Αγορές Χρήματος και Κεφαλαίου Θεωρία Αποτελεσματικών Αγορών (Επανάληψη) Μεταπτυχιακό στην Οικονομική Επιστήμη ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα-1 Υποθέσεις Δεν υπάρχει κόστος συναλλαγών Δεν υπάρχουν συστηματικοί μηχανισμοί που μπορούν να μεταβάλουν τις τιμές παρά μόνο ειδήσεις (εξωγενείς) ήσοκ που δεν μπορούν να προβλεφθούν Η πληροφορία είναι σωστή και αντικατοπτρίζεται στιγμιαία στις τιμές Οι επενδυτές είναι ορθολογικοί και ομοιογενείς (αντιπροσωπευτικός επενδυτής) 1. Έχουν πρόσβαση σε κάθε πληροφορία 2. Είναι καλοί αναλυτές της αγοράς χρεογράφων 3. Παρακολουθούν την αγορά και αναπροσαρμόζουν ανάλογα τις αποφάσεις τους 4. Δεν κάνουν λάθη 5. Δεν μιμούνται επενδυτικές στρατηγικές άλλων 6. Ατομικότητα των επενδυτών: εξαιτίας του μεγάλου αριθμού οποιαδήποτε ανωμαλία συνολικά δεν προκαλεί αποκλίσεις από την ισορροπία Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 2 1
Ερμηνεία Η αποτελεσματικότητα έχει να κάνει 1. Με την προέλευση της πληροφορίας (ενδογενής-εξωγενής) 2. Με τον τρόπο ενσωμάτωσης της στις τιμές Σε μια αποτελεσματική αγορά οι τιμές ακολουθούν 1. το υπόδειγμα του τυχαίου περιπάτου (P t =P t-1 +e t ) e t ~N(0,1) 2. ή οι αποδόσεις έναν λευκό θόρυβο e t ~N(0,1) 3.? Ενώ κάθε τυχαίος περίπατος είναι Αποτ. Αγορά το αντίθετο δεν ισχύει πάντα Απουσία αυτοσυσχετίσεων η πρόβλεψη δεν είναι δυνατή Οι τιμές αντικατοπτρίζουν κάθε πληροφορία μέχρι το σημείο που το οριακό όφελος από την χρήση της πληροφορίας δεν ξεπερνά το οριακό κόστος Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 3 Είδη Αποτελεσματικότητας Ασθενής μορφή: οι τιμές αντικατοπτρίζουν πληροφορία που υπάρχει στις ιστορικές τιμές Ημι-ισχυρή μορφή: οι τιμές αντικατοπτρίζουν κάθε διαθέσιμη δημόσια πληροφορία Ισχυρή μορφή: οι τιμές αντικατοπτρίζουν κάθε δημόσια και ιδιωτική πληροφορία Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 4 2
Συμπερασματικά Οι τιμές αντιδρούν άμεσα και πλήρως στην εμφάνιση κάθε πληροφορίας που έχει σημασία στην τιμολόγηση τους Οι μεταβολές των αναμενόμενων αποδόσεων συνδέονται μόνο με μεταβολές στο (α) risk-freeasset (β) risk premium (από μεταβολές του κινδύνου της μετοχής & αποστροφή προς τον κίνδυνο των επενδυτών) Αδυναμία πρόβλεψης και διαχωρισμού μεταξύ κερδοφόρων και μη-κερδοφόρων επενδύσεων Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι κάποιοι επενδυτές έχουν περισσότερη πληροφορία από τους άλλους οι διαφορές στις αποδόσεις τους είναι καθαρό αποτέλεσμα τύχης Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 5 Ιδιαιτερότητες των Πραγματικών εδομένων Μελέτες δείχνουν την ύπαρξη αυτοσυσχετίσεων (βραχυχρόνιες) Οι αυτοσυσχετίσεις είναι μεγαλύτερες στα χαρτοφυλάκια μικρών εταιρειών (εξαιτίας λιγότερο συχνής διαπραγμάτευσης?) Ημερολογιακές ανωμαλίες (εποχικό φαινόμενο περιοδικό η τυχαίο-) 1. Day of the week effect: αποδόσεις της Δευτέρας είναι χαμηλότερες από τις αποδόσεις των άλλων ημερών) 2. Monthly effect: αποδόσεις στο τέλος του μήνα τείνουν να είναι υψηλότερες 3. Holiday effect: αποδόσεις ημερών πριν από αργίες τείνουν να είναι μεγαλύτερες 4. January effect: αποδόσεις κυρίως των μικρών εταιρειών είναι υψηλότερες τον Ιανουάριο σε σχέση με άλλους μήνες 5. Trading Month effect: αποδόσεις διαφέρουν το 1ο και2ο 15μερο του μήνα Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 6 3
Ιδιαιτερότητες των Πραγματικών εδομένων Οι ημερολογιακές ανωμαλίες (ΗΑ) σχετίζονται 1. Κεφαλαιοποίηση: ΗΑ τείνουν να είναι μικρότερες σε μετοχές μεγάλης κεφαλαιοποίησης 2. Συστηματικός κίνδυνος: ΗΑ τείνουν να είναι ισχυρότερες σε μετοχές με υψηλότερο β με εξαίρεση το monthly effect 3. Κλάδος μετοχής: ΗΑ είναι εντονότερες σε μετοχές του ίδιου κλάδου με εξαίρεση το holiday effect Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 7 Ιδιαιτερότητες των Πραγματικών εδομένων Οι τιμές παρουσιάζουν μη-γραμμικές δομές. Οι πιθανοί λόγοι είναι 1. Τα χαρακτηριστικά της μικροδομής της αγοράς (διάφοροι περιορισμοί, π.χ. στις ανοικτές πωλήσεις, ύπαρξη ορίων στη διακύμανση των τιμών κ.τ.λ) 2. Το κόστος των συναλλαγών που δημιουργεί καθυστέρηση στην επενδυτική διαδικασία 3. Στη διαφορετική εκτίμηση θετικών και αρνητικών ειδήσεων, διαφορά κινήτρων επενδυτών και χρονικού ορίζοντα επένδυσης (ετερογενείς επενδυτές) 4. Στη συχνότητα εισόδου νέων πληροφοριών και κυρίως στο είδος της πληροφορίας 5. Στην επενδυτική συμπεριφορά (behavioural finance) 6. Σε μεταβολές του θεσμικού και λειτουργικού πλαισίου της αγοράς (δομικές αλλαγές) 7. Στη μη-συνεχή εμπορευσιμότητα (thin trading) 8. Στους μηχανισμούς επεξεργασίας της πληροφορίας [ανάπτυξη θέματος άρθρο Kyrtsou and Malliaris (2009)] Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 8 4
Μη-Γραμμικότητα και επενδυτική στρατηγική θετικής ανάδρασης Απόθεμα μετοχών P Πωλ. P + αγοραστές Εύκολο χρήμα Βήματα προς την αστάθεια περιοχή crash Πλεόνασμα μετοχών P + πωλητές Μεγάλη μεταβλητότητα με υπερβάλλουσα απόδοση Αγορ. P Kyrtsou and Terraza (2003) X t = [ X t-1 /(1+X 2 t-1 )] + X t-1 + t με t N(0,σ 2 t ), σ 2 t =a 0 +a 1 2 t-1 +b 1 σ2 t-1 Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 9 Ιδιαιτερότητες των Πραγματικών εδομένων Ύπαρξη μακροχρόνιας μνήμης στις αποδόσεις των μετοχών ή των χρηματιστηριακών δεικτών 1. Αδυναμία ενσωμάτωσης του συνόλου της πληροφορίας στις τιμές 2. Μπορεί επίσης να οφείλονται σε κερδοσκοπικές εξάρσεις (speculative fads) ή μεταβαλλόμενους συντελεστές κινδύνου β (conditional betas) 3. Μακροχρόνιες δομές μπορούν να κρύβουν φαινόμενα τύπου Joseph effects Joseph effect: οι μεταβολές των τιμών μιας μεταβλητής στον χρόνο τείνουν να είναι τμήματα ευρύτερων τάσεων και κύκλων και δεν είναι τυχαίες Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 10 5
Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 11 Ανωμαλίες Αγοράς Το μέγεθος της εταιρείας: οι μικρές εταιρείες παρουσιάζουν συνήθως μεγαλύτερες αποδόσεις από τις μεγαλύτερες Ημερολογιακές ανωμαλίες Τιμή/Λογιστική Αξία: οι εταιρείες με μικρότερο λόγο φαίνεται να παρουσιάζουν μεγαλύτερες αποδόσεις P/E: οι εταιρείες με μικρότερο λόγο φαίνεται να παρουσιάζουν μεγαλύτερες αποδόσεις Υπάρχουν αποτελεσματικές αγορές? Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 12 6
P/E Price-to-earnings ratio η τρέχουσα τιμή της μετοχής δια των κερδών μετά φόρων των τελευταίων 12 μηνών (?δείκτης αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας) Πολλαπλασιαστής κερδών όταν είναι προσαρμοσμένος στη τρέχουσα τιμή των επιτοκίων Ερμηνεία: Πόσες φορές είναι διατεθειμένη η αγορά (οι επενδυτές) να πληρώσει (πληρώσουν) τα κέρδη που αντιστοιχούν σε κάθε μετοχή για να αγοραστεί Αν P/E : Αν P/E : ή η εταιρεία προτιμάται από τους επενδυτές ή είναι υπερτιμημένη ή η εταιρεία δεν προτιμάται από τους επενδυτές ή είναι υπoτιμημένη Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 13 Οικονομική Αξία vs Χρηματιστηριακή Τιμή Οικον. Αξία=Χρημ. Τιμή: ημετοχήέχει αποτιμηθεί σωστά από την αγορά Οικον. Αξία>Χρημ. Τιμή: υποτιμημένη μετοχή θα πρέπει να αγοραστεί ή να διατηρηθεί (αν υπάρχει ήδη) στο χαρτοφυλάκιο Οικον. Αξία<Χρημ. Τιμή: υπερτιμημένη μετοχή θα πρέπει να πουληθεί ή να αποφευχθεί η αγορά της.!!! Όλες οι παραπάνω στρατηγικές εξαρτώνται από τον τύπο του επενδυτή. Τι θα γίνει αν ο επενδυτής δεν είναι long αλλά short δηλ. ακολουθεί στρατηγική ανοικτών πωλήσεων? Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 14 7
Στρατηγική Ανοικτών Πωλήσεων (Short-Selling) 1ο στάδιο: δανεισμός της μετοχής (από long) με σκοπό την επαναγορά της σε χαμηλότερη τιμή. 2ο στάδιο: ο επενδυτής (short-seller day traders or hedge funds) προσδοκά κέρδος από μια πτώση της τιμής σε αντίθεση με έναν κανονικό (long) επενδυτή ο οποίος θα περίμενε μια αύξηση της τιμής. Αν όπως αναμενόταν η τιμή πέσει, ο short-seller θα κερδίσει γιατί θα έχει αγοράσει το δανεισμένο τίτλο χαμηλότερα από την τιμή που τον έχει δανειστεί από τον αρχικό κάτοχο του. Ανόμωςητιμήτηςμετοχήςαυξηθεί, ο short-seller θα πραγματοποιήσει ζημιά αφού θα πρέπει να πληρώσει μεγαλύτερη τιμή για να την ξαναποκτήσει. Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 15 Short-Selling σχηματικά Κατερίνα Κύρτσου Σελίδα 16 8