Δπηθνηλσλία Αλζξώπνπ Υπνινγηζηή: Μειέηε Φαηλνκέλσλ Δζηίαζεο ηεο Πξνζνρήο ησλ Χξεζηώλ ζε Ιζηνζειίδεο ζην Γηαδίθηπν Αλαζηάζηνο Μαξνύδαο Πξνπηπρηαθόο Φνηηεηήο, Τκήκα ΗΜ&ΤΥ, Παλεπηζηήκην Παηξώλ ee6023@upnet.gr Φξήζηνο Καηζάλνο Υπνςήθηνο Δηδάθηνξαο, Τκήκα ΗΜ&ΤΥ, Παλεπηζηήκην Παηξώλ ckatsanos@ece.upatras.gr Νηθόιανο Αβνύξεο Καζεγεηήο, Τκήκα ΗΜ&ΤΥ Παλεπηζηήκην Παηξώλ avouris@upatras.gr Πεξίιεςε 1. Δηζαγσγή H εξγαζία πξαγκαηεύεηαη ηα εμήο δύν εξεπλεηηθά εξσηήκαηα: α) Σε ηη βαζκό νη ρξήζηεο ελόο δηθηπαθνύ ηόπνπ εζηηάδνπλ θαη ζπκνύληαη ην πεξηερόκελν ησλ δηαθεκίζεσλ πνπ εκθαλίδνληαη; θαη β) Πνηα απνηειέζκαηα θνηηνύλ, κε πνηα ζεηξά θαη πόζν ρξόλν αθηεξώλνπλ ζην θαζέλα νη ρξήζηεο κηαο δηαδηθηπαθήο κεραλήο αλαδήηεζεο; Γηα ην ζθνπό απηό πξαγκαηνπνηήζεθαλ δύν κειέηεο ζηηο νπνίεο θαηαγξάθεθε θαη κειεηήζεθε ε θίλεζε ησλ νθζαικώλ ησλ ρξεζηώλ πνπ ζπκκεηείραλ. Η αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο πξώηεο κειέηεο έδεημε όηη παξά ην γεγνλόο όηη όινη νη ρξήζηεο είραλ εζηηάζεηο ζε δηαθεκίζεηο θαλέλαο δε ζπκόηαλ ην πεξηερόκελν ηνπο. Τν απνηέιεζκα απηό επαιεζεύεη απηό πνπ αλαθέξεηαη ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία σο banner blindness. Από ηε δεύηεξε κειέηε πξνέθπςε όηη νη ρξήζηεο κεραλώλ αλαδήηεζεο ηείλνπλ λα εζηηάδνπλ θπξίσο ζηα ηξία πξώηα απνηειέζκαηα θαη λα επεμεξγάδνληαη ηε ιίζηα απνηειεζκάησλ ζεηξηαθά, από πάλσ πξνο ηα θάησ. Καη ηα απνηειέζκαηα ηεο δεύηεξεο κειέηεο βξίζθνληαη ζε ζπκθσλία κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία. Λέμεηο-Κιεηδηά Επηθνηλσλία Αλζξώπνπ Υπνινγηζηή, δηαδηθηπαθή δηαθήκηζε, δηαδηθηπαθή κεραλή αλαδήηεζεο, θαηαγξαθή θίλεζεο νθζαικώλ Η πεξηνρή ηεο επηζηήκεο πνπ είλαη γλσζηή σο Επηθνηλσλία Αλζξώπνπ Υπνινγηζηή (Human Computer Interaction, HCI) έρεη σο αληηθείκελν ηε κειέηε, ην ζρεδηαζκό, ηελ αλάπηπμε θαη ηελ αμηνιόγεζε ζπζηεκάησλ πνπ αιιειεπηδξνύλ κε ηνπο ρξήζηεο ηνπο [1]. Έλα ηέηνην ζύζηεκα είλαη ην Δηαδίθηπν πνπ απνηειεί έλα από ηα πην πνιύπινθα θαη ζεκαληηθά ηερλνπξγήκαηα ηνπ αλζξώπνπ. Η εξγαζία απηή κειεηά θαηλόκελα εζηίαζεο ηεο πξνζνρήο ησλ ρξεζηώλ θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπο κε ηζηνζειίδεο ζην Δηαδίθηπν. Πην ζπγθεθξηκέλα, πξαγκαηεύεηαη ηα εμήο δύν εξεπλεηηθά εξσηήκαηα: α) Σε ηη βαζκό νη ρξήζηεο ελόο δηθηπαθνύ ηόπνπ εζηηάδνπλ θαη ζπκνύληαη ην πεξηερόκελν ησλ δηαθεκίζεσλ πνπ εκθαλίδνληαη; θαη β) Πνηα απνηειέζκαηα θνηηνύλ, κε πνηα ζεηξά θαη πόζν ρξόλν αθηεξώλνπλ ζην θαζέλα νη ρξήζηεο κηαο δηαδηθηπαθήο κεραλήο αλαδήηεζεο; Γηα ην ζθνπό απηό πξαγκαηνπνηήζεθαλ δύν κειέηεο ζηηο νπνίεο θαηαγξάθεθε θαη κειεηήζεθε ε θίλεζε ησλ νθζαικώλ ησλ ρξεζηώλ πνπ ζπκκεηείραλ κε ηε ρξήζε θαηάιιεινπ εμνπιηζκνύ. Σηε ζπλέρεηα, γίλεηαη αξρηθά κία εηζαγσγή ζην ζεσξεηηθό ππόβαζξν θαη ζηηο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε κειέηε ηνπ κεραληζκνύ ηεο πξνζνρήο θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε ρξεζηώλ κε ζπζηήκαηα. Έπεηηα, πεξηγξάθεηαη ε κεζνδνινγία, ηα απνηειέζκαηα θαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο θάζε κειέηεο.
1.1 Θεσξεηηθό Υπόβαζξν Η ππόζεζε «καηηνύκπαινύ» Η ππνβόζθνπζα ππόζεζε ζε όιεο ηηο κειέηεο ησλ θαηλνκέλσλ εζηίαζεο πξνζνρήο ησλ ρξεζηώλ είλαη όηη ε πεξηνρή πνπ εζηηάδεη ην βιέκκα ηνπ έλαο άλζξσπνο ηαπηίδεηαη κε ηε ζθέςε πνπ βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ηεο ζηνίβαο ησλ γλσζηαθώλ δηεξγαζηώλ ηνπ κπαινύ ηνπ [2]. Απηή ε ππόζεζε, γλσζηή θαη σο σπόθεζη μαηιού-μσαλού (eye-mind hypothesis), επηηξέπεη ζηνπο εξεπλεηέο λα ζεσξήζνπλ όηη ε θαηαγξαθή ησλ νθζαικηθώλ θηλήζεσλ απνηειεί έλα δπλακηθό ίρλνο ηεο εζηίαζεο ηεο πξνζνρήο ελόο αηόκνπ ζε κία δηεπηθάλεηα. Σηα πιαίζηα απηήο ηεο εξγαζίαο ζηεξηδόκαζηε ζε απηήλ ηελ επξέσο απνδεθηή ππόζεζε γηα λα κειεηήζνπκε θαηλόκελα εζηίαζεο ηεο πξνζνρήο ησλ ρξεζηώλ θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπο κε α) κία ηζηνζειίδα πνπ εκπεξηέρεη πιεζώξα δηαθεκίζεσλ (banners) θαη β) κε κία δεκνθηιή κεραλή αλαδήηεζεο ηνπ Δηαδηθηύνπ. Απηό έγηλε εθηθηό κε ηελ βνήζεηα ελόο ζπζηήκαηνο θαηαγξαθήο ηεο θίλεζεο ησλ νθζαικώλ ελόο αηόκνπ, ηνπ νπνίνπ ν ηξόπνπο ιεηηνπξγίαο πεξηγξάθεηαη ζηελ ζπλέρεηα. δέζκεο ππέξπζξνπ θσηόο από κία θσηνεθπέκπνπζα δίνδν (LED) ελζσκαησκέλε πάλσ ζηηο θάκεξεο, θαηεπζύλνληαη πξνο ην κάηη ηνπ ρξήζηε πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζνύλ δπλαηέο αληαλαθιάζεηο ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ καηηνύ ηνπ θαη λα γίλεη εθηθηόο ν εληνπηζκόο ηνπο. Φξεζηκνπνηνύληαη ππέξπζξεο αθηίλεο θσηόο νη νπνίεο είλαη εθηόο ηνπ νξαηνύ θάζκαηνο ζπρλνηήησλ γηα ην αλζξώπηλν κάηη, ώζηε λα απνθεπρζεί ε ηύθισζε ηνπ αηόκνπ. Οη δέζκεο θσηόο εηζέξρνληαη ζηνλ ακθηβιεζηξνεηδή θαη έλα πνζνζηό ηνπο αληαλαθιάηαη κεηαηξέπνληαο ηελ θόξε ηνπ καηηνύ ζε έλαλ θσηεηλό, θαιά δηαθξηηό δίζθν. Τν θαηλόκελν απηό είλαη γλσζηό θαη σο θαινόμενο θωηεινής κόρης (bright pupil). Ταπηόρξνλα, η ανηανάκλαζη ηοσ κεραηοειδούς (corneal reflection) εκθαλίδεηαη σο κία κηθξή αιιά αηρκεξή ιάκςε (Εηθόλα 1). Τα δεδνκέλα απηά, θαζώο θαη άιιεο παξάκεηξνη όπσο ε απόζηαζε ηνπ ρξήζηε από ηελ νζόλε, ε γσληαθή ηαρύηεηα ηνπ καηηνύ θιπ, ζε ζπλδπαζκό κε εμειηγκέλνπο αιγνξίζκνπο επεμεξγαζίαο εηθόλαο επηηξέπνπλ ηελ θαηαγξαθή ησλ νθζαικηθώλ θηλήζεσλ ελόο αηόκνπ κε κεγάιε αθξίβεηα. 1.2 Πσο Γνπιεύεη έλα Σύζηεκα Καηαγξαθήο ησλ Οθζαικηθώλ Κηλήζεσλ; Τα ζύγρξνλα ζπζηήκαηα θαηαγξαθήο ησλ νθζαικηθώλ θηλήζεσλ ρξεζηκνπνηνύλ ππέξπζξεο θάκεξεο θαη εμειηγκέλνπο αιγνξίζκνπο επεμεξγαζίαο εηθόλαο πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξίζνπλ ην ζεκείν εζηίαζεο ελόο άηνκνπ ζηελ νζόλε. Τα πεξηζζόηεξα ηέηνηα ζπζηήκαηα πνπ δηαηίζεληαη ζην εκπόξην θάλνπλ ρξήζε ηεο μεθόδοσ ανηανάκλαζη κεραηοειδούς/κένηροσ κόρης (Corneal Reflection/Pupilcentre method) γηα απηό ην ζθνπό (Εηθόλα 1). Τα ζπζηήκαηα απηά απαξηίδνληαη ζπλήζσο από κία νζόλε κε κία ή πεξηζζόηεξεο ελζσκαησκέλεο θάκεξεο ππέξπζξεο ζπρλόηεηαο ε νπνία ζπλδέεηαη ζε έλαλ ηππηθό επηηξαπέδην ππνινγηζηή, θαη ζπλνδεύνληαη από ινγηζκηθό επεμεξγαζίαο εηθόλαο πξνθεηκέλνπ λα εληνπίζνπλ θαη λα αλαγλσξίζνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ καηηνύ πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα ηελ αλίρλεπζε ηνπ ζεκείνπ εζηίαζεο ηνπ ρξήζηε. Πην ζπγθεθξηκέλα, Δηθόλα 1. Αληαλάθιαζε θεξαηνεηδνύο θαη θσηεηλή θόξε όπσο πξνθύπηνπλ έπεηηα από ηελ από ηελ αληαλάθιαζε ππέξπζξεο αθηηλνβνιίαο. [7] 1.3 Κηλήζεηο ηνπ Μαηηνύ θαη Γλσζηαθέο Γηεξγαζίεο Οη δύν βαζηθέο θηλήζεηο ηνπ καηηνύ είλαη νη οθθαλμικές εζηιάζεις (fixations) θαη νη ζακκαδικές κινήζεις (saccades). Οη νθζαικηθέο εζηηάζεηο είλαη ζηηγκέο όπνπ ηα κάηηα παξακέλνπλ ζρεηηθά αθίλεηα πξνζιακβάλνληαο ή απνθσδηθνπνηώληαο πιεξνθνξίεο,
ελώ νη ζαθθαδηθέο θηλήζεηο είλαη γξήγνξεο θηλήζεηο ηνπ καηηνύ πνπ ιακβάλνπλ ρώξα αλάκεζα ζηηο νθζαικηθέο εζηηάζεηο. Οη ηειεπηαίεο επηηξέπνπλ ηελ εζηίαζε ηεο πξνζνρήο ζην επόκελν επηζπκεηό ζεκείν ηεο νζόλεο. Πξόζιεςε πιεξνθνξίαο από ηελ νζόλε ιακβάλεη ρώξα κόλν θαηά ηε δηάξθεηα ησλ εζηηάζεσλ. Μία πιήξεο απεηθόληζε ηνπ κνλνπαηηνύ πνπ αθνινύζεζε ην βιέκκα ηνπ ρξήζηε νλνκάδεηαη ακολοσθία οθθαλμικών εζηιάζεων (scan path) θαη απνηειείηαη από δηαδνρηθέο νθζαικηθέο εζηηάζεηο θαη ζαθθαδηθέο θηλήζεηο. Σύκθσλα κε ηελ ππόζεζε καηηνύ-κπαινύ πνπ πεξηγξάθεθε ζε πξνεγνύκελε ελόηεηα νη θηλήζεηο ησλ καηηώλ ηνπ ρξήζηε απνηεινύλ ην απνηύπσκα ησλ γλσζηαθώλ δηεξγαζηώλ πνπ ιακβάλνπλ ρώξα ζηνλ εγθέθαιν ηνπ. Οθζαικηθέο εζηηάζεηο απμεκέλνπ πιήζνπο ζε κία ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή ππνδεηθλύνπλ πσο ε πεξηνρή απηή είηε είλαη ε πην αμηνπξόζεθηε από πιεπξάο εκθάληζεο είηε ε πην ζεκαληηθή γηα ηε δηεθπεξαίσζε ηεο ηξέρνπζα εξγαζίαο [3]. Καηά ηελ πινήγεζε ηνπ ρξήζηε ζε κία ηζηνζειίδα, έλαο πςειόο αξηζκόο νθζαικηθώλ εζηηάζεσλ εξκελεύεηαη ζπρλά σο έλδεημε αβεβαηόηεηαο ζηελ αλαγλώξηζε ελόο αληηθεηκέλνπ-ζηόρνπ [3]. Ταπηόρξνλα, κία νθζαικηθή εζηίαζε κεγαιύηεξεο ρξνληθήο δηάξθεηαο από ηελ αλακελόκελε κπνξεί λα ππνδεηθλύεη δπζθνιία ζηελ εμαγσγή πιεξνθνξηώλ ή λα ζεκαίλεη όηη ην αληηθείκελν ζην νπνίν εζηηάδεη ν ρξήζηεο είλαη πην πνιύπινθν λα εξκελεπηεί από όζν αλακελόηαλ [2]. Επηπξόζζεηα, πιεζώξα ζαθθαδηθώλ θηλήζεσλ κπνξεί λα ππνδεηθλύεη δπζθνιία αλεύξεζεο ηεο δεηνύκελεο πιεξνθνξίαο θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ ρξήζηε κε ηελ δηεπηθάλεηα [4]. Αθόκε, νπνηαδήπνηε ζαθθαδηθή θίλεζε κε γσλία κεγαιύηεξε ησλ ελελήληα κνηξώλ ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνύκελε ηεο κπνξεί λα ζεκαίλεη είηε όηη άιιαμαλ νη ζηόρνη ηνπ ρξήζηε είηε όηη ε δηάηαμε ηεο δηεπηθάλεηαο δελ είλαη απηή ε νπνία ν ρξήζηεο αλέκελε [5]. 2. Μεζνδνινγία Η εξγαζία απηή κειεηά θαηλόκελα εζηίαζεο πξνζνρήο θαηά ηελ αιιειεπίδξαζε ησλ ρξεζηώλ κε α) κία ηζηνζειίδα πνπ εκπεξηέρεη πιεζώξα δηαθεκίζεσλ (banners) θαη β) κε κία δεκνθηιή κεραλή αλαδήηεζεο ηνπ Δηαδηθηύνπ. Γηα ην ζθνπό απηό πξαγκαηνπνηήζεθαλ δπν αληίζηνηρεο κειέηεο. Έμη εζεινληέο, πξνπηπρηαθνί θνηηεηέο ηνπ ηκήκαηνο Ηιεθηξνιόγσλ Μεραληθώλ θαη Τερλνινγίαο Υπνινγηζηώλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξώλ ζπκκεηείραλ θαη ζηηο δύν κειέηεο. Ο κέζνο εκεξήζηνο ρξόλνο πινήγεζεο ζην Δηαδίθηπν ησλ ρξεζηώλ ήηαλ 4,45 ώξεο θαη νη ειηθίεο ηνπ δείγκαηνο θπκαίλνληαλ από 20 24 εηώλ. Η θαηαλνκή θύισλ ησλ ζπκκεηερόλησλ ήηαλ κνηξαζκέλε νκνηόκνξθα, ηξεηο άληξεο θαη ηξεηο γπλαίθεο. Οη κειέηεο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην εξγαζηήξην επρξεζηίαο ηεο νκάδαο Αιιειεπίδξαζεο Αλζξώπνπ Υπνινγηζηή (HCI Group hci.ece.upatras.gr) ηνπ πξναλαθεξζέληνο παλεπηζηεκηαθνύ ηκήκαηνο. Σε θάζε κειέηε δόζεθε ζηνπο ζπκκεηέρνληεο έλαο ζηόρνο πνπ έπξεπε λα δηεθπεξαηώζνπλ κε ην ππό εμέηαζε ζύζηεκα. Η ζέζε θαη ε θίλεζε ησλ καηηώλ ηνπο θαηαγξάθεθε κε ηε ρξήζε ηνπ εηδηθνύ εμνπιηζκνύ θαηαγξαθήο νθζαικηθώλ θηλήζεσλ Tobii Τ60 eye-tracker 1 πνπ δηαζέηεη ην εξγαζηήξην (Εηθόλα 2). Δηθόλα 2. O Tobii T60 eye-tracker κε ηηο δύν ππέξπζξεο θάκεξεο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηνλ εληνπηζκό ηεο ζέζεο θαη θίλεζεο ησλ καηηώλ (θόθθηλνη θύθινη) θαη ηελ θάκεξα θαηαγξαθήο ησλ αληηδξάζεσλ ζην πξόζσπν ηνπ ζπκκεηέρνληα (θόθθηλν ηεηξάγσλν). Σηε ζπλέρεηα πεξηγξάθνληαη νη ηδηαίηεξεο κεζνδνινγηθέο επηινγέο, ηα απνηειέζκαηά θαζώο θαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο θάζε κειέηεο. 1 http://www.tobii.com
3. Πξώηε Μειέηε Φαηλόκελα Δζηίαζεο Πξνζνρήο ζε Ιζηνζειίδα πνπ Δκπεξηέρεη Πιεζώξα Γηαθεκίζεσλ (banners) Η πξώηε κειέηε δηεξεπλά ην βαζκό θαηά ηνλ νπνίν νη ρξήζηεο κηαο ηζηνζειίδαο εζηηάδνπλ θαη ζπκνύληαη ην πεξηερόκελν ησλ δηαθεκίζεσλ πνπ παξνπζηάδνληαη. 3.1 Μεζνδνινγία Ζεηήζεθε από ηνπο ρξήζηεο λα βξνπλ ηε δηεύζπλζε ελόο ππνθαηαζηήκαηνο ζηελ Πάηξα γλσζηήο εηαηξείαο θηλεηήο ηειεθσλίαο, μεθηλώληαο από ηελ αξρηθή ζειίδα ηνπ ηζηνηόπνπ ηεο. Ο ζπγθεθξηκέλνο ηζηόηνπνο πεξηειάκβαλε πιεζώξα δηαθεκίζεσλ γηα πξνζθνξέο θαη λέεο ππεξεζίεο ηεο ελ ιόγσ εηαηξείαο. Σην ηέινο ηνπ πεηξάκαηνο δεηήζεθε από θάζε ρξήζηε κέζσ εξσηεκαηνινγίνπ λα πεξηγξάςεη ηξεηο δηαθεκίζεηο πνπ ζπκόηαλ. Οη ρξήζηεο δε γλώξηδαλ εθ ησλ πξνηέξσλ όηη ζα ηνπο δεηεζεί θάηη ηέηνην. ζεκεησζεί, όηη ελώ ζηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο 2 παξαηεξήζεθαλ θάπνηεο νθζαικηθέο εζηηάζεηο, ζηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο 7 δελ παξαηεξήζεθε θακία. Απηό ίζσο νθείιεηαη ζην γεγνλόο όηη ε δηαθήκηζε ηεο πεξηνρήο ελδηαθέξνληνο 2 πεξηειάκβαλε θίλεζε θαη βξηζθόηαλ ζε πην θεληξηθό ζεκείν ζηελ ηζηνζειίδα, ζε αληίζεζε κε ηε δηαθήκηζε ηεο πεξηνρήο ελδηαθέξνληνο 7 πνπ ήηαλ ζηαηηθή θαη ηνπνζεηεκέλε ζε ιηγόηεξν πιενλεθηηθή ζέζε. Μεηά ηελ επηηπρή νινθιήξσζε ηνπ πεηξάκαηνο θάζε ζπκκεηέρσλ θιήζεθε λα πεξηγξάςεη ηηο δηαθεκίζεηο πνπ κπνξνύζε λα ζπκεζεί. Παξόιν πνπ όινη νη ζπκκεηέρνληεο είραλ νθζαικηθέο εζηηάζεηο πάλσ ζε ηνπιάρηζηνλ δύν δηαθεκίζεηο θαλέλαο δε ζπκόηαλ λα πεξηγξάςεη ην πεξηερόκελν θάπνηαο δηαθήκηζεο. Τν απνηέιεζκα απηό έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ζρεηηθή κειέηε ηνπ Bayles [8] ε νπνία θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα πσο ε αλαγλώξηζε αιιά θαη ε ελζύκεζε δηαθεκίζεσλ από ηνπο ρξήζηεο θπκαίλεηαη ζε πνζνζηό ηεο ηάμεο ηνπ 70%, αθόκα θαη όηαλ νη δηαθεκίζεηο δε ζπλεηζθέξνπλ ζηελ νινθιήξσζε ηεο εξγαζίαο πνπ ηνπο έρεη αλαηεζεί. 3.2 Αλάιπζε θαη Απνηειέζκαηα Η Εηθόλα 3 παξνπζηάδεη ηε ζπλνιηθή θαηαλνκή ησλ εζηηάζεσλ ησλ ζπκκεηερόλησλ θαηά ηε δηάξθεηα αλαδήηεζεο ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίαο ζηελ ππό εμέηαζε ηζηνζειίδα. Η αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ έδεημε όηη όινη νη ζπκκεηέρνληεο είραλ νθζαικηθέο εζηηάζεηο ζε ηνπιάρηζηνλ δύν δηαθεκίζεηο ν θαζέλαο. Τν πνζνζηό ησλ νθζαικηθώλ εζηηάζεσλ ησλ ρξεζηώλ ζε δηαθεκίζεηο βξέζεθε λα αληηζηνηρεί ζην 17-30% επί ηνπ ζπλόινπ ησλ νθζαικηθώλ εζηηάζεσλ, πνζνζηό όρη ακειεηέν δεδνκέλνπ όηη ν πιεξνθνξηαθόο-ζηόρνο πνπ είρε αλαηεζεί ζηνπο ρξήζηεο δε ζρεηηδόηαλ κε ην πεξηερόκελν ησλ δηαθεκίζεσλ. Σύκθσλα κε κία κειέηε ησλ Detweiler & Omanson [9] ην κέγεζνο κηαο δηαθήκηζεο εληζρύεη ηελ πηζαλόηεηα λα πξνζειθύζεη ηελ πξνζνρή ηνπ ρξήζηε. Σηελ ππό εμέηαζε ηζηνζειίδα νη δύν δηαθεκίζεηο κε ηηο κεγαιύηεξεο δηαζηάζεηο εληνπίδνληαη ζηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο 2 (Εηθόλα 3, πάλσ θαη θεληξηθά) θαη ζηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο 7 (Εηθόλα 3, δεμηά). Αμίδεη λα Δηθόλα 3. Σπλνιηθόο ράξηεο ζεξκόηεηαο θαη πεξηνρέο ελδηαθέξνληνο (AOIs). Σηόρνο ησλ ζπκκεηερόλησλ ήηαλ ε εύξεζε ηεο δηεύζπλζεο ηνπ ππνθαηαζηήκαηνο ηεο εηαηξείαο ζηελ Πάηξα. 3.3 Σπκπεξάζκαηα Οη ρξήζηεο ζην Δηαδίθηπν θαίλεηαη πσο έρνπλ εθπαηδεπηεί ζηαδηαθά ζην λα αγλννύλ ηηο δηαθεκίζεηο θαηά ηελ πινήγεζε ηνπο. Τα απνηειέζκαηα ηεο κειέηεο
καο επηβεβαηώλνπλ γηα κία αθόκε θνξά ην θαηλόκελν απηό, γλσζηό θαη σο banner blindness [10]. Επηπξόζζεηα, ην κέγεζνο ησλ δηαθεκίζεσλ θαίλεηαη λα κελ είλαη ν πην ηζρπξόο πόινο έιμεο ηνπ βιέκκαηνο ηνπ ρξήζηε. Ωζηόζν, απαηηνύληαη πεξαηηέξσ κειέηεο γηα ηε δηεξεύλεζε παξαγόλησλ πνπ κπνξνύλ λα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ην κεραληζκό ηεο πξνζνρήο ηνπ ρξήζηε. Τέηνηνη κπνξεί λα είλαη ηα ρξώκαηα ησλ δηαθεκίζεσλ, ε ρξήζε θίλεζεο θαη ε ζέζε ηεο δηαθήκηζεο ζηε δηάηαμε ηεο ηζηνζειίδαο [11]. 4. Γεύηεξε Μειέηε Φαηλόκελα Δζηίαζεο Πξνζνρήο θαηά ηελ Δπεμεξγαζία ησλ Απνηειεζκάησλ κηαο Μεραλήο Αλαδήηεζεο επίπεδα επί ηνπ ζπλνιηθνύ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν ρξόλνο εζηίαζεο ζηα ηξία πξώηα απνηειέζκαηα έθηαλε έσο θαη ην 50% ηνπ ζπλνιηθνύ ρξόλνπ εζηηάζεσλ γηα θάπνηνπο ζπκκεηέρνληεο. Η ίδηα παξαηήξεζε ηζρύεη θαη γηα ην πιήζνο ησλ νθζαικηθώλ εζηηάζεσλ ησλ ρξεζηώλ ζηα ηξία πξώηα απνηειέζκαηα. Ταπηόρξνλα, ην απνηέιεζκα πνπ ηειηθά επηιέγεηαη από ηνπο ρξήζηεο είλαη εθείλν γηα ην νπνίν παξαηεξείηαη ν κέγηζηνο αξηζκόο νθζαικηθώλ εζηηάζεσλ αιιά θαη ρξνληθή δηάξθεηα εζηίαζεο (Εηθόλα 5, απνηειέζκαηα ζηε ζέζε 6), θάηη ην νπνίν ήηαλ αλακελόκελν. Η δεύηεξε κειέηε δηεξεπλά ηνλ νπηηθό πξνζαλαηνιηζκό ησλ ρξεζηώλ ζηε ιίζηα απνηειεζκάησλ κηαο δεκνθηινύο δηαδηθηπαθήο κεραλήο αλαδήηεζεο. 4.1 Μεζνδνινγία Αξρηθά δόζεθε ζηνπο ρξήζηεο έλα ζύλνιν από ζπγθεθξηκέλεο ιέμεηο-θιεηδηά θαη ζηε ζπλέρεηα ηνπο δεηήζεθε λα ηηο ρξεζηκνπνηήζνπλ γηα λα βξνπλ ην πξόγξακκα ηεο επόκελεο εμεηαζηηθήο ηνπο ζηε κεραλή αλαδήηεζεο google. Φξεζηκνπνηήζεθαλ νη ίδηεο ιέμεηοθιεηδηά γηα όινπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο, ώζηε ηα απνηειέζκαηα λα είλαη ζπγθξίζηκα θαη αλεπεξέαζηα από ηηο ηθαλόηεηεο ησλ ρξεζηώλ ζηελ αλεύξεζε πιεξνθνξηώλ κε ρξήζε κεραλώλ αλαδήηεζεο. Δηθόλα 4. Αληηπξνζσπεπηηθό δηάγξακκα αλαπαξάζηαζεο ηεο αθνινπζίαο ησλ νθζαικηθώλ εζηηάζεσλ ζηα απνηειέζκαηα κηαο δηαδηθηπαθήο κεραλήο αλαδήηεζεο. 4.2 Αλάιπζε θαη Απνηειέζκαηα Η αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζπιιέρζεθαλ έδεημε όηη νη ρξήζηεο ηείλνπλ λα επεμεξγάδνληαη ηε ιίζηα απνηειεζκάησλ ζεηξηαθά, από πάλσ πξνο ηα θάησ. Η Εηθόλα 4 παξνπζηάδεη έλα αληηπξνζσπεπηηθό δηάγξακκα αλαπαξάζηαζεο ηεο αθνινπζίαο ησλ νθζαικηθώλ εζηηάζεσλ ελόο ζπκκεηέρνληα. Τν απνηέιεζκα απηό βξίζθεηαη ζε ζπκθσλία κε ηελ δηεζλή βηβιηνγξαθία [12]. Επηπξόζζεηα, παξαηεξήζεθε όηη ν ρξόλνο πνπ αθηέξσλαλ νη ζπκκεηέρνληεο ζηα ηξία πξώηα απνηειέζκαηα ηεο αλαδήηεζεο θπκάλζεθε ζε πςειά Δηθόλα 5. Σπλνιηθόο ράξηεο ζεξκόηεηαο θαη πεξηνρέο ελδηαθέξνληνο (ΑΟΘs). Σηόρνο ησλ ζπκκεηερόλησλ-
θνηηεηώλ ήηαλ ε εύξεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο επόκελεο εμεηαζηηθήο ηνπο. 4.3 Σπκπεξάζκαηα Τα απνηειέζκαηά καο βξίζθνληαη ζε ζπκθσλία κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία [12] θαη επηβεβαηώλνπλ όηη νη ρξήζηεο κηαο δηαδηθηπαθήο κεραλήο αλαδήηεζεο ηείλνπλ λα επεμεξγάδνληαη ηε ιίζηα απνηειεζκάησλ ζεηξηαθά, από πάλσ πξνο ηα θάησ θαη πξνζδνθνύλ λα βξνπλ ηελ δεηνύκελε πιεξνθνξία ζηα ηξία πξώηα απνηειέζκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη. Creative Multimedia, Multimedia University, Cyberjaya, Malaysia. [12] Granka, A., Laura, Joachims Thorsten, Gay Gery. Eye- Tracking Analysis of User Behavior in WWW Search, Cornell University. Human-Computer Interaction Group & Department of Computer Science. 5. Βηβιηνγξαθία [1] Αβνύξεο Ν., (2000), Εηζαγσγή ζηελ επηθνηλσλία αλζξώπνπ ππνινγηζηή. Εθδόζεηο Δίαπινο, Αζήλα. ISBN: 960-531-098-8 [2] Just, M. A., & Carpenter, P. A. (1976). Eye fixations and cognitive processes. Cognitive Psychology, 8, 441-480. [3]Jacob, R. J. K., & Karn, K. S. (2003). Eye tracking in Human-Computer Interaction and usability research: Ready to deliver the promises, In J. Hyönä, R. Radach, & H. Deubel (Eds.), The mind's eye: Cognitive and applied aspects of eye movement research (pp. 573-605). Amsterdam: Elsevier. [4]Goldberg, H. J., & Kotval, X. P. (1999). Computer interface evaluation using eye movements: Methods and constructs. International Journal of Industrial Ergonomics, 24, 631-645. [5] Cowen, L., Ball, L. J., & Delin, J. (2002). An eye-movement analysis of web-page usability. In X. Faulkner, J. Finlay, & F. Détienne (Eds.), People and Computers XVI Memorable yet Invisible: Proceedings of HCI 2002 (pp. 317-335). London: Springer-Verlag Ltd [6] Goldberg, J. H., Stimson, M. J., Lewenstein, M., Scott, N., & Wichansky, A. M. (2002). Eye tracking in web search tasks: Design implications. In Proceedings of the Eye Tracking Research and Applications Symposium 2002 (pp. 51-58). NY: ACM Press. [7] Poole, A., Ball, L. J., (2004). Eye Tracking in Human- Computer Interaction and Usability Research: Current Status and Future Prospects. Psychology Department, Lancaster University, UK. [8] Bayles, M. Just How 'Blind" Are We to Advertising Banners on the Web? http://wsupsy.psy.twsu.edu/surl/ usabilitynews/2s/banners.html [9] Detweiler, M. C., & Omanson, R. C. (1996). Ameritech Web Page User Interface and Design Guidelines [10] Benway, Jan Panero, Lane, M., David (1998). Banner Blindness: Web Searchers Often Miss "Obvious" Links, Rice University. [11] Wong Chui Yin., (CHI 2001). Is Banner Ads Totally Blind for Us? Centre of Innovation and Expression, Faculty of