ΓΙΑΣΡΟΦΗ ΣΗΝ ΔΓΚΤΜΟΤΝΗ ΙΙ Γελλήζεηο Βξεθώλ Με Υακειό Β o o o o Αηηίεο πξφσξνο ηνθεηφο, αξγφο πξνγελλεηηθφο ξπζκφο αλάπηπμεο ή ζπλδπαζκφο θαη ησλ δχν κηθξέο ειηθίεο ηεο εγθχνπ, νη πνιχδπκεο θπήζεηο, πξνεγνχκελα βξέθε κε ρακειφ βάξνο γέλλεζεο, ε θαθή δηαηξνθή, ε θαξδηαθή λφζνο ή ππέξηαζε, ε ηνμηθνκαλία, ε θαηάρξεζε αιθνφι ε αλεπαξθήο πξνγελλεηηθή θξνληίδα πεξηβαιινληηθνί παξάγνληεο θηλδχλνπ ε έθζεζε ζην κφιπβδν θαη άιια είδε ξχπαλζεο ηνπ αέξα πξντφληα θαχζεο ησλ ζηεξεψλ θαπζίκσλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο φπνπ ηα πνζνζηά LBW είλαη πςειά πδξάξγπξνο ε έθζεζε κέζσ ηεο θαηαλάισζεο κεγάισλ ιηπαξψλ ςαξηψλ, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζχλεο κπνξεί λα ζρεηίδνληαη κε πςειφηεξν θίλδπλν LBW Δπηπηώζεηο ην ρακειφ βάξνο γέλλεζεο απνηειεί ηελ θχξηα αηηία παηδηθήο ζλεζηκφηεηαο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο o έκβξπα πνπ είλαη κηθξά ζηε δηάξθεηα ηεο θχεζεο έρνπλ απμεκέλεο πηζαλφηεηεο λα εκθαλίζνπλ παρπζαξθία, θαξδηαγγεηαθή λφζν θαη δηαβήηε ΙΙ ζηελ ελήιηθε δσή, ζπλεπεία πξνζαξκνγψλ ηνπ νξγαληζκνχ ζηελ ππνζξεςία θαηά ηελ ελδνκήηξηα δσή «εκβξπτθέο ξίδεο ηεο ελήιηθεο λόζνπ» 1
πξσηεΐλε πδαηάλζξαθεο ιίπε απαξαίηεηα ιηπαξά νμέα ξφινο δνκηθφο, ζπκβάιεη ζηελ παξαγσγή ηνπ επηπιένλ κεηξηθνχ αίκαηνο, ζηε δεκηνπξγία απνζήθεο ελέξγεηαο ελέξγεηα ζηε κεηέξα θαη ζην βξέθνο θαηά ηελ εγθπκνζχλε ελέξγεηα ζηε κεηέξα θαη ζην βξέθνο θαηά ηελ εγθπκνζχλε, trans ιηπαξά νμέα παξεκπνδίδνπλ κεηαηξνπή ιηλειατθνχ ζε αξαρηδνληθφ νμχ θαη α-ιηλνιεληθνχ ζε DHA αξαρηδνληθφ θαη DHA ζεκαληηθά γηα ΚΝΣ, αλάπηπμε ηνπ εγθεθάινπ, DHA εκπιέθεηαη θαη ζηελ νκαιή αλάπηπμε/ιεηηνπξγία ηεο φξαζεο Worthington-Roberts B, et al. Maternal nutrition and the outcome of pregnancy. Nutrition in Pregnancy and Lactation, 4th ed. College Publishing: St. Louis, Missouri, 1989 Kline DA. Macronutrient requirements during pregnancy. Today s Dietitian Jan 2004:20-24 A C E D B 6 B 12 Φπιιηθφ νμχ φξαζε, αλνζνπνηεηηθή ιεηηνπξγία, ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε νζηψλ θαη νδφλησλ ζχλζεζε θνιιαγφλνπ, αλάπηπμε πγηψλ νχισλ, νζηψλ, νδφλησλ, απνξξφθεζε ζηδήξνπ, αληηνμεηδσηηθφ, ζε κεγαδφζεηο θίλδπλνο ζθνξβνχην ζηε βξεθηθή δσή αληηνμεηδσηηθφ αλάπηπμε νζηψλ, νδφλησλ δεκηνπξγία εξπζξνθπηηάξσλ, κεηαβνιηζκφο ακηλνμέσλ θαη ιηπαξψλ νμέσλ, πξσηετλνζχλζεζε δεκηνπξγία εξπζξνθπηηάξσλ, λεπξηθφ ζχζηεκα ζχλζεζε, απνθαηάζηαζε, ιεηηνπξγία DNA, παξαγσγή αίκαηνο, αλεπάξθεηα θπιιηθνχ νδεγεί ζε κεγαινβιαζηηθή αλαηκία θαη πξνβιήκαηα λεπξηθνχ ζσιήλα 2
αζβέζηην νζηά, δφληηα, κπτθή ζπζηνιή-ράιαζε, αλνζνπνηεηηθφ ζχζηεκα, κείσζε νζηηθήο ππθλφηεηαο θαηά ηελ εγθπκνζχλε θαη ηνλ ζειαζκφ ζίδεξνο αχμεζε φγθνπ αίκαηνο, ζχλζεζε αηκνζθαηξίλεο καγλήζην ςεπδάξγπξνο νζηά θαη δφληηα, ξχζκηζε ηλζνπιίλεο θαη επηπέδσλ ζαθράξνπ ζην αίκα ζπζηαηηθφ ηεο ηλζνπιίλεο, ζπκκεηνρή ζηε ζχλζεζε DNA, RNA, πξσηετλψλ, φξγαλα, ζθειεηφο, λεπξψλεο, έλδπκα, ζπκκεηνρή ζηελ επνχισζε ηξαπκάησλ Whitney EN, Rolfes SR. Understanding Nutrition, 9th ed. Wadsworth/Thomson Learning: Belmont, CA; 2002. Kline DA. Macronutrient requirements during pregnancy. Today s Dietitian Jan 2004:20-24. Πξσηεΐλε 1,3 g/kg ΣΒ Λίπνο δελ απαηηείηαη αχμεζε πξφζιεςεο, πεξίπνπ 30%, απαξαίηεηα ιηπαξά νμέα κέζσ πξφζιεςεο ςαξηψλ θαη ζαιαζζηλψλ θαη φρη κέζσ ηεο αχμεζεο βνπηχξνπ θαη καξγαξίλεο Υδαηάλζξαθεο ηνπιάρηζηνλ 100g ηελ εκέξα, απνθπγή λεζηείαο (κείσζε επηπέδσλ γιπθφδεο, αχμεζε θεηνλνζσκάησλ, πξνβιήκαηα ζηνλ λεπξηθφ ζσιήλα), δηαηξνθή θάζε 6-8 ψξεο, θχξηα πεγή νη ζχλζεηνη πδαηάλζξαθεο 3
Φπιιηθό νμύ αχμεζε ηεο εκεξήζηαο πξφζιεςεο θαηά 200κg (RDI 600κg/day, UL 1000κg/day) Βηηακίλε Α 770 vs 700κg/day απφ ην δηαηηνιφγην, 4
5
Αύμεζε εκβξπτθνύ βάξνπο ζε κνλέο θαη πνιιαπιέο θπήζεηο ΑΤΞΗΗ ΒΑΡΟΤ ΣΗ ΔΓΚΤΟΤ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΚΤΗΗ o o Διεηπνβαξείο γπλαίθεο γελλνχλ δίδπκα βξέθε βάξνπο 2500g φηαλ απμήζνπλ ην ΣΒ θαηά 20-24kg Φπζηνινγηθνχ βάξνπο γπλαίθεο γελλνχλ θπζηνινγηθνχ βάξνπο δίδπκα φηαλ απμήζνπλ ην βάξνο θαηά 18.5-20kg ΣΥΣΤΑΣΔΙΣ o Σηελ πεξίπησζε δηδχκσλ ε αχμεζε ηνπ ΣΒ πξέπεη λα είλαη 16-20kg ή 700 g/εβδνκάδα θαηά ην 2ν θαη 3ν ηξίκελν o Σε πεξηπηψζεηο ηξηδχκσλ ίζσο ~23 kg αχμεζε 6
Concentrations of fetal blood glucose following an intravenous dose of glucose to the mother Η απμεκέλε πξόζιεςε γιπθόδεο ζηα θύηηαξα θαη ε κεηαηξνπή ζε ηξηγιπθεξίδηα απμάλνπλ ην ιηπψδε ηζηφ ηνπ εκβξχνπ Σπκβαίλνπλ κεηαβνιηθέο πξνζαξκνγέο πνπ απμάλνπλ ηελ πηζαλόηεηα λα αλαπηύμεη αξγόηεξα ζηε δσή αληίζηαζε ζηελ ηλζνπιίλε, δηαβήηε ηύπνπ 2, πςειή πίεζε ηνπ αίκαηνο, παρπζαξθία!!!! Risk factors for gestational diabetes Adverse outcomes associated with gestational diabetes 7
Η δνθηκαζία αλνρήο γιπθφδεο απφ ην ζηφκα (OGTT ) είλαη ε βάζε γηα ηε δηάγλσζε ησλ πεξηζζφηεξσλ πεξηπηψζεσλ ηνπ δηαβήηε θχεζεο Μπνξεί λα παξαθακθζεί κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ κε πνιχ πςειή γιπθφδε αθφκε θαη κεηά απφ ζεξαπεία 100 γξ. γιπθφδεο Γνθηκή 3 σξψλ Γηάγλσζε δηαβήηε ηεο θχεζεο γίλεηαη φηαλ δχν ή πεξηζζφηεξεο ηηκέο γιπθφδεο πιάζκαηνο ππεξβαίλεη /νπλ ηνπ θπζηνινγηθνχ Οινλχθηηα λεζηεία 105 mg / dl 1 ψξα κεηά ην θνξηίν γιπθφδεο 190 mg / dl 2 ψξεο κεηά ην θνξηίν γιπθφδεο 145 mg / dl 3 ψξεο κεηά ην θνξηίν γιπθφδεο 140 mg / dl Estimating levels of caloric need in women with gestational diabetes Υδαηάλζξαθεο: 40-50% ζχλζεηνη πδαηάλζξαθεο, πςειή πεξηεθηηθφηεηα ζε θπηηθέο ίλεο Πξσηεΐλε: 20 % Λίπνο: 30-40 %, πεγέο αθφξεζησλ ιηπψλ Καηαλνκή ησλ ζεξκίδσλ ζε ηξία γεχκαηα θαη ζε δηάθνξα ζλαθ Πξν ηνπ χπλνπ ζλαθ γηα λα βνεζήζεη ζηελ πξφιεςε λπρηεξηλήο ππνγιπθαηκίαο πξσηλφ γεχκα δείπλν Blood glucose response in people with type 2 diabetes to meals containing white bread (GI = 70) or spaghetti (GI = 48) 8
Σαμηλόκεζε Τπέξηαζεο θαηά ηελ εγθπκνζύλε Υξόληα Τπέξηαζε: πξνυπήξρε ηεο εγθπκνζχλεο ή δηαγλψζζεθε γηα πξψηε θνξά θαηά ηε δηάξθεηα εγθπκνζχλεο, αιιά δελ απνθαηαζηάζεθε κεηά ηνλ ηνθεηφ Εμφανίζεται ζε παρχζαξθεο γπλαίθεο, κεγαιχηεξεο ησλ 35 εηψλ, γπλαίθεο πνπ εκθάληζαλ ππέξηαζε ζε πξνγελέζηεξε εγθπκνζχλε Θεραπεία: αληηυπεξηαζηθή θαξκαθεπηηθή αγσγή, ηζνξξνπεκέλε δηαηξνθή κε άμνλα ην ζσζηφ ξπζκφ αχμεζε βάξνπο, κεηξίαζε πξφζιεςεο λαηξίνπ Τπέξηαζε θύεζεο: Απμεκέλα επίπεδα αξηεξηαθήο πίεζεο κεηά ηελ 20ε εβδνκάδα ηεο εγθπκνζχλεο παξνδηθή ππέξηαζε ηεο εγθπκνζχλεο εάλ απνθαηαζηαζεί ζε 12 εβδνκάδεο κεηά ηνλ ηνθεηφ, ρξφληα εάλ επηκείλεη, ρακειφηεξνο θίλδπλνο επηπινθψλ ζε ζρέζε κε ηηο γπλαίθεο κε πξνεθιακςία Πξνεθιακςία - Δθιακςία Σνβαξφ καηεπηηθφ πξφβιεκα πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ζεκαληηθά πνζνζηά κεηξηθήο θαη λενγληθήο λνζεξφηεηαο θαη ζλεηφηεηαο Σχκθσλα κε ηνλ ΠΟΥ 192 γπλαίθεο πεζαίλνπλ θάζε εκέξα απφ πξνεθιακςία Δκθαλίδεηαη ζε πνζνζηφ 2-7% πγηψλ πξσηφηνθσλ γπλαηθψλ Φαξαθηεξίδεηαη απφ κε θπζηνινγηθή πιαθνπληηνπνίεζε, απμεκέλε αληίζηαζε ηνπ αγγεηαθνχ δηθηχνπ, ζπζζψξεπζε αηκνπεηαιίσλ, ελεξγνπνίεζε ηνπ κεραληζκνχ πήμεο θαη δπζιεηηνπξγία ησλ ελδνζειηαθψλ θπηηάξσλ Τα θιηληθά επξήκαηα κπνξεί λα εθδεισζνχλ σο ζχλδξνκν ηεο κεηέξαο (ππέξηαζε ή ιεπθσκαηνπξία κε ή ρσξίο δηαηαξαρή ηεο ιεηηνπξγίαο άιισλ νξγάλσλ) ή θαη σο ζχλδξνκν ηνπ εκβξχνπ (πεξηνξηζκφο ηεο εκβξπηθήο αλάπηπμεο, ειάηησζε ηνπ ακληαθνχ πγξνχ, κεησκέλε νμπγφλσζε) 9
πξηλ από ηελ 34 ε εβδνκάδα επζχλεηαη ην γελεηηθφ θαη αλνζνινγηθφ ππφβαζξν ηεο κεηέξαο θαη ηνπ εκβξχνπ ζην ηέινο ηεο θύεζεο ή ζηνλ ηνθεηό επζχλεηαη ε αληθαλφηεηα ηνπ νξγαληζκνχ ηεο κεηέξαο λα αληαπεμέιζεη ζηηο απμεκέλεο απαηηήζεηο ηεο αλαπηπζζφκελεο εκβξπνπιαθνπληηαθήο κνλάδαο ιφγσ πξνυπάξρνπζαο αγγεηαθήο λφζνπ ηεο κεηέξαο (ρξφληα ππέξηαζε, ΣΓ, παρπζαξθία) ή πνιχδπκεο θχεζεο ζηελ πξνεθιακςία δελ γίλεηαη ε αλαδηακφξθσζε ζην ηνίρσκα ησλ αξηεξηψλ θαη ε ηξνπνπνίεζε ηνπ θαηλνηχπνπ ηνπο κε απνηέιεζκα νη αξηεξίεο λα δηαηεξνχλ απμεκέλεο αληηζηάζεηο, λα πξνθαιείηαη «νμεία αζεξσκάησζε», ζξφκβσζε αξηεξηψλ & έκθξαμε πιαθνχληα απνηέιεζκα κε θπζηνινγηθήο πξνζαξκνγήο ηνπ αλνζνινγηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο κεηέξαο απέλαληη ζην γελεηηθά «μέλν» θχεκα, ΝΚ κε ηδηφηππν θαηλφηππν: παξαγσγή θπηηαξνθηλψλ θαη αγγεηνγελεηηθψλ παξαγφλησλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ αθεξαηφηεηα ησλ αγγείσλ (έλαληη ηεο αγγεηαθήο αλαδηακφξθσζεο) δεδνκέλα πξντφληα νμ ζηξεο, πιαθνπληηαθήο απφπησζεο θαη αγγεηνγελεηηθνί παξάγνληεο επάγνπλ ηε θιεγκνλή θαη ηελ ελδνζειηαθή βιάβε ζηνλ ηζραηκηθφ πιαθνχληα 10
Νενεκθαληδφκελε ππέξηαζε ( 140mmHg γηα ηε ζπζηνιηθή θαη 90 γηα ηε δηαζηνιηθή ζε κεηξήζεηο πνπ απέρνπλ 4-6 ψξεο ε κηα απφ ηελ άιιε) & ιεπθσκαηνπξία (πνζφηεηα ιεπθψκαηνο κεγαιχηεξε απφ 0.3g ζε ζπιινγή νχξσλ 24ψξνπ) κεηά ηελ 20 ε εβδνκάδα Σνβαξή αλ 160mmHg γηα ηε ζπζηνιηθή θαη 110 γηα ηε δηαζηνιηθή θαη πνζφηεηα ιεπθψκαηνο κεγαιχηεξε απφ 2.0g ζε ζπιινγή νχξσλ 24ψξνπ, γεληθεπκέλν νίδεκα Σπρλά δελ παξαηεξείηαη ιεπθσκαηνπξία αιιά ππέξηαζε, θεθαιαιγία (ζπαζκνί ησλ αγγείσλ ηνπ εγθεθάινπ θαη νίδεκα), δηαηαξαρέο ηεο φξαζεο (αγγεηφζπαζκνο), θνηιηαθφ άιγνο (δηάηαζε ήπαηνο απφ αηκνξξαγία ή νίδεκα), λαπηία, έκεηνο, παζνινγηθέο ηηκέο ησλ επαηηθψλ ελδχκσλ Σε παξακειεκέλεο πεξηπηψζεηο εθδήισζε ζπαζκψλ εθιακςία, πςειά πνζνζηά κεηξηθήο ζλεηφηεηαο νη γπλαίθεο κε ηζηνξηθφ πξνεθιακςίαο έρνπλ απμεκέλν θίλδπλν εκθάληζεο επηπινθψλ απφ ην θαξδηαγγεηαθφ ζχζηεκα ζηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο θίλδπλνο εκθάληζεο ηζραηκηθήο θαξδηαθήο λφζνπ & εγθεθαιηθψλ επεηζνδίσλ, έσο θαη 10-14 ρξφληα κεηά απφ ηελ πξνεθιακπηηθή θχεζε, πνιινί απφ ηνπο παξάγνληεο θηλδχλνπ & ηνπο παζνγελεηηθνχο κεραληζκνχο είλαη φκνηνη κε απηνχο ηεο ζηεθαληαίαο λφζνπ ελήιηθεο πνπ παξνπζίαζαλ θαζπζηέξεζε ηεο ελδνκήηξηαο αλάπηπμεο ή ρακειφ βάξνο γέλλεζεο ζηα πιαίζηα ζνβαξήο πξνεθιακςίαο εκθαλίδνπλ απμεκέλν θίλδπλν πξψηκεο αξηεξηνζθιήξπλζεο ζπκκεηνρή θαη ηνπ παηξηθνχ παξάγνληα: ν παηέξαο κηαο πξνεθιακπηηθήο εγθπκνζχλεο έρεη ζρεδφλ δηπιάζην θίλδπλν λα ζπκκεηέρεη ζε πξνεθιακπηηθή θχεζε κε άιιε γπλαίθα 11
Risk factors for preeclampsia Signs and symptoms of preeclampsia Outcomes related to the existence of preeclampsia during pregnancy πκπησκαηηθή αληηκεηώπηζε ηεο Πξνεθιακςίαο Καηάθιηζε ηεο αζζελνχο Βειηίσζε ηεο κεηξνπιαθνπληηαθήο θπθινθνξίαο Φαξκαθεπηηθή αγσγή αληηυπεξηαζηθά θάξκαθα: πξφιεςε επηπινθψλ πνπ νθείινληαη ζηελ πςειή αξηεξηαθή πίεζε Καηαζηαιηηθά θάξκαθα: πξφιεςε ησλ ζπαζκψλ (εθιακςία, θίλδπλνη γηα έκβξπν θαη κεηέξα κεγάινη) Γηαηηεηηθή αγσγή Αχμεζε πξφζιεςεο πδ/θσλ, πξσηετλψλ Πεξηνξηζκφο πξφζιεςεο αιαηηνχ Πξνζεθηηθή ελδνθιέβηα ρνξήγεζε πγξψλ Δλεξγεηαθή πξφζιεςε : 1800-2000 Kcal Σε θαηάιιειν ρξφλν απνπεξάησζε ηνπ ηνθεηνχ Καηζαξηθή ηνκή 12
13