ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

Σταθεροποιητική πολιτική Πολιτική για τη σταθεροποίηση του προϊόντος στα δυνητικά του επίπεδα, του πληθωρισμού στο στόχο και της συναλλαγματικής ισοτιμίας στα επιθυμητά επίπεδα. Δημοσιονομική πολιτική Εργαλεία: άμεσοι φόροι, έμμεσοι φόροι, μεταβιβαστικές πληρωμές, δημόσιες δαπάνες για αγαθά, υπηρεσίες και δημόσιες επενδύσεις. Νομισματική πολιτική Εργαλεία: προεξοφλητικό επιτόκιο, έλεγχος νομισματικής βάσης μέσω πολιτικών ανοιχτής αγοράς, ποσοστό υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων. Ενδιάμεσοι στόχοι: πληθωριστικές προβλέψεις Επιδιωκόμενοι σκοποί: σταθερότητα τιμών, βραχυπρόθεσμη μεγέθυνση, σταθερότητα συναλλαγματικής ισοτιμίας. 2

Σταθεροποιητική πολιτική Συσταλτική ή σφιχτή δημοσιονομική πολιτική Εργαλεία: αύξηση άμεσων φόρων, αύξηση έμμεσων φόρων, μείωση μεταβιβαστικών πληρωμών. Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση του Τ = T d + T e Β και η μείωση του διαθεσίμου εισοδήματος Y d = Υ Τ που συνεπάγεται μείωση της καταναλωτικής ζήτησης C = C 0 + cy d. Μείωση στις δημόσιες δαπάνες (G) για αγαθά, υπηρεσίες και δημόσιες επενδύσεις. Το αποτέλεσμα θα είναι μειωμένα εισοδήματα, προϊόν και μειωμένη καταναλωτική ζήτηση. Μπορεί να γίνει και συνδυασμός, μείωση G και αύξηση T. Βραχυχρόνια: μείωση της συνολικής ενεργού ζήτησης, μείωση της παραγωγικής δραστηριότητας, αύξηση της ανεργίας. Όμως, θα βελτιώσει κατά ένα μέρος τον ιδιωτικό τομέα λόγω μείωσης του εγχώριου επιτοκίου. Έτσι, θα περιοριστεί η πτώση του Υ. 3

Σταθεροποιητική πολιτική Συσταλτική ή σφιχτή δημοσιονομική πολιτική Βραχυχρόνια: το ισοζύγιο πληρωμών θα δέχεται δύο αντίρροπες δυνάμεις. Συγκεκριμένα, η μείωση του επιτοκίου οδηγεί σε εκροή κεφαλαίων από τη χώρα (χειροτέρευση) ενώ το μειωμένο εισόδημα σε μείωση εισαγωγών και βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Υπερτερεί η επίδραση του επιτοκίου, πραγματική υποτίμηση, βελτίωση της εγχώριας ανταγωνιστικότητας, βελτίωση των ΝΧ. Τελικά, γενικά, το Υ μειώνεται και η ανεργία αυξάνεται. Μακροχρόνια: ο ρυθμός πληθωρισμού θα αρχίσει να αποκλιμακώνεται και ακόμα πιο αργά θα προσαρμοστεί και η αγορά εργασίας με μείωση του ρυθμού αύξησης των ονομαστικών μισθών. Αυτή η πολιτική θα αυξήσει το πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού ή θα μειώσει το έλλειμμά του. Κατάλληλη για: υπερθέρμανση, πληθωρισμός ζήτησης 4

Συσταλτική Δημοσιονομική πολιτική βραχυχρόνια (IS-LM) i i 0 i 1 Y Β A Y 1 Y 0 LM IS 0 IS 1 Εισόδημα Η αρχική ισορροπία είναι στο (Υ 0, i 0 ) σημείο Α. Μια συσταλτική δημοσιονομική πολιτική μετατοπίζει την IS στη θέση IS 1. Η ισορροπία είναι τώρα στο σημείο Β, (Υ 1, i 1 ). Έχει λάβει χώρα κάποια βελτίωση της ιδιωτικής δαπάνης (η απόσταση Υ 1 Υ ) λόγω της μείωσης του επιτοκίου. 5

Συσταλτική Δημοσιονομική πολιτική * 1 * 2 * AD 1 E 1 μακροχρόνια (AS-AS) Ξεκινώντας από π.χ. κατάσταση LRAS E 2 E Y 1 Y* Y 0 SAS SAS 1 AD Προϊόν υπερθέρμανσης στο Ε, η οικονομία έχει προϊόν Υ 0 και ρυθμό πληθωρισμού π*. Μια συσταλτική δημοσιονομική πολιτική θα μετατοπίσει την MDS στη θέση MDS 1. Αν η ΚΤ δεν αντιδράσει η ισορροπία μπορεί να βρεθεί στο σημείο Ε 1 με προϊόν Υ1. Με δεδομένους μισθούς, οι επιχειρήσεις προσαρμόζονται βραχυχρόνια στο σημείο Ε 1. Με πληθωρισμό στο 1 * και αμετάβλητους μισθούς, οι πραγματικοί μισθοί αυξάνονται προκαλώντας ακούσια ανεργία. Καθώς η αγορά εργασίας προσαρμόζεται σε χαμηλότερους ρυθμούς αύξησης των ονομαστικών μισθών, η SAS μετατοπίζεται, π.χ. στη θέση SAS 1. Τελικά η ισορροπία αποκαθίσταται στο Ε 2 με το προϊόν να βρίσκεται στο δυνητικό του επίπεδο. 6

Σταθεροποιητική πολιτική Επεκτατική ή χαλαρή δημοσιονομική πολιτική Εργαλεία: μείωση άμεσων φόρων, μείωση έμμεσων φόρων, αύξηση μεταβιβαστικών πληρωμών. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση του Τ = T d + T e Β και η αύξηση του διαθεσίμου εισοδήματος Y d = Υ Τ που συνεπάγεται αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης C = C 0 + cy d. Αναφορά στη Ρικαρδιανή ισοδυναμία. Αύξηση στις δημόσιες δαπάνες (G) για αγαθά, υπηρεσίες και δημόσιες επενδύσεις. Το αποτέλεσμα θα είναι αυξημένα εισοδήματα, προϊόν και αυξημένη καταναλωτική ζήτηση. Μπορεί να γίνει και συνδυασμός, αύξηση G και μείωση T. Βραχυχρόνια: αύξηση της συνολικής ενεργού ζήτησης, αύξηση της παραγωγικής δραστηριότητας, μείωση της ανεργίας. Όμως, θα εκτοπίσει κατά ένα μέρος τον ιδιωτικό τομέα λόγω αύξησης του εγχώριου επιτοκίου. Έτσι, θα περιοριστεί η αύξηση του Υ. 7

Σταθεροποιητική πολιτική Επεκτατική ή χαλαρή δημοσιονομική πολιτική Βραχυχρόνια: το ισοζύγιο πληρωμών θα δέχεται δύο αντίρροπες δυνάμεις. Συγκεκριμένα, η αύξηση του επιτοκίου οδηγεί σε εισροή κεφαλαίων στη χώρα (βελτίωση) ενώ το αυξημένο εισόδημα σε αύξηση εισαγωγών και χειροτέρευση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Υπερτερεί η επίδραση του επιτοκίου, πραγματική ανατίμηση, χειροτέρευση της εγχώριας ανταγωνιστικότητας, μείωση των ΝΧ. Τελικά, γενικά, το Υ αυξάνεται και η ανεργία μειώνεται. Μακροχρόνια: ο ρυθμός πληθωρισμού θα αρχίσει να ανεβαίνει και ακόμα πιο αργά θα προσαρμοστεί και η αγορά εργασίας με μεταβολή του ρυθμού αύξησης των ονομαστικών μισθών. Αυτή η πολιτική θα μειώσει το πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού ή θα αυξήσει το έλλειμμά του. Κατάλληλη για: ύφεση, ανεργία, αποπληθωρισμός 8

Επεκτατική Δημοσιονομική πολιτική βραχυχρόνια (IS-LM) i i 1 i 0 A Y 0 Β Y 1 Y LM IS 1 IS 0 Εισόδημα Η αρχική ισορροπία είναι στο σημείο Α (Υ 0, i 0 ). Μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική μετατοπίζει την IS στη θέση IS 1. Η ισορροπία είναι τώρα στο σημείο Β (Υ 1, i 1 ). Έχει λάβει χώρα κάποιος παραγκωνισμός ιδιωτικής δαπάνης (η απόσταση Υ 1 Υ ) λόγω της αύξησης του επιτοκίου. 9

2 * Επεκτατική Δημοσιονομική πολιτική 1 * * AD E Y 0 μακροχρόνια (AD-AS) Ξεκινώντας από π.χ. κατάσταση Y* LRAS E 2 Y 1 E 1 SAS 1 SAS AD 1 Προϊόν ύφεσης στο Ε, η οικονομία έχει προϊόν Υ 0 και ρυθμό πληθωρισμού π*. Μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική θα μετατοπίσει την MDS στη θέση MDS 1. Αν η ΚΤ δεν αντιδράσει η ισορροπία μπορεί να βρεθεί στο σημείο Ε 1 με προϊόν Υ1. Με δεδομένους μισθούς, οι επιχειρήσεις προσαρμόζονται βραχυχρόνια στο σημείο Ε 1. Με πληθωρισμό στο 1 * και αμετάβλητους μισθούς, οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται προκαλώντας μείωση ανεργίας. Καθώς η αγορά εργασίας προσαρμόζεται σε υψηλότερους ρυθμούς αύξησης των ονομαστικών μισθών, η SAS μετατοπίζεται, π.χ. στη θέση SAS 1. Τελικά η ισορροπία αποκαθίσταται στο Ε 2 με το προϊόν να βρίσκεται στο δυνητικό του επίπεδο. 10

Εργαλεία, στόχοι και επιδιωκόμενοι σκοποί της νομισματικής πολιτικής Νομισματικά εργαλεία: κάθε μεταβλητή για την οποία η κεντρική τράπεζα λαμβάνει καθημερινές αποφάσεις. Π.χ. το προεξοφλητικό επιτόκιο, έλεγχος νομισματικής βάσης μέσω πολιτικών ανοιχτής αγοράς, ποσοστό υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων. Ενδιάμεσοι στόχοι: ο βασικός οικονομικός δείκτης που χρησιμοποιείται για να ληφθούν αποφάσεις σχετικά με τα επιτόκια. Π.χ. μακροπρόθεσμα επιτόκια αγοράς, νομισματικά σύνολα (Μ1, Μ2, Μ3), συναλλαγματικές ισοτιμίες, ποσοστά πληθωρισμού. Οι ΚΤ χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τις πληθωριστικές προβλέψεις ως ενδιάμεσο στόχο. Επιδιωκόμενοι σκοποί: σταθερότητα τιμών, βραχυπρόθεσμη μεγέθυνση, σταθερότητα συναλλαγματικής ισοτιμίας. 11

Εργαλεία νομισματικού ελέγχου της ΚΤ Σε χώρες όπου η κεφαλαιαγορά είναι ανεπτυγμένη και η αγορά του χρήματος καλά οργανωμένη, η ΚΤ μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εξής εργαλεία: 1. Πολιτική των υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων (Reserve Requirements) 2. Πολιτική του προεξοφλητικού επιτοκίου (Discount Rate) 3. Πολιτική της ανοιχτής αγοράς (Open-Market Operations) 12 12

Πολιτική της ανοιχτής αγοράς Απλές συναλλαγές ανοικτής αγοράς: άμεση αγορά και πώληση τίτλων από και προς τον τραπεζικό τομέα από την κεντρική τράπεζα, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη συμφωνία για την αντιστροφή της συναλλαγής σε μετέπειτα ημερομηνία. Αύξηση προσφοράς χρήματος: η ΚΤ μπορεί να δημιουργήσει νόμισμα και να αγοράσει ομόλογα από το κοινό. Μείωση προσφοράς χρήματος: η ΚΤ πουλάει ομόλογα στο κοινό. 13

Πολιτική υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων Ρυθμίσεις για τα ελάχιστα ποσοστά διαθεσίμων που πρέπει να έχουν οι τράπεζες έναντι των καταθέσεων. Αύξηση του ποσοστού υποχρεωτικών διαθεσίμων από την ΚΤ σημαίνει ότι οι τράπεζες πρέπει να έχουν περισσότερα διαθέσιμα και, συνακόλουθα ότι μπορούν να δανείσουν μικρότερο μέρος από το κάθε ευρώ που κατατίθεται. Έτσι, μειώνεται ο πολλαπλασιαστής χρήματος και άρα και η προσφορά χρήματος. Αυτό συμβαίνει γιατί οι εμπορικές τράπεζες: i. Θα περιορίσουν τις χορηγήσεις νέων δανείων ii. Θα ανακαλέσουν ορισμένα δάνεια iii. Δεν θα προβούν στην ανανέωση ορισμένων ληξιπρόθεσμων δανείων 14 14

Πολιτική υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων Μείωση του ποσοστού υποχρεωτικών διαθεσίμων από την ΚΤ σημαίνει ότι οι τράπεζες πρέπει να έχουν λιγότερα διαθέσιμα και, συνακόλουθα ότι μπορούν να δανείσουν περισσότερα. Έτσι, αυξάνεται ο πολλαπλασιαστής χρήματος και άρα και η προσφορά χρήματος. Βασικότερος σκοπός των υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων: παρέχουν τη δυνατότητα στην ΚΤ να ελέγχει το σύνολο των καταθέσεων όψεως που έχουν τη δυνατότητα να δημιουργούν οι τράπεζες (δεν είναι η κάλυψη-ασφάλεια των καταθέσεων του κοινού). 15 15

Πολιτική προεξοφλητικού επιτοκίου Η πιο συνηθισμένη μέθοδος χρηματοδότησης των εμπορικών τραπεζών. Προεξοφλητικό επιτόκιο: το επιτόκιο με το οποίο οι εμπορικές τράπεζες δανείζονται χρήματα από την ΚΤ. Ονομάζεται προεξοφλητικό γιατί: οι εμπορικές τράπεζες δανείζονται χρήματα από την ΚΤ προεξοφλώντας τις απαιτήσεις τους. Η ΚΤ καθορίζει: 1. Το ύψος του προεξοφλητικού επιτοκίου 2. Τις προϋποθέσεις που πρέπει να εκπληρώνουν χρεόγραφα για να γίνουν δεκτά από την ΚΤ. 3. Το ανώτατο ποσό που μπορεί να γίνει δεκτό από την ΚΤ σε χρεόγραφα για προεξόφληση, για κάθε μία τράπεζα ξεχωριστά. 16 16

Πολιτική προεξοφλητικού επιτοκίου Αν η ΚΤ αυξήσει το προεξοφλητικό επιτόκιο, οι εμπορικές τράπεζες θα προσπαθήσουν να περιορίσουν την παροχή δανείων αντί να δανειστούν διαθέσιμα από την κεντρική τράπεζα, με αποτέλεσμα η προσφορά χρήματος να μειωθεί. Αν η ΚΤ μειώσει το προεξοφλητικό επιτόκιο, οι τράπεζες θα νιώσουν πιο ελεύθερες να δώσουν δάνεια, γνωρίζοντας ότι θα είναι σε θέση να δανειστούν πιο φθηνά από την κεντρική τράπεζα προκειμένου να καλύψουν τα υποχρεωτικά ποσοστά τραπεζικών διαθεσίμων τους, και έτσι η προσφορά χρήματος θα έχει την τάση να αυξάνεται. 17 17

Πολιτική προεξοφλητικού επιτοκίου Η ΕΚΤ το ονομάζει επιτόκιο αναχρηματοδότησης (main refinancing operations fixed rate), η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ το ονομάζει επιτόκιο προεξόφλησης (discount rate) και η Τράπεζα της Αγγλίας το ονομάζει επιτόκιο repo (bank rate). Η ΕΚΤ το διαμόρφωσε στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών 0,00% από 11/03/2016. Ο τρόπος με τον οποίο η κεντρική τράπεζα δανείζει στον τραπεζικό τομέα είναι διαμέσου μιας ειδικής μορφής συναλλαγών ανοικτής αγοράς. είδος συναλλαγής ανοικτής αγοράς: συμφωνία επαναγοράς ή repo (repurchase agreement). 18 18

Πολιτική προεξοφλητικού επιτοκίου Οι ΚΤ χρησιμοποιούν πρακτικές όπως η αγορά ομολόγων ή άλλων τίτλων από τράπεζες με ταυτόχρονη συμφωνία να τους τα πωλήσουν αργότερα. Το επιτόκιο που χρεώνει στο δάνειο η κεντρική τράπεζα είναι το επιτόκιο αναχρηματοδότησης (ή προεξόφλησης ή επιτόκιο repo). Δηλαδή, η ΚΤ θα έχει μια λίστα από αξιόπιστα περιουσιακά στοιχεία που θα αποδεχθεί ως εγγύηση για το δάνειο. Ο προσδιορισμός του επιτοκίου αναχρηματοδότησης επηρεάζει τα επιτόκια της χρηματαγοράς. χρηματαγορά (money market): η αγορά βραχυχρόνιων διαθεσίμων μεταξύ των εμπορικών τραπεζών. Επιτόκια που προσφέρονται για καταθέσεις μιας τράπεζας σε άλλη τράπεζα, π.χ. επιτόκιο EONIA, επιτόκιο EURIBOR. 19 19

Πολιτική προεξοφλητικού επιτοκίου Η ΕΚΤ έχει στη διάθεσή της άλλα δύο βασικά επιτόκια. Το ένα είναι το επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων (deposit facility rate) το οποίο διαμορφώθηκε σε -0,40% από 11/03/2016. Επηρεάζει το κόστος ευκαιρίας των ρευστών διαθεσίμων και, μέσω αυτού, το κίνητρο των τραπεζών να κρατούν υπερβάλλοντα διαθέσιμα. Το άλλο επιτόκιο είναι το επιτόκιο διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης (marginal lending facility rate) το οποίο διαμορφώθηκε σε 0,25% από 11/03/2016. Είναι το επιτόκιο με το οποίο οι τράπεζες δανείζονται από την ΕΚΤ κεφάλαια για διάρκεια μιας ημέρας. 20 20

Σταθεροποιητική πολιτική Συσταλτική ή σφιχτή νομισματική πολιτική Εργαλεία: αύξηση στο προεξοφλητικό επιτόκιο, πωλήσεις ομολόγων, αύξηση στο ποσοστό υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων. Μηχανισμός μετάδοσης νομισματικής πολιτικής Βραχυχρόνια: μείωση της πραγματικής ποσότητας χρήματος στην οικονομία και αύξηση του προεξοφλητικού επιτοκίου, άνοδος όλων των ονομαστικών επιτοκίων (χορηγήσεων, καταθέσεων), αύξηση των προσδοκώμενων πραγματικών επιτοκίων (Fisher), μείωση της τρέχουσας κατανάλωσης και αύξηση των αποταμιεύσεων λόγω της επίδρασης πλούτου (άμεσα και έμμεσα) και της καταναλωτικής πίστης (ποσότητα πιστώσεων και κόστος πίστωσης), μείωση επενδύσεων, μείωση συνολικής ενεργού ζήτησης, πολλαπλασιαστική επίδραση στη μείωση του προϊόντος και στην αύξηση της ανεργίας. 21

Σταθεροποιητική πολιτική Συσταλτική ή σφιχτή νομισματική πολιτική Βραχυχρόνια: το ισοζύγιο πληρωμών θα δέχεται δύο δυνάμεις. Συγκεκριμένα, η αύξηση του επιτοκίου οδηγεί σε εισροή κεφαλαίων στη χώρα (βελτίωση) ενώ το μειωμένο εισόδημα σε μείωση εισαγωγών και βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Και οι δύο επιδράσεις βελτιώνουν το ισοζύγιο πληρωμών με αποτέλεσμα την πραγματική ανατίμηση, τη χειροτέρευση της εγχώριας ανταγωνιστικότητας και τη μείωση των ΝΧ. Τελικά, γενικά, το Υ μειώνεται και η ανεργία αυξάνεται. Μακροχρόνια: ο ρυθμός πληθωρισμού θα αρχίσει να αποκλιμακώνεται και ακόμα πιο αργά θα προσαρμοστεί και η αγορά εργασίας με μείωση του ρυθμού αύξησης των ονομαστικών μισθών. Κατάλληλη για: υπερθέρμανση, πληθωρισμός ζήτησης 22

Συσταλτική νομισματική πολιτική βραχυχρόνια (IS-LM) i i 1 i 0 Β A LM 1 LM 0 Η αρχική ισορροπία είναι στο σημείο Α (Υ 0, r 0 ). Μια συσταλτική νομισματική πολιτική μετατοπίζει την LM 0 στη θέση LM 1. Η ισορροπία είναι τώρα στο σημείο Β (Υ 1, r 1 ). IS 0 Y 1 Y 0 Εισόδημα 23

* 1 * 2 * Συσταλτική νομισματική πολιτική AD 1 E 1 μακροχρόνια (AD-AS) Ξεκινώντας από π.χ. κατάσταση LRAS E 2 E Y 1 Y* Y 0 SAS SAS 1 AD Προϊόν υπερθέρμανσης στο Ε, η οικονομία έχει προϊόν Υ 0 και ρυθμό πληθωρισμού π*. Μια συσταλτική νομισματική πολιτική θα μετατοπίσει την MDS στη θέση MDS 1. Η ισορροπία θα βρεθεί στο σημείο Ε 1 με προϊόν Υ 1. Με δεδομένους μισθούς, οι επιχειρήσεις προσαρμόζονται βραχυχρόνια στο σημείο Ε 1. Με πληθωρισμό στο 1 * και αμετάβλητους μισθούς, οι πραγματικοί μισθοί αυξάνονται προκαλώντας ακούσια ανεργία. Καθώς η αγορά εργασίας προσαρμόζεται σε χαμηλότερους ρυθμούς αύξησης των ονομαστικών μισθών, η SAS μετατοπίζεται, π.χ. στη θέση SAS 1. Τελικά η ισορροπία αποκαθίσταται στο Ε 2 με το προϊόν να βρίσκεται στο δυνητικό του επίπεδο. 24

Σταθεροποιητική πολιτική Επεκτατική ή χαλαρή νομισματική πολιτική Εργαλεία: μείωση στο προεξοφλητικό επιτόκιο, αγορές ομολόγων, μείωση στο ποσοστό υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων. Μηχανισμός μετάδοσης νομισματικής πολιτικής Βραχυχρόνια: αύξηση της πραγματικής ποσότητας χρήματος στην οικονομία και μείωση του προεξοφλητικού επιτοκίου, μείωση όλων των ονομαστικών επιτοκίων (χορηγήσεων, καταθέσεων), μείωση των προσδοκώμενων πραγματικών επιτοκίων (Fisher), αύξηση της τρέχουσας κατανάλωσης και μείωση των αποταμιεύσεων λόγω της επίδρασης πλούτου (άμεσα και έμμεσα) και της καταναλωτικής πίστης (ποσότητα πιστώσεων και κόστος πίστωσης), αύξηση επενδύσεων, αύξηση συνολικής ενεργού ζήτησης, πολλαπλασιαστική επίδραση στην αύξηση του προϊόντος και στη μείωση της ανεργίας. 25

Σταθεροποιητική πολιτική Επεκτατική ή χαλαρή νομισματική πολιτική Βραχυχρόνια: το ισοζύγιο πληρωμών θα δέχεται δύο δυνάμεις. Συγκεκριμένα, η μείωση του επιτοκίου οδηγεί σε εκροή κεφαλαίων από τη χώρα (χειροτέρευση) ενώ το αυξημένο εισόδημα σε αύξηση εισαγωγών και επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Και οι δύο επιδράσεις επιδεινώνουν το ισοζύγιο πληρωμών και έχουν σαν αποτέλεσμα την πραγματική υποτίμηση, τη βελτίωση της εγχώριας ανταγωνιστικότητας και την αύξηση των ΝΧ. Τελικά, γενικά, το Υ αυξάνεται και η ανεργία μειώνεται. Μακροχρόνια: ο ρυθμός πληθωρισμού θα αρχίσει να αυξάνεται και ακόμα πιο αργά θα προσαρμοστεί και η αγορά εργασίας με αύξηση του ρυθμού μεγέθυνσης των ονομαστικών μισθών. Κατάλληλη για: ύφεση, ανεργία, αποπληθωρισμό 26

Επεκτατική νομισματική πολιτική βραχυχρόνια (IS-LM) i i 0 i 1 LM 0 A LM 1 Β IS 0 Η αρχική ισορροπία είναι στο σημείο Α (Υ 0, i 0 ). Μια επεκτατική νομισματική πολιτική μετατοπίζει την LM 0 στη θέση LM 1. Η ισορροπία είναι τώρα στο σημείο Β (Υ 1, i 1 ). Y 0 Y 1 Εισόδημα 27

2 * 1 * * Επεκτατική νομισματική πολιτική AD E Y 0 μακροχρόνια (AD-AS) Ξεκινώντας από π.χ. κατάσταση Y* LRAS E 2 Y 1 E 1 SAS 1 SAS AD 1 Προϊόν ύφεσης στο Ε, η οικονομία έχει προϊόν Υ 0 και ρυθμό πληθωρισμού π*. Μια επεκτατική νομισματική πολιτική θα μετατοπίσει την MDS στη θέση MDS 1. Η ισορροπία θα βρεθεί στο σημείο Ε 1 με προϊόν Υ1. Με δεδομένους μισθούς, οι επιχειρήσεις προσαρμόζονται βραχυχρόνια στο σημείο Ε 1. Με πληθωρισμό στο 1 * και αμετάβλητους μισθούς, οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται προκαλώντας μείωση ανεργίας. Καθώς η αγορά εργασίας προσαρμόζεται σε υψηλότερους ρυθμούς αύξησης των ονομαστικών μισθών, η SAS μετατοπίζεται, π.χ. στη θέση SAS 1. Τελικά η ισορροπία αποκαθίσταται στο Ε 2 με το προϊόν να βρίσκεται στο δυνητικό του επίπεδο. 28