Έντυπο Καταγραφής Πληροφοριών και Συγκέντρωσης Εκπαιδευτικού Υλικού για τα Ανοικτά Μαθήματα Έκδοση: 1.01, Απρίλιος 2013 Πράξη «Κεντρικό Μητρώο Ελληνικών Ανοικτών Μαθημάτων» Σύνδεσμος: http://ocw-project.gunet.gr 1
Περιεχόμενα 1. Πληροφορίες και εκπαιδευτικό υλικό Ακαδημαϊκού Μαθήματος... 3 1.1 Πληροφορίες μαθήματος... 3 1.2 Πληροφορίες για τις θεματικές ενότητες ή ενότητες διαλέξεων... 8 1.3 Άλλες πληροφορίες μαθήματος... 9 2
1. Πληροφορίες και εκπαιδευτικό υλικό Ακαδημαϊκού Μαθήματος 1.1 Πληροφορίες μαθήματος Όνομα διδάσκοντος/διδασκόντων (Instructor /s)) Δημήτριος Σταμοβλάσης Dimitrios Stamovlasis Τίτλος Μαθήματος (Course title) όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα σπουδών (ΠΣ) Εισαγωγή στη χρήση Η/Υ με εφαρμογές στις κοινωνικές επιστήμες. Introduction to statistical software (SPSS) with application in social sciences Κωδικός Μαθήματος (Course Code ) όπως αναφέρεται στο ΠΣ Π1902 Επίπεδο μαθήματος/κύκλος σπουδών (Course level/cycle) Προπτυχιακό (Undergraduate)/Πρώτος κύκλος σπουδών (First cycle) Έτος σπουδών (Year of Study) Έτος: 2 3 4 Εξάμηνο (Semester) Εξάμηνο: 3 4 5 6 7 8 Τύπος μαθήματος (Type of course) Υποχρεωτικό επιλογής (compulsory) Διδακτικές ώρες στο εξάμηνο: 39 Γλώσσα διδασκαλίας (Course language) Ελληνική Αγγλική Ομάδα στόχος (Target Group) Οι προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί του τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, καθώς και άλλων Τμημάτων που ενδιαφέρονται για την στατιστική ανάλυση ερευνητικών δεδομένων. 3
Undergraduate and graduate students interested in statistical analysis using SPSS Διδακτικές μονάδες (Credits) Αριθμός μονάδων: 6 Περισσότερα για τον/τους διδάσκοντες (More about instructor) http://www.edlit.auth.gr/scientific/stamovlasis http://users.auth.gr/~stadi/ http://www.researchgate.net/profile/dimitrios_stamovlasis http://www.edlit.auth.gr/en/scientific/stamovlasis http://users.auth.gr/~stadi/indexen.html http://www.researchgate.net/profile/dimitrios_stamovlasis Φωτογραφία διδάσκοντος Περιγραφή μαθήματος (Course Overview / Description /Synopsis) Το μάθημα περιέχει μία συνοπτική εισαγωγή στις προϋποθέσεις της χρήσης του Η/Υ και επικεντρώνεται στις βασικές εντολές του λογισμικού IBM/SPSS, οι οποίες εφαρμόζονται παραδειγματικά στην ανάλυση δεδομένων κοινωνικών ερευνών, που πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα σε διδακτικά - ερευνητικά πλαίσια του Τομέα Παιδαγωγικής. Το μάθημα εστιάζει στην εξοικείωση των φοιτητών /τριών με τα παραπάνω λογισμικά και στην απόκτηση μικρής εμπειρίας στην ανάλυση ερευνητικών δεδομένων. Η παρουσία είναι υποχρεωτική, καθώς και η διεκπεραίωση και παράδοση μικρών εργασιών που γίνονται κατά την διάρκεια των συναντήσεων. Τhe course is an introduction to analysis of social research data by mean of computer software. It focuses on the basic procedures of IBM/SPSS, special software for social science. During instructions data from Educational Research are analyzed with the aim, first the acquisition of operational skills and second the basic understanding of the resulting computer outputs, which are important for the interpretation of research 4
results. Upon completion of this course students should be familiar with above software and have small experience in performing data analysis. Practice is achieved through small projects that are completed in each meeting. Attendance is mandatory and the course grades are based on a midterm and a final exam. Περιεχόμενα μαθήματος (Course Contents ) Βασικές αρχές καταχώρησης δεδομένων. Δημιουργία αρχείων, αποθήκευση δεδομένων. Μεταβλητές, είδη μεταβλητών, δημιουργία μεταβλητών. Πίνακες συχνοτήτων, ποσοστιαίων συχνοτήτων, αθροιστικών συχνοτήτων, ιστογράμματα, ραβδογράμματα, κυκλικά γραφήματα. Επανακωδικοποίηση τιμών. Αριθμητικά μέτρα περιγραφής κατανομών: μέτρα κεντρικής θέσης και διασποράς. Μέση τιμή, διάμεσος, δεσπόζουσα τιμή, διακύμανση, τυπικά σφάλματα. Ανεξάρτητες και εξαρτημένες μεταβλητές. Έλεγχος κανονικότητας. Ζ-τιμές. Χρήση και ερμηνεία των τιμών Ζ. Σχέσεις μεταξύ μεταβλητών. Συντελεστές συσχέτισης Pearson, Spearman. Ερμηνεία των συσχετίσεων. Συσχέτιση και αιτιότητα. Έλεγχος των Υποθέσεων: Σύγκριση μέσων όρων: κριτήριο t για ανεξάρτητα και εξαρτημένα δείγματα. Εφαρμογές και παραδείγματα. Ανάλυση κατηγορικών μεταβλητών-πίνακες Διπλής εισόδου. Σύγκριση συχνοτήτων κατηγοριών με στατιστικό κριτήριο χ 2, φ και Cramer s V. Μη παραμετρικά τεστ: Mann Whitney U test, Wilcoxon test. Ανάλυση Διακύμανσης ANOVA, Πολλαπλές συγκρίσεις, Ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Εισαγωγή στην Πολυμεταβλητή Ανάλυση. Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος (Course Objectives/Goals ) Οι φοιτητές μετά το πέρας του μαθήματος θα είναι σε θέση να καταχωρούν δεδομένα στο SPSS, θα μπορούν να εκτελούν στατιστικούς ελέγχους αναλύοντας τα δεδομένας μια έρευνας κοινωνικών επιστημών. Student will be able to carry out statistical analysis of research data collected from empirical studies in social sciences. Λέξεις κλειδιά (Keywords) SPSS, Στατιστική Αναλυση, έλεγχος Υποθέσεων SPSS, Statistical Analysis, Hypothesis testing Ομάδα ανάπτυξης περιεχομένου (Content Development). Φλωρεντία Αντωνίου 5
Florendia Antoniou Τύποι εκπαιδευτικού υλικού (course format) Διαφάνειες Σημειώσεις Προτεινόμενα συγγράμματα. M. J. Norusis, Οδηγός ανάλυσης δεδομένων με το spss 12.0, εκδόσεις κλειδάριθμος επε, Αθήνα 2005. A. Field, Discovering Statistics using IBM SPSS Statistics, SAGE Publications, London 2013. D. Howitt & D. Cramer, Στατιστική με το spss 16, εκδόσεις κλειδάριθμος επε, Αθήνα, 2010.. M. J. Norusis, Οδηγός ανάλυσης δεδομένων με το spss 12.0, εκδόσεις κλειδάριθμος επε, Αθήνα 2005. A. Field, Discovering Statistics using IBM SPSS Statistics, SAGE Publications, London 2013. D. Howitt & D. Cramer, Στατιστική με το spss 16, εκδόσεις κλειδάριθμος επε, Αθήνα, 2010. Μέθοδος διδασκαλίας (teaching method) Παρακολούθηση Διαλέξεων (Ομαδικά) Συγγραφή Εργασιών (Ατομικά) Ανάλυση Εργασιών (Ατομικά) Attending Lectures (team) Writing Essays (individual) Analyzing Essays (individual) Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης (Assesment method and criteria) Εξέταση στην στατιστική ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Personal exam in data analysis 6
Προαπαιτoύμενα (Expected prior knowledge/ prerequisites and preparation) Kανένα Νone Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία και υλικό προς μελέτη (Literature and study materials / reading list) Ε. Παπαναστασίου &Κ. Παπαναστασίου, Μεθοδολογία Παιδαγωγικής Έρευνας, Λευκωσία, 2014. Π. Ρούσσος & Ι. Τσαούσης, Στατιστική εφαρμοσμένη στις κοινωνικές επιστήμες, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003. Ν. Τσάντας, Χ. Μωυσιάδης, Ν. Μπαγιάτης, & Θ. Χατζηπαντελής, Ανάλυση δεδομένων με τη βοήθεια στατιστικών πακέτων,ζήτη, Θεσσαλονίκη 1999. Α. Κάτσης, Γ. Σιδερίδης & Α. Εμβαλωτής, Στατιστικές μέθοδοι στις κοινωνικές επιστήμες, εκδόσεις Τοπος (μοτίβο εκδοτική αε), Αθήνα 2010. A. Field, Discovering Statistics using IBM SPSS Statistics, SAGE Publications, London 2013. Άλλα προτεινόμενα μαθήματα του ιδρύματος σχετικών με το πρόγραμμα σπουδών/ (Recommended optional program components) Π1615: Μεθοδολογία της Κοινωνικής Έρευνας: Οι Μέθοδοι της Συνέντευξης και Επισκόπησης. P1615: Methodology of Social Research: Survey Methods Απαιτήσεις μαθήματος (Course requirements) Παρακολούθηση Εκτέλεση των εργασιών Συμμετοχή Attendance Homework Contribution to the class 7
1.2 Πληροφορίες για τις θεματικές ενότητες ή ενότητες διαλέξεων Αριθμός Θεματικών Ενοτήτων 7 Τίτλοι Θεματικών Ενοτήτων 1. Εισαγωγή στη χρήση στατιστικών λογισμικών 2. Περιγραφική Στατιστική 3. Τυπικές τιμές & τυπικές κατανομές 4. Επαγωγική Στατιστική Ι- Ανάλυση κατηγορικών δεδομένων 5. Επαγωγική Στατιστική ΙΙ- Συσχετίσεις μεταβλητών 6. Επαγωγική Στατιστική ΙΙΙ- Έλεγχος διαφορές μέσων τιμών 7. Επαγωγική Στατιστική ΙΙΙ- Ανάλυση Διακύμανσης Αναλυτική περιγραφή ενοτήτων 1. Γίνεται γνωριμία με το πώς λειτούργει το λογισμικό, πως γίνεται η καταχώρηση δεδομένων, ο ορισμός των μεταβλητών, χαρακτηριστικά που εισάγονται στο λογισμικό και διαχείριση των μεταβλητών μετά την καταχώρηση. Δημιουργία συνθέτων μεταβλητών και αλλαγή στη κωδικοποίηση των μεταβλητών. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Ασκήσεις. 2. Επίπεδα μέτρηση μεταβλητών. Διαστημική κλίμακα, τακτική και ονομαστική κλίμακα. Εκμάθηση παρουσίασης δεδομένων με τη χρήση πινάκων, ιστογραμμάτων, ραβδογραμμάτων. Διαγράμματα συχνοτήτων και ερμηνεία των πινάκων αθροιστικής συχνότητας. Δημιουργία κατανομών συχνοτήτων, Δημιουργία πινάκων με τα περιγραφικά μέτρα κεντρικής θέσης και διασποράς. Μέση τιμή, Διάμεσος, επικρατούσα τιμή, τυπική απόκλιση, διακύμανση. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Ασκήσεις. 3. Η έννοια της τυπικής τιμής, Z-score. Η τυπική κατανομή και η χρησιμότητά της. Η ερμηνεία μεμονωμένης τιμής και σύγκριση τιμών από διαφορετικές κατανομές. Υπολογισμός τυπικών τιμών με το στατιστικό λογισμικό και η διαχείριση αυτών. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Ασκήσεις. 4. Η έννοια συχνότητα και οι μέτρηση κατηγορικών μεταβλητών. Καταχώρηση κατηγορικών μεταβλητών στο λογισμικό και Πίνακες διπλής εισόδου. Στατιστικά τεστ στους πίνακες διπλής εισόδου για μεταβλητές ονομαστικού επιπέδου. Χ 2, Cramer V & Phi. Στατιστικά τεστ στους πίνακες διπλής εισόδου για μεταβλητές τακτικού ονομαστικού επιπέδου, τεστ gamma. Ερμηνεία των πινάκων με τα αποτελέσματα των στατιστικών τεστ. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Ασκήσεις. 5. Ανάλυση συσχέτισης με τον συντελεστή Pearson, r, για διαστημικές μεταβλητές. Τιμές του συντελεστή r και η ερμηνεία του. Ανάλυση συσχέτισης με τον συντελεστή Spearman, ρ, για ιεραρχικές μεταβλητές. Τιμές του συντελεστή r. Συμφωνία των συντελεστών συντελεστή Pearson και Spearman, ο ρόλος της κατανομής στην επιλογή του συντελεστή. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Συσχέτιση και Αιτιότητα. Ασκήσεις. 8
6. Έλεγχος-Τ για ανεξάρτητα δείγματα (t-test independent samples). Έλεγχος αν οι μέσοι όροι δύο ανεξαρτήτων ομάδων διαφέρουν στατιστικά. Προϋποθέσεις του ελέγχου. Έλεγχος ισότητας των διακυμάνσεων Levine. Έλεγχος-Τ για εξαρτημένα δείγματα (Paired samples t-test) Έλεγχος αν οι μέσοι όροι δύο εξαρτημένων ομάδων διαφέρουν στατιστικά). Παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Ασκήσεις. 7. Έλεγχος αν οι μέσοι όροι τριών ή περισσοτέρων ομάδων διαφέρουν στατιστικά με την ανάλυση διακύμανσης (Analysis of variance-anova). Προϋποθέσεις του ελέγχου. Ομοιογένεια των διακυμάνσεων. Πολλαπλές συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων. Διαγράμματα και παρουσίαση των αποτελεσμάτων της Ανάλυσης Διακύμανσης. Ασκήσεις. Λέξεις κλειδιά ανά ενότητα 1. Λογισμικό SPSS, καταχώρηση δεδομένων, μεταβλητές, κωδικοποίηση, επανακωδικοποίηση μεταβλητών. 2. Επίπεδα μέτρηση μεταβλητών. Διαστημική κλίμακα, τακτική κλίμακα, ονομαστική κλίμακα, ιστόγραμμα, ραβδόγραμμα, διαγράμματα συχνοτήτων, αθροιστική συχνότητα, μέτρα κεντρικής θέσης, μέτρα διασποράς, μέση τιμή, διάμεσος, επικρατούσα τιμή, τυπική απόκλιση, διακύμανση. 3. Τυπική τιμή, Z-score, τυπική κατανομή. 4. Συχνότητα, κατηγορική μεταβλητή, πίνακας διπλής εισόδου, τεστ - Χ 2, τεστ Cramer V & τεστ Phi, τεστ gamma. 5. Ανάλυση συσχέτισης, συντελεστής Pearson, συντελεστής Spearman, συσχέτιση και Αιτιότητα. 6. Έλεγχος-Τ για ανεξάρτητα δείγματα, έλεγχος ισότητας των διακυμάνσεων Levine, έλεγχος-τ για εξαρτημένα δείγματα. 7. Ανάλυση διακύμανσης, ομοιογένεια των διακυμάνσεων, πολλαπλές συγκρίσεις. 1.3 Άλλες πληροφορίες μαθήματος Άδεια χρήσης Creative Commons (CC): Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγο Έργο (BY-NC-ND). 9