ΛΟΡΔΟΣ ΚΟΛΙΝ ΡΕΝΦΡΙΟΥ O ΒΡΕΤΑΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΤΟ ΚΕΜΠΡΙΤΖ, ΑΦΟΥ ΤΑΡΑΞΕ ΤΑ ΝΕΡΑ ΔΙΑΤΥΠΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΠΩΣ ΟΙ ΈΛΛΗΝΕΣ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΑΛΛΑ ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ..!!! Κομμάτια έκαναν οι κάτοικοι του προϊστορικού Αιγαίου μαρμάρινα ειδώλια σε λατρευτικές τελετές, υποστηρίζει ο Βρετανός αρχαιολόγος λόρδος Κόλιν Ρένφριου που επιχειρεί να ρίξει φως στο αρχαιολογικό αίνιγμα της Κέρου. Η ιστορία πρέπει να ξαναγράφεται κάθε χρόνο. Και αυτή είναι η μεγάλη χαρά της αρχαιολογίας. Φέρνει τόσα πολλά νέα πράγματα που πραγματικά κάθε δέκα ή είκοσι χρόνια πρέπει να την ξαναγράφουμε. Η βρύση της αρχαιολογίας είναι αστείρευτη», λέει ο λόρδος Κόλιν Ρένφριου. O Βρετανός αρχαιολόγος, καθηγητής στο Κέμπριτζ, αφού τάραξε τα νερά διατυπώνοντας τη θεωρία πως οι Έλληνες δεν ήταν μετανάστες Ινδοευρωπαίοι αλλά αυτόχθονες, τώρα επιστρέφει στη φοιτητική του ανασκαφή. Και έρχεται να ρίξει φως στο μυστήριο του θησαυρού της Κέρου που αποκάλυψε «τα περισσότερα ειδώλια από όλα τα νεκροταφεία των Κυκλάδων» 12 ακέραια ειδώλια και 350 σπασμένα σε κομμάτια. Εδώ και τρία χρόνια η αρχαιολογική του σκαπάνη δοκιμάζεται στον Κάβο, στη νότια πλευρά του νησιού. Εκεί που βρέθηκαν συγκεντρωμένα 500 κομμάτια ειδωλίων, 500
τμήματα μαρμάρινων αγγείων, 1.500 κομμάτια από μαρμάρινες φιάλες και άλλα τόσα από πήλινα αγγεία. Πού κρύβεται το εντυπωσιακό σε τούτον τον σωρό σπασμένων ευρημάτων ηλικίας 4.600-4.300 ετών; «Διαπιστώσαμε πως όλα αυτά τα ευρήματα όχι απλώς ήταν σπασμένα από την αρχαιότητα, αλλά δεν ήταν καν σπασμένα επί τόπου. Φαίνεται πως έφταναν στην Κέρο σπασμένα, διότι ενώ δεν είχαν παρέμβει αρχαιοκάπηλοι, σχεδόν κανένα κομμάτι δεν συγκολλάται με άλλο», εξηγεί Βρετανός αρχαιολόγος σε άπταιστα ελληνικά. ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΣΤΟΝ ΚΑΒΟ. Ο Αρπιστής, ένα από τα κυκλαδικά ειδώλια της Κέρου
«Συμπεραίνουμε λοιπόν πως χρησιμοποιούνταν σε λιτανείες, σε σημαντικές στιγμές του ανθρώπου όπως η γέννηση, ο γάμος, μια γιορτή... Το καθένα είχε μακρά ζωή, αλλά κάποια στιγμή, ίσως κάθε δέκα χρόνια, το έσπαγαν και τα κομμάτια του κατέληγαν στο πανηγύρι που γινόταν στην Κέρο, η οποία φαίνεται πως λειτουργούσε ως παγκυκλαδικό λατρευτικό κέντρο», επισημαίνει ο λόρδος Ρένφριου, που μίλησε για το θέμα χθες στην Αρχαιολογική Εταιρεία στο πλαίσιο της ετήσιας παρουσίασης του έργου της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής. «Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτό δεν συνέβη μια φορά, αλλά σε περιοδική βάση για τουλάχιστον τρεις αιώνες». Oι αρχαιοκάπηλοι μέχρι τώρα θεωρούνταν η αιτία που τα σπασμένα ειδώλια από την Κέρο έμεναν μισά και το ταίρι τους είχε χαθεί. Oι νεές ανασκαφές στο νησί όμως αποδεικνύουν πως έφταναν σπασμένα και μισά από άλλα νησιά του Αιγαίου Μυστικά όμως αποκαλύπτει και το Δασκαλιό, το νησάκι απέναντι από την Κέρο. Εκεί αποκαλύφθηκε ο «μεγαλύτερος γνωστός οικισμός της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου και για τα κτίριά του έχει χρησιμοποιηθεί μάρμαρο Νάξου, που βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ.
ΚΕΡΟΣ- ΤΟ ΝΗΣΑΚΙ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΙΟΥ. Είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνουμε τη μεταφορά τόσο μεγάλης ποσότητας πρώτης ύλης εκείνη την εποχή», προσθέτει ο Βρετανός αρχαιολόγος που εκτιμά πως ο οικισμός ίσως και να φιλοξενούσε 100 άτομα «κάτι που αποτελεί μυστήριο, καθώς δεν υπάρχουν χωράφια και αφού στα νεώτερα χρόνια δεν έμειναν εκεί πάνω από 20 άτομα». Θύμα αρχαιοκαπηλίας ο θησαυρός της Κέρου, που εν μέρει επαναπατρίστηκε όταν βγήκε σε δημοπρασία στο Λονδίνο, είναι ένας από τους λόγους που έχουν ευαισθητοποιήσει τον λόρδο Ρένφριου στον αγώνα υπέρ της πάταξης της αρχαιοκαπηλίας. ΟΙ ΝΗΣΟΙ ΤΩΝ ΜΑΚΑΡΩΝ ΚΑΙ Η ΕΡΗΜΗ ΚΕΡΟΣ Από την αρχαιολογική έρευνα στα Πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία έχουν προκύψει σοβαρές ενδείξεις για ανακομιδές οστών, για ύπαρξη οστεοφυλακίων και κενοταφίων αλλά και για τελετουργικές πράξεις στα νεκροταφεία άσχετες από τους ενταφιασμούς νεκρών. Ισως μέσα στις τελετουργίες αυτές να περιλαμβανόταν και η ανακομιδή και εναπόθεση των οστών σε απόμακρους τόπους που θεωρούνταν ως μόνιμη κατοικία των νεκρών. Σύμφωνα με τους αρχαίους μυθογράφους, χάσματα και σπηλιές αποτελούσαν την είσοδο του Αδη, απ όπου οι ψυχές περνούσαν προκειμένου να ξεκινήσουν το μακρύ ταξίδι για τις Νήσους των Μακάρων, τις οποίες Ομηρος και Ησίοδος τοποθετούν σε τόπους μακριά από τους ζώντες («εις πείρατα γαίης»). Ακόμη, σύμφωνα με τον Ομηρο, στα νησιά αυτά «ούτε χιονίζει ούτε θύελλες υπάρχουν ούτε βρέχει καν, αλλά ο Ωκεανός πάντα στέλνει τις αύρες του Ζέφυρου που δροσίζουν τους ανθρώπους» (Οδύσσεια δ, 566-568), ένα κλίμα που δεν διαφέρει πολύ από εκείνο των Κυκλάδων. Σκόρπια μεταξύ 26ου και 28ου παραλλήλου τα νησιά αυτά βρίσκονται σε ομβροσκιά, διαθέτουν ήπιο ξηρό κλίμα τον χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι δροσίζονται από τους ετησίας ανέμους, τα μελτέμια. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, ένα απόμερο/ακατοίκητο νησί των Κυκλάδων να είχε θεωρηθεί η πύλη προς τις Νήσους των Μακάρων και σ αυτό να μεταφέρονταν τα οστά των νεκρών. Στα ανατολικά της Νάξου, ακριβώς
απέναντι από τον όρμο της Μουτσούνας, υπάρχει μικρή συστάδα βραχονησίδων που είναι γνωστές με το όνομα Μάκαρες. Ωστόσο, η μέχρι σήμερα αγνόησή τους από την αρχαιολογική έρευνα δεν επιτρέπει τη διατύπωση οποιασδήποτε άποψης για τον ρόλο τους στην αρχαιότητα. Πολύ μεγαλύτερο, αλλά εντελώς ορεινό και σχεδόν ακατοίκητο ήταν το νησί της Κέρου, ανάμεσα στη Νάξο και την Αμοργό. Το νησί αυτό έγινε γνωστό τα μεταπολεμικά χρόνια από την αρχαιολογική λεηλασία που υπέστη κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960 στη θέση Κάβος Δασκαλιού: χιλιάδες κομματιασμένα μαρμάρινα Κυκλαδικά ειδώλια και αγγεία κοσμούν μουσεία και ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο. Από τις μετέπειτα συστηματικές αρχαιολογικές έρευνες συνάγεται ότι τα αντικείμενα αυτά αποτελούσαν κτερίσματα νεκρών και είχαν μεταφερθεί στην Κέρο από διάφορα νησιά, αφού προηγουμένως είχαν αχρηστευθεί με τελετουργικό σπάσιμο. Ερμηνεύεται, δηλαδή, η θέση Κάβος Δασκαλιού στην Κέρο ως ένα είδος παγκυκλαδικού ιερού. Συστηματική γεωλογική έρευνα έδειξε ότι η σαθρότητα του βράχου στην περιοχή αυτή έχει συντελέσει στη δημιουργία ρηγμάτων και χασμάτων, κάποιο από τα οποία θα μπορούσε να έχει θεωρηθεί η πύλη προς τα Ηλύσια Πεδία, προς τις Νήσους των Μακάρων. Σταλαγμιτικές αποθέσεις που είχαν σχηματιστεί στην οροφή σπηλιάς πριν από την κατάρρευσή της της χρονολογήθηκαν στο δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας π. Χ. Επειδή δε η σπηλιά αυτή βρισκόταν ακριβώς μπροστά στην έκταση, όπου σημειώθηκε η μεγαλύτερη συγκέντρωση σπασμένων κτερισμάτων εξ ού και η μεγαλύτερη λεηλασία από τους λαθρανασκαφείς, ενδέχεται αυτή να είχε θεωρηθεί από τους πρώιμους Κυκλαδίτες η πύλη προς τις Νήσους των Μακάρων. ΜΑΙΡΗ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ «ΤΑ ΝΕΑ» ΠΑΝ. ΚΕΜΠΡΙΤΖ ΔΙΑΔΥΚΤΙΑΚΗ ΦΩΤΟΘΗΚΗ ΧΡ. Γ. ΝΤΟΥΜΑΣ ΑΡΘΡΟ- ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ 2010 μ.χ.