ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία
Υπόδειγμα IS/LM Στο υπόδειγμα IS/LM εξετάζονται συνδυασμοί εισοδήματος και επιτοκίων που οδηγούν σε ισορροπία τις αγορές αγαθών και υπηρεσιών και χρήματος. Το υπόδειγμα περιγράφει μια κλειστή οικονομία ή μια μεγάλη ανοικτή οικονομία. Υποθέτει ότι οι τιμές βραχυχρονίως παραμένουν σταθερές. Τα επιτόκια, συνδέοντας το παρόν με το μέλλον, επηρεάζουν τη ζήτηση για αγαθά, καθώς και τα επίπεδα εισοδήματος και προϊόντος. Το εισόδημα και το προϊόν επηρεάζουν τη ζήτηση για χρήμα καθώς και τα επιτόκια που καθορίζει η Κεντρική Τράπεζα. Πρέπει να σκεφτόμαστε και τις δύο αγορές ταυτόχρονα. Έτσι θα εξηγήσουμε πώς προσδιορίζονται ταυτόχρονα τόσο το εισόδημα, όσο και τα επιτόκια ισορροπίας. Μακροοικονομική Θεωρία 2
Καμπύλη IS Καμπύλη IS: (I)nvestment - (S)aving Ισορροπία στην αγορά προϊόντων (αγαθών): η συνολική ζήτηση ισούται με το πραγματικό εισόδημα. Η καμπύλη IS δείχνει τους διαφορετικούς συνδυασμούς εισοδήματος και επιτοκίου που εκκαθαρίζουν την αγορά προϊόντων. Δηλ., συνδυασμούς ΑΕΠ και επιτοκίου όπου η συνολική ζήτηση ισούται με το παραγόμενο προϊόν. Μακροοικονομική Θεωρία 3
Το υπόδειγμα IS-LM Η καμπύλη IS i i 0 Y 0 γραμμή 45 o Y 1 AD 1 AD 0 Y Προϊόν Σε ένα σχετικά υψηλό επίπεδο επιτοκίου i 0, τόσο η κατανάλωση όσο και η επένδυση είναι σχετικά χαμηλές, άρα η AD βρίσκεται επίσης χαμηλά. Η αγορά ισορροπεί στο Υ 0. Σε ένα χαμηλότερο επίπεδο επιτοκίου i 1, η κατανάλωση, η επένδυση και η AD είναι υψηλές και η αγορά ισορροπεί στο Υ 1. i 1 Y 0 Y 1 IS Η καμπύλη IS δείχνει όλους τους συνδυασμούς πραγματικού εισοδήματος και ονομαστικού επιτοκίου για τους οποίους η αγορά προϊόντων ισορροπεί. Y Προϊόν Μακροοικονομική Θεωρία 4
Κλίση της καμπύλης IS: Καμπύλη IS αντανακλά την ευαισθησία της συνολικής ζήτησης στα επιτόκια. Εξαρτάται από την οριακή ροπή για κατανάλωση, την οριακή ροπή για επενδύσεις καθώς και την οριακή ροπή για εισαγωγές. Όσο πιο μικρή είναι η κλίση της IS (πιο οριζόντια) τόσο περισσότερο το επιτόκιο επηρεάζει τη συνολική ζήτηση. Η κλίση της καμπύλης IS είναι αρνητική. Μακροοικονομική Θεωρία 5
Καμπύλη IS Μετατοπίσεις της καμπύλης IS. Οι παράγοντες που μετατοπίζουν την IS είναι: Μεταβολές αυτόνομης κατανάλωσης Μεταβολές αυτόνομης επένδυσης Μεταβολές στις δημόσιες δαπάνες Μεταβολές στους φόρους και στις μεταβιβαστικές πληρωμές που δεν εξαρτώνται από το ΑΕΠ (Υ) Μεταβολή του ξένου εισοδήματος που επηρεάζει το NX Μεταβολή της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας που επηρεάζει το ΝΧ Θετικές μεταβολές θα προκαλέσουν τόνωση της συνολικής ζήτησης σε δεδομένο επίπεδο επιτοκίου προκαλώντας μετατόπιση της καμπύλης προς τα πάνω και αντίστροφα. Μακροοικονομική Θεωρία 6
Η καμπύλη LM Καμπύλη LM: (L)iquidity demand (M)oney supply Ισορροπία στην αγορά χρήματος: η ζήτηση για πραγματικά χρηματικά διαθέσιμα ισούται με την προσφορά. Η καμπύλη LM δείχνει τους διαφορετικούς συνδυασμούς εισοδήματος και επιτοκίου για τους οποίους η αγορά χρήματος ισορροπεί. Δηλ., συνδυασμούς επιτοκίου και ΑΕΠ όπου η ζήτηση για πραγματικά ρευστά διαθέσιμα ισούται με την πραγματική προσφορά χρήματος. Μακροοικονομική Θεωρία 7
Το υπόδειγμα IS-LM Η καμπύλη LM i i 1 i i 1 LM i 0 Μ d0 /P Μ d1 /P i 0 L 0 Πραγματικά χρηματικά διαθέσιμα Y 0 Y 1 Εισόδημα Με επίπεδο εισοδήματος Υ0, η ζήτηση χρήματος βρίσκεται στη θέση M d0 /P και η ισορροπία στην αγορά χρήματος απαιτεί να είναι το επιτόκιο ίσο με i0. Στο Υ1, η ζήτηση χρήματος βρίσκεται στη θέση M d1 /P και το επιτόκιο ισούται με i1. Η καμπύλη LM δείχνει τους διαφορετικούς συνδυασμούς εισοδήματος και επιτοκίου για τους οποίους η αγορά χρήματος ισορροπεί. Μακροοικονομική Θεωρία 8
Η καμπύλη LM Κλίση της καμπύλης LM: θετική. Με ένα υψηλότερο επίπεδο εισοδήματος απαιτείται ένα υψηλότερο επίπεδο επιτοκίου για να μειωθεί η ζήτηση χρήματος και να διατηρηθεί η ισορροπία στην αγορά χρήματος όταν η προσφορά χρήματος παραμένει σταθερή. Όσο περισσότερο η ζητούμενη ποσότητα χρήματος αντιδρά στις μεταβολές του επιτοκίου και λιγότερο στις μεταβολές του ΑΕΠ (Υ) τόσο μικρότερη η κλίση της LM (πιο οριζόντια). Μακροοικονομική Θεωρία 9
Καμπύλη LM Μετατοπίσεις της καμπύλης LM. Οι παράγοντες που μετατοπίζουν την LM είναι: 1. Μεταβολές της προσφοράς χρήματος Επεκτατική ή χαλαρή νομισματική πολιτική (αύξηση της πραγματικής προσφοράς χρήματος): μετατόπιση της καμπύλης LM προς τα δεξιά. Συσταλτική ή σφιχτή νομισματική πολιτική (μείωση της πραγματικής προσφοράς χρήματος): μετατόπιση της καμπύλης LM προς τα αριστερά. 2. Μεταβολές της ζήτησης πραγματικών ρευστών διαθεσίμων Η μεταβολή παραγόντων που επηρεάζουν τη ζήτηση πραγματικών ρευστών διαθεσίμων (εκτός από ΑΕΠ και επιτόκιο) μετατοπίζουν την καμπύλη LM (αύξηση προς τα αριστερά, μείωση προς τα δεξιά). Μακροοικονομική Θεωρία 10
Ισορροπία στις αγορές προϊόντων και χρήματος i i* E Y* LM IS Εισόδημα Συνδυάζοντας την καμπύλη IS (που δείχνει την ισορροπία στην αγορά προϊόντων) με την καμπύλη LM (που δείχνει την ισορροπία στην αγορά χρήματος), μπορούμε να προσδιορίσουμε τον μοναδικό συνδυασμό πραγματικού εισοδήματος και επιτοκίου (Υ*, i*) που διασφαλίζει τη γενική ισορροπία. Μακροοικονομική Θεωρία 11
Υπόδειγμα IS-LM με αγορά εργασίας i Γενική ισορροπία: επιτυγχάνεται όταν και οι τρεις κύριες αγορές, δηλ., προϊόντος, χρήματος και εργασίας, βρίσκονται σε ισορροπία. FE LM 0 i 0 A IS 0 Y F Πραγματικό Προϊόν (Υ) Μακροοικονομική Θεωρία 12
Επεκτατική Δημοσιονομική πολιτική βραχυχρόνια (IS-LM) i i 1 i 0 A Y 0 Β Y 1 Y LM IS 1 IS 0 Εισόδημα Η αρχική ισορροπία είναι στο σημείο Α (Υ 0, i 0 ). Μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική μετατοπίζει την IS στη θέση IS 1. Η ισορροπία είναι τώρα στο σημείο Β (Υ 1, i 1 ). Έχει λάβει χώρα κάποιος παραγκωνισμός ιδιωτικής δαπάνης (η απόσταση Υ 1 Υ ) λόγω της αύξησης του επιτοκίου. Μακροοικονομική Θεωρία 13
Επεκτατική νομισματική πολιτική βραχυχρόνια (IS-LM) i i 0 i 1 LM 0 A LM 1 Β IS 0 Η αρχική ισορροπία είναι στο σημείο Α (Υ 0, i 0 ). Μια επεκτατική νομισματική πολιτική μετατοπίζει την LM 0 στη θέση LM 1. Η ισορροπία είναι τώρα στο σημείο Β (Υ 1, i 1 ). Y 0 Y 1 Εισόδημα Μακροοικονομική Θεωρία 14