ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ακαδηµαϊκό Έτος 2005-2006 Χειµερινό Εξάµηνο ιδάσκων: Ηµέρες και ώρες ιδασκαλίας: Κώστας. Τσεκούρας Γραφείο: Κτίριο 11 Τηλ 261 0996376 e-mail tsekour@econ.upatras.gr. Τρίτη 16.00-18.00 (σεµινάριο) Πέµπτη 11.00-12.00 Παρασκευή 14.00-16.00 Ώρες Γραφείου Τετάρτη 12.00-14.00 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Το µάθηµα απευθύνεται σε φοιτητές/-τριες του πρώτου έτους του Προγράµµατος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ). Καλύπτει αφενός βασικά θέµατα µικροοικονοµικής ανάλυσης που είναι ήδη γνωστά από τον προπτυχιακό κύκλο σπουδών, µε περισσότερο όµως τεχνικό τρόπο και µεγαλύτερη αναλυτική αυστηρότητα και αφετέρου κάποια νέα θέµατα που δεν έχουν αντιµετωπίσει οι φοιτητές/-τριες στην προηγούµενη περίοδο των σπουδών τους. Στην πρώτη κατηγορία περιλαµβάνονται οι βασικές πλευρές της θεωρίας του καταναλωτή, της θεωρίας παραγωγής και των µορφών αγοράς. Στην δεύτερη από την άλλη πλευρά εντάσσονται θέµατα της θεωρίας παιγνίων, του προβλήµατος των πληροφοριών, των ηθικών κινδύνων και των συµβολαίων. Η διερεύνηση όλων των παραπάνω θεµάτων στηρίζεται σε µαθηµατική ανάλυση και προϋποθέτει εξοικείωση µε βασικές µαθηµατικές έννοιες και τεχνικές που χρησιµοποιούνται στην Οικονοµική Επιστήµη. 1
ΣΤΟΧΟΙ Με την ολοκλήρωση του µαθήµατος θα πρέπει: Να έχετε µια σαφή και εκτενή αντίληψη της µικροοικονοµικής θεωρίας Να είστε σε θέση να αναγνωρίζετε και να εφαρµόζετε µια σειρά τεχνικών της µικροοικονοµικής στην επίλυση τυπικών οικονοµικών προβληµάτων Να έχετε µια σαφή αντίληψη για την χρήση αυτών των τεχνικών σε εργασίες εµπειρικού χαρακτήρα και άρα του τρόπου που η εµπειρική εργασία µπορεί να τροφοδοτήσει τις εφαρµογές πολιτικής Να είστε σε θέση να καταλάβετε, αξιολογήσετε και να παρουσιάσετε/συζητήσετε µε σαφήνεια, θέµατα µικροοικονοµικής ανάλυσης αλλά και τις συνεπαγόµενες πολιτικές όπως αυτά προκύπτουν από άρθρα διεθνών οικονοµικών επιστηµονικών περιοδικών. Να είστε σε θέση να εργαστείτε δηµιουργικά στα πλαίσια µιας οµάδας και συγκεκριµένα: να µπορείτε να ακούτε τους άλλους, να µπορείτε να οργανώνετε και να κατανέµετε το σύνολο της εργασίας στα µέλη της οµάδας και να πραγµατοποιείτε µια σαφή παρουσίαση σαν µέλος αυτής της οµάδας. ΜΕΘΟ ΟΙ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗΣ: Το µάθηµα αναπτύσσεται γύρω από πέντε συνθετικά: (i) διαλέξεις, (ii) µελέτη, (iii) ασκήσεις, (iv) σεµινάρια παρουσιάσεων και (v) γραπτές εργασίες. Φυσικά η συµµετοχή σας και στα πέντε παραπάνω είναι απαραίτητη, ιαλέξεις Οι διαλέξεις θα σας προσφέρουν µια εισαγωγή στη σχετική βιβλιογραφία. εν εξαντλούν σε καµια περίπτωση τα θέµατα που καλύπτονται αλλά παρουσιάζουν τα κύρια στοιχεία της θεωρίας. Οι διαλέξεις είναι απαραίτητο να ακολουθούνται από την δική σας µελέτη που θα είναι πολύ περισσότερο εντατική και εκτενής. Μελέτη Σε κάθε θέµα διάλεξης αντιστοιχεί ένα µέρος της λίστας µελέτης. Προγραµµατίστε το χρόνο σας ώστε να µπορείτε να µελετήσετε όχι µονο τα βασικά εγχειρίδια αλλά και τα άρθρα περιοδικών που συστήνονται. Αυτό θα σας επιτρέψει να βελτιώσετε σηµαντικά την ικανότητά 2
σας να καταλάβετε το υλικό που καλύπτεται στα πλαίσια του µαθήµατος. Μελετήστε ουσιαστικά και λογικά. Επιλέξτε τις σελίδες των εγχειριδίων και των άρθρων που είναι σχετικές µε το θέµα που µελετάτε. Να είστε ρεαλιστές όταν µελετάτε. Μην ξοδεύετε πολύ χρόνο προσπαθώντας να καταλάβετε κάτι ιδιαίτερα αν είναι ένα σηµείο ελάσσονος σηµασίας. Κάποια πράγµατα θα τα καταλάβετε λίγο ή πολύ αργότερα. Ασκήσεις Για κάθε ενότητα υπάρχει ένα σετ ασκήσεων. Στην αρχή του εξαµήνου θα χωριστείτε σε µικρές οµάδες που κάθε µια θα επεξεργασθεί αυτές τις ασκήσεις. Η παρουσίαση της λύσης των ασκήσεων θα γίνεται κατά την διάρκεια του σεµιναρίου ή την πρώτη ώρα της διάλεξης. Προσέξτε ότι µπορώ να καλέσω οποιοδήποτε µέλος της οµάδας να παρουσιάσει την λύση των ασκήσεων. εν περιµένω απαραίτητα να έχετε τις σωστές απαντήσεις αλλά να έχετε προσπαθήσει και αν αντιµετωπίσατε δυσκολίες να είστε σε θέση να µου πείτε σε ποιο σηµείο τις αντιµετωπίσατε.. Σεµινάρια/Παρουσιάσεις/Συζήτηση. Για κάθε ενότητα θα υπάρχει τουλάχιστον µια παρουσίαση από φοιτήτρια/φοιτητή. Και πάλι θα χωριστείτε στην αρχή του εξαµήνου σε µικρές οµάδες για αυτές τις παρουσιάσεις. Πριν την παρουσίαση πρέπει να προετοιµασθείτε προσεκτικά. Πρέπει να έρθετε να µε συναντήσετε µια εβδοµάδα πριν την παρουσίαση για να βεβαιωθείτε ότι είστε στον σωστό δρόµο. Η παρουσίαση θα ακολουθείται από συζήτηση στην οποία περιµένω να συµµετέχετε όλοι. Όλοι οι φοιτητές/-τριες θα πρέπει να έχουν µελετήσει το άρθρο(-α) που παρουσιάζονται και να κρατήσουν κάποιες σηµειώσεις κατά τη διάρκεια της παρουσίασης. Εργασίες Ολοι οι φοιτητές/-τριες πρέπει να εκπονήσουν και να υποβάλλουν µια εργασία στην διάρκεια του εξαµήνου. Οι εργασίες σας θα στηρίζονται, κατά κύριο λόγο, στα θέµατα που έχετε αναλάβει να παρουσιάσετε στα πλαίσια του σεµιναρίου. Οι εργασίες σας πρέπει να υποβληθούν (µε e-mail, σε word format) πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων. 3
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: Η αξιολόγηση βασίζεται σε µια (1) ενδιάµεση εξέταση (midterm exam) και σε µια (1) τελική εξέταση σε όλη τη διδακτέα ύλη (final comprehensive exam). Θα συνυπολογισθούν επίσης η επίδοση στην επίλυση των ασκήσεων που θα δίνονται κατά τη διάρκεια του εξαµήνου καθώς και η παρουσίαση θέµατος στη διάρκεια του σεµιναρίου που θα σας δοθεί την πρώτη εβδοµάδα. Ηµεροµηνία Βαρύτητα 1 η Ενδιάµεση Εξέταση 22/11/2005 20% Τελική Εξέταση.../02/2005 50% Λύσεις Ασκήσεων Σύµφωνα µε Πρόγραµµα 15% Επεξεργασία και Σύµφωνα Παρουσίαση θέµατος µε Πρόγραµµα 15% ΒΑΣΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΑ: Οι διαλέξεις στηρίζονται κυρίως στα παρακάτω εγχειρίδια: 1. Varian, H.R. (1992). Microeconomic Analysis, (3 rd Edition), W.W. Norton & Company, New York, USA. 2. Gravelle, H. and R. Rees (2004). Microeconomics, (3 rd Edition), Prentice Hall, London, UK. 3. Jehle, G. A. and P.J. Reny (2000). Advanced Microeconomic Theory, (2 nd Edition), Adison Wesley, New York, USA ΑΛΛΑ ΧΡΗΣΙΜΑ ΒΙΒΛΙΑ: 1. Chiang, A. (1984), Fundamental Methods of Mathematical Economics, (3 rd Edition), McGraw-Hill 2. Gibbons, R.D. (1992). A Primer in Game Theory, Pearson Education Limited. 3. Gibbons, R.D. (1992). Game Theory for Applied Economists. Princeton University Press. 4. Kreps, D. (1990). A Course in Microeconomic Theory, Harvester Publishing. 4
5. Madden, P. (1989), Concavity and Optimization in Microeconomics, Basil Blackwell 6. Mas-Colell A., M. D. Whinston and J.R. Green. (1995), Microeconomic Theory, Oxford University Press. 7. Silberberg, E. (1987). The Structure of Economics: A Mathematical Analysis, (3 rd Edition), McGraw-Hill. 8. Takayama, A. (1991).Mathematical Economics, (2 nd Edition), Cambridge University Press. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: 1. Μαθηµατική Επισκόπηση Θεωρία συνόλων Κυρτές και κοίλες συναρτήσεις Συναρτήσεις Άριστης Τιµής Το Θεώρηµα της περιβάλλουσας Οµογενείς/Οµοθετικές Συναρτήσεις Το Θεώρηµα του Euler 2. Θεωρία Καταναλωτή Προτιµήσεις, συνάρτηση χρησιµότητας, θεώρηµα αντιπροσώπευσης Μεγιστοποίηση χρησιµότητας υπό περιορισµό (ύπαρξη λύσης, µοναδικότητα λύσης, ιδιότητες λύσης) Έµµεση Συνάρτηση Χρησιµότητας, Συνάρτηση δαπάνης υϊκότητα στην κατανάλωση Συγκριτική στατική, εξίσωση Slutsky Αποκαλυπτόµενες προτιµήσεις 3. Θεωρία Παραγωγής Συναρτήσεις Παραγωγής, σύνολα παραγωγής Μεγιστοποίηση κερδών, συνάρτηση κερδών, συγκριτική στατική Ελαχιστοποίηση κόστους, συνάρτηση κόστους, συγκριτική στατική υϊκότητα στην παραγωγή, συναρτήσεις ζήτησης εισροών Ανάλυση αποτελεσµατικότητας 5
4. Θεωρία Επιχείρησης Ανταγωνιστικές Αγορες Αποτελεσµατικότητα Pareto Αποτελεσµατικότητα και Ευηµερία Το Υπόδειγµα των διακριτών Αγαθών (Discrete Choice Model) Φόροι και Επιδοτήσεις Μονοπώλιο ιάκριση Τιµών 5. Θεωρία Παιγνίων Περιγραφή παιγνίου Έννοιες επίλυσης παιγνίων Προς τα πίσω επαγωγή µε πλήρη και τέλεια πληροφόρηση Τελειότητα κατά υποπαίγνιο Εφαρµογές: Ολιγοπώλιο (Cournot, Bertrand, Stackelberg), στρατηγικά υποκατάστατα και συµπληρωµατικά 6. Επιλογή υπό Αβεβαιότητα Η έννοια του λαχείου (lottery) Θεωρία της αναµενόµενης χρησιµότητας Αποστροφή Κινδύνου Θεωρία Υποκειµενικής Πιθανότητας 7. Ασύµµετρες Πληροφορίες, Αντιπροσώπευση, Αντίστροφη Επιλογή και Σηµατοδότηση Κριτική της κλασσικής θεωρίας της επιχείρησης Το πρόβληµα principal agent Πλήρης πληροφόρηση: ανταγωνιστική και µονοπωλιακή λύση Παρατηρούµενες και κρυφές ενέργειες Αντίστροφη επιλογή και «αγορά λεµονιών» Σηµατοδότηση (signaling) 6
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΙΑΛΕΞΕΩΝ 1 Week Date Subject Textbook/chapters -- 2 -- Επισκόπηση Μαθηµατικών VR, ch. 26, 27; J&R, A1, A2; G&R, Math. Appendix και Mas-Collel et al, Math. Appendix, SL, ch. 1,2,3,4,5,6,12 1 η 10/10-14/10 Θεωρία Καταναλωτή 2 η 17/10-21/10 Θεωρία Καταναλωτή VR, 7,8,9; J&R, 1,2; G&R, 2,3 ; Mas-Collel et al., 2 3 η 24/10-28/10 Θεωρία Παραγωγής 4 η 30/10-4/11 Θεωρία Παραγωγής VR, 1,2,3,4,5,6 ; J&R, 3; SL, 7,8; G&R, 5,6,7 5 η 7/11-11/11 Επιλογή υπό Αβεβαιότητα VR, 11; G&R, 17,18 6 η 14/11-18/11 Ανταγωνιστικές Αγορές VR, 13; G&R, 8; Mas-Collel et al, 10 7 η 21/11-25/11 Ενδιάµεση Εξέταση & Μονοπώλιο VR, 14; G&R, 9; KR, 9 8 η 28/11-2/12 Θεωρία Παιγνίων 9 η 5/12-9/12 Θεωρία Παιγνίων VR, 15; G&R, 9; Gibbons, 1,2,3,4,5; KR, 11,12,13,14 10 η 12/12-15/12 Ολιγοπώλιο VR, 16; G&R, 16; KR, 10 11 η 12/12-22/12 Πληροφόρηση, Αντίστροφη 1 Περισσότερο λεπτοµερή ηµερολογιακή κατανοµή των διαλέξεων όπως επίσης κατων εργασιών, ασκήσεων, παρουσιάσεων θα βρείτε στο eclass του µαθήµατος. 2 Με την έναρξη των µαθηµάτων πρέπει να έχετε πολύ καλή γνώση βασικών µαθηµατικών εννοιών και τεχνικών που χρησιµοποιούνται στα Οικονοµικά Για αυτό τον λόγο πρέπει µόνοι σας να κάνετε µια επισκόπηση των σχετικών εννοιών και τεχνικών. Το συγκεκριµένο δεν θα διδαχθεί στην τάξη. 7
Επιλογή και Σηµατοδότηση VR, 25; J&R, 8; KR, 17 12 η 9/1-13/1 Πληροφόρηση, Αντίστροφη Επιλογή και Σηµατοδότηση 8