ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο δασκαλοκεντρικό σχολείο Σακελλαρίου Κίµων Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Θέµατα της παρουσίασης Εκπαιδευτικό πλαίσιο παραδοσιακού σχολείου. Ο εκπαιδευτικός ως µεταλαµπαδευτής και µεταδότης γνώσης και αξιών. Ο εκπαιδευτικός ως παντογνώστης και πάνσοφος. Ο εκπαιδευτικός ως σµιλευτής και πυρπολητής ψυχών. Αµφισβήτηση του ρόλου αυτού από τις επιστήµες της αγωγής σήµερα. Εκπαιδευτικό πλαίσιο παραδοσιακού σχολείου ασκαλοκεντρικό σχολείο Κέντρο κάθε µαθησιακής και εκπαιδευτικής δραστηριότητας ήταν ο εκπαιδευτικός Εξουσιαστική σχέση παιδαγωγού - παιδαγωγούµενου. Αυταρχική ατµόσφαιρα. Ex kathedra διδασκαλία. Ταϊστική µέθοδος διδασκαλίας. µεταλαµπαδευτή και µεταδότη της γνώσης και των αξιών Γνωρίσµατα αυτού του ρόλου: Έχει ένα maximum αυταρχικότητας και αυθεντίας. Κυριαρχεί η αναπαραγωγική διαδικασία και ο µαθητής γίνεται πιστό αντίγραφο της προσωπικότητας του δασκάλου του. 1
Επίσης Η κριτική σκέψη, η δηµιουργική ικανότητα, η συµµετοχικότητα, η πρωτοτυπία, η αποκλίνουσα σκέψη και ο προβληµατισµός αντιµετωπίζονται µε αυταρχικές και αντιδηµιουργικές διαδικασίες. Ο µεταλαµπαδευτικός ρόλος του δασκάλου απορρίπτεται από τις επιστήµες της αγωγής Γιατί Το ότι ο σκοπός της διδασκαλίας είναι η συσσώρευση γνώσεων έχει αµφισβητηθεί. Η γνώση δεν µεταλαµπαδεύεται, αλλά καταχτιέται µε προσωπική συµµετοχή του µαθητή. Η γνώση δεν είναι και σκέψη. ηλαδή η γνώση δεν µπορεί να µεταµπαδευτεί, αλλά να γίνει αντικείµενο έρευνας από το ζεύγος δάσκαλος - µαθητής. Ακόµη Ο µεταλαµπαδευτικός ρόλος του εκπαιδευτικού προϋποθέτει και την αναγνώριση του δασκάλου σαν παιδαγωγική αυθεντία. Σήµερα, ο µεταλαµπαδευτής δάσκαλος έχει δώσει τη θέση του στις πολλαπλές πηγές πληροφόρηση, που είναι πια προσιτές στο µαθητή µέσα κι έξω από το σχολείο. Στο ρόλο αυτό, ο εκπαιδευτικός παντογνώστη και πάνσοφου διακατέχεται από το σύνδροµο του παντογνώστη, θεωρεί τον εαυτό του πηγή της γνώσης και της σοφίας, κινητή εγκυκλοπαίδεια. (Ο δάσκαλος δεν πρέπει να παρουσιάζει την εικόνα παντογνώστη, πρέπει να είναι «ρευστός»). 2
Αυτός σµιλευτή και πυρπολητή ψυχών Χαλκεύει συνειδήσεις Σφυρηλατεί ηθικούς χαρακτήρες ιαµορφώνει (σµιλεύει) προσωπικότητες Σκοπός της αγωγής ήταν όχι να λαξεύουµε και να σµιλεύουµε την προσωπικότητα του παιδιού. Αλλά να το βοηθούµε να λύνει τα προβλήµατα, που δηµιουργούνται από τις συνηθισµένες επαφές του, µε το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον. Ο ρόλος του δασκάλου σαν σµιλευτή ψυχών αµφισβητείται από τις επιστήµες της αγωγής Γιατί Το παιδί δεν είναι µια άµορφη µάζα ή tabula rasa. O δάσκαλος ως σµιλευτής ψυχών, κάνει εµφανέστερη την προσπάθεια της άρχουσας τάξης, να διαπλάσει και να µορφοποιήσει προσαρµοσµένους πολίτες και όχι ελεύθερους και υπεύθυνους ανθρώπους. 3
Αποτέλεσµα αυτού του ρόλου Συνοπτικά, στο παλαιό σχολείο, ο εκπαιδευτικός στο ρόλο του: αδούχου, ψυχοπλάστη, ιεροφάντη, λειτουργού, κινητής εγκυκλοπαίδειας Ο µαθητής γίνεται παθητικός δέκτης της σοφίας του εκπαιδευτικού. Η προσωπική συµµετοχή είναι αµφισβητήσιµη. Γίνεται διδασκαλία και όχι µάθηση. Επίσης Σφυρηλατείται και διαµορφώνεται έτσι το παθητικό και όχι το δυναµικό µοντέλο της εκπαίδευσης, όπου η γνώση γίνεται Τραπεζική κατάθεση και αποταµιεύεται στο πνεύµα του µαθητή. Για το ρόλο του δασκάλου στο παραδοσιακού σχολείου µπορούν να παρατηρηθούν τα εξής: α.ο ρόλος του εκπαιδευτικού σαν δαδούχου, φωτοδότη και πυρπολητή ψυχών αµφισβητείται σήµερα από τον ίδιο το σκοπό της αγωγής. β. Ο ρόλος του µεταδότη προσκρούει στα µηνύµατα της γνωστικής ψυχολογίας, που θεωρεί τη µάθηση όχι µετάδοση αλλά κινητοποίηση, συµµετοχή και ενεργοποίηση του παιδιού. γ. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού ως «λειτουργού» έχει περισσότερο ιστορική και όχι λειτουργική αξία. 4
Βιβλιογραφία Σακελλαρίου, Κ. & Μπεκιάρη, Α. (2001). Εισαγωγή στην επιστήµη της αγωγής. Αθήνα, Εκδόσεις Leader Books. Παπάς, Α. (1994). Σύγχρονη θεωρία και πράξη της αγωγής, τ. Α & Β. Αθήνα, Εκδόσεις ελφοί. 5