Λάμπρος Μεσσήνης, PhD Κλινικός Νευροψυχολόγος Ιατρείο Μνήμης Νευροψυχολογίας Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Πατρών

Σχετικά έγγραφα
Νευροψυχολογική Εκτίμηση και Εργαλεία των Ευρωπαϊκών Ερευνητικών Προγραμμάτων στον τομέα της άνοιας

Πρόγνωση της Εξέλιξης της Ήπιας Νοητικής Διαταραχής σε Άνοια τύπου Αlzheimer μέσω Νευροψυχολογικών Δοκιμασιών

Η ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΓΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ; ΝΑΙ Η ΟΧΙ; Ε. ΚΑΡΑΡΙΖΟΥ Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νευρολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Επιδράσεις Σωματικής Άσκησης σε Άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ «LLM-Care»

ΒΑΔΙΣΗ «ΣΕ ΕΥΘΕΙΑ ΓΡΑΜΜΗ» ΩΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ

Dr ΚΟΥΝΤΗ-ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ Ψυχολόγος

ΑΥΤΟ-ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ: ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΥΓΙΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΗΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ (ΗΝΔ)

Συμπεριφορά Οδηγού και Οδικά Ατυχήματα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ. Καθηγητής: Αργύρης Β. Καραπέτσας

Οι επιδόσεις Ελλήνων στο Mini Mental State Examination με βάση την ηλικία και τη νοητική κατάσταση από την παιδική στην τρίτη ηλικία.

Νευροψυχολογικές και δημογραφικές διαφορές μεταξύ ασθενών με άνοια που απεβίωσαν και αυτών που επιβιώνουν

Χαρακτηριστικά εξέλιξης ασθενών με ΗΝΔ σε άνοια

Εµµανουήλ Ανυφαντής*,PhD cand; Νίκος Δηµησιάνος, MD,PhD; Κώστας Οβάλες, MD; Ιλιάννα Βλάχου, MD; Κώστας Σπίγγος, MD.

Αριθμητική και Ανάγνωση: Η έκπληξη στη Νοητική Αποκατάσταση

Yδροκέφαλος Φυσιολογικής Πιέσεως: Κλινική εικόνα & Νευροψυχολογια

Κ.Ν.Σ. Κλινικές εικόνες/διαγνωστικά προβλήματα και Κατευθυντήριες οδηγίες. Σαμπατάκου Ελένη

Χορεία Huntington : Νευροψυχολογική εκτίμηση

MSM Men who have Sex with Men HIV -

Νευροψυχολογικές Κλίμακες

Διαδικασία εκτίμησης ικανότητας οδήγησης στην τρίτη ηλικία

Αλεξάνδρα Διαμαντίδου Δημήτρης Μπεκιαρίδης-Μόσχου

ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚA ΓΝΩΣΙΑΚHΣ ΕΚΠΤΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ AΡΤΕΜΙΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών παιχνιδιών στην ενδυνάμωση των νοητικών λειτουργιών

«ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ» ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ GAMIAN- EUROPE

Δημογραφικοί δείκτες για την ωφέλεια προγράμματος γνωστικής εκπαίδευσης

Λοίμωξη από τον ιό HIV, επιπτώσεις στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και αντιμετώπιση

Εμμανουήλ Ανυφαντής Ph.D cand, & Μαρία Καμπανάρου Ph.D Τμήμα Επιστημών Αποκατάστασης Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

corticobasal degeneration CBD 1968 Rebeiz

Γνωστική γήρανση: Η επίδραση της ηλικίας και εκπαίδευσης στην αλλαγή των γνωστικών λειτουργιών σε άτοµα άνω των 60

ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΗ ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ

9 o Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου A lzheimer και Συγγενών Διαταραχών

Εκτίμηση Επιπέδου Μεταγνωστικών Λειτουργιών και Παρέμβαση Ενίσχυσής τους στην Ήπια Γνωστική Εξασθένιση

Έλεγχος νοητικής λειτουργίας στην τρίτη ηλικία

Έλεγχος ακουστικής επεξεργασίας στην Ήπια Γνωστική Διαταραχή

ΒΑΔΙΣΗ «ΣΕ ΕΥΘΕΙΑ ΓΡΑΜΜΗ» ΩΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση της σχέσης µεταξύ φωνηµικής επίγνωσης και ορθογραφικής δεξιότητας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας»

ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ

ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY 21 ος ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Δεύτερος Γύρος - 30 Μαρτίου 2011

Σχέση μεταξύ κατάθλιψης και οδηγικής συμπεριφοράς σε άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ)

H ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Β12 ΜΕ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΜΕ ΠΡΟ-ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΛΕΓΧΟΥ

Η πρόκληση ευχάριστων αναμνήσεων ως θεραπευτικό μέσο για την άνοια. Μελέτη ενός έτους

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΕΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΨΕΥΔΟΛΕΞΕΩΝ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΤΥΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Use it more, keep it alive Παρακολούθηση ασθενών με ΗΝΔ και μακρόχρονη συμμετοχή σε νοητική θεραπεία

Σύνδροµο Αποφρακτικής Άπνοιας στον Ύπνο (OSAS): γνωστικές λειτουργίες στους ηλικιωµένους

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙA

Παιδί βαρήκοο ή με διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού;

BRAIN AWARENESS ACTIVITY IN NEUROSCIENCES. City Date Time Hall. Rhodes 16 March pm Cultural Events Hall Aktaion

Saint Thomas the Apostle Catholic Academy September 20, 2017

c Key words: cultivation of blood, two-sets blood culture, detection rate of germ Vol. 18 No

Το Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» και η Genesis Pharma, Μέλος της Συμμαχίας «Δρόμοι στο Μέλλον» ενημερώνουν για την οδήγηση σε άτομα με γνωστικές διαταραχές

ST5224: Advanced Statistical Theory II

HIV/AIDS ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Σαµπατάκου Ελένη

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΜΑΙΝ ΣΕ ΤΥΠΙΚΩΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

Πρόγραµµα Δηµιουργικών Δραστηριοτήτων Ψυχικής Ευεξίας

Διαφοροποιήσεις Κατά Την Νευροψυχολογική Εκτίμηση Μεταξύ Ασθενών Με Ήπια Νοητική Διαταραχή και Ήπια νοητική Διαταραχή και Διαβήτη

Παρουσίαση Λογισμικού Προγράμματος Γνωστικής Ενδυνάμωσης RehaCom

HIV λοίμωξη στα παιδιά: από τη θεραπεία... στην πρόληψη. Βάνα Παπαευαγγέλου ΑΤΤΙΚΟΝ 30/09/2014

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education


Main source: "Discrete-time systems and computer control" by Α. ΣΚΟΔΡΑΣ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1

Eπιδημιολογία σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων στην Ελλάδα σήμερα Σεξουαλικές συμπεριφορές και νοσήματα: Από την εφηβεία στην ενηλικίωση

Βασιλική Ζήση, PhD 1

HIV HIV HIV HIV AIDS 3 :.1 /-,**1 +332

Math 6 SL Probability Distributions Practice Test Mark Scheme

Smaller. 6.3 to 100 After 1 minute's application of rated voltage at 20 C, leakage current is. not more than 0.03CV or 4 (µa), whichever is greater.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

Ασθενής με άνοια και καλή λειτουργικότητα

Supplementary figures

Νευροψυχολογικοί παράγοντες στην οδήγηση με και χωρίς περισπασμό

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 11/3/2006

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE ΑΠΟ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΤΥΦΛΩΣΗ

The Simply Typed Lambda Calculus

Psychometric Properties of the Persian Version of the Neuropsychiatry Unit Cognitive Assessment Tool (NUCOG) in Patients with Dementia

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

Φορτίο Νοσηρότητας Κεφάλαιο 16

Συντακτικές λειτουργίες

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΛΕΚΤΙΚΗ ΑΠΡΑΞΙΑ

Ηπατίτιδα C: Κλινικοί στόχοι & Προτεραιότητες Φυσική ιστορία της νόσου

«Οι απόψεις των ασθενών στην προτεινόμενη θεραπευτική επιλογή - μια κριτική ματιά» Ανεβάζοντας τον πήχυ στην αντιμετώπιση της HΙV λοίμωξης

Παρατηρήσεις σε Σχέση με την Οδήγηση σε Ηλικιωμένους με Νόσο Alzheimer

Λύκου Ευδοξία. Κλινική Ψυχολόγος Νευροψυχολόγος Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Biostatistics for Health Sciences Review Sheet

Potential Dividers. 46 minutes. 46 marks. Page 1 of 11

Section 9.2 Polar Equations and Graphs

1. Αφετηρία από στάση χωρίς κριτή (self start όπου πινακίδα εκκίνησης) 5 λεπτά µετά την αφετηρία σας από το TC1B KALO LIVADI OUT

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2.

Εργαστηριακή Διάγνωση της HIV λοίμωξης. Δρ. Μαρία Κοτσιανοπούλου Βιολόγος Υπεύθυνη Εργαστηριού Κέντρου Αναφοράς AIDS, ΕΣΔΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1

Galatia SIL Keyboard Information

Statistical Inference I Locally most powerful tests

Nευρογνωσιακές διαταραχές σε ασθενείς με λοίμωξη από τον ιό της επίκτητης ανοσοανεπάρκειας του ανθρώπου (HIV)

Phys460.nb Solution for the t-dependent Schrodinger s equation How did we find the solution? (not required)

Transcript:

Λάμπρος Μεσσήνης, PhD Κλινικός Νευροψυχολόγος Ιατρείο Μνήμης Νευροψυχολογίας Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Πατρών 1

New York Magazine 11-9-09 Ένα άλλο είδους κρίση για τους ασθενείς με HIV

Το νέο ναρκοπέδιο στον HIV: Οι γνωστικές διαταραχές Left: Cesar Figueroa. Age: 50 / HIV: 20 years / Has suffered from: dementia, neuropathy, depression Right: Mike Weyand. Age: 58 / HIV: 20 years / Has suffered from: osteoporosis, memory loss

The Frascati criteria for HAND (HIV Associated Neurocognitive Disorder) Table 1 Criteria for HIV-associated neurocognitive disorders 8 HAND HIV-associated neurocognitive disorders ANI MND HAD HIV-associated asymptomatic neurocognitive impairment Cognitive impairment involving at least two cognitive domains (performance of at least 1 SD below the mean for norms on neuropsychological tests) The cognitive impairment does not interfere with everyday functioning. HIV-1-associated mild neurocognitive disorder Cognitive impairment involving at least two cognitive domains (performance of at least 1 SD below the mean for norms on neuropsychological tests) The cognitive impairment produces at least mild interference in daily functioning HIV-1-associated dementia (HAD) Marked cognitive impairment involving at least two cognitive domains (performance of at least 2 SD below the mean for norms on neuropsychological tests) The cognitive impairment produces marked interference with day-to-day functioning Antinori et al. Neurology 2007;69:1789-99

Επιπολασμός HAND στην εποχή της αντιρετροϊκής θεραπείας υψηλής δραστικότητας - HAART HIV- Associated Dementia Mild Neurocognitive Disorder Asymptomatic Neurocognitive Impairment HIV infection without cognitive impairment CHARTER Study (n=1,555 HIV-infected adults) 52% had NP impairment: HADementia 2%, Mild ND 12%, Asymptomatic NI 33% Heaton RK, et al. Neurology 2010;75:2087 96

Επιπολασμός HAND στην εποχή της αντιρετροϊκής θεραπείας υψηλής δραστικότητας - HAART HAND = HIV-Associated Neurocognitive Disorder Robertson K et al. AIDS 2007; 21: 1915 Simioni S et al. AIDS 2010; 24: 1243 Heaton RK et al. Neurology 2010; 75: 2087 Pumpradit W et al. J Neurovirol 2010;16: 76 Heaton RK et al. J Neurovirol 2011;17: 3 16. Zhang Y et al.. J Neurovirol 2012; 18: 120 Bonet et al. AIDS 2013;27:3 391-400 22-84%

Heaton R et al. HIV-associated neurocognitive disorders before and during the era of cart: differences in rate, nature and predictors J Neurovirol 2011

HAND είναι συχνό ακόμα και σε ασθενείς με μη ανιχνεύσιμο ιικο φορτίο Simioni, et al. AIDS. 2010

επίδραση/επιπτώσεις HAND Πτωχότερη επιβίωση 1,2 Μειωμένη ικανότητα αυτοσυντήρησης και ποιότητας ζωής 3 Μειωμένη απόδοση στην εργασία, υψηλότερο ποσοστό ανεργίας 4 Μειωμένη συμμόρφωση σε φάρμακα 5,6 Μειωμένη ικανότητα οδήγησης, αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων 7 Σημαντική προσωπική, οικονομική και κοινωνική επιβάρυνση 1. Sevigny JJ, et al. Arch Neurol 2007;64:97 102; 2. Vivithanaporn P, et al. Neurology 2010;75:1150 8; 3. Heaton RK, et al. J Int Neuropsychol Soc 2004;10:317 31; 4. Heaton RK, et al. Psychosom Med 1994;56:8 17; 5. Woods SP, et al. Arch Clin Neuropsychol 2008;23:257 70; 6. Hinkin CH, et al. Neurology 2002;59:1944 50; 7. Marcotte TD, et al. J Clin Exp Neuropsychol 2006;28:13 28

Παράγοντες κινδύνου για HAND Παράγοντες ξενιστή Γενετική προδιάθεση μεταβολικοί παράγοντες ηλικία Nadir CD4 Ανοσολογική ενεργοποίηση HIV υπότυπος Παράγοντες HIVνόσου Συννοσηρότητες Χρήση ουσιών Ηπατίτιδα C Κατάθλιψη αναιμία νευροπροσαρμογή θρομβοκυτοπενία Αντοχή φαρμάκων Κακή διατροφή

Ποιο είναι το συνήθες μοτίβο νευρογνωστικής εκπτωσης σε λοίμωξη HIV; Cortical (e.g., AD) Aphasia Apraxia Agnosia Acalculia Executive deficits Memory deficits (rapid forgetting) Subcortical (e.g., HIV) Poor mental processing speed Complex attentional deficits Retrieval problems Mood disturbance Executive deficits Memory deficits (learning efficiency and retrieval) AD = Alzheimer s disease 12

Verbal Memory Characteristics 12 Number of words recalled 10 8 6 4 2 AD HIV Normal 0 Trial 1 Trial 2 Trial 3 Delayed Recall Recognition AD = Alzheimer s disease (example of cortical memory profile) HIV (characteristic of subcortical memory profile) 13

Cognitive Screening Tests (Σύντομα εργαλεία ανίχνευσης/διάκρισης ) Types of Cognitive Tests (Είδος γνωστικών δοκιμασιών) Brief Neuropsychological Batteries (Σύντομες συστοιχίες νευροψυχολογικών δοκιμασιών) Comprehensive neuropsychological Battery (flexible) (Περιεκτικές συστοιχίες νευροψυχολογικών δοκιμασιών) time restrictions (5-10 min) inability of the patient to complete comprehensive neuropsychological evaluation non availability of clinical neuropsychologists Screening tests should prioritize Sensitivity (i.e. not miss anyone with cognitive impairment) time restrictions (approx 25-30 min) Necessary when more detailed cognitive screening is required Psychometrist or other clinician may usually carry out testing but clinical neuropsychologist is required to interpret results adequately no time restrictions ( approx 2 2.5 hrs) necessary in order to determine nature and severity of deficits differential diagnosis plan rehabilitation requires clinical neuropsychological interpretation

HAND εργαλεία ανίχνευσης πλεονεκτήματα περιορισμοί Ερωτηματολόγια e.g., 3 QUESTION TEST Εγκεκριμένο για HAND Γρήγορη διεξαγωγή (5 minutes) Λιγότερο ευαίσθητο για τις ήπιες μορφές HAND IHDS International HIV dementia scale Εγκεκριμένο για HAND Γρήγορη διεξαγωγή (5 minutes) Εγκεκριμένο και σε διαφόρους πληθυσμούς Χρειάζεται λιγότερη εκπαίδευση Λιγότερο ευαίσθητο για τις ήπιες μορφές HAND MoCA γρήγορο (10 minutes) Μεταφρασμένο σε 35 γλώσσες Πρόσφατη μελέτη έδειξε 63% ευαισθησία and 71% ειδικότητα για HAND MMSE Διαδεδομένο στους κλινικούς Γρήγορη διεξαγωγή (10 minutes) Όχι ευαίσθητο για ΗΙV Valcour V, et al. Clin Infect Dis 2011;53:836 42 Overton ET, et al. J Neurovirol 2013:19:109 16

Simioni et al., AIDS 2009 3Q TEST 1.Αισθάνεστε συχνά ότι έχετε κενά μνήμης (π.χ. Ξεχνάτε συγκεκριμένα γεγονότα ακόμα και πρόσφατα, ραντεβού, κτλ); 2.Αισθάνεστε ότι είστε πιο αργός στη σκέψη, στον προγραμματισμό δραστηριοτήτων ή στην επίλυση προβλημάτων; 3.Δυσκολεύεστε να συγκεντρώσετε την προσοχή σας (π.χ. σε μία συζήτηση, ένα βιβλίο ή μία ταινία); Για κάθε ερώτηση η απάντηση μπορεί να είναι: Α)ποτέ, β) σχεδόν ποτέ, ή γ) ναι, σίγουρα. Τα HIV-θετικά άτομα, θεωρείται πως έχουν παθολογικό αποτέλεσμα όταν απαντήσουν ναι, σίγουρα σε τουλάχιστον μια ερώτηση.

International HIV Dementia Scale (IHDS) Advantages: Easy instructions and paper use (3 items) Quantitative score (cufoff 10 points) Sacktor et al, AIDS, 2005

International HIV Dementia Scale (IHDS) 1. Κινητική Ταχύτητα 4 points 2. ΨυχοκινητικήΤαχύτητα 4 points 3. Μνήμη ανάκληση 4 points Τιμή διάκρισης ως ελλειμματικό αποτέλεσμα <= 10 Sacktor NC et al., AIDS 2005

ΚινητικήΤαχύτητα αριθμός επαναλήψεων σε 5 secs

ΨυχοκινητικήΤαχύτητα αριθμός επαναλήψεων σε 10 secs

Μνήμη ανάκληση ελεύθερη ανάκληση 4 λέξεις (ζώο, ρούχο, χρώμα, φρούτο )

IHDS sensitivity and specificity Study Pt Nr. Pt origin Sensitivity Specificity Sacktor 2005 66 USA 80% 57% Sacktor 2005 81 Uganda 80% 55% Sing 2008 20 South Africa 88% 50% Skinner 2009 33 Canada 77% 65% Joska 2011 96 South Africa 45% 79%

γρήγορο (10 minutes) Limited sensitivity: 59% (81% specificity) (Overton et al, CROI, 2011)

Skinner S et al. Neurocognitive screening tools in HIV/AIDS: comparative performance among patients exposed to ART. HIV Med 2009.

Examples of NP tests that may be used to document impairments in ability domains Fluency Controlled Oral Word Association Test (FAS) (1, 2) Thurstone Word Fluency Test (3) Category Fluency (4) Action Fluency (5) Design Fluency Tests (6, 7) Executive Functions Stroop Color and Word Test (8) Trailmaking Test Part B (3, 9) Color Trails II (10) Wisconsin Card Sorting Test (11) Halstead Category Test (3, 9) Odd Man Out Test (12-14) Tower Tests (15-17) Delis-Kaplan Executive Function System (7) Verbal and Visual Learning Verbal: California Verbal Learning Test (Original and Revised; Total Learning) (24) Rey Auditory Verbal Learning Test (Total Learning) (25) Story Memory Test (Learning component) (3) Hopkins Verbal Learning Test- Revised (Total Learning) (26) Buschke Selective Reminding Test (27) WMS-III Logical Memory I (22) WMS-III Paired Associates I (22) Visual: WMS-III Visual Reproduction-I (22) WMS-III Family Pictures-I (22) Brief Visuospatial Memory Test Revised (Total Learning) (28) Figure Memory Test (Learning component) (3) Rey-Osterreith Complex Figure Test (Immediate Recall) (29, 30) Speed of Information Processing WAIS-III Digit Symbol Subtest (18) WAIS-III Symbol Search Subtest (18) Symbol Digit Modalities Test (19) Trailmaking Test Part A (3, 9) Color Trails I (10) Digit Vigilance Test (3, 20) Stroop Color Naming (8) Reaction Time Tests, e.g., California Computerized Assessment Battery (21) Attention/Working Memory WAIS-III Digit Span Subtest (18) WAIS-III Letter-Number Sequencing Subtest (18) WMS-III Spatial Span Subtest (22) Paced Auditory Serial Addition Test (23) Digit Vigilance Test (error component) (3, 20) Verbal and Visual Memory Delayed recall scores of the 12 learning/memory tests listed above, with interpretation also guided by results on any normed, forgetting/savings scores delayed recognition scores. Motor Skills Grooved Pegboard Test (3, 31) Purdue Pegboard Test (32, 33) Arendt Central Motor Test Battery (34, 35) Finger Tapping Test (3) Timed Gait (36) Antinori A, et al. Updated research nosology for HIV-associated neurocognitive disorders. Neurology 2007; 69: 1789-99

Grooved Pegboard (GP) εκτιμά Κινητική Επιδεξιότητα (motor dexterity) Οπτικό-κινητικό συντονισμό Επίδοση και ταχύτητα λεπτών κινήσεων Γίνεται και με τα δύο χέρια (επικρατών και μη) Επιτρεπτός χρόνος τεστ : 5 minutes Καταγράφονται ως βαθμολογίες (1) χρόνος (σε sec) επίδοσης από αρχή ως τέλος δοκιμασίας (2) αριθμό πτώσεων των καρφίδων μέχρι την σωστή τοποθέτηση τους στις οπές σε κάθε δοκιμασία (3) αριθμός καρφίδων που τοποθετούνται σωστά στις οπές Klove H. Med Clin N America 1963;47:1647 58 Lafayette Instrument Grooved Pegboard Test User s Manual; Lafayette, USA

Trail making test A 15 17 21 16 20 4 19 6 5 18 22 13 7 1 3 8 10 2 11

Trail making test B 13 9 E B 4 I D 10 3 5 13 7 1 C 5 8 2 A

Trail Making Test B (TMT-B) Εκτιμά Οπτική προσοχή Ψυχοκινητική ταχύτητα Επιτελική λειτουργία Βαθμολογείται ο χρόνος (σε sec) που χρειάζεται για την ολοκλήρωση Lezak MD. Neuropsychological Assessment. 4th ed. New York: Oxford University Press (2004) Reitan RM. Percept Mot Skills 1958;8:271 6

Digit Symbol Substitution Test (DSST) Εκτιμά Οπτική οξύτητα και προσοχή Νοητική ταχύτητα επεξεργασίας Πληροφοριών Βαθμολογείται ο αριθμός των συμβόλων που σωστά κωδικοποιήθηκαν σε 90 seconds Χαμηλότερες βαθμολογίες = μεγαλύτερο έλλειμμα Lezak MD. Neuropsychological Assessment. 4th ed. New York: Oxford University Press (2004) DW. WAIS-R manual 1981, New York: Psychological Corporation

Προτεινόμενη σύντομη συστοιχία νευροψυχολογικών δοκιμασιών Brief Neurocognitive Screen (ALLRT) Trailmaking A & B Digit Symbol Test Grooved Pegboard Sensitivity up to 85% Specificity up to 74% Cysique et al, J Int Neuropsychol, 2006 Woods SP et al, Neuropsychologia. 2005; 43:1144-51 Ellis RJ, et al. J Neurovirol 2005; 11: 503-11

Σας ευχαριστώ