Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ
SGOT 60 IU/l, SGPT 72 IU/l, γgt 92 IU/l, ALP κ.φ., CPK κ.φ., θυρεοειδική λειτουργία κ.φ. Παρουσίαση περιστατικού Άνδρας 59 ετών χωρίς καρδιαγγειακή νόσο ή σακχαρώδη διαβήτη και αρνητικό οικογενειακό ιστορικό για καρδιαγγειακή νόσο Αρτηριακή υπέρταση υπό περινδοπρίλη 5 mg ΑΠ 134/86mmHg Καπνιστής (1 πακέτο/μέρα από 40ετίας) ΒΜΙ 28,5 kg/m 2, περίμετρος μέσης 95 cm LDL-C 164 mg/dl, HDL 35 mg/dl, τριγλυκερίδια 180 mg/dl Γλυκόζη 95 mg/dl, κρεατινίνη ορού 1,0 mg/dl (υπολογιζόμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης 76,5 ml/min/1,73m 2 )
Διερεύνηση τρανσαμινασαιμίας HBsAg (-), antihcv (-) Δεν αναφέρει σημαντική κατανάλωση αλκοόλ (7 μονάδες την εβδομάδα) Δεν λαμβάνει άλλα φάρμακα πλην της περινδοπρίλης Υπερηχογράφημα άνω κοιλίας : λιπώδης διήθηση ήπατος
Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος : ορισμός Αυξημένη εναπόθεση λίπους στο ήπαρ (στεάτωση) επί απουσίας αυξημένης κατανάλωσης αλκοόλ Ιστολογικό φάσμα μεμονωμένη στεάτωση («λιπώδης διήθηση») στεατοηπατίτιδα : στεάτωση συνοδευομένη από φλεγμονή και/ή ίνωση κίρρωση Αποτελεί την συχνότερη αιτία αυξημένων τρανσαμινασών : το 34-46% του γενικού πληθυσμού έχει ηπατική στεάτωση και το 12% έχει μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα Clin Gastroenterol Hepatol 2011;9:524-30 Gastroenterology 2011;140:124-31
Παθογένεια μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος Κοιλιακή παχυσαρκία Αντίσταση στην ινσουλίνη 1 ο χτύπημα Αυξημένη προσφορά στο ήπαρ ελεύθερων λιπαρών οξέων Ηπατική στεάτωση Gastroenterology 1998;114:842-4
Παθογένεια μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος Αντίσταση στην ινσουλίνη Οξειδωτικό stress 2 ο χτύπημα Ήπαρ με στεάτωση Φλεγμονή Στεατοηπατίτιδα Gastroenterology 1998;114:842-4
Αντιμετώπιση Θα πρέπει ο ασθενής να υποβληθεί σε βιοψία ήπατος? Θα πρέπει να λάβει αγωγή για την μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και ποια? Θα πρέπει να λάβει στατίνη?
Αντιμετώπιση Θα πρέπει ο ασθενής να υποβληθεί σε βιοψία ήπατος? Θα πρέπει να λάβει αγωγή για την μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και ποια? Θα πρέπει να λάβει στατίνη?
Φυσική ιστορία μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος Σε ασθενείς με στεάτωση, μετά από 3 έτη παρακολούθησης 14% είχαν φυσιολογική βιοψία 22% εξακολούθησαν να έχουν μεμονωμένη στεάτωση 64% εμφάνισαν στεατοηπατίτιδα Μετά από 16,7 έτη παρακολούθησης, < 1% των ασθενών με μεμονωμένη στεάτωση εμφάνισε κίρρωση Σε ασθενείς με στεατοηπατίτιδα, μετά από 3 έτη παρακολούθησης 25-33% εμφάνισαν ελάττωση της ίνωσης 33-50% είχαν σταθερή ίνωση 25-33% εμφάνισαν επιδείνωση της ίνωσης 7% εμφάνισαν κίρρωση J Hepatol 2005;42:132-8 Gut 2004;53:750-5 Gut 2010;59:969-74
Άλλες μέθοδοι διάγνωσης και παρακολούθησης Το 30% των ασθενών με λιπώδη διήθηση στο υπερηχογράφημα έχει στεατοηπατίτιδα Gastroenterology 2011;140:124-31 Δεν υπάρχει συσχέτιση της μεταβολής της στεάτωσης και της εξέλιξης της ίνωσης J Hepatol 2005;42:132-8 Η ελάττωση των τρανσαμινασών σχετίζεται με ελάττωση της ηπατικής στεάτωσης και φλεγμονής Αντίθετα, δεν υπάρχει συσχέτιση της μεταβολής των τρανσαμινασών και της εξέλιξης της ίνωσης J Hepatol 2005;42:132-8 Hepatology 2004;40:1387-95 Diabetes Care 2007;30:2119-21
Κατευθυντήριες οδηγίες Θα πρέπει να εκτιμάται το ενδεχόμενο βιοψίας ήπατος (liver biopsy should be considered) σε ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (λιπώδη διήθηση σε απεικονιστικό έλεγχο και αυξημένες τρανσαμινάσες ή συμπτώματα ή σημεία ηπατικής νόσου) και αυξημένο κίνδυνο παρουσίας στεατοηπατίτιδας (π.χ. ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο ή αυξημένο NAFLD fibrosis score (http://nafldscore.com/index.php), το οποίο λαμβάνει υπόψη ηλικία, BMI, SGOT, SGPT, αιμοπετάλια, λευκωματίνη και παρουσία διαβήτη ή διαταραχής γλυκόζης νηστείας) Θα πρέπει επίσης να εκτιμάται το ενδεχόμενο βιοψίας ήπατος (liver biopsy should be considered) σε ασθενείς με πιθανή μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος στους οποίους άλλα αίτια στεάτωσης και χρόνιας ηπατικής νόσου δεν μπορούν να αποκλειστούν χωρίς βιοψία ήπατος Hepatology 2012;55:2005-23
Αντιμετώπιση Θα πρέπει ο ασθενής να υποβληθεί σε βιοψία ήπατος? Θα πρέπει ο ασθενής να λάβει αγωγή για την μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και ποια? Θα πρέπει να λάβει στατίνη?
1. Υγιεινοδιαιτητικά μέτρα Θεραπευτική αντιμετώπιση 2. Ενδεχομένως αποτελεσματικές φαρμακολογικές παρεμβάσεις Θειαζολιδινεδιόνες (ασφάλεια?) Αντιοξειδωτικά (βιταμίνη Ε) (ασφάλεια?) Πεντοξυφυλλίνη (περιορισμένα στοιχεία) 3. Μη αποτελεσματικές φαρμακολογικές παρεμβάσεις Μετφορμίνη Ουρσοδεοξυχολικό οξύ Αποκλειστές υποδοχέων αγγειοτενσίνης ΙΙ 4. Βαριατρική χειρουργική (?)
Υγιεινοδιαιτητικά μέτρα Σε μελέτες παρατήρησης, η απώλεια βάρους συσχετίστηκε με σταθερή ιστολογική εικόνα ή ελάττωση της ίνωσης ενώ η αύξηση του βάρους σχετίστηκε με επιδείνωση Gut 2010;59:969-74 Hepatology 2006;44:865-73 Ωστόσο, οι τυχαιοποιημένες μελέτης εφαρμογής δίαιτας και άσκησης σε ασθενείς με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα είναι λίγες και μικρές (n < 30) και έδειξαν μόνο ελάττωση των τρανσαμινασών και της στεάτωσης αλλά όχι της ίνωσης J Hepatol 1997;27:103-7 Hepatology 2010;51:121-9 Φαίνεται ότι απαιτείται απώλεια βάρους > 5% για να ελαττωθεί η στεάτωση και απώλεια > 10% για να ελαττωθεί η φλεγμονή Hepatology 2009;49:80-6 Hepatology 2010;51:121-9
Θειαζολιδινεδιόνες αποτελεσματικότητα Τόσο η πιογλιταζόνη όσο και η ροσιγλιταζόνη ελάττωσαν τα επίπεδα των τρανσαμινασών και την στεάτωση σε ασθενείς με μεμονωμένη στεάτωση Metabolism 2011;60:1278-84 Scand J Gastroenterol 2009;44:853-60 Σε μετα-ανάλυση 6 μελετών σε ασθενείς με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (n=417), τόσο η πιογλιταζόνη όσο και η ροσιγλιταζόνη βελτίωσαν την στεάτωση αλλά όχι τη φλεγμονή ή την ίνωση σε σύγκριση με τη χορήγηση placebo Σε 3 μελέτες σε ασθενείς χωρίς σακχαρώδη διαβήτη (n=257), η χορήγηση πιογλιταζόνης επέφερε επίσης ελάττωση της φλεγμονής και της ίνωσης Aliment Pharmacol Ther 2010;32:1211-21
Θειαζολιδινεδιόνες ασφάλεια Η ροσιγλιταζόνη αποσύρθηκε από την Ευρώπη και η χρήση της περιορίστηκε στις ΗΠΑ από το FDA λόγω αύξησης του καρδιαγγειακού κινδύνου Οι θειαζολιδινεδιόνες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης οιδήματος, καρδιακής ανεπάρκειας και κατάγματος του ισχίου Η κυκλοφορία της πιογλιταζόνης σταμάτησε στη Γαλλία λόγω αυξημένου κινδύνου καρκίνου της ουροδόχου κύστης
Αντιοξειδωτικά : βιταμίνη E Στην τυχαιοποιημένη μελέτη PIVENS σε 247 μη διαβητικούς ασθενείς με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, η χορήγηση βιταμίνης E (800 mg ημερησίως) για 96 εβδομάδες ελάττωσε τις τρανσαμινάσες, την ηπατική στεάτωση και φλεγμονή, όχι όμως και την ίνωση σε σύγκριση με το placebo Στην ίδια μελέτη, η πιογλιταζόνη επίσης ελάττωσε τις τρανσαμινάσες, την ηπατική στεάτωση και φλεγμονή, όχι όμως και την ίνωση σε σύγκριση με το placebo N Engl J Med 2010;362:1675-85 Σε μετα-ανάλυση 26 μελετών (n=105.065), η χορήγηση βιταμίνης Ε για την πρόληψη καρκίνου ή καρδιαγγειακών συμβαμάτων αύξησε την ολική θνητότητα κατά 4% (95% CI 1,01-1,07) JAMA 2007;29:842-57
Περιορισμοί μελετών Μικρός αριθμός ασθενών Βραχεία διάρκεια παρακολούθησης Δεν εκτιμήθηκε η επίδραση των παρεμβάσεων στην εμφάνιση κίρρωσης, ηπατικής ανεπάρκειας, ηπατοκυτταρικού καρκίνου ή στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα
Κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος Για την αντιμετώπιση της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου συνιστάται απώλεια βάρους με δίαιτα και άσκηση Φαρμακευτική αγωγή συνιστάται μόνο σε μη διαβητικούς ασθενείς με διαγνωσμένη με βιοψία μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα Η βιταμίνη Ε (800 IU ημερησίως = 360 mg) αποτελεί την πρώτη επιλογή, ενώ ενδεχομένως θα μπορούσε να χορηγηθεί και πιογλιταζόνη Hepatology 2012;55:2005-23
Αντιμετώπιση Θα πρέπει ο ασθενής να υποβληθεί σε βιοψία ήπατος? Θα πρέπει να λάβει αγωγή για την μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και ποια? Θα πρέπει ο ασθενής να λάβει στατίνη?
SGOT 42 IU/l, SGPT 51 IU/l, γgt 92 IU/l, ALP κ.φ., CPK κ.φ., θυρεοειδική λειτουργία κ.φ. Παρουσίαση περιστατικού Άνδρας 59 ετών χωρίς καρδιαγγειακή νόσο ή σακχαρώδη διαβήτη και αρνητικό οικογενειακό ιστορικό για καρδιαγγειακή νόσο Αρτηριακή υπέρταση υπό περινδοπρίλη 5 mg ΑΠ 134/86mmHg Καπνιστής (1 πακέτο/μέρα από 40ετίας) ΒΜΙ 28,5 kg/m 2, περίμετρος μέσης 95 cm LDL-C 164 mg/dl, HDL 35 mg/dl, τριγλυκερίδια 180 mg/dl Γλυκόζη 95 mg/dl, κρεατινίνη ορού 1,0 mg/dl (υπολογιζόμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης 76,5 ml/min/1,73m 2 )
Στόχος θεραπείας Σε ΟΛΟΥΣ τους ασθενείς, στόχος της υπολιπιδαιμικής αγωγής είναι η LDL χοληστερόλη Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με τριγλυκερίδια > 440-500 mg/dl όπου πρώτος στόχος είναι η ελάττωση των τριγλυκεριδίων για την αποτροπή οξείας παγκρεατίτιδας Ο στόχος εξαρτάται από τον καρδιαγγειακό κίνδυνο του ασθενούς Ασθενείς με στεφανιαία νόσο και ισοδύναμα θεωρούνται πολύ υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου Ασθενείς με πολύ υψηλά επίπεδα μεμονωμένου παράγοντα κινδύνου (π.χ. αρτηριακή πίεση) θεωρούνται υψηλού κινδύνου Σε όλα τα υπόλοιπα άτομα συνιστάται ο υπολογισμός του καρδιαγγειακού κινδύνου με το SCORE
Ισοδύναμα στεφανιαίας νόσου Ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο Περιφερική αρτηριακή νόσος Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 με βλάβη οργάνων-στόχων Χρόνια νεφρική νόσος σταδίου 3-5 (υπολογιζόμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης < 60 ml/min/1,73m 2 )
SCORE 10ετής κίνδυνος θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο Λαμβάνει υπόψη: ηλικία φύλο ολική χοληστερόλη συστολική αρτηριακή πίεση κάπνισμα (ναι/όχι) Ελληνική έκδοση http://www.heartscore.org/greece/pages/welcome.aspx πίνακας (Panagiotakos DB et al. Hellenic J Cardiol 2007;48:55-63)
Hellenic J Cardiol 2007;48:55-63
Διαστρωμάτωση καρδιαγγειακού κινδύνου και στόχος LDL Ασθενείς πολύ υψηλού κινδύνου Στεφανιαία νόσος και ισοδύναμα SCORE 10% Στόχος LDL < 70 mg/dl Ασθενείς υψηλού κινδύνου Πολύ υψηλά επίπεδα μεμονωμένου παράγοντα κινδύνου SCORE 5-9% Στόχος LDL < 100 mg/dl Ασθενείς μέτριου κινδύνου SCORE 1-4% Στόχος LDL < 115 mg/dl Eur Heart J 2011;32:1769-818
Επιλογή υπολιπιδαιμικού φαρμάκου Σε ΟΛΟΥΣ τους ασθενείς με επίπεδα LDL υψηλότερα από τον στόχο φάρμακο εκλογής είναι οι στατίνες Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με τριγλυκερίδια > 440-500 mg/dl όπου φάρμακο εκλογής είναι οι φιβράτες (με ή χωρίς ωμέγα-3 λιπαρά οξέα)
Οφέλη από την ελάττωση της LDL με στατίνη Μετα-ανάλυση 26 μελετών με στατίνες σε 169.138 ασθενείς Για κάθε ελάττωση της LDL-C κατά 39 mg/dl, οι στατίνες ελάττωσαν τη θνησιμότητα από στεφανιαία νόσο κατά 20% (p<0,0001) τα θανατηφόρα ή μη αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια κατά 16% (p<0,0001) την ολική θνησιμότητα κατά 10% (p<0,0001) Lancet 2010;376:1670-81
Έναρξη στατίνης και υγιεινοδιαιτητικών μέτρων Eur Heart J 2011;32:1769-818
Παρουσίαση περιστατικού SCORE = 12% Ασθενής πολύ υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου (SCORE 10%) Στόχος LDL < 70 mg/dl Συνιστάται άμεση έναρξη στατίνης με παράλληλη εφαρμογή υγιεινοδιαιτητικών μέτρων Eur Heart J 2011;32:1769-1818
Ασφάλεια στατινών σε ασθενείς με αυξημένες τρανσαμινάσες Σε μελέτες παρατήρησης και στις μελέτες WOSCOPS, CARE και LIPID, η συχνότητα περαιτέρω αύξησης των τρανσαμινασών σε ασθενείς με αυξημένες τρανσαμινάσες ήταν παρόμοια στους ασθενείς που έλαβαν στατίνη και στους ασθενείς που δεν έλαβαν στατίνη Gastroenterology 2004;126:1287-92 Circulation 2002;105:2341-6 Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες των AHA/ACC/NHLBI και της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, η μέτρια αύξηση των τρανσαμινασών (< 3 φορές των ανωτέρων φυσιολογικών ορίων) δεν αποτελεί αντένδειξη για την έναρξη χορήγησης στατίνης εφόσον υπάρχει προσεκτική παρακολούθηση του ασθενούς Circulation 2002;106:1024-8 Ελληνική Επιθεώρηση Αθηροσκλήρωσης 2011;2:163-8
Έλεγχος τρανσαμινασών κατά την χορήγηση στατινών 8 εβδομάδες μετά την έναρξη ή την αύξηση της δόσης και κάθε χρόνο όταν η δόση της στατίνης είναι σταθερή Αν παρατηρηθεί αύξηση των τρανσαμινασών > 3 φορές των ανωτέρων φυσιολογικών ορίων, συνιστάται διακοπή της στατίνης ή μείωση της δόσης της και επανέλεγχος των τρανσαμινασών σε 4-6 εβδομάδες Αν η αύξηση των τρανσαμινασών είναι < 3 φορές των ανωτέρων φυσιολογικών ορίων συνιστάται συνέχιση της στατίνης και επανέλεγχος των τρανσαμινασών σε 4-6 εβδομάδες Eur Heart J 2011;32:1769-818
Κοινοί παθογενετικοί μηχανισμοί/παράγοντες κινδύνου μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος και αθηροσκλήρωσης Κοιλιακή παχυσαρκία Αντίσταση στην ινσουλίνη Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 Φλεγμονή Οξειδωτικό stress
Υποκλινική αθηροσκλήρωση (I) Μελέτη σε 85 ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και 160 μάρτυρες παρόμοιας ηλικίας, φύλου και δείκτη μάζας σώματος Diabetes Care 2006;29:1325-30
Επιπολασμός καρδιαγγειακής νόσου Μελέτη σε 2.839 ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 69,5% των ασθενών είχαν NAFLD Ανεξάρτητη συσχέτιση της παρουσίας μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος και του ιστορικού καρδιαγγειακής νόσου Diabetes Care 2007;30:1212-8
Ολική θνησιμότητα (Ι) Μελέτη σε 420 ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος με παρακολούθηση 7,6 έτη Υψηλότερη ολική θνησιμότητα σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό παρόμοιας ηλικίας και φύλου Αιτίες θανάτου : καρδιαγγειακά (33%) κακοήθειες (28%) ηπατική νόσος (13%) Gastroenterology 2005;129:113-21
Ολική θνησιμότητα (ΙΙ) Μελέτη σε 129 ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος με παρακολούθηση 13,7 έτη Hepatology 2006;44:865-73
Καρδιαγγειακά συμβάματα σε υπερηχογραφικές μελέτες Σε προοπτική μελέτη σε 2.103 ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, η παρουσία λιπώδους διήθησης ήταν ανεξάρτητος προγνωστικός δείκτης καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνησιμότητας μετά από 6,5 έτη παρακολούθησης (σχετικός κίνδυνος 1,87, 95% CI 1,2-2,6, p <0,001) Diabetes Care 2007;30:2119-21 Αντίθετα, σε προοπτική μελέτη στο γενικό πληθυσμό (n=4.160), δεν υπήρχε συσχέτιση μεταξύ λιπώδους διήθησης του ήπατος και καρδιαγγειακών συμβαμάτων μετά από 7,3 έτη παρακολούθησης Hepatology 2009;50:1403-11
Επίδραση των στατινών στα καρδιαγγειακά συμβάματα σε ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (Ι) Post-hoc ανάλυση της μελέτης GREACE σε 1.600 ασθενείς με στεφανιαία νόσο 437 ασθενείς είχαν αυξημένες τρανσαμινάσες στην έναρξη της μελέτης (< 3 φορές των ανωτέρων φυσιολογικών ορίων) πιθανώς λόγω μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν ατορβαστατίνη ή συνήθη φροντίδα για 3 έτη Lancet 2010;376:1916-22
Επίδραση των στατινών στα καρδιαγγειακά συμβάματα σε ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (ΙΙ) Στους ασθενείς με φυσιολογικές τρανσαμινάσες, η ατορβαστατίνη ελάττωσε τα καρδιαγγειακά συμβάματα κατά 39% σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν έλαβαν στατίνη (p<0,0001) Στους ασθενείς με παθολογικές τρανσαμινάσες, η ατορβαστατίνη ελάττωσε τα καρδιαγγειακά συμβάματα κατά 68% (p<0,0001) Η ελάττωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων με τη χορήγηση ατορβαστατίνης ήταν μεγαλύτερη στους ασθενείς με παθολογικές τρανσαμινάσες (p = 0,0074) Lancet 2010;376:1916-22
Επίδραση των στατινών στα καρδιαγγειακά συμβάματα σε ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (ΙΙΙ) Post-hoc ανάλυση της μελέτης ATTEMPT σε 1.123 ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο 326 ασθενείς είχαν αυξημένες τρανσαμινάσες στην έναρξη της μελέτης (< 3 φορές των ανωτέρων φυσιολογικών ορίων) πιθανώς λόγω μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν πολυπαραγοντική παρέμβαση με στόχο LDL < 100 mg/dl ή < 130 mg/dl για 42 μήνες Arch Med Sci 2011;7:796-805
Επίδραση των στατινών στην ιστολογική εικόνα της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος Σε μικρές, μη ελεγχόμενες μελέτες (n=4-22), η χορήγηση στατινών σε ασθενείς με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα ελάττωσε την στεάτωση αλλά η επίδραση στην ηπατική φλεγμονή ήταν ποικίλη και δεν υπήρξε βελτίωση στην ίνωση Atherosclerosis 2004;174:193-6 J Gastrointest Liv Dis 2007;16:39-46 J Gastroenterol 2010;45:750-7 Στην μοναδική τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη, η χορήγηση σιμβαστατίνης σε 16 ασθενείς με μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα για 12 μήνες δεν είχε σημαντική επίδραση στις τρανσαμινάσες ή την ιστολογική εικόνα J Clin Gastroenterol 2009;43:990-4
Κατευθυντήριες οδηγίες Οι στόχοι της LDL-C δε διαφοροποιούνται στους ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος Eur Heart J 2011;32:1769-818 Οι στατίνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας σε ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος, δεν θα πρέπει όμως να χορηγούνται για τη θεραπεία της ηπατικής νόσου Hepatology 2012;55:2005-23
Αντιμετώπιση περιστατικού Σύσταση για διακοπή καπνίσματος Σύσταση για δίαιτα και άσκηση Ο ασθενής αρνήθηκε τη διενέργεια βιοψίας ήπατος Έναρξη ατορβαστατίνης 10 mg με αύξηση της δόσης ανά δίμηνο με παρακολούθηση των τρανσαμινασών μέχρι την επίτευξη LDL- C < 70 mg/dl
Συμπεράσματα Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος είναι συχνή και αποτελεί την συχνότερη αιτία τρανσαμινασαιμίας Η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα σχετίζεται με αυξημένη καρδιαγγειακή θνησιμότητα και ενδεχομένως το ίδιο ισχύει και για την μεμονωμένη ηπατική στεάτωση Η δίαιτα και η απώλεια βάρους αποτελούν την πρώτη θεραπευτική επιλογή λόγω της ασφάλειάς τους και των ευεργετικών τους επιδράσεων σε όλους τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου Σε ασθενείς μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και με επίπεδα LDL υψηλότερα από το στόχο, η χορήγηση στατίνης είναι ασφαλής και φαίνεται να ελαττώνει τα καρδιαγγειακά συμβάματα