Πραγματοποίηςη επιμορφωτικών δράςεων ςε μαθητζσ των ςχολικών μονάδων των Διευθφνςεων Πρωτοβάθμιασ και Δευτεροβάθμιασ Εκπαίδευςησ Δωδεκανήςου και ςεμιναρίων ςε εκπαιδευτικοφσ Α/θμιασ και Β/θμιασ Εκπαίδευςησ τησ περιφζρειασ Νοτίου Αιγαίου κατά τα ςχολικά ζτη 2012 2013 και 2013 2014 Ευχαριστίες 2013 Σο Δίκτυο Αειφόρων Νήςων του Αιγαίου (ΔΑΦΝΗ) ευχαριςτεί θερμά την Διευθφντρια υμβουλευτικοφ Επαγγελματικοφ Προςανατολιςμοφ και Εκπαιδευτικών Δραςτηριοτήτων του Ενιαίου Διοικητικοφ Σομζα Α/θμιασ και Β/θμιασ Εκπαίδευςησ του Τπουργείου Παιδείασ, κα. Ευςταθία Φουςζκη, και την Σμηματάρχη B Αγωγήσ Τγείασ και Περιβαλλοντικήσ Αγωγήσ, κα. Αναςταςία Ξυλόκοτα, για τισ εγκρίςεισ για την υλοποίηςη επιμορφωτικών δράςεων ςε μαθητζσ (19218/Γ7/12-02-2013) και ςεμιναρίων ςε εκπαιδευτικοφσ (3239/Γ7/10-01-2013 και 141209/Γ7/02-10-2013) και τισ υπεφθυνεσ των Σμημάτων χολικών Δραςτηριοτήτων των Διευθφνςεων Α/θμιασ και Β/θμιασ Εκπαίδευςησ Δωδεκανήςου κα. Δήμητρα Καφρίτςα και κα. Ευαγγελία Μουλά, αντίςτοιχα, για την εμπιςτοςφνη και ςυνεχή υποςτήριξη που ζδειξαν καθόλη τη διάρκεια του προγράμματοσ και ειδικά κατά την οργάνωςη και υλοποίηςη των δραςτηριοτήτων ςτη Ρόδο, την Κω και την Κάλυμνο. 1
Βιωματικά ςεμινάρια για την εξοικονόμηςη ενζργειασ ςε ςχολεία Σο περαςμζνο ςχολικό ζτοσ, ςτισ 26 και 27 Μαρτίου 2013 πραγματοποιικθκαν με μεγάλθ επιτυχία δφο καινοτόμα πιλοτικά επιμορφωτικά ςεμινάρια για τθν εξοικονόμθςθ ενζργειασ και τισ ανανεϊςιμεσ πθγζσ ενζργειασ ςε 88 μακθτζσ τθσ Ε και Σ τάξθσ του 13 ου Δθμοτικοφ Ρόδου και ςε 122 μακθτζσ τθσ Β τάξθσ του 1 ου Γυμναςίου Ρόδου. Σα ςεμινάρια ιταν κατάλλθλα προςαρμοςμζνα ςτισ θλικιακζσ απαιτιςεισ των μακθτϊν. Επιπλζον ιταν διαρκρωμζνα με τζτοιο τρόπο ϊςτε να περιλαμβάνουν τόςο κεωρθτικι γνϊςθ όςο και πρακτικι εφαρμογι του αντικειμζνου, μζςω βιωματικϊν δραςτθριοτιτων και παιχνιδιϊν, με ςτόχο τθν εξοικείωςθ των παιδιϊν με τθν ενεργειακά αποδοτικι ςυμπεριφορά και τισ ανανεϊςιμεσ πθγζσ ενζργειασ, με αποτζλεςμα να γίνουν δεκτά με μεγάλο ενκουςιαςμό τόςο από τουσ μακθτζσ όςο και από τουσ δαςκάλουσ και κακθγθτζσ, αντίςτοιχα. υγκεκριμζνα, τα ςεμινάρια ιταν χωριςμζνα ςε 4 κεματικζσ ενότθτεσ. ε όλεσ τισ ενότθτεσ οι μακθτζσ ςυμμετείχαν υπό τθν επίβλεψθ ςυνοδϊν χωριςμζνοι ςε μικρζσ ομάδεσ των 4-5 ατόμων. υνολικά κάκε τάξθ χωριηόταν ςε ζξι τζτοιεσ ομάδεσ παίρνοντασ το όνομα μιασ ανανεϊςιμθσ πθγισ ενζργειασ. Καρτελάκια με τισ παρακάτω φωτογραφίεσ δόκθκαν ςε κάκε μζλοσ τθσ ομάδασ, οι μακθτζσ με αυτό τον τρόπο ςυνικιηαν να λειτουργοφν ςυλλογικά ςτισ διάφορεσ δραςτθριότθτεσ ωσ μια μικρι ομάδα. Γεωκερμία Τδραυλικι Βιομάηα Κυματικι Αιολικι Ηλιακι 1 η θεματική ενότητα - Παρουςίαςθ: «Ο άνκρωποσ, το φυςικό περιβάλλον και θ ενζργεια» Παρουςιάςτθκαν με απλό και κατανοθτό τρόπο οι ζννοιεσ τθσ ενζργειασ, των ανανεϊςιμων και μθ πθγϊν αυτισ, των επιπτϊςεων ςτο περιβάλλον από τισ ολοζνα και αυξανόμενεσ ανάγκεσ ςε ενζργεια που απορρζουν από τισ δραςτθριότθτεσ του ανκρϊπου και τθν ανάγκθ εξοικονόμθςισ τθσ ςε ατομικό επίπεδο και επίπεδο κατοικίασ, το οποίο ιταν και ζνασ από τουσ βαςικοφσ ςτόχουσ του ςεμιναρίου. 2
2 η θεματική ενότητα Βιωματικι γνϊςθ: «Δραςτθριότθτεσ με κζμα τισ Ανανεϊςιμεσ Πθγζσ Ενζργειασ και τθν Εξοικονόμθςθ Ενζργειασ» Οι ομάδεσ των παιδιϊν επιςκζφτθκαν κυκλικά διαφορετικοφσ χϊρουσ του ςχολείου όπου και είχαν ςτθκεί βιωματικζσ δραςτθριότθτεσ. Η κάκε τάξθ με τισ μικρζσ ομάδεσ των μακθτϊν παρζμενε ςτο κάκε χϊρο για 20 λεπτά και ςτθ ςυνζχεια μετακινοφταν ςυνοδευόμενθ από ζνα εκπαιδευτι ςτθν επόμενθ. «Εργαστήρια: Επίδειξη λειτουργίασ μηχανιςμών αξιοποίηςησ ΑΠΕ ΕΞΕ» τα εργαςτιρια οι μακθτζσ είχαν τθν ευκαιρία να εξοικειωκοφν με τθ λειτουργία μια μικρισ ανεμογεννιτριασ και ενόσ μικροφ φωτοβολταϊκοφ, τα οποία παριγαγαν ρεφμα και ζκεςαν ςε λειτουργία ζναν μικρό λαμπτιρα, ζνα κουδοφνι και ζναν ανεμιςτιρα. Επίςθσ, τουσ παρουςιάςτθκε με παραςτατικό τρόπο θ λειτουργία τθσ κερμομόνωςθσ ςε ζνα κτίριο, θ οποία εμποδίηει τθ κερμότθτα να φφγει από τουσ κερμαινόμενουσ χϊρουσ προσ το περιβάλλον. Σζλοσ, ζγιναν μετριςεισ τθσ κατανάλωςθσ ενζργειασ διαφορετικϊν τφπων λαμπτιρων, με το ίδιο φωτιςτικό αποτζλεςμα, ϊςτε να κατανοθκεί θ ςθμαςία τθσ ενεργειακισ απόδοςθσ των λαμπτιρων διαφορετικϊν τεχνολογιϊν. 3
«Γινόμαςτε ενεργειακοί επιθεωρητζσ» τθ δραςτθριότθτα αυτι αρχικά προβλικθκε ζνα ςφντομο κινοφμενο ςχζδιο το οποίο δείχνει μια οικογζνεια να ςυνειδθτοποιεί τισ επιπτϊςεισ τθσ κλιματικισ αλλαγισ και να αποφαςίηει να δράςει ϊςτε να εξοικονομιςει ενζργεια τόςο ςτο ςπίτι, όςο και ςτισ μεταφορζσ και ςτο χϊρο εργαςίασ. Η οικογζνεια εντοπίηει πθγζσ υπερκατανάλωςθσ ενζργειασ και εφαρμόηει αντίςτοιχα μζτρα εξοικονόμθςισ τουσ. Σο βίντεο ουςιαςτικά ζδινε ερεκίςματα ςτα παιδιά για τθν επόμενθ φάςθ τθσ δραςτθριότθτασ όπου κλικθκαν να πράξουν όπωσ και οι ιρωεσ του βίντεο, ςε προεπιλεγμζνουσ χϊρουσ οι οποίοι είχαν διαμορφωκεί κατάλλθλα ϊςτε να γίνεται ςπατάλθ ενζργειασ. το τζλοσ οι μακθτζσ είδαν ςε διαγράμματα τα αποτελζςματα των επικεωριςεων για να κατανοιςουν καλφτερα τθν επίπτωςθ των προτεινόμενων μζτρων εξοικονόμθςθσ (π.χ. 20% μείωςθ τθσ κατανάλωςθσ ενζργειασ του ςυγκεκριμζνου χϊρου). 4
«Κατάςτημα ηλεκτρικών ςυςκευών» ε αυτι τθ δραςτθριότθτα οι μακθτζσ ζμακαν για τθν ενεργειακι ςιμανςθ θλεκτρικϊν ςυςκευϊν και τον ρόλο του κόςτουσ λειτουργίασ μια ςυςκευισ το οποίο μπορεί να καταςτιςει αςφμφορθ κατά τθ λειτουργία μια φκθνι ςυςκευι. Οι ομάδεσ των μακθτϊν επζλεξαν διαφορετικζσ θλεκτρικζσ ςυςκευζσ από τυπωμζνεσ κάρτεσ, ενϊ ςτθ ςυνζχεια ζπρεπε να αιτιολογιςουν τθν επιλογι τουσ. το τζλοσ οι εκπαιδευτζσ αναδείκνυαν τισ βζλτιςτεσ επιλογζσ ωσ προσ το ςυνολικό κόςτοσ κάκε ςυςκευισ (κόςτοσ αγοράσ + κατανάλωςθ ενζργειασ ςτθ διάρκεια ηωισ). «Το μονοπάτι τησ Ενζργειασ» Σο «μονοπάτι» ουςιαςτικά μοιάηει με το γνωςτό «φιδάκι» όπου εκπρόςωποι των ομάδων παίρνανε τον ρόλο των πιονιϊν και οι ομάδεσ ρίχνοντασ το ηάρι απαντοφςαν ςυλλογικά ςε ερωτιςεισ των εκπαιδευτϊν τουσ με ςτόχο να φτάςουν πρϊτοι ςτον τερματιςμό. Μια ευχάριςτθ και χαλαρωτικι δραςτθριότθτα για τα παιδιά. 5
Συμβολική ιςτορία Παραμφθι Γιατί ο Ουρανόσ είναι μακριά από τη Γη Μεταξφ 2 θσ και 3 θσ κεματικισ ενότθτασ ζγινε ζνα καλό διάλειμμα για να ξεκουραςτοφν τα παιδιά και να αναςυνταχκοφν οι εκπαιδευτζσ. Επιςτρζφοντασ ςτο ςεμινάριο οι μακθτζσ άκουςαν μια αλλθγορικι ιςτορία από μια εκπαιδεφτρια «παραμυκοφ» για το ςθμερινό μοντζλο υπερκατανάλωςθσ αγακϊν και φυςικϊν διακζςιμων πόρων. 3 η θεματική ενότητα Παιχνίδι και Γνϊςθ: «Δθμοςιογραφικό παιχνίδι Φτιάχνουμε μια εφθμερίδα!» Οι μακθτζσ παίρνοντασ το ρόλο δθμοςιογράφων παίρνουν ςυνεντεφξεισ από τουσ εκπαιδευτζσ τουσ, οι οποίοι υποδφονται εκπροςϊπουσ φορζων που ςχετίηονται με κάποιο τρόπο με τον τομζα τθσ ενζργειασ (π.χ. Διευκυντισ ΔΕΗ, Διμαρχοσ κ.α.). τισ ομάδεσ μακθτϊν παρζχονται πρότυπεσ ερωτιςεισ για κάκε ρόλο με ςτόχο τθν εξοικείωςθ των μακθτϊν με τθ διαδικαςία τθσ ςυνζντευξθσ. Οι απαντιςεισ κα χρθςιμοποιθκοφν ςτθ ςυνζχεια ςτθν εφθμερίδα τοίχου. τθν επόμενθ φάςθ ςτουσ μακθτζσ δίνεται φάκελοσ με υλικό για τον ςχεδιαςμό των εφθμερίδων, ψαλίδια, μαρκαδόροι, χρωματιςτά χαρτιά, φωτογραφίεσ και εικόνεσ αλλά και δθμοςιεφματα ςυνκζτουν το κολάη των εφθμερίδων. Οι εφθμερίδεσ μεταφζρονται ςτον χϊρο όπου κα γίνει θ τελετι λιξθσ και ανταλλάςςονται εντυπϊςεισ μεταξφ των ομάδων. 6
4 η θεματική ενότητα Κλείςιμο ςεμιναρίου: «Επιβράβευςθ» Κατά το κλείςιμο του ςεμιναρίου απονεμικθκαν ονομαςτικά αναμνθςτικά ςε όλουσ τουσ μακθτζσ, ενϊ ςτο ςχολείο δωρίςτθκε ενεργειακόσ μετρθτισ καταγραφισ τθσ θλεκτρικισ κατανάλωςθσ ϊςτε να αξιοποιθκεί ςε προγράμματα περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ, ερευνθτικζσ εργαςίεσ ι ακόμα και ςτθ κακθμερινι λειτουργία του ςχολείου. Παρουςίαςη ςεμιναρίων ςτουσ εκπαιδευτικοφσ Εκδήλωςη παρουςίαςησ ςεμιναρίου Μετά τθν ολοκλιρωςθ των δφο ςεμιναρίων οργανϊκθκε εκδιλωςθ για τθν παρουςίαςθ τθσ δράςθσ ςτουσ εκπαιδευτικοφσ τθσ Ρόδου. τθν εκδιλωςθ ςυμμετείχαν 58 εκπαιδευτικοί Α κμιασ και Β κμιασ εκπαίδευςθσ από 30 διαφορετικά ςχολεία τθσ Ρόδου. Οι εκπαιδευτικοί ζδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφζρον για το περιεχόμενο του ςεμιναρίου και εκφράςτθκε θ επικυμία για περαιτζρω ανάλυςθ των δράςεων που υλοποιικθκαν προκειμζνου να αξιοποιθκοφν ςε προγράμματα περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ. Επιμορφωτικά ςεμινάρια ςε εκπαιδευτικοφσ Μετά από ςυηιτθςθ με τισ υπεφκυνεσ του Σμιματοσ χολικϊν Δραςτθριοτιτων τθσ Α κμιασ και Β κμιασ Δ/νςθσ Εκπαίδευςθσ Δωδεκανιςου ςυμφωνικθκε να υλοποιθκοφν τθ νζα ςχολικι χρονιά το φκινόπωρο, και πριν τθν διλωςθ προγραμμάτων περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ από τουσ εκπαιδευτικοφσ, επιμορφωτικά ςεμινάρια ενδελεχοφσ παρουςίαςθσ των δραςτθριοτιτων του ςεμιναρίου ςε εκπαιδευτικοφσ με τθν προοπτικι αξιοποίθςθσ των δραςτθριοτιτων κατά τθ διάρκεια όλθσ τθσ ςχολικισ χρονιάσ ςτο πλαίςιο προγραμμάτων περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ, ερευνθτικϊν εργαςιϊν ι ςε ςυναφείσ κεματικζσ ενότθτεσ (π.χ. Φυςικι, Σεχνολογία). Ζτςι, τον Νοζμβριο 2013 διοργανϊκθκαν επιμορφωτικά ςεμινάρια ςτθν Κάλυμνο, ςτθν Κω και ςτθ Ρόδο όπου παρουςιάςτθκαν οι δραςτθριότθτεσ του ςεμιναρίου και προτάκθκαν ιδζεσ για αξιοποίθςθ αυτϊν από τουσ εκπαιδευτικοφσ. ε κάκε νθςί πραγματοποιικθκαν ςεμινάρια ςε διαφορετικζσ ϊρεσ ϊςτε να ςχθματίηονται μικρότερεσ υποομάδεσ εκπαιδευτικϊν επιτυγχάνοντασ τον βιωματικό χαρακτιρα του ςεμιναρίου μιασ και γινόταν επιτόπια επίδειξθ υλικοφ και εξοπλιςμοφ. ε κάκε νθςί ςυμμετείχαν ςυνολικά 40-45 εκπαιδευτικοφσ οι οποίοι ζδειξαν μεγάλο ενδιαφζρον, κακιςτϊντασ τα ςεμινάρια πολφ πετυχθμζνα. 7