιάξω ένα αποτελεσματικό σύστημα προγραμματισμού και ελέγχου αποθεμάτων 1. Τηζήτηση 2. Τη διαδικασία ανανέωσης του αποθέματος 3. Τους λειτουργικούς περιορισμούς του συστήματος 4. Τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων σχετικά με τον τρόπο ανανέωσης του αποθέματος 5. Το συνολικό κόστος λειτουργίας/διαχείρισης αποθεμάτων 7 Εποχιακά αποθέματα= απορρόφηση των εποχιακών μεταβολών 8
Αποθέματα κύκλου ή οικονομικής ποσότητας παραγγελίας = για παραγγελίες μεγάλων ποσοτήτων 9 Αποθέματα αποσύνδεσης ή ανεξαρτητοποίησης διαδοχικών σταδίων παραγωγής = απορρόφηση των διακυμάνσεων στους ρυθμούς παραγωγής δυο σταδίων 10
Διερχόμενα αποθέματα ή αποθέματα συνεχούς ροής = γιατί η παραγωγή και η διανομή δεν είναι στιγμιαίες 11 Ένα τυπικό σύστημα αποθεμάτων = όσο πιο μεγάλο R τόσο μικρότερος ο κίνδυνος 12
Οι απαιτήσεις του συστήματος 1. Τι προσδοκά οπελάτης; 2. Ποιες είναι οι πρακτικές που εφαρμόζει ο ανταγωνισμός; 3. Δεσμευόμαστε για τον χρόνο παράδοσης; Ποιος είναι αυτός; 4. Ποια είναι η επιρροή των πελατών στο σύστημά μας; 5. Ασκούν έλεγχο οι πελάτες μας; Πως; 13 Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παραγγελιών 1. Κάθε πότε παραγγέλνουμε; 2. Ποιο είναι το μέγεθος της παραγγελίας; 3. Δεχόμαστε μεγάλες παραγγελίες; 4. Αν ναι, χρειαζόμαστε πρόσθετη πληροφόρηση γι αυτές; Ποια είναι αυτή; 5. Έχουμε ανοιχτές παραγγελίες; Μέχρι ποιο εύρος δεχόμαστε τέτοιου είδους παραγγελίες; 14
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ζήτησης 1. Η ζήτηση παρουσιάζει μεταβλητότητα; 2. Μήπως παρουσιάζει εποχικότητα; 3. Τι είδους προωθητικές ενέργειες των πωλήσεων κάνουμε; 4. Έχουμε αναπτύξει συγκεκριμένες ικανότητες και δεξιότητες για την ανάπτυξη συστημάτων πρόβλεψης; 5. Η ζήτηση εξαρτάται από κάτι; Τι είναι αυτό; 6. Έχουν διαγνωσθεί απειλές από υποκατάστατα; 7. Πως χειριζόμαστε τους μεγάλους πελάτες; 15 Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προϊόντος 1. Είναι ευρείας κατανάλωσης; 2. Είναι καινοτομικό; 3. Επιδέχεται γρήγορης φθοράς; 4. Είναι ανακυκλώσιμο; 5. Είναι επισκευάσιμο; 16
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εφοδιασμού 1. Ποιοι είναι οι χρόνοι ικανοποίησης των παραγγελιών; 2. Η αξιοπιστία των παραδόσεων είναι χαμηλή, υψηλή, μέτρια; 3. Η ευελιξία στην ικανοποίηση των παραγγελιών σε ποιο επίπεδο κυμαίνεται; 4. Υπάρχει η δυνατότητα εκπτώσεων; 5. Ποιο είναι το επίπεδο διαθεσιμότητας των προϊόντων; 6. Ο εφοδιασμός γίνεται από παραγωγή ήαπό προμήθεια; 17 Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κόστους 1. Είναι υπολογισμένο το κόστος έλλειψης; 2. Το κόστος διατήρησης; 3. Το κόστος επίσπευσης; 4. Το κόστος ακύρωσης; 5. Το κόστος από φθορά; 6. Το κόστος για την ανάπτυξη του χώρου αποθήκευσης; 18
Γενικά θέματα 1. A-B-C ανάλυση έχουμε κάνει; 2. Η πληροφόρηση που κατέχουμε κάθε φορά που λαμβάνουμε αποφάσεις, από που προέρχεται, ποια είναι η ποιότητά της και ποιος ο χρόνος για την απόκτησή της; 3.. 19 A B C ανάλυση α/α Κωδικός Σχετική αθροιστική συχνότητα κωδικών Ετήσια αξία προϊόντων Αθροιστική αξία Σχετική αθροιστική αξία 1 0,2 5.000 5.000 5,3 2 0,4 4.800 9.800 10,4 3 0,6 3.900 13.700 14,5. 500 100,0 50 94.650 100,0 20
Σύστημα EOQ 21 Κόστη στο σύστημα EOQ 22
Πως υπολογίζουμε την ποσότητα που θα παραγγέλνουμε κάθε φορά Συνολικό κόστος παραγγελιών και διατήρησης του αποθέματος = 2+ 2 ( 1 ) Βέλτιστη ποσότητα παραγγελίας = 2 2 1 23 Μελέτη περίπτωσης ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ& ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΗ«ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΡΜΑ Α.Ε. ΜΕΡΟΣ1 Ο» 24
Σύστημα EOP 25 Μελέτη περίπτωσης ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ& ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΗ«ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΡΜΑ Α.Ε. ΜΕΡΟΣ2 Ο» 26
2 ο Μέρος ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ 27 Σύστημα προβλέψεων 28
Εξάρτηση του κόστους πρόβλεψης από το κόστος ανακρίβειας Τα βασικά χαρακτηριστικά της ζήτησης 30
Αναγκαιότητα των προβλέψεων Γιατίμετιςπροβλέψεις: 1. Βελτιώνουμε το επίπεδο της εξυπηρέτησης των πολιτών 2. Κάνουμε καλύτερο προγραμματισμό στα αποθέματα που διατηρούμε 3. Αντιλαμβανόμαστε και αναγνωρίζουμε τις ανάγκες για(πιθανή) επιπλέον παραγωγική δυναμικότητα 4. Οδηγούμαστε στην επιλογή εναλλακτικών στρατηγικών λειτουργίας 31 Ο στόχος της διαδικασίας των προβλέψεων Η ελαχιστοποίηση του κόστους λειτουργίας μιας επιχείρησης ή μιας επιμέρους λειτουργίας της σε κάποιον μελλοντικό ορίζοντα 32
Τελικά ένα«ιδανικό» σύστημα πρόβλεψης 1. Εκτιμά την αναμενόμενη ζήτηση 2. Εκτιμά τη διακύμανση της ζήτησης 3. Δίνει έγκαιρες προβλέψεις 4. Επικαιροποιεί τις προβλέψεις σε περιοδική βάση 5. Εξισορροπεί το κόστος των σφαλμάτων πρόβλεψης με το κόστος της διαδικασίας πρόβλεψης 6. Επιτρέπει στον ανθρώπινο παράγοντα να παρέμβει και να μεταβάλλει τους υπολογισμούς 7. Δεν επηρεάζεται από εξωγενείς μη ελεγχόμενους παράγοντες Από: Πως διαμορφώνονται οι προβλέψεις Διαθέσιμες πληροφορίες από πηγές εντός και εκτός επιχείρησης Πληροφορίες που απαιτούνται για την περιγραφή μιας πρόβλεψης Κριτήρια αξιολόγησης της επιτυχούς πρόβλεψης Μεθόδους που εφαρμόζει η επιχείρηση για να προετοιμάσει μια πρόβλεψη Συνθήκες που επηρεάζουν τον τρόπο μέσω του οποίου διαμορφώνεται μια πρόβλεψη
Η στρατηγική των προβλέψεων Εξαρτάται από: 1. Τον αριθμό των ατόμων που ασχολούνται με τις προβλέψεις 2. Την ποιότητα της συνεργασίας όσων πραγματοποιούν προβλέψεις 3. Τον διαθέσιμο κάθε φορά προϋπολογισμό 4. Το σκοπό της ίδιας της πρόβλεψης 5. Τη χρονική στιγμή που πραγματοποιείται 6. Τη διαθεσιμότητα και το εύρος των ιστορικών και πρόσφατων δεδομένων 7. Την ικανότητα του υπεύθυνου να χειρισθεί πολύπλοκες στατιστικές προσεγγίσεις Σταθερή χρονοσειρά Πηγή: Βλάχος, Δ., «Σημειώσεις στη διαχείριση αποθεμάτων», Θεσσαλονίκη, 2005
Γραμμική χρονοσειρά Πηγή: Βλάχος, Δ., «Σημειώσεις στη διαχείριση αποθεμάτων», Θεσσαλονίκη, 2005 Εποχιακή χρονοσειρά Πηγή: Βλάχος, Δ., «Σημειώσεις στη διαχείριση αποθεμάτων», Θεσσαλονίκη, 2005
Απλός κινούμενος μέσος όρος Εβδομάδα Ζήτηση 3-εβδ 6-εβδ 1 450 2 478 3 520 4 585 482,67 5 659 527,67 6 720 588,00 7 650 654,67 568,67 8 658 676,33 602,00 9 792 676,00 632,00 10 820 700,00 677,33 11 689 756,67 716,50 12 744 767,00 721,50 39 Ανάλυση χρονοσειράς Πωλήσεις Μέσος όρος Εποχικός παράγοντας Άνοιξη 400 500 400/500= 0,8 Καλοκαίρι 700 500 700/500= 1,4 Φθινόπωρο 600 500 600/500= 1,2 Χειμώνας 300 500 300/500= 0,6 ΑΘΡΟΙΣΜΑ 2.000 40
Αναμενόμενη ζήτηση 2.400 Πωλήσεις Μέσος όρος Εποχικός παράγοντας Πρόβλεψη Άνοιξη 600 0,8 480 Καλοκαίρι 600 1,4 840 Φθινόπωρο 600 1,2 720 Χειμώνας 600 0,6 360 ΑΘΡΟΙΣΜΑ 2.400 41 3 ο Μέρος Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ JUST-IN-TIME 42
Φιλοσοφία και αρχές του Just In -Time 1. Η επιχείρηση παραλαμβάνει τις α ύλες και τα ημιέτοιμα προϊόντα λίγο πριν την έναρξη της παραγωγικής διαδικασίας 2. Έτσι, η επιχείρηση ουσιαστικά δεν διατηρεί αποθέματα(ουσιαστικά τα αποθέματα που διατηρεί είναι πολύ μικρά) 3. Ιδανική μεθοδολογία για συναρμολόγηση προϊόντων 43 Τι λένε οι εταιρείες για το Just In -Time Παραγωγικότητα Κόστος παραγωγής Αποθέματα Παραγωγή ελαττωματικών Αύξηση + 30% Μείωση -25% Μείωση -60% Μείωση -90% 44
Ποιες εταιρείες χρησιμοποιούν τοjit 45 Ποιες σκέψεις υπαγόρευσαν τοjit (1) Η αποθήκευση τελικά δεν προσθέτει αξία στο προϊόν αυτό καθεαυτό Η κατηγοριοποίηση των προϊόντων(κανόνας 80-20) δείχνει ότι το 80% είναι προϊόντα που δεν χρησιμοποιούνται άμεσα από την επιχείρηση, οπότεείναισπατάλη: χρόνου, χρήματος, επιφάνειας και όγκου Η μερική αξιοποίηση των πρώτων υλών αποτελεί σπατάλη υλικών 46
Ποιες σκέψεις υπαγόρευσαν τοjit (2) Οι πολλές ροές υλικών είναι σπατάλη χρόνου Η προετοιμασία των μηχανών είναι σπατάλη χρόνου Ταλάθηκατάτηδιάρκειαυλοποίησηςτου προγράμματος παραγωγής αποτελούν κι αυτά σπατάλη χρόνου, εργασίας και υλικών 47 Οι δυο στόχοι της φιλοσοφίας JIT 1. Μείωση κάθε είδους σπατάλης εντός του χώρου παραγωγής Χρόνος Υλικά Εργατοώρες Χώρος Χρήματα/ Κόστος 2. Βέλτιστος συνδυασμός α υλών, εξοπλισμού και προσωπικού, για επίτευξη μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας 48
Τι χρειάζεται να έχουμε για να εφαρμόσουμε τη φιλοσοφία Just In -Time 1. Αξιόπιστες παραδόσεις, άρα αξιόπιστους προμηθευτές 2. Καλό προγραμματισμό και οργάνωση της παραγωγής μας, με την ελαχιστοποίηση των«νεκρών» χρόνων 3. Σχεδόν σταθερή ζήτηση 4. Σταθερές προδιαγραφές του παραγόμενου προϊόντος 5. Όσο το δυνατόν λιγότερες βλάβες του εξοπλισμού 6. Πολύ καλά εκπαιδευμένο προσωπικό 49 Διαφορές του JIT με τα συμβατικά συστήματα παραγωγής Χαρακτηριστικό Είδος παραγωγής Επίπεδο ποιότητας της παραγωγικής διαδικασίας Ύψος αποθεμάτων Αριθμός προμηθευτών Είδος συντήρησης εξοπλισμού JIT Τα υλικά προωθούνται στην παραγωγή όταν είναι ανάγκη Οστόχος είναι να παραχθεί σχεδόν μηδενικό ποσοστό ελαττωματικών Όσο το δυνατόν λιγότερα (πρακτικά μηδέν) Μικρός, αλλά με παγιωμένη μακροχρόνια συνεργασία Προληπτική συντήρηση Συμβατικά συστήματα παραγωγής Τα υλικά τα«σπρώχνουμε σπρώχνουμε» στην παραγωγή Είναι αποδεκτό συγκεκριμένο ποσοστό ελαττωματικών Ηδιατήρηση αποθεμάτων είναι μέρος του συνολικού συστήματος Μάλλον μεγάλος, διότι κριτήριο είναι η φθηνότερη τιμή Μικρή σημασία στο θέμα. Δεν θεωρείται προτεραιότητα 50
Σας ευχαριστώ για τη συμμετοχή σας και την προσοχή σας 51