ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑ: Μελωδία Ντο Μείζων (1) ΣΧΟΛΕΙΟ/ΤΑΞΗ: A ΑΡ. ΜΑΘΗΤΩΝ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΠΕΡΙΟΔΟΣ: ΣΤΟΧΟΙ και ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Οι μαθητές να: ΑΚΡΟΑΣΗΣ: Επίπεδο 1ο Επίπεδο 2ο Επίπεδο 3ο Επίπεδο 4ο Επίπεδο 5ο Εξερευνήσουν τις νότες της Ντο Μείζονας μέσα σε μισογεμάτα μπουκάλια με νερό. Αναγνωρίσουν ακουστικά τις νότες της Ντο Μείζονας. Έχουν καθοδηγημένη ακρόαση του «Can Can» από τον Ορφέα στον Άδη του Jacques Offenbach. ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ: Εκτελέσουν τις νότες της Ντο Μείζονας μέσα από τη Φωνητική προθέρμανση. Διδακτούν το τραγούδι: «Η σκάλα της Χαράς» Παρακολουθήσουν απόσπασμα από το musical The sound of Music όπου ακούγεται το τραγούδι «Η σκάλα της Χαράς» Ενορχηστρώσουν το β μέρος του τραγουδιού «Η σκάλα της Χαράς» Έχουν καθοδηγημένη ακρόαση του «Χελώνες» από το Καρναβάλι των Ζώων του Saint Saens. Εκτελέσουν τη δημι - ουργική τους εργασία, όλες οι ομάδες στη σειρά χωρίς διακοπή. Συγκρίνουν και σχολιάσουν τις ακροάσεις «Can Can» και «Χελώνες». Αναγνωρίζουν ακουστικά τη Ντο Μείζονα, καθώς και στοιχεία της ακρόασης. Εκτελούν το τραγούδι «Η σκάλα της Χαράς». 1

ΣΥΝΘΕΣΗΣ: ΑΛΛΟΙ: Διαβάζουν κλασική σημειογραφία. Αναγνωρίζουν οπτικά τη Ντο Μείζονα Εκτελούν στον αυλό τη Ντο Μείζονα. Γράφουν κλασική σημειογραφία. Χρησιμοποιούν το χάρτη ακρόασης. Διαχωρίσουν το τραγούδι σε φράσεις. Γνωρίζουν τον ορισμό της Μείζονας κλίμακας. Συνθέσουν μια μελωδία 4 μέτρων, με ισοκράτη. Λύνουν ασκήσεις σε κλασική παρτιτούρα. Γνωρίσουν πληροφορίες για τις ακροάσεις «Can Can» και «Χελώνες». Γνωρίσουν πληροφορίες για το musical. Εκτελούν την ενορχήστρωση του β μέρους του τραγουδιού «Η σκάλα της Χαράς». Δημιουργούν μικρές φράσεις βασισμένες στη Ντο Μείζονα. Γράφουν και διαβάζουν τη Ντο Μείζονα. Αναγνωρίζουν μια παρτιτούρα γραμμένη στη Ντο μείζονα. Σχολιάζουν και αξιολογούν τις συνθέσεις τους καθώς και τις συνθέσεις των συμμαθητών τους. Προηγούμενες γνώσεις: Εποπτικά: Μεθοδολογία: Διερευνητική, Συνεργατική, Μετωπική. Οργάνωση τάξης: σε ομάδες 2

ΠΟΡΕΙΑ: ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΑ ΕΣΤΙΑΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 3 2 1. Χρησιμοποιώντας 8 μπουκάλια με νερό και καλαμάκια οι μαθητές σχηματίζουν την κλίμακα Ντο μείζονα φυσώντας μέσα στα μπουκάλια. 2. Φωνητική προθέρμανση (το β μέρος του τραγουδιού «Η σκάλα της χαράς») (ΑΝΤΡΗ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ) Μπουκάλια με νερό Πιάνο Φωνή Ακουστική αναγνώριση της κλίμακας Κούρδισμα Ορθότητα στον τόνο, αναπνοή και έκφραση 2 3. Ανάγνωση του παραμυθιού «Μια φορά κι ένα καιρό στην Καραμελοχώρα...» (παίζω στο πιάνο τις νότες που αναφέρονται μέσα στο παραμύθι) Πιάνο Φυλλάδιο 4 4. Διδασκαλία τραγουδιού «Η σκάλα της χαράς» Φυλλάδιο με τραγούδι Ορθότητα στον τόνο, έκφραση, συγχρονισμός 2 5. Ανάγνωση της παρτιτούρας (μετρικός οπλισμός, αλλοιώσεις) 2 3 6. Με βάση το τραγούδι οι μαθητές σχηματίζουν στο πεντάγραμμό τους τη μείζονα κλίμακα του Ντο. 7. Επιστροφή στο παραμύθι και απάντηση ερωτήσεων, που αφορούν στον ορισμό της κλίμακας Ντο μείζονας και τις αποστάσεις των νότων μεταξύ τους. πεντάγραμμο Σωστή γραφή νότων, αναγνώριση κλίμακας 4 8. Ενορχήστρωση (το β μέρος του τραγουδιού «Η σκάλα της χαράς») Μέσα από την ενορχήστρωση γίνεται και ακουστική εμπέδωση της κλίμακας Ντο μείζοντας αφού οι μαθητές την εκτελούν στον αυλό. Φυλλάδιο ενορχήστρωσης, όργανα τάξης Συγχρονισμός, έκφραση, ορθότητα στον τόνο 3

1 9.Το τραγούδι τραγουδιέται ακόμη μια φορά ολόκληρο. (δραστ. 3,4,5, 6,7,8, 9: ΡΕΒΕΚΑ ΒΑΣΟΥ) 4 10. Διάσπαση του τραγουδιού σε φράσεις και αναγνώριση της κύριας νότας της κάθε φράσης, με τη βοήθεια του ΟΗP (σταδιακά αποκαλύπτεται η μελωδική δομή στη διαφάνεια) (ΣΤΑΥΡΙΑ ΚΟΤΣΩΝΗ- BROWN) ΟΗP Ισοκράτης (εισαγωγή στην αρμονία) 8 11. α) Δημιουργική εργασία (βασισμένη στη δραστ. 10) (ΑΝΤΡΗ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΕΥΓΕΝΙΑ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΟΥ) ή β) Δημιουργική εργασία (ΜΑΡΙΑ ΖΑΝΝΕΤΟΥ) (η δραστ. 11β να γίνει μετά από τις δραστ. 12 και 13) Φυλλάδιο δημιουργικής εργασίας Δημιουργία φράσεων με νότες της ντο μείζονας. Συνεργασία, συντονισμός. 5 12. Μουσικές ακροάσεις και χάρτης ακρόασης 13. Πληροφορίες για τις μουσικές ακροάσεις (δραστ. 12, 13: ΜΑΡΙΑ ΖΑΝΝΕΤΟΥ) CD player Χάρτης ακρόασης Φυλλάδιο με πληροφορίες Ακουστική αναγνώριση Σύγκριση 4 14. Φυλλάδιο αξιολόγησης (ΡΕΒΕΚΑ ΒΑΣΟΥ, ΚΟΥΛΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ) ή Φυλλάδιο αξιολόγησης (ΜΑΡΙΑ ΖΑΝΝΕΤΟΥ) Φυλλάδιο αξιολόγησης Ακουστική αναγνώριση 15. Παρακολούθηση αποσπάσματος από το musical The Sound of Music (προαιρετικά) 16. Πληροφορίες για το musical (προαιρετικά) Video ή dvd player Φυλλάδιο με πληροφορίες Διαθεματική χρήση της ντο μείζονας 4

5

Μια φορά κι έναν καιρό στην Καραμελοχώρα Ένα ηλιόλουστο πρωινό στην Καραμελοχώρα επικρατεί μεγάλος αναβρασμός! Όλοι σχεδόν οι κάτοικοι μαζεύτηκαν στη Ζαχαρένια πλατεία της πόλης για να παρακολουθήσουν ένα μουσικό διαγωνισμό! Οκτώ σοκολατένια χρωματιστά κουφετάκια θα διαγωνιστούν στο τραγούδι! Ποιο άραγε θα τραγουδήσει την ψηλότερη νότα; Πρώτος στη σειρά είναι ο μικρός Καφετούλης. Η αγωνία του είναι τόσο μεγάλη που μόλις καταφέρνει να τραγουδήσει ένα χαμηλό ΝΤΟ. Ο Κοκκινούλης με λιγότερο άγχος τραγουδά ένα ΦΑ. Ο Πορτοκαλής που είναι λιγάκι κρυωμένος ίσα που φτάνει ένα ΡΕ. Σειρά τώρα έχει η Μενεξεδένια που με μεγάλη ευκολία φτάνει το ΣΟΛ! Το ακροατήριο χειροκροτεί ενθουσιασμένο. Ακολουθεί ο μεγαλόσωμος Κιτρινούλης που με ζωντάνια τραγουδά ένα ΜΙ. Χωρίς ενδοιασμούς ο άνετος Μπλετούλης ξεπετάει ένα ΛΑ! Αμέσως βγαίνει στη σκηνή ο ψηλός Καφετούλης που είναι και το φαβορί, όλοι τον αποκαλούν ο ψηλός Παβαρόττι. Και δεν έχουν άδικο! Χωρίς καμιά ιδιαίτερη δυσκολία φτάνει το ψηλό ΝΤΟ. Η αγωνία κορυφώνεται. Στη σκηνή ανεβαίνει τώρα ο τελευταίος διαγωνιζόμενος, η Πρασινούλα. Θα καταφέρει άραγε να νικήσει τον Ψηλό Καφετούλη; Το ακροατήριο δε βγάζει τσιμουδιά! Στα πρόσωπα όλων είναι ζωγραφισμένη η αγωνία. Η Πρασινούλα παίρνει μια βαθειά αναπνοή και... τραγουδά ένα ΣΙ! Όλοι χειροκροτούν γιατί έφτασε κοντά στη νίκη, έτσι κι αλλιώς αυτό που μετράει περισσότερο είναι η προσπάθεια και όχι το αποτέλεσμα. 6

1. Θα δοθούν βραβεία και στους οκτώ διαγωνιζόμενους. Βάλτε τους στη σωστή σειρά ξεκινώντας απ αυτόν που τραγούδησε τη ψηλότερη νότα και καταλήγοντας σ αυτόν που τραγούδησε τη χαμηλότερη. Μπλετούλης Ψ. Καφετούλης Κιτρινούλης Μενεξεδένια Πρασινούλα Κοκκινούλης Καφετούλης Πορτοκαλής α) β) Το βάθρο των διαγωνιζομένων 2.α)Τοποθετήστε πάνω στο πεντάγραμμο τις νότες που τραγούδησαν οι διαγωνιζόμενοι ξεκινώντας από τη χαμηλότερη και καταλήγοντας στη ψηλότερη. Τραγουδήστε τις νότες με τη σειρά. β)τοποθετήστε πάνω στο πεντάγραμμο τις νότες που τραγούδησαν οι διαγωνιζόμενοι ξεκινώντας από τη ψηλότερη νότα και καταλήγοντας στη χαμηλότερη. Τραγουδήστε τις νότες με τη σειρά. Παρατηρείτε κάτι μεταξύ της πρώτης και τελευταίας νότας κάθε σειράς; Πόσες νότες έχετε σε κάθε σειρά; Σημειώστε τις νότες που τραγούδησαν οι διαγωνιζόμενοι μέσα στον κύκλο. Μεταξύ ποιών νότων η απόσταση των σκαλιών είναι μικρότερη; 7

8

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΜΑΔΑ Α Ένας από εσάς θα εκτελεί την νότα ΝΤΟ για 4 μέτρα των 2/4. (ισοκράτημα). Οι υπόλοιποι θα συνθέσετε μια μελωδία 4 μέτρων σε μέτρο 2/4 χρησιμοποιώντας τις νότες ΝΤΟ, ΡΕ, ΜΙ η οποία θα εκτελεστεί ταυτόχρονα με την κρατημένη νότα ΝΤΟ. ΟΜΑΔΑ Β Ένας από εσάς θα εκτελεί την νότα ΡΕ για 4 μέτρα των 2/4. (ισοκράτημα). Οι υπόλοιποι θα συνθέσετε μια μελωδία 4 μέτρων σε μέτρο 2/4 χρησιμοποιώντας τις νότες ΡΕ, ΜΙ, ΦΑ η οποία θα εκτελεστεί ταυτόχρονα με την κρατημένη νότα ΡΕ. ΟΜΑΔΑ Γ Ένας από εσάς θα εκτελεί την νότα ΜΙ για 4 μέτρα των 2/4. (ισοκράτημα). Οι υπόλοιποι θα συνθέσετε μια μελωδία 4 μέτρων σε μέτρο 2/4 χρησιμοποιώντας τις νότες ΜΙ, ΦΑ, ΣΟΛ η οποία θα εκτελεστεί ταυτόχρονα με την κρατημένη νότα ΜΙ. ΟΜΑΔΑ Δ Ένας από εσάς θα εκτελεί την νότα ΦΑ για 4 μέτρα των 2/4. (ισοκράτημα). Οι υπόλοιποι θα συνθέσετε μια μελωδία 4 μέτρων σε μέτρο 2/4 χρησιμοποιώντας τις νότες ΦΑ, ΣΟΛ, ΛΑ η οποία θα εκτελεστεί ταυτόχρονα με την κρατημένη νότα ΦΑ. Στη συνέχεια οι ομάδες να εκτελέσουν, η μια μετά την άλλη, χωρίς να σταματήσουν για να ακουστεί μια ολοκληρωμένη σύνθεση. ΑΝΤΡΗ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΕΥΓΕΝΙΑ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΟΥ 9

ΧΑΡΤΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ Θα ακούσετε δύο κομμάτια. Να σημειώσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές τους. Σημεία ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ Can Can Offenbach Χελώνες Saint-Saens Θέμα Όργανα Τέμπο Έκφραση ΜΑΡΙΑ ΖΑΝΝΕΤΟΥ 10

ΑΚΡΟΑΣΗ Can Can aπό την όπερα «Ο Ορφέας στον Άδη» Jacques Offenbach 1855 Όπερα βασισμένη στον ελληνικό μύθο «Ορφέας». «Ο Ορφέας στον Άδη» σατυρίζει τα έργα όπερας που βασίστηκαν στον ίδιο μύθο. Θέμα: «Χελώνες» Από το «Καρναβάλι των ζώων» Saint Saens 1886 Το έργο «Καρναβάλι των ζώων» είναι μια ζωολογική φαντασία 14 σύντομων και αυτοτελών κομματιών, που το καθένα περιγράφει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός ζώου. Το έργο είναι γραμμένο για ορχήστρα εγχόρδων, φλάουτο, πίκολο, ξυλόφωνο, γκλόκενσπηλ και δύο πιάνα. «Χελώνες» Ο συνθέτης σε αυτό το κομμάτι χρησιμοποιεί το θέμα Can Can από την όπερα «Ο Ορφέας στον Άδη», του Jacques Offenbach. Με αργό τέμπο Andante maestoso περιγράφει τις γεροντικές και βαρυκίνητες χελώνες. ΜΑΡΙΑ ΖΑΝΝΕΤΟΥ 11

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΜΑΔΑ Α Να συνθέσετε στην Ντο μείζονα έχοντας υπόψην τον πιο κάτω ρυθμό. (ρυθμός παρμένος από το Can can). Η μελωδία σας μπορεί να κινηθεί με βηματική κίνηση προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Να χρησιμοποιήσετε σημεία έκφρασης και δυναμικής όπως: piano, forte, crescendo, diminuendo Να ενορχηστρώσετε το κομμάτι σας και να το παρουσιάσετε στην τάξη. ΟΜΑΔΑ Β Να προσαρμόσετε τους δικούς σας στίχους πάνω στο θέμα του Can can. Να χρησιμοποιήσετε σημεία έκφρασης και δυναμικής όπως: piano, forte, crescendo, diminuendo Να ενορχηστρώσετε το κομμάτι σας και να το παρουσιάσετε στην τάξη. ΜΑΡΙΑ ΖΑΝΝΕΤΟΥ 12

ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 1.Στο μουσικό απόσπασμα που ακούτε («Οι πιανίστες» από το έργο «Καρναβάλι των ζώων» του Saint- Saens) οι πιανίστες παίζουν διάφορες κλίμακες σε ανιούσα και κατιούσα μορφή. Σημειώστε πόσες φορές ακούγεται η ανιούσα και πόσες η κατιούσα κλίμακα. ανιούσα κλίμακα κατιούσα κλίμακα ΡΕΒΕΚΑ ΒΑΣΟΥ 2. Ακούστε προσεκτικά μια μελωδία στην Ντο μείζονα. Θα την ξανακούσετε μέσα από το έργο Σλαβονικός Χορός Νο. 1 του συνθέτη Αντονιν Ντβόρζακ. Ψηλώστε χέρι μόλις την αναγνωρίσετε! ΚΟΥΛΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ 13

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Να κοιτάξετε προσεκτικά το θέμα από το κομμάτι «Can Can» και να κυκλώσετε τις νότες που το αποτελούν. Να γράψετε τη μελωδία που σχηματίζουν οι νότες που κυκλώσατε. Κλίμακα: 2. Ο αφηρημένος συνθέτης. Συμπληρώστε τις νότες που λείπουν (Θέμα «Can Can») * * * * * ΜΑΡΙΑ ΖΑΝΝΕΤΟΥ 14

Η ΜΕΛΩΔΙΑ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ (THE SOUND OF MUSIC) Μουσική: Richard Rodgers Στίχοι: Οscar Hammerstein II Η Μελωδία της Ευτυχίας είναι ένα από τα πιο δημοφιλή έργα στην ιστορία του κινηματογράφου που σάρωσε τα βραβεία Οσκαρ το 1965. Η υπόθεση εκτυλίσσεται στην Αυστρία που είναι υπό Γερμανική κυριαρχία το 1930. Η Μαρία, δόκιμη σ ένα μοναστήρι, γίνεται κουβερνάντα επτά παιδιών των οποίων ο πατέρας είναι χήρος κι ένας αυστηρός αξιωματικός του ναυτικού που έχει αφυπηρετήσει. Ο πατέρας των παιδιών είναι μανιακός με την πειθαρχία και τα παιδιά του νιώθουν στερημένα από αγάπη και από την ελευθερία που ταιριάζει στην ηλικία τους. Η Μαρία, με πολλή δυσκολία, κερδίζει την αγάπη και την εμπιστοσύνη τους διδάσκοντάς τους τη χαρά της ζωής και την ομορφιά της μουσικής. Μετά από πολλές περιπέτειες η Μαρία παντρεύεται τον πατέρα των παιδιών αλλά αναγκάζονται όλοι να φύγουν από την Αυστρία λόγω της εισβολής των Ναζί. Το όνομα του δημιουργικού ντούο R. Rodgers και O. Hammerstein II είναι πολύ στενά συνδεδεμένο με το Αμερικάνικο Μιούζικαλ. Η πετυχημένη συνεργασία τους είχε ως αποτέλεσμα τα εξαίρετα μιούζικαλς Οκλαχόμα, Καρουσέλ, Ο Βασιλιάς κι Εγώ, Νότιος Ειρηνικός, Allegro και άλλα. 15