ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Υποχρέωση μελέτης και εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων υπάρχει για όλα τα έργα και δραστηριότητες, τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα, εκτός από όσα εξυπηρετούν σκοπούς εθνικής άμυνας. Ως έργο νοείται κάθε νέα κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή ή συντήρηση και η δημιουργία αυτοτελούς λειτουργίας από οικονομική ή τεχνική άποψη, καθώς και κάθε σχετική τεχνική εργασία που απαιτεί τεχνική γνώση και επέμβαση (Ν. 2229/1994). Ως δραστηριότητες θεωρούνται οι επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον και το τοπίο, καθώς και αυτές που αφορούν εκμετάλλευση φυσικών πόρων, οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν ρύπανση ή υποβάθμιση στο περιβάλλον (Ν. 1650/1986). Ευρωπαϊκή νομοθεσία Σχέδια ή προγράμματα Κατατάξεις έργων και δραστηριοτήτων Τα δημοσία ή ιδιωτικά έργα και δραστηριότητες, κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα: Μέγεθος του έργου Είδος Η δυνατότητα να προληφθεί η παραγωγή ρύπων Ο κίνδυνος σοβαρού ατυχήματος και η ανάγκη επιβολής περιορισμών 1 η κατηγορία: Σοβαροί κίνδυνοι για το περιβάλλον 2 η κατηγορία: εν προκαλούν σοβαρούς κινδύνους ή οχλήσεις, πρέπει να τηρούν γενικές προδιαγραφές 3 η κατηγορία: Προκαλούν ιδιαίτερα μικρό κίνδυνο 1

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Ομάδες Έργα και δραστηριότητες 1 Έργα οδοποιίας 2 Υδραυλικά έργα 3 Λιμενικά έργα 4 Συστήματα υποδομών 5 Εξορυκτικές και συναφείς δραστηριότητες Τουριστικές εγκαταστάσεις Εργασίες 6 πολεοδομίας 7 Κτηνοτροφικές και πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις 8 Υδατοκαλλιέργειες Βιομηχανικές εγκαταστάσεις και εργασίες 9 διαρρύθμισης βιομηχανικών ζωνών 10 Ειδικά έργα Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ) Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) Για τα έργα και δραστηριότητες της 1ης και 2ης κατηγορίας: υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Για τα έργα και δραστηριότητες της 3ης κατηγορίας: υποβολή Περιβαλλοντικής ήλωσης Η ΠΠΕ αντιστοιχεί στη μελέτη (φάκελο) για την προέγκριση Χωροθέτησης Ενώ η ΜΠΕ προβλέπεται ως η μελέτη, η έγκριση της οποίας θα αποτελεί την προϋπόθεση για τον καθορισμό των όρων και περιορισμών Η Περιβαλλοντική ήλωση υποκαταθιστά το «Ερωτηματολόγιο» - Αναλυτικές τεχνικές προδιαγραφές: για καθεμιά από τις δέκα ομάδες - Της Περιβαλλοντικής ήλωσης είναι κοινές για όλα τα έργα 2

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΠΠΕ - ΜΠΕ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΗΛΩΣΗΣ Περιβαλλοντική ΠΠΕ ΜΠΕ ήλωση ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ - ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - Γεωγραφική θέση και διοικητική υπαγωγή ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Εγκαταστάσεις, εξοπλισμός, λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας ΣΤΟΧΟΣ, ΣΗΜΑΣΙΑ, ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ- ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ & ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Στόχος, σημασία και αναγκαιότητα Ιστορική εξέλιξη Οικονομικό μέγεθος Συσχέτιση με άλλα έργα και δραστηριότητες ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Περιοχή μελέτης Μη βιοτικά χαρακτηριστικά Κλιματολογικά και βιοκληματικά χαρακτηριστικά Γεωγραφική θέση και διοικητική υπαγωγή Συνοπτική περιγραφή Στόχος, σημασία και αναγκαιότητα Ιστορική εξέλιξη Οικονομικά στοιχεία Συσχέτιση με άλλα έργα και δραστηριότητες ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Περιγραφή του έργου ή της δραστηριότητας Περιγραφή των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού Περιγραφή της φάσης κατασκευής Περιγραφή της φάσης λειτουργίας Περιγραφή των ανώμαλων και επικίνδυνων καταστάσεων ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Περιοχή μελέτης Μη βιοτικά χαρακτηριστικά Κλιματολογικά και βιοκληματικά χαρακτηριστικά ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Εγκαταστάσεις, εξοπλισμός, λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 3

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΠΠΕ - ΜΠΕ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒ. ΗΛΩΣΗΣ ΠΠΕ Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Εδαφολογικά, γεωλογικά και τεκτονικά χαρακτηριστικά Φυσικό περιβάλλον Ιδιαίτερα σημαντικές περιοχές Μη σημαντικές περιοχές Ανθρωπογενές περιβάλλον Χωροταξικός σχεδιασμός χρήσεις γης ομημένο περιβάλλον Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον Κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον, τεχνικές υποδομές Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις, ακτινοβολίες Επιφανειακά και υπόγεια νερά Τάσεις εξέλιξης μηδενική λύση ΚΑΤΑ ΑΡΧΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Μη βιοτικά χαρακτηριστικά Κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά Φυσικό περιβάλλον Ανθρωπογενές περιβάλλον Χρήσεις γης ομημένο περιβάλλον Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον ΜΠΕ Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Εδαφολογικά, γεωλογικά και τεκτονικά χαρακτηριστικά Φυσικό περιβάλλον Ανθρωπογενές περιβάλλον Χωροταξικός σχεδιασμός χρήσεις γης ομημένο περιβάλλον Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον Κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον, τεχνικές υποδομές Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις, ακτινοβολίες Επιφανειακά και υπόγεια νερά Τάσεις εξέλιξης μηδενική λύση ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Μη βιοτικά χαρακτηριστικά Κλιματολογικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά Μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά Φυσικό περιβάλλον Ανθρωπογενές περιβάλλον Χρήσεις γης ομημένο περιβάλλον Ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον Περιβαλλοντική ήλωση ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 4

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΠΠΕ - ΜΠΕ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒ. ΗΛΩΣΗΣ ΠΠΕ Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, τεχνικές υποδομές Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις ακτινοβολίες Επιφανειακά και υπόγεια νερά ΜΠΕ Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, τεχνικές υποδομές Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις ακτινοβολίες Επιφανειακά και υπόγεια νερά Συνοπτική παρουσίαση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε μορφή πίνακα (μήτρα) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Περιβαλλοντική ήλωση ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΥΣΚΟΛΙΩΝ ΠΟΥ ΥΣΚΟΛΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΡΟΚΥΨΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΠΕ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΧΑΡΤΕΣ - ΣΧΕ ΙΑ ΧΑΡΤΕΣ - ΣΧΕ ΙΑ ΧΑΡΤΕΣ ΣΧΕ ΙΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ - ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε ΠΠ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε ΠΠ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΗΓΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΙΚΤΥΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε ΠΠ) 5

Ειδοποιός διαφορά των προδιαγραφών μεταξύ ΠΠΕ και ΜΠΕ αποτελεί η διεξοδική εξέταση στην ΠΠΕ όλων των εναλλακτικών λύσεων και η αναλυτική περιγραφή της κατάστασης του περιβάλλοντος, ενώ στην ΜΠΕ προβλέπεται να παραθέτονται συνοπτικά στοιχεία για τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν και παρουσιάζεται αναλυτικά η επιλεγείσα λύση. Στην ΠΠΕ προσδιορίζεται η εν δυνάμει κατάσταση Στην ΠΠΕ αξιολογούνται οι εναλλακτικές λύσεις Στις ΠΠΕ οι επιπτώσεις προσδιορίζονται με τα στοιχεία που περιέχονται στο προκαταρκτικό επίπεδο Στην ΜΠΕ η αναλυτική εξέταση της εναλλακτικής λύσης που επιλέχτηκε βασίζεται στα στοιχεία του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας Η τεκμηρίωση από τη ιοίκηση των λόγων έγκρισης, τροποποίησης ή απόρριψης έργου ή δραστηριότητας, προβλέπεται να γίνεται σε δύο φάσεις, η πρώτη από τις οποίες αντιστοιχεί στον έλεγχο της ΠΠΕ και η δεύτερη της ΜΠΕ. Οι σχετικές πράξεις θα πρέπει να είναι δεόντως τεκμηριωμένες εν υπάρχει υποχρέωση εκπόνησης ΠΠΕ: Οι περιπτώσεις αυτές αναφέρονται ρητά σε κανονιστικές πράξεις, όπως π.χ. για έργα και δραστηριότητες σε θεσμοθετημένες Βιομηχανικές και Βιοτεχνικές Περιοχές και Πάρκα, Ναυπηγοεπισκευαστικές Περιοχές, Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών ραστηριοτήτων. 6

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΕΣ ΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΠΕ ΚΑΙ ΜΠΕ ΠΠΕ ΜΠΕ Τεχνική περιγραφή του συνόλου των εναλλακτικών λύσεων, με πληρότητα στοιχείων που αντιστοιχεί τουλάχιστον σε επίπεδο προκαταρκτικής μελέτης ή ισοδύναμης. Στην περιγραφή αυτή προβλέπεται και ο υπολογισμός των εκπομπών στο περιβάλλον μάζας και ενέργειας καθώς και μολυσματικών παραγόντων. Εκτίμηση της ρύπανσης, των οχλήσεων και γενικά των μεταβολών στο περιβάλλον, για κάθε εναλλακτική λύση με παράθεση συγκριτικών στοιχείων από παρόμοιου είδους και μεγέθους έργα και δραστηριότητες. Προσδιορισμός των χωρικών ενοτήτων που επηρεάζονται από τις μεταβολές που προέρχονται από τις εναλλακτικές λύσεις του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. Καταγραφή της κατάστασης του περιβάλλοντος που επηρεάζεται από τις εναλλακτικές λύσεις του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. Προσδιορισμός των τάσεων εξέλιξης του περιβάλλοντος, που επηρεάζεται από τις εναλλακτικές λύσεις στο ορατό μέλλον (προσδιορισμός της εν δυνάμει κατάστασης). Κατ αρχάς εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων κάθε εναλλακτικής λύσης του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας στην υφιστάμενη και εν δυνάμει κατάσταση. Επιλογή της βέλτιστης εναλλακτικής λύσης. Προσδιορισμός των απαιτούμενων αποδόσεων των έργων, μέτρων και ρυθμίσεων που απαιτούνται για την προστασία του περιβάλλοντος, σε περίπτωση εφαρμογής της εναλλακτικής λύσης που επιλέχτηκε. Προσδιορισμός τυχών απαιτούμενων βασικών μελετών που απαιτούνται για την αξιολόγηση των επιπτώσεων. Κατ αρχάς πρόταση περιβαλλοντικών όρων. Τεχνική περιγραφή της εναλλακτικής λύσης που προκρίθηκε στην ΠΠΕ, με πληρότητα στοιχείων που αντιστοιχούν τουλάχιστον σε επίπεδο προμελέτης ή ισοδύναμης. Για τις άλλες εναλλακτικές λύσεις που εξετάστηκαν στην ΠΠΕ, παραθέτονται συνοπτικά στοιχεία. Αναλυτικός υπολογισμός της συμπεριφοράς των εκπομπών μάζας και ενέργειας και γενικά των παραγόντων που προκαλούν μεταβολές στο περιβάλλον, που αναμένονται από τη λύση που επιλέχτηκε. Επιβεβαίωση με τα παραπάνω στοιχεία των χωρικών ενοτήτων που επηρεάζονται από τις μεταβολές που προέρχονται από το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα. Περιγραφή της κατάστασης του περιβάλλοντος που προσδιορίστηκε στην ΠΠΕ και επηρεάζεται από την εναλλακτική που επιλέχτηκε. Αναφορά στις τάσεις εξέλιξης της κατάστασης του περιβάλλοντος, που προσδιορίστηκε στην ΠΠΕ και επηρεάζεται από το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα στο ορατό μέλλον (περιγραφή της εν δυνάμει κατάστασης). Αναλυτικός προσδιορισμός και αξιολόγηση των επιπτώσεων του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας στην υφιστάμενη και εν δυνάμει κατάσταση. Συνοπτική αναφορά στις επιπτώσεις των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν. Έλεγχος επάρκειας των αποδόσεων των προβλεπόμενων έργων, μέτρων και ρυθμίσεων για την προστασία του περιβάλλοντος. Προσδιορισμός τυχόν επιπρόσθετων έργων προστασίας περιβάλλοντος. Προσδιορισμός των διαδικασιών παρακολούθησης των επιπτώσεων. Προσδιορισμός όρων. περιβαλλοντικών 7

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Εισαγωγή: Γενικές πληροφορίες που προσδιορίζουν το είδος και το μέγεθος, τον Φορέα ή τον Κύριο του έργου ή της δραστηριότητας, το ιστορικό ανάθεσης της μελέτης και το Μελετητή. Προσδιορισμός της ενότητας (ομάδας)/ κατηγορίας Για τα παραγωγικά έργα: Αριθμός ΣΤΑΚΟ Για τον Φορέα τα στοιχεία του υπεύθυνου για περιβαλλ. θέματα Για τον Μελετητή της ΠΠΕ ή ΜΠΕ πρέπει να αναφέρονται τα στοιχεία του, όπως εταιρία ή όνομα, αριθμός πτυχίου του Π.. 541/79 στην κατηγορία 27 Περιβαλλοντικές Μελέτες, αντίγραφο του οποίου πρέπει να επισυνάπτεται, συνοδευόμενο από υπεύθυνη δήλωση για την ισχύ του, διεύθυνση, τηλέφωνο, φαξ, e-mail. Οι ΠΠΕ και οι ΜΠΕ δημοσίων και ιδιωτικών έργων πρέπει να εκπονούνται υποχρεωτικά από Μελετητές ή Γραφεία Μελετών, που διαθέτουν πτυχίο Μελετητή ή πτυχίο Γραφείου Μελετών, στην κατηγορία 27 Περιβαλλοντικές Μελέτες (Π.. 256/1998). Το πτυχίο αυτό, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.716/1977, χορηγείται από το ΥΠΕΧΩ Ε. Ως Μελέτη γενικά ορίζεται κάθε επιστημονική και τεχνική εργασία ή έρευνα που αποβλέπει ή όχι στην κατασκευή τεχνικού έργου ή στον σχεδιασμό και την απεικόνιση προγραμμάτων και μεθόδων ανάπτυξης του ευρύτερου χώρου με ή χωρίς την κατασκευή τεχνικών έργων (Ν. 716/1977, Π.. 256/1998). Η ευθύνη: βαρύνει αποκλειστικά τους Μελετητές Μελετητές, Πτυχίο Μελετητή Ειδικοί Σύμβουλοι ή Εμπειρογνώμονες 8

9

10

11

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΡΓΟΥ Ή ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Γεωγραφική θέση και διοικητική υπαγωγή Περιγράφεται η γεωγραφική θέση του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας και η διοικητική της υπαγωγή με αναφορά των τοπωνυμιών και των κεντροβαρικών συντεταγμένων. Γραμμικά έργα Έργα ή δραστηριότητες στη θάλασσα ή στην ακτή Για έργα ή δραστηριότητες σε εκτάσεις που καλύπτονται μόνιμα ή περιοδικά από ύδατα (λίμνες, έλη, ποτάμια, λιμνοθάλασσες) Αναφορά της απόστασης του χώρου του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας από τα θεσμοθετημένα Όρια Οικισμών και Σχεδίων Πόλεων, ζωνών χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων, περιοχών σε καθεστώς προστασίας του περιβάλλοντος Συνοπτική περιγραφή Η συνοπτική περιγραφή περιλαμβάνει την παράθεση των βασικών στοιχείων που επιτρέπουν τον προσδιορισμό του είδους και του μεγέθους του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας, όπως είδος και ποσότητες παραγόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών, διαστάσεις του χώρου που θα καταληφθεί, συνολική ισχύς μηχανημάτων, δυναμικό παραγωγής, αριθμός απασχολούμενων κ.λ.π. περιλαμβάνει επίσης τη σύντομη περιγραφή των κατασκευών και του τρόπου λειτουργίας και αναφορές στις απαιτούμενες ποσότητες νερού και ενέργειας. 12

Στόχος, σημασία και αναγκαιότητα Η εκτίμηση των επιπτώσεων πρέπει να συνυπολογίζει και το επιδιωκόμενο όφελος από την υλοποίηση του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. Η τεκμηρίωση της κοινωνικής, οικονομικής κ.λ.π. σημασίας τους, δηλαδή της αναγκαιότητας τους, καθώς και του οφέλους που αναμένεται να προκύψει από την υλοποίησή τους. Ο άνθρωπος είναι στο επίκεντρο των φροντίδων για διαρκή ανάπτυξη καθώς και ότι διασφαλίζεται υγιής και παραγωγική ζωή σε αρμονία με τη φύση. Επιπλέον ότι εξυπηρετούνται δίκαια οι ανάγκες τόσο στις παρούσες όσο και στις μελλοντικές γενιές Στη δόμηση ενδογενούς δυναμικού για αειφόρο ανάπτυξη και βελτίωση της επιστημονικής κατανόησης. Ιστορική εξέλιξη Οικονομικά στοιχεία Συσχέτιση με άλλα έργα ή δραστηριότητες 13

Χάρτης Προσανατολισμού 14

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας περιέχει την παράθεση των βασικών στοιχείων του, που περιλαμβάνονται στις Τεχνικές Περιγραφές του. Η παράθεση των βασικών στοιχείων των Τεχνικών Περιγραφών προβλέπεται για το σύνολο των έργων, κατασκευών και εγκαταστάσεων που συνδέονται άμεσα με το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα και για το σύνολο των εναλλακτικών του λύσεων (π.χ. επίγεια, υπέργεια, υπόγεια, θαλάσσια, υποθαλάσσια κ.λ.π. τεχνικά έργα, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου κ.λ.π.) ή έμμεσα (π.χ. εργοταξιακές εγκαταστάσεις, εργοταξιακές οδοί, χώροι λήψης ή απόθεσης υλικών, υπαίθριοι αποθηκευτικοί χώροι, χώροι προσωρινής ή μόνιμης στάθμευσης οχημάτων, ζώων, αγκυροβόλια κ.λ.π.). Βέλτιστες ιαθέσιμες Τεχνικές είναι ο πλέον αποτελεσματικός και προηγμένος σχεδιασμός των μεθόδων κατασκευής και λειτουργίας που εξασφαλίζει την τήρηση των θεσμοθετημένων οριακών τιμών εκπομπών για την αποφυγή και, όταν δεν είναι πρακτικά εφαρμόσιμο, για την γενική μείωση των εκπομπών και των επιπτώσεων τους στο περιβάλλον συνολικά. Οι τεχνικές περιλαμβάνουν την τεχνολογία, τον τρόπο σχεδιασμού, κατασκευής, συντήρησης λειτουργίας και παροπλισμού των εγκαταστάσεων. Από τις τεχνικές που προαναφέρθηκαν διαθέσιμες θεωρούνται όσες έχουν αναπτυχθεί σε βαθμό που επιτρέπει την εφαρμογή τους υπό οικονομικώς και τεχνικώς βιώσιμες συνθήκες, λαμβανομένων υπ όψη του κόστους και των πλεονεκτημάτων ενώ ως βέλτιστες θεωρούνται οι πλέον αποτελεσματικές όσον αφορά στην επίτευξη υψηλού επιπέδου συνολικής προστασίας του περιβάλλοντος (Οδηγία 96/61/ΕΚ). 15

Οι Βέλτιστες ιαθέσιμες Τεχνικές διακρίνονται στις τεχνικές πρόληψης της ρύπανσης με τον περιορισμό της κατανάλωσης πρώτων υλών, νερού και ενέργειας μέσα στην ίδια την παραγωγική διαδικασία και στις τεχνικές περιορισμού των εκπομπών κάθε είδους αποβλήτων στα σημεία εξόδου τους. Περιλαμβάνουν κριτήρια σχεδιασμού των παραγωγικών εγκαταστάσεων, τεχνικές προδιαγραφές του εξοπλισμού τους και τεχνικές προδιαγραφές για τον έλεγχο της λειτουργίας τους, καθώς και όλα τα συστήματα περιορισμού της ρύπανσης. Οι Βέλτιστες ιαθέσιμες Τεχνικές πρέπει να ικανοποιούν τουλάχιστον τα εξής: Εφαρμογή δόκιμων παραγωγικών διαδικασιών. Εναρμόνιση των παραγωγικών διαδικασιών και του χρησιμοποιούμενου εξοπλισμού με την τεχνική πρόοδο και τις επιστημονικές γνώσεις. Μειωμένη κατανάλωση πρώτων υλών, νερού και ενέργειας. Χρήση στις παραγωγικές διαδικασίες λιγότερο επικίνδυνων ουσιών. Μειωμένη παραγωγή αποβλήτων Ανάκτηση και ανακύκλωση των ρύπων που διαφεύγουν από την παραγωγή. Η πρόληψη στο ελάχιστο δυνατό των επιπτώσεων και κινδύνων για το περιβάλλον. Η αντιμετώπιση του κινδύνου των ατυχημάτων και ο περιορισμός των επιπτώσεών τους. 16

Εκτός από την περιγραφή των εγκαταστάσεων απαιτείται και η περιγραφή της λειτουργίας των υπό εξέταση έργων ή δραστηριοτήτων. Στην περιγραφή της λειτουργίας πρέπει να παραθέτονται και οι υπολογισμοί ή οι μετρήσεις από όπου προκύπτουν οι εκπομπές ρύπων ή άλλων μορφών μάζας και ενέργειας, που προκαλούν μεταβολές στο περιβάλλον (ρύπανση και μόλυνση). Με ισοζύγια μάζας και κατά περίπτωση ενέργειας. Ο Μελετητής της ΠΠΕ και ΜΠΕ οφείλει, με τα δεδομένα των Μελετών των Τεχνικών Έργων, να υπολογίζει τη διασπορά κάθε ρύπου ή άλλης εκπομπής σε κάθε περιβαλλοντικό μέσο που επηρεάζεται. Μαθηματικά πρότυπα (μοντέλα) 17

18

Επισημαίνεται ότι κατά την περιγραφή των μεταβολών που προκαλεί το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα προβλέπεται να αναφέρονται και οι έκτακτες ή επικίνδυνες καταστάσεις (έκτακτα περιστατικά) που μπορεί να δημιουργηθούν κατά την κατασκευή και λειτουργία του και οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικής έκτασης ατυχήματα, ζημιές ή και καταστροφές στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Η αναφορά των καταστάσεων αυτών δεν σχετίζεται με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις οδηγίες Seveso. Ως τέτοιες καταστάσεις μπορούν να αναφερθούν: υσλειτουργία ή διακοπή της λειτουργίας των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων και των συστημάτων αντιρύπανσης. ιαφυγές στο περιβάλλον τοξικών και επικίνδυνων ουσιών. Πυρκαγιές ή εκρήξεις κατά την αποθήκευση διακίνηση διαφόρων εύφλεκτων και επικίνδυνων υλικών. Τροχαία ατυχήματα λόγω αυξημένης κίνησης τροχοφόρων κ.λ.π. Κίνδυνοι καθιζήσεων και κατολισθήσεων εδαφών κατά την φάση κατασκευής ορισμένων έργων. Κίνδυνοι πρόκλησης πλημμυρικών καταστάσεων στην περιοχή των έργων. 19

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ Η νομοθεσία μας προβλέπει την επιλογή της βέλτιστης περιβαλλοντικά λύσης μεταξύ των δυνατών εναλλακτικών λύσεων, που προκύπτουν από την εφαρμογή τεχνικοοικονομικών κριτηρίων. Οι διαφορές των εναλλακτικών λύσεων πρέπει να αφορούν στην επιλογή του τόπου εγκατάστασης, καθώς και σε μικρές διαφοροποιήσεις των χαρακτηριστικών τους (μέγεθος ή τρόπος κατασκευής και λειτουργίας). Η συνοπτική παρουσίαση των εναλλακτικών λύσεων πρέπει να επιτρέπει τη συγκριτική τους αξιολόγηση. Περιγραφή των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν. Καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του περιβάλλοντος για κάθε εναλλακτική λύση, καθώς και των τάσεων εξέλιξης αυτού ανά περιβαλλοντικό μέσο (ανάλογα πάντα με τις υφιστάμενες ανάγκες). Εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για κάθε εναλλακτική λύση και αιτιολόγηση των κύριων λόγων απόρριψής τους. 20

21

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Γενικές αρχές εκτίμησης και αξιολόγησης των επιπτώσεων Το Σύνταγμα μας ορίζει ότι: Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για την διαφύλαξή του το κράτος έχει την υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του κράτους. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει, για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλει το δημόσιο συμφέρον. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες καθώς και φυσικά αίτια προκαλούν μεταβολές στο περιβάλλον, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές. Ως διαταραχή (disturbance) ορίζεται κάθε γεγονός ή σειρά από γεγονότα που προκαλούν και επηρεάζουν την δομή και τις λειτουργίες του περιβάλλοντος. Το σύνολο της έκτασης που επηρεάζεται από παράγοντες που προκαλούν διαταραχές και για όσο χρόνο διατηρείται η επίδραση αποτελεί το χωρικό αντικείμενο εκτίμησης των επιπτώσεων τους. Η έκταση αυτή επεκτείνεται στην περίπτωση που οι διαταραχές επηρεάζουν περιοχή σε καθεστώς προστασίας του περιβάλλοντος ώστε το αντικείμενο εκτίμησης των επιπτώσεων να συμπεριλαμβάνει το σύνολο της προστατευτέας περιοχής. 22

Στις ΠΠΕ και ΜΠΕ απαιτείται να εκτιμηθούν και αξιολογηθούν οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία όλων των εναλλακτικών λύσεων του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας, με ιδιαίτερη έμφαση στη λύση που προκρίθηκε. Τη συνεργία επιπτώσεων από άλλα υφιστάμενα ή κατασκευαζόμενα ή εγκεκριμένα έργα ή δραστηριότητες Μηδενική λύση (εν δυνάμει κατάσταση) μεταβολές λόγω της κατάληψης χώρου από κατασκευές τεχνικά σχέδια οι μεταβολές που το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα ενδέχεται να προκαλέσει στους φυσικούς πόρους από τις εκπομπές μάζας ή ενέργειας που προκαλούν ρύπανση ή αλλοίωση των χαρακτηριστικών της ατμόσφαιρας, των επιφανειακών και υπογείων υδάτων και του εδάφους, όπως θόρυβος, φωτισμός, δονήσεις, ακτινοβολίες κ.λ.π. ή μεταβολές στα βασικά συστατικά των υδάτων (π.χ. θερμοκρασία, αλατότητα, διαλυμένο οξυγόνο κ.λ.π.) καθώς και στην καταστροφή του τροφικού καθεστώτος των ενδιαιτημάτων των υδάτων (ολιγοτροφισμός, ευτροφισμός, δυστροφισμός). Κριτήριο εκτίμησης των επιπτώσεων είναι η αποτροπή της ρύπανσης, με έλεγχο των εκπομπών ρύπων στην πηγή προέλευσης και της παρουσίας τους στο περιβάλλον (Ν. 1650/1986). Να εντοπιστούν οι ζώνες, οι οποίες επηρεάζονται από εκπομπές ρύπων και ορίζονται από τις καμπύλες που περιγράφουν τη συμπεριφορά των μεγεθών τους στο χώρο (ισορρυπαντικές, ισοθορυβικές και άλλες καμπύλες) 23

Οι μέσες υπερετήσιες τιμές των χαρακτηριστικών μεγεθών Οι τεχνικές προδιαγραφές εκπόνησης των ΠΠΕ και ΜΠΕ προβλέπουν το εξής τυπολόγιο χαρακτηρισμού των επιπτώσεων: Θετικές: χαρακτηρίζονται οι μεταβολές που συνεπάγονται ευνοϊκές μεταβολές της κατάστασης του περιβάλλοντος. Ουδέτερες: χαρακτηρίζονται οι μεταβολές που δεν προκαλούν σημαντική μεταβολή της κατάστασης του περιβάλλοντος. Αρνητικές: χαρακτηρίζονται οι επιπτώσεις που προκαλούν υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Ως προς το μέγεθός τους οι επιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως ασθενείς, μέτριες και ισχυρές. Ως προς τη διάρκειά τους οι επιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες. Ως προς τη δυνατότητα ανάταξής τους σε εύλογο χρονικό διάστημα οι επιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως αναστρέψιμες, μερικώς αναστρέψιμες, και μη αναστρέψιμες. Ως προς τις τεχνοοικονομικές δυνατότητες αντιμετώπισής τους οι επιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως αντιμετωπίσιμες, μερικώς αντιμετωπίσιμες και μη αντιμετωπίσιμες. Ως υποβάθμιση χαρακτηρίζονται οι τάσεις παλινδρόμησης της εξέλιξης του φυσικού περιβάλλοντος, η χειροτέρευση των συνθηκών που διαμορφώνουν το ανθρωπογενές και η αρνητική διαφοροποίηση της ποιότητας περιβαλλοντικών μέσων (του τοπίου, της ατμόσφαιρας, των υδάτων, των συνθηκών διαβίωσης κ.λ.π.). Ως ρύπανση νοείται η παρουσία στο περιβάλλον ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων μορφών ενέργειας σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια που 24

μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, τους ζωντανούς οργανισμούς και τα οικοσυστήματα, ή υλικές ζημιές και γενικά να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις επιθυμητές χρήσεις του (Ν.1650/1986). Ως μόλυνση ορίζεται η μορφή της ρύπανσης, που χαρακτηρίζεται από την παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών στο περιβάλλον ή δεικτών που υποδηλώνουν την πιθανότητα παρουσίας τέτοιων μικροοργανισμών (Ν.1650/1986). Ως εκπομπή ρύπων νοείται η άμεση ή έμμεση απόρριψη ουσιών, κραδασμών, θερμότητας ή θορύβου στον αέρα, το νερό ή το έδαφος, από σημειακές ή διάχυτες πηγές (Οδηγία 96/61/ΕΚ). Οι ρύποι χαρακτηρίζονται και ως απόβλητα. Ως απόβλητο νοείται κάθε ποσότητα ουσιών, θορύβου ή άλλων μορφών ενέργειας σε οποιαδήποτε φυσική κατάσταση ή αντικειμένων, από τα οποία ο κάτοχός τους θέλει ή πρέπει ή υποχρεούται να απαλλαγεί, εφόσον είναι δυνατόν να προκαλέσουν ρύπανση (Ν. 1650/1986). Ως στερεό απόβλητο νοείται κάθε ουσία ή αντικείμενο, το οποίο ο κάτοχός του αποβάλλει ή υποχρεούται να αποβάλλει, δυνάμει διατάξεων της εν ισχύ εθνικής νομοθεσίας (Οδηγία 75/442/ΕΟΚ). Λύματα καλούνται γενικά τα υγρά απόβλητα των κατοικιών, ιδρυμάτων, εργοστασίων και άλλων εγκαταστάσεων κάποιας περιοχής, ενώ βιομηχανικά απόβλητα καλούνται ειδικότερα τα υγρά απόβλητα των διαφόρων βιομηχανικών ή άλλων εγκαταστάσεων, που περιέχουν ή δεν περιέχουν υπολείμματα των υλών που χρησιμοποιούνται ή παράγονται στις εγκαταστάσεις αυτές, με εξαίρεση των αποβλήτων που προέρχονται από τους χώρους εξυπηρέτησης του προσωπικού όπως τα αποχωρητήρια, τα λουτρά, τα πλυντήρια και τα μαγειρεία (Υ Ε1β/221/1965). 25

Περαιτέρω διάκριση των λυμάτων είναι τα αστικά λύματα, τα οποία ορίζονται ως το μείγμα οικιακών με βιομηχανικά λύματα ή και όμβρια ύδατα και τα οικιακά λύματα, τα οποία ορίζονται ως τα λύματα από περιοχές κατοικίας και υπηρεσιών που προέρχονται κυρίως από τον ανθρώπινο μεταβολισμό και τις εμπορικές δραστηριότητες (Οδηγία 91/271/ΕΟΚ). Η σύνθεση και το είδος των εκπομπών ρύπων αναφέρονται ρητά σε διεθνείς συμβάσεις, στην εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, με ποσοτικούς προσδιορισμούς των χαρακτηριστικών τους μεγεθών (συγκεντρώσεις, ένταση, συχνότητα κ.λ.π.). Τα στερεά απόβλητα για παράδειγμα, προσδιορίζονται στην Οδηγία 75/442/ΕΟΚ όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία 91/156/ΕΟΚ, οι ρύποι των υδάτων στην Οδηγία 76/464/ΕΟΚ, τα επικίνδυνα απόβλητα στην Οδηγία 91/156/ΕΟΚ κ.λ.π. Υποβάθμιση του περιβάλλοντος προκαλείται και από καταστάσεις που επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία και τους δείκτες κοινωνικής ευημερίας, όπως στις περιπτώσεις που μειώνεται το εισόδημα λόγω κατάληψης γεωργικής γης, μειώνεται η αξία κτηρίων και γηπέδων λόγω των διαταραχών Άλλες καταστάσεις που θεωρείται ότι προκαλούν υποβάθμιση του περιβάλλοντος είναι αυτές που επηρεάζουν αρνητικά τα μνημεία και τα άυλα στοιχεία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, όπως στις περιπτώσεις που εκπομπές ρύπων επηρεάζουν μνημεία, αλλαγές χρήσεων γης επηρεάζουν το τοπίο, αλλοιώνεται η σύνθεση του πληθυσμού λόγω απασχόλησης εργαζομένων από άλλες περιοχές κ.λ.π. Με ποσοτικά και μόνο δεδομένα μπορούν να προσδιοριστούν και οι αποκλίσεις από την εν δυνάμει κατάσταση, την οποία ενδέχεται να προκαλέσουν οι διαταραχές του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. 26

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΑ ΜΗ ΒΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Εκτίμηση επιπτώσεων στο κλίμα και το βιοκλίμα Ανάλογα με τις αλλαγές της κλιματικής συμπεριφοράς διακρίνονται οι εξής διαβαθμίσεις: Κλιματικός θόρυβος: Ερμηνεύεται ως η διαφοροποίηση του κλίματος που αποδίδεται σε μικρής διάρκειας (στιγμιαίες) αλλαγές του καιρού (ανωμαλίες του καιρού). Κλιματική διακύμανση: Ορίζεται ως οι τρόποι διακύμανσης των κλιματικών παραμέτρων μέσα σε μία τυπική μέση χρονική περίοδο. ηλαδή είναι το μέτρο της διασποράς της κατανομής των μετεωρολογικών ατμοσφαιρικών καταστάσεων. Κλιματικές αλλαγές: Συμβαίνουν όταν οι διαφορές μεταξύ των αποτελεσματικών μέσων περιόδων δεν δικαιολογούνται από τους θορύβους. Ο όρος αλλαγή, πολλές φορές, χρησιμοποιείται για μεγάλες διαφοροποιήσεις που διαρκούν μέχρι και αρκετά έτη έως και αιώνες. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες που προκαλούν συνήθως διαταράξεις ή αλλαγές στο κλίμα είναι: Παραγωγή θερμότητας, η οποία προκαλεί μεταβολές της θερμοκρασίας και των κινήσεων του αέρα. Εκπομπές μάζας ή ενέργειας στην ατμόσφαιρα από τις οποίες επέρχονται μεταβολές στην υγρασία του αέρα, τη θερμοκρασία, τις κινήσεις των αέριων μαζών ή την ατμοσφαιρική υγρασία. Ριζικές αλλαγές στην αντανακλαστικότητα (albedo) των εδαφικών και υδάτινων επιφανειών. 27

Με τα ως άνω δεδομένα μεταβολές στα κλιματικά χαρακτηριστικά μπορούν να προκύψουν μόνο στις περιπτώσεις που από το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα αναμένονται σημαντικές εκπομπές ύλης (π.χ. υδρατμοί, σκόνες κ.λ.π.), ενέργειας, κυρίως σε μορφή θερμότητας (θερμά απαέρια) καθώς και στις περιπτώσεις σοβαρών μεταβολών στο ανάγλυφο που επηρεάζουν τις κινήσεις των αερίων μαζών ή στην περίπτωση μεταβολής της αντανακλαστικότητας του εδάφους (αποψιλώσεις επιφανειών, δημιουργία μεγάλης έκτασης ασφαλτοτάπητα, αποξήρανση επιφανειών ή δημιουργία ταμιευτήρων). Χαμηλή νέφωση που δημιουργεί η τεχνητή λίμνη Πολύφυτου Κοζάνη και μεταβολή στα βιοκληματικά χαρακτηριστικά από την αύξηση της υγρασίας. 28

Εκτίμηση των επιπτώσεων στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά Οι μεταβολές στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά, αφορούν στις αναμενόμενες διαφοροποιήσεις στο Βαθμό Επέμβασης στο περιβάλλον, σε αλλαγές της Οπτικής Ευαισθησίας, της Ποικιλομορφίας, του Επιπέδου Ευαισθησίας και στην Απορροφητική Ικανότητα του τοπίου της περιοχής. Ιδιαίτερη περίπτωση είναι η δημιουργία ή η διαφοροποίηση των Σημείων Θέασης και ορατότητας σε μια περιοχή. Οι επιπτώσεις στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης αξιολογούνται ως αρνητικές όταν: Μεταβάλλεται αρνητικά η αισθητική εντός σχεδίου πόλης. Παρεμποδίζεται, λόγω του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας, η θέα αξιόλογων στοιχείων του τοπίου ή μνημείων. Αποκαλύπτονται μη αποδεκτές αισθητικά καταστάσεις. Προκύπτει μη αναστρέψιμη αλλαγή της οπτικής εικόνας του τοπίου. Αναμένεται σταδιακή υποβάθμιση των περιβαλλοντικών παραγόντων, οι οποίοι εξασφαλίζουν τη δυναμική εξέλιξη της αισθητικής του τοπίου. Αρνητικές επιπτώσεις στα μορφολογικά και τοπιολογικά χαρακτηριστικά δημιουργούν έργα ή δραστηριότητες, τα οποία: Καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις (αεροδρόμια, καλλιέργειες, πίστες αγώνων, χιονοδρομικά κέντρα, λιμάνια, ταμιευτήρες, λιμνοδεξαμενές, χερσαίες υδατοκαλλιεργητικές εγκαταστάσεις, μεγάλα βιομηχανικά συγκροτήματα, χώροι υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, εξορυκτικές δραστηριότητες κ.λ.π.). Εκτείνονται γραμμικά στο χώρο (σιδηρόδρομος, έργα οδοποιίας, αγωγοί καυσίμων και φυσικού αερίου κ.λ.π.). 29

Εκτείνονται καθ ύψος (σιλό, γέφυρες, αιολικά πάρκα, γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, υψηλά κτίρια, στάδια κ.λ.π.) ημιουργούν έντονες χρωματικές αντιθέσεις (αλυκές, αναχώματα, επιφανειακές εξορύξεις, δανειοθάλαμοι, αποθέσεις αδρανών κ.λ.π.). Μεταβάλλουν το ανάγλυφο. Μεταβολές στο τοπίο της κοιλάδας του ποταμού Νέστου από τις εργασίες κατασκευής του φράγματος Θησαυρού. 30

Εμφανής αδυναμία ανάταξης της παρέμβασης Έντονες χρωματικές αντιθέσεις και μεταβολή του ανάγλυφου σε δασωμένη πλαγιά της Γκιώνας, από εξορυκτικές δραστηριότητες (μεταλλεία βωξίτη). 31

Εκτίμηση των επιπτώσεων στη γεωλογία, τα τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά Για τον προσδιορισμό και αξιολόγηση των επιπτώσεων στη γεωλογία, τα τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής μελέτης, ελέγχονται οι μεταβολές που προέρχονται από το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα και προκαλούν διασπάσεις, μετατοπίσεις, συμπιέσεις ή υπερκαλύψεις γεωλογικών σχηματισμών. Οι έλεγχοι αυτοί αφορούν σε: Αλλοιώσεις στην εξωτερική επιφάνεια ή στις μάζες των γεωλογικών σχηματισμών. Φόρτιση ή αποφόρτιση των γεωλογικών σχηματισμών. Αλλαγές στις γεωμορφολογικές διεργασίες. Αλλοιώσεις στα εδαφολογικά χαρακτηριστικά. Εθνική Οδός Αθηνών Λαμίας, θέση Μαλακάσα: διακρίνονται η γραμμή αποκόλλησης και η καθοδική μετακίνηση γαιώδους μάζας (Ιούνιος 1994). Προώθηση του μετώπου της κατολισθαίνουσας μάζας στο επίπεδο του οδοστρώματος (Φεβρουάριος 1995). Η αξιολόγηση των μεταβολών ως αρνητικών επιπτώσεων προκύπτει στην περίπτωση που οι κατασκευές, οι ισοπεδώσεις, οι εκσκαφές ή οι αποθέσεις δημιουργούν παραμένουσα μεταβολή λόγω συμπίεσης ή εφελκυσμού, διότι η μεταβολή αυτή ενέχει τον κίνδυνο πρόκλησης φαινομένων ροής, καθίζησης, διάσπασης του εδάφους, κατακερματισμού των πετρωμάτων και κατακρημνίσεων. 32

Κίνδυνοι τέτοιου είδους επιπτώσεων υπάρχουν συνήθως για έργα που καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις ή αυξάνουν την φόρτιση του εδάφους (αεροδρόμια, εξορυκτικές δραστηριότητες, φράγματα και ταμιευτήρες, σιδηρόδρομος, έργα οδοποιίας, υψηλά κτήρια, στάδια κ.λ.π.). Πλευρές που αποκαλύφθηκαν από την κατακρήμνιση της οροφής στοάς, σε μεταλλείο εξόρυξης βωξίτη στην περιοχή της Γκιώνας, υλικά της οροφής που σωρεύτηκαν στο δάπεδο, συνέχεια της ανέπαφης στοάς. Ως αρνητικές επιπτώσεις χαρακτηρίζονται επίσης οι κίνδυνοι καταστροφής ειδικών γεωλογικών χαρακτηριστικών (π.χ. ανάβλυση πηγής, σπήλαια κ.λ.π.) και προκύπτει στις περιπτώσεις που αναμένονται καταλήψεις ή επιπτώσεις (άμεσες ή έμμεσες) σε περιοχές ή στοιχεία της φύσης που υπάγονται ή έχουν κινηθεί οι διαδικασίες για την υπαγωγή τους σε θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Για την εκτίμηση ως επιπτώσεων των μεταβολών σε γεωμορφολογικές διεργασίες υπολογίζεται η μεταβολή στη δίαιτα των ιζημάτων (ρυθμός μετακίνησης, διάβρωση, απόθεση) και οι συνέπειες της μεταβολής αυτής στη μορφολογία της κοίτης ανά κλάδο του υδρογραφικού δικτύου και στην παράκτια ζώνη του τελικού αποδέκτη και στον πυθμένα του (Marabini και Metzanis 1996). Ως αρνητικές και ισχυρές επιπτώσεις μπορούν να θεωρηθούν οι μεταβολές στη γεωμορφολογία της λεκάνης απορροής ή της περιοχής εκφόρτισης ή της παράκτιας, ο ρυθμός των οποίων είναι μεγαλύτερος του μέσου ρυθμού μεταβολής 40ετίας και ως αρνητικές μέτριες, οι μεταβολές με ρυθμό μεγαλύτερο του μέσου ρυθμού μεταβολής 10ετίας. Τέτοιου είδους επιπτώσεις προκαλούνται κυρίως από υδραυλικά έργα που προκαλούν κατακράτηση (ταμιευτήρες, 33

λιμνοδεξαμενές, έργα προστασίας εδαφών από την διάβρωση, αντιπλημμυρικά έργα κ.λ.π.). Ρύπανση των εδαφών προκαλείται από τη διάθεση στερεών και υγρών απόβλητων στο έδαφος καθώς και από πιθανές διαρροές χημικών ουσιών (αγωγοί και δεξαμενές υγρών καυσίμων και χημικών ουσιών, διαφυγές ορυκτελαίων και καυσίμων από εργοτάξια), από την επιβάρυνση του εδάφους με χημικές ουσίες (καλλιέργειες, χλοοτάπητες ξενοδοχείων, διάθεση κοπροσωρών, απόθεση ορυκτών κ.λ.π.). Η αξιολόγηση του κινδύνου ρύπανσης του εδάφους βασίζεται κατ αρχήν στην εκτίμηση των παραγόντων που το επηρεάζουν και στη συνέχεια, στην αξιολόγηση της δυνατότητας η διάθεση των παραγόντων αυτών να γίνει σύντομα, σε νόμιμα λειτουργούσες εγκαταστάσεις αποβλήτων. Μεταβολή των φυσικοχημικών ιδιοτήτων του εδάφους, στη Γραμμένιτσα Άρτας, από τη σήψη ανεξέλεγκτης απόρριψης πορτοκαλιών (απόσυρση γεωργικών προϊόντων). 34

Ως αρνητικές ισχυρές επιπτώσεις μπορούν να θεωρηθούν οι αλλαγές της κατηγορίας διάβρωσης και της έντασης της από μικρή έως μέση σε μέση έως υψηλή και άνω, καθώς και από μέση έως υψηλή σε υψηλή και ιδιαίτερα υψηλή. Ως αρνητικές μέτριες επιπτώσεις μπορούν να θεωρηθούν οι μεταβολές του κινδύνου διάβρωσης που συνεπάγονται αλλαγή της κατηγορίας και αύξηση της έντασης της διάβρωσης από μικρή έως ελάχιστη σε μικρή ως μέση. 35

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΑ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ που κανονίζουν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, είναι : Η διατήρηση αναλλοίωτης της έκτασης των δασών και των δασικών εκτάσεων (Σύνταγμα. Ν.998/1979). Η προστασία της φύσης και του τοπίου, της βιολογικής ποικιλομορφίας, καθώς και των σπάνιων και απειλούμενων ειδών της χλωρίδας και της πανίδας (Π.. 67/1980, Ν.1650/1986, Ν 996/1971, Ν.1335/1983, Ν.2204/1994). Η αντιμετώπιση οποιασδήποτε άλλης διαταραχής, η οποία είναι δυνατόν να επηρεάσει την οικολογική ισορροπία και να προκαλέσει υποβάθμιση του περιβάλλοντος (Ν. 2204/1994). Η διατήρηση της αειφορίας του φυσικού περιβάλλοντος τόσο στην απλή μορφή της ως αειφορία των καρπώσεων (Ν.. 86/1969) όσο και επεκτεινόμενη στις λειτουργίες και υπηρεσίες που προσφέρουν (Γαλανός 1998). Για την εκτίμηση των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον προσδιορίζεται κατ αρχήν το μέγεθος κατάληψης έκτασης ή αλλοίωσης των τοπογραφικών χαρακτηριστικών δασών και δασικών εκτάσεων ή περιοχών σε καθεστώς προστασίας του περιβάλλοντος (Αλμπάνης κ.α. 1999, Σαμιώτης 1996, Τσαπαρούνης 1992, ΕΕΑ 1999 σελ. 285-310). Σε περιοχές για τις οποίες δεν υπάρχει ρητή απαγόρευση υλοποίησης του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας, προσδιορίζονται οι μεταβολές που προκαλούν η κατάληψη χώρου και οι εκπομπές μάζας ή ενέργειας. Οι επιπτώσεις αξιολογούνται με βάση τις μεταβολές που επέρχονται τόσο στο εμβαδόν όσο και στις τιμές των 36

χαρακτηριστικών μεγεθών των περιοριστικών και ρυθμιστικών παραγόντων της χέρσου ή στην κατάσταση του τροφικού καθεστώτος των ενδιαιτημάτων των υδάτων (ολιγοτροφισμός, ευτροφισμός, δυστροφισμός), καθώς και στα χαρακτηριστικά μεγέθη που επηρεάζουν τα αυτό-οικολογικά χαρακτηριστικά των κυρίαρχων και ρυθμιστικών ειδών και των ειδών σε καθεστώς προστασίας. 37

38

Η φέρουσα ικανότητα ενός οικοσυστήματος επηρεάζεται από την ηλιακή ακτινοβολία, το κλίμα, το υψόμετρο, τις περιβαλλοντικές πιέσεις, τη συχνότητα και το εύρος των οχλήσεων (Harris κ.α. 1996). Η φέρουσα ικανότητα αναφέρεται και ως ο αριθμός των ειδών ή μονάδων ειδών που μπορούν να συντηρηθούν επ άπειρον από ένα οικοσύστημα χωρίς υποβάθμισή του. Με τον προσδιορισμό αυτό, η έννοια της φέρουσας ικανότητας εμπεριέχει την έννοια της πεπερασμένης χωρητικότητας ή αντοχής του περιβάλλοντος ( εκλέρης 1996). Οι συνέπειες από τις μεταβολές των τιμών των χαρακτηριστικών μεγεθών των περιοριστικών και ρυθμιστικών παραγόντων της χέρσου ή της κατάστασης του τροφικού καθεστώτος των ενδιαιτημάτων των υδάτων προκύπτουν βιβλιογραφικά από τα αυτό-οικολογικά χαρακτηριστικά των κυρίαρχων, ρυθμιστικών και υπό καθεστώς προστασίας ειδών, στην κοινωνική οργάνωση την επικοινωνία και τη συμπεριφορά των ζώων. Η εκτίμηση των επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον πρέπει να βασίζεται κυρίως σε ποσοτικά μεγέθη, τα οποία αντιστοιχούν κυρίως στις μεταβολές που επέρχονται στην έκταση των τύπων φυσικών ενδιαιτημάτων. 39

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Εκτίμηση των επιπτώσεων στις χρήσεις γης Ο προσδιορισμός των επιπτώσεων στις χρήσεις γης βασίζεται στην αξιολόγηση των μεταβολών που θα επιφέρει το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα τόσο στην υφιστάμενη κατάσταση όσο και την κατάσταση, η οποία αναμένεται ότι θα διαμορφωθεί στο προσεχές μέλλον στην περιοχή μελέτης (μηδενική λύση). Οι μεταβολές αξιολογούνται με κριτήριο τη συμβατότητα τους ως προς τις κατευθύνσεις του Χωροταξικού Σχεδιασμού (Γενικό, Περιφερειακό, Ειδικό) και της αειφόρου ανάπτυξης. Οι μεταβολές αξιολογούνται ως αρνητικές και ισχυρές, όταν δημιουργούνται μη αναστρέψιμες συνθήκες, οι οποίες παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία των υφιστάμενων ή προγραμματισμένων χρήσεων ή επηρεάζουν περιοχές υπό ειδικό καθεστώς χρήσεων. Τέτοιου είδους επιπτώσεις προκαλούνται συνήθως από μεγάλα έργα όπως λιμάνια, αεροδρόμια, αυτοκινητόδρομους κ.λ.π. βιομηχανικά συγκροτήματα που αυξάνουν τον πληθυσμό στην περιοχή μελέτης. 40

Κατάκλιση οικισμού Κάλιο Φωκίδας από τη δημιουργία του ταμιευτήρα Μόρνου. Εκτίμηση των επιπτώσεων στο δομημένο περιβάλλον Οι μεταβολές στο δομημένο περιβάλλον βασίζονται στον έλεγχο της συμβατότητας του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας με τις κατευθύνσεις του Πολεοδομικού σχεδιασμού. Αρνητικές ισχυρές επιπτώσεις προκαλούν οι μεταβολές στον οικοδομικό ιστό και τις χρήσεις του (π.χ. περίπτωση μεγάλων ξενοδοχείων, πολυκαταστημάτων κ.λ.π.), που συνεπάγονται διακίνηση ατόμων και φορτίων, με αποτέλεσμα οι μεταφορές και η στάθμευση να τροποποιούν την άσκηση των λειτουργιών στο δομημένο περιβάλλον. 41

Εκτίμηση των επιπτώσεων στο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον Ο χαρακτηρισμός των επιπτώσεων στο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον βασίζεται στην αξιολόγηση της επίδρασης του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας στις ζώνες προστασίας των αρχαιολογικών, πολιτιστικών και ιστορικών χώρων, στη θέασή τους και στην επιβάρυνση αρχαιολογικών, πολιτιστικών και ιστορικών μνημείων από εκπομπές αερίων ρύπων, δονήσεις κ.λ.π. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων στο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον βασίζεται στον έλεγχο της παρέμβασης που προκαλεί το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα, καθώς και στις συνέπειες στο περιβάλλον αυτό από εκπομπές μάζας ή ενέργειας. Εκτίμηση των επιπτώσεων στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον Μεταβολές στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον προκαλούνται στην περίπτωση έργων και δραστηριοτήτων που επηρεάζουν τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες στον τόπο υλοποίησής τους ή σε σπάνιες περιπτώσεις και σε σημαντική απόσταση από αυτές. Εφ όσον από το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα αναμένονται επιδράσεις στην κοινωνία ή την οικονομία απαιτείται ο προσδιορισμός του πληθυσμού που επηρεάζεται άμεσα ή έμμεσα και η κατανομή του στο χώρο (πυκνότητα) σε επίπεδο μονάδων πρώτης βαθμίδας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μεταβολές προκύπτουν όταν, διαφοροποιείται ο ανά δεκαετία δείκτης μεταβολής του πληθυσμού, σε μέγεθος μεγαλύτερο από το μέσο όρο μεταβολής της 30ετίας ή όταν μεταβάλλεται η πυκνότητα, η κατανομή ή η διασπορά του πληθυσμού σε 42

ποσοστό μεγαλύτερο από το μέσο όρο μεταβολής του πληθυσμού της 30ετίας. Για τον προσδιορισμό των μεταβολών στην απασχόληση, υπολογίζονται οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν ή θα καταργηθούν (σε εξειδικευμένο και μη προσωπικό), η διάρκεια της απασχόλησης και οι δυνατότητες της τοπικής αγοράς εργασίας να εξασφαλίσει το προσωπικό αυτό καθώς και η επίδραση του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας στην προσέλκυση ή απώθηση πληθυσμού (μόνιμη ή προσωρινή) στην περιοχή. Η αξιολόγηση ως επιπτώσεων των μεταβολών στην απασχόληση βασίζεται στη διαφοροποίηση της απασχόλησης προσωπικού της τοπικής αγοράς εργασίας (άμεση ευνοϊκή μεταβολή) καθώς και στην ενδεχόμενη αύξηση του πληθυσμού που δημιουργεί έμμεσα νέες θέσεις απασχόλησης. Οι μεταβολές στις συνθήκες κατοικίας προκύπτουν από την αναβάθμιση ή υποβάθμιση της ποιότητας των οικιστικών συνόλων στην περιοχή επιρροής και από την αύξηση ή μείωση της ζήτησης κατοικιών, λόγω μεταβολών στα πληθυσμιακά μεγέθη. Μεταβολές στις συνθήκες κατοικίας προκύπτουν όταν αναμένεται διαφοροποίηση της αξίας των ακινήτων (αντικειμενικής ή αγοραίας), σε ποσοστό μεγαλύτερο του μέσου όρου μεταβολής των αξιών των ακινήτων της τελευταίας δεκαετίας ή, όταν προβλέπεται μετεγκατάσταση ή προσέλκυση πληθυσμού, σε ποσοστό μεγαλύτερο του ανά δεκαετία μέσου όρου του ρυθμού μεταβολής του πληθυσμού στους οικισμούς της περιοχής επιρροής. Σημαντικές μεταβολές στις συνθήκες κατοικίας δημιουργούν συνήθως έργα ή δραστηριότητες που αυξάνουν μόνιμα ή προσωρινά τον πληθυσμό στην περιοχή μελέτης (μεγάλα ξενοδοχεία, ιππόδρομοι, μεγάλα βιομηχανικά συγκροτήματα, μεγάλα νοσοκομεία, στρατόπεδα κ.λ.π.) ιδίως αν για την 43

κατασκευή ή τη λειτουργία τους χρησιμοποιείται προσωπικό που προέρχεται από άλλες περιοχές. Εκτίμηση των επιπτώσεων στην ατμόσφαιρα Η εκτίμηση των μεταβολών στην ποιότητα της ατμόσφαιρας από το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα βασίζεται σε ποσοτικά στοιχεία, τα οποία συνυπολογίζουν τις εκπομπές ρύπων, τα επίπεδα του υφιστάμενου επιπέδου ρύπανσης (background) καθώς και τις τάσεις εξέλιξης της ποιότητας της ατμόσφαιρας στο ορατό μέλλον. Εφ όσον οι ποσότητες των εκπεμπόμενων αερίων ρύπων, σε σχέση με τα υφιστάμενα επίπεδα ρύπανσης της περιοχής κριθούν σημαντικές, τότε για την εκτίμηση και αξιολόγηση των μεταβολών θα πρέπει να γίνει εφαρμογή κατάλληλου υπολογιστικού εργαλείου. Η ανάγκη εκτέλεσης των προσδιορισμών αυτών προδιαγράφεται στην ΠΠΕ και τα αποτελέσματά τους αξιοποιούνται στην ΜΠΕ. Εκτίμηση των επιπτώσεων από θόρυβο, δονήσεις και ακτινοβολίες Εκτιμώνται και αξιολογούνται οι μεταβολές στα επίπεδα θορύβου της περιοχής, τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά τη λειτουργία του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας, με σύγκριση των επιπέδων θορύβου σε θέσεις δεκτών, με την κατάσταση του ακουστικού περιβάλλοντος στο ορατό μέλλον, καθώς και με τα αντίστοιχα όρια και κριτήρια θορύβου. Ο υπολογισμός των επιπέδων θορύβου κατά την φάση κατασκευής βασίζεται στην εκτίμηση της στάθμης θορύβου στο όριο του εργοταξίου και στους πλησιέστερους δέκτες και στην εκτίμηση της στάθμης οδικού θορύβου με και χωρίς κυκλοφορία βαρέως τύπου οχημάτων σε τυχόν παρόδιους δέκτες κατά μήκος των δρόμων, όπου αναμένεται να κυκλοφορούν τα φορτηγά κατά τη διάρκεια της κατασκευής. 44

Εκτίμηση των επιπτώσεων στα νερά Ο προσδιορισμός των μεταβολών στα επιφανειακά νερά βασίζεται στην εκτίμηση της διαφοροποίησης στις τάσεις μεταβολής των υδρολογικών, υδρογεωμορφολογικών και υδρογεωλογικών συνθηκών της περιοχής μελέτης στο ορατό μέλλον, τις οποίες αναμένεται ότι θα επιφέρει το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα. Η εκτίμηση της μεταβολής βασίζεται στο μέγεθος της κατάληψης εδάφους, στην παρεμβολή τεχνικών έργων σε απορροές ή ρέματα, καθώς και στην απόληψη ή προσθήκη υδάτων (εμπλουτισμός) από ή προς τους επιφανειακούς και υπόγειους υδάτινους πόρους. 45

46

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΗΛΩΣΗ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ που οι τεχνικές προδιαγραφές προβλέπουν ότι απαιτούνται για την συμπλήρωση της Περιβαλλοντικής ήλωσης είναι: Εισαγωγή Στην εισαγωγή αναφέρονται τα γενικά στοιχεία του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας (αντικείμενο, κύριος του έργου, υπεύθυνος του έργου, στοιχεία Μελετητή). Περιγραφή του έργου ή της δραστηριότητας Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται ο τόπος που θα καταληφθεί από το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα και αναφέρονται οι κεντροβαρικές συντεταγμένες του τόπου υλοποίησής του. Επίσης αναφέρονται συνοπτικά στοιχεία για το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα όπως είδος, στατιστική ταξινόμηση, χαρακτηριστικά μεγέθη (π.χ. δυναμικό παραγωγής, ετήσιες ποσότητες πρώτων υλών και ενέργειας, απασχολούμενο προσωπικό κ.λ.π.). Στόχος και αναγκαιότητα Οικονομικά στοιχεία Περιγράφεται η σκοπιμότητα του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας και αναφέρεται το κόστος υλοποίησης. Εναλλακτικές λύσεις Απαιτείται η συνοπτική παρουσίαση των εναλλακτικών λύσεων που εξετάστηκαν και η τεκμηρίωση των λόγων που οδήγησαν στην επιλογή της λύσης που εφαρμόζεται. 47

Η συνοπτική παρουσίαση των εναλλακτικών λύσεων προβλέπεται υπό μορφή κειμένου το οποίο πρέπει να συνοδεύεται με τα ενδεικτικά σχέδια κάθε λύσης που εξετάστηκε. Οι εναλλακτικές λύσεις πρέπει να περιγράφουν συνοπτικά τις θέσεις στις οποίες εξετάστηκε η δυνατότητα υλοποίησης του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. Επίσης πρέπει να αναφέρουν τις τεχνικές λύσεις που εξετάστηκαν εναλλακτικά κατά το σχεδιασμό τους. Οι λύσεις αυτές πρέπει να διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το μέγεθος, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τα μέτρα ελέγχου των οχλήσεων. Υφιστάμενη κατάσταση περιβάλλοντος Για την περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης απαιτείται συνοπτική αναφορά στις συνθήκες που διαμορφώνουν το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον στον τόπο υλοποίησης του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. Ειδική αναφορά απαιτείται για εκτάσεις που διέπονται από ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας, οι οποίες βρίσκονται στη άμεση γειτονία του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. Εκτίμηση επιπτώσεων στο περιβάλλον Απαιτείται η συνοπτική περιγραφή των σημαντικότερων οικολογικών, χωροταξικών, κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων, που εκτιμάται ότι θα προκληθούν από τη πραγματοποίηση του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. Κατά την περιγραφή αυτή απαιτείται η παράθεση των ποσοτικών δεδομένων, στα οποία βασίζεται η αξιολόγηση των επιπτώσεων. 48

Η αξιολόγηση των επιπτώσεων στην περίπτωση αυτή βασίζεται στην τήρηση των ορίων που καθορίζουν ισχύουσες διατάξεις, πρότυπα, όρια εκπομπών κ.λ.π. Προτάσεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Απαιτείται η περιγραφή των μέτρων που προβλέπονται για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που αναμένονται από το υπό εξέταση έργο ή δραστηριότητα και ιδίως η περιγραφή των έργων ή εγκαταστάσεων προστασίας του περιβάλλοντος (π.χ. μέτρα αντιθορυβικής προστασίας, εγκαταστάσεις επεξεργασίας απαερίων, υγρών αποβλήτων, διατάξεις για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων κ.λ.π.) Μη οργανωμένη διαχείριση απορριμμάτων Χάρτες Σχέδια Οι απολύτως απαραίτητοι χάρτες και σχέδια, που πρέπει να συνοδεύουν τις Περιβαλλοντικές ηλώσεις, είναι: Χάρτης προσανατολισμού. Χάρτης χρήσεων και κάλυψης γης. Γενική διάταξη του έργου. Βασικές τομές οι οποίες πρέπει να απεικονίζουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά του υπό εξέταση έργου. Οι κλίμακες των χαρτών και σχεδίων μπορούν να προσαρμόζονται κατάλληλα από τον Μελετητή ανάλογα με το είδος και μέγεθος του έργου ή της δραστηριότητας, καθώς και τα χαρακτηριστικά της περιοχής. Φωτογραφική κάλυψη 49

Απαιτείται οι Περιβαλλοντικές ηλώσεις να συνοδεύονται από αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες στις οποίες πρέπει να απεικονίζεται η περιοχή του υπό εξέταση έργου ή δραστηριότητας. Η θέση λήψης των φωτογραφιών πρέπει να σημειώνεται σε χάρτη κατάλληλης κλίμακας. Βιβλιογραφία Πηγές Όπως και στις ΠΠΕ και ΜΠΕ έτσι και στις Περιβαλλοντικές ηλώσεις πρέπει να αναφέρονται η βιβλιογραφία και οι πηγές που χρησιμοποιούνται. Έντυπο καταχώρησης βασικών πληροφοριών για το Εθνικό ίκτυο Πληροφορικής Περιβάλλοντος (Ε ΠΠ) Στις Περιβαλλοντικές ηλώσεις πρέπει να προσαρτάται, συμπληρωμένο από τον Μελετητή, το δελτίο που χορηγείται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Περιβάλλοντος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, προκειμένου τούτο να αποτελέσει το δελτίο εισαγωγής πληροφοριών στο υπό ανάπτυξη Εθνικό ίκτυο Πληροφορικής Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩ Ε (Ε ΠΠ). 50