ΔΕΒΕ 27ο ετήσιο πανελλήνιο συνέδριο Τι εννοούµε µε τον όρο εκπαίδευση Στέλλα Ηρακλειανού Θεσσαλονίκη, 14.11.13
Το χρόνιο νόσηµα αναπόφευκτα δηµιουργεί την αίσθηση της µόνιµης απώλειας της προηγούµενης κατάστασης υγείας. Μεσολαβεί το σοκ της διάγνωσης.
Χρόνια νόσος 1. Η νόσος Συνήθως, δεν είναι θεραπεύσιµη, αλλά ελέγχεται Έχει σιωπηλή πορεία Τα συµπτώµατα δεν συνδέονται πάντα µε τα ευρήµατα Έχει απρόβλεπτη εξέλιξη Σχετίζεται µε τον τρόπο ζωής
Χρόνια νόσος 2. Η θεραπεία Είναι σηµαντική για την επιβίωση Απαιτεί καθηµερινή πειθαρχία Χρειάζεται εκπαίδευση για την εφαρµογή της Σχετίζεται µε την κοινωνική ζωή Σχετίζεται µε την επαγγελµατική δραστηριότητα
Χρόνια νόσος 3. Ο ασθενής Πρέπει να γνωρίζει πως ν αντιδρά στα οξέα επεισόδια Πρέπει να τροποποιήσει την προσωπική του ζωή Όταν µειώνεται η επαγρύπνιση, η νόσος επιδεινώνεται Πρέπει να αποδεχθεί τη σχετική απώλεια της «ακεραιότητάς» του
Χρόνια νόσος 4. Ο γιατρός Ελέγχει τη νόσο έµµεσα Εκπαιδεύει και κινητοποιεί τον ασθενή Χειρίζεται τη νόσο στη σιωπηλή της φάση Αντιµετωπίζει τα οξέα επεισόδια Αναγνωρίζει έγκαιρα τις επιπλοκές Δίνει ψυχολογική & κοινωνική υποστήριξη Παραχωρεί µέρος της εξουσίας του
Αλγόριθμος+ΕΔΕ 2013
Αντι-υπεργλυκαιµική θεραπεία στο ΣΔΙΙ Positio Statemet ADA EASD 2013 - Εξατοµίκευση - Συµµόρφωση- Αυτοπαρακολουθηση - Συνεργασία ασθενούς ιατρού για την επιλογή θεραπείας Diabetologia 2013
Ποια είναι η πραγµατικότητα; 1. Σε καµία φάση των σπουδών δεν προβλέπεται εκπαίδευση σε τρόπους επικοινωνίας µε τον ασθενή. 2. Το µοντέλο εκπαίδευσης είναι κατά κύριο λόγο βιοτεχνολογικό, µε έµφαση στην άµεση επίλυση συγκεκριµένων προβληµάτων. 3. Ο γιατρός υιοθετεί από τα αρχικά στάδια των σπουδών του, την προσέγγιση : «ξέρω τι χρειάζεσαι, στο συνταγογραφώ και εσύ πρέπει να ακολουθήσεις πιστά τις οδηγίες.
Σύµφωνα µε την Παγκόσµιο Οργάνωση Υγείας η θεραπευτική εκπαίδευση των ασθενών µε χρόνια νοσήµατα, ορίζεται από τα παρακάτω χαρακτηριστικά : 1. Η Θεραπευτική Εκπαίδευση θα πρέπει να δίνει την δυνατότητα στους ασθενείς να αποκτήσουν και να διατηρήσουν επιδεξιότητες που θα τους επιτρέπουν την ευνοϊκότερη διαχείριση της ζωής και της νόσου τους. WHO 1998
2. Η Θεραπευτική Εκπαίδευση περιλαµβάνει την ενηµέρωση, συνειδητοποίηση, µάθηση σε θέµατα αυτοφροντίδας και ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε σχέση µε την νόσο και την προτεινόµενη θεραπεία. WHO 1998
3.Στοχεύει να βοηθήσει τους ασθενείς και την οικογένειά τους να καταλάβουν την ασθένεια και τη θεραπεία της, να συνεργάζονται µε τους θεραπευτές τους και να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους WHO 1998
Η Θεραπευτική Εκπαίδευση είναι, ως εκ τούτου, µια συνεχής διαδικασία που πρέπει να ενσωµατωθεί στο σύστηµα παροχής υγείας. WHO 1998
Προσανατολισμός Περιεχόμενο εκπαιδευτικού προγράμματος Μετάδοση γνώσεων Επικοινωνία Ρόλος εκπαιδευτικού ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Δεκαετία 1970 Δεκαετία 1980 Δεκαετία 1990 Οδηγίες Τοποθέτηση στο Ενεργός Εμβάθυνση της Πληροφορίες πρόβλημα μάθηση γνώσης σε αυτά που καταλαβαίνει ο Θέματα πάνω στο διαβήτη Έγκυρες πληροφορίες Περιγραφή Φροντιστής υγείας Καλώς καθορισμένα ιατρικά προβλήματα Συζητήσεις σε ομάδες γύρω από τις προτάσεις του εισηγητού Καθοδηγητής φροντιστής υγείας Προσωπική πείρα Διάλογος Αμφίδρομος διδασκαλία ασθενής. Ποιοτικές διαφορές στην αντίληψη του προβλήματος. Άμεση και ενεργός συζήτηση στη συνάντηση με τον ασθενή. Δάσκαλος
Θεραπευτική εκπαίδευση ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ απλή µεταφορά γνώσεων. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ αποµνηµόνευση πληροφοριών. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ σχέση δασκάλου - µαθητή. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ σχέση ενήλικα - παιδιού
Εκπαίδευση σηµαίνει ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ Στόχος µας η εκµάθηση των ειδικών ικανοτήτων για: 1) Καθηµερινή µεταβολική ρύθµιση 2) Αντιµετώπιση της υπογλυκαιµίας 3) Πρόληψη των µακροχρόνιων επιπλοκών
Η κινητοποίηση= µάθηση +συµπεριφορά βάσει των θεραπευτικών οδηγιών Η ενδογενής (σχετίζεται µε τη προσωπικότητα) Η εξωγενής (προέρχεται µε ανταµοιβή, απειλή ή πίεση από το εξωτερικό περιβάλλον)
Ενδογενής κινητοποίηση Τι θα θέλατε να κάνετε που πιστεύετε πως δεν µπορείτε λόγω του διαβήτη; Σχέση µε πεποιθήσεις για την υγεία,καριέρα, οικογενειακά προβλήµατα,ένστικτα προστασίας, ταύτιση µε οµοιογενή οµάδα.
Εξωγενής κινητοποίηση Η ανταµοιβή της προσπάθειας που καταβάλλει ο ασθενής κατά αµεσότερο, θετικότερο και αποτελεσµατικότερο τρόπο. Δηλαδή Η επιδοκιµασία, το ενδιαφέρον, η ένταξη στην οµάδα, η ανεύρεση στόχων,η τήρηση ενός διαβητικού ηµερολογίου, η εµπλοκή όλης της οικογενείας.
Σαφείς θεραπευτικοί στόχοι για κάθε διαβητικό ασθενή. Συγκέντρωση σε λίγους ρεαλιστικούς βραχυπρόθεσµους στόχους κάθε φορά. Όχι στα ιδανικά προγράµµατα, αλλά σε διαπραγµατεύσιµα προγράµµατα µε τον ασθενή.
Εκπαιδευτικό πρόγραµµα Τι είναι διαβήτης Τι σηµαίνει ρύθµιση Γιατί χρειάζεται η ρύθµιση Πως παρακολουθείται η ρύθµιση Διαιτητικές οδηγίες Αντιδιαβητικά δισκία Ινσουλίνη τεχνική Υπογλυκαιµία Διαβητική κετοξέωση Μακροχρόνιες επιπλοκές Άσκηση Εγκυµοσύνη Λοιµώξεις Περιποίηση ποδιών
Παράµετροι που καθορίζουν το περιεχόµενο ενός εκπαιδευτικού προγράµµατος 1.Ο τύπος του διαβήτη 2.Η ηλικία του ασθενούς 3.Η ύπαρξη συγκεκριµένων καταστάσεων (περιφ.αγγειπάθεια, παχυσαρκία) 4.Το µορφωτικό επίπεδο του ασθενούς.
Πως µαθαίνει ο ασθενής. Ξεκινώντας: Από αυτό που είναι. Από αυτά που ήδη ξέρει. Από τις αντιλήψεις του ή σε σύγκρουση µε αυτές. Όλοι οι ασθενείς δεν µαθαίνουν µε τον ίδιο τρόπο, ούτε µε τον ίδιο ρυθµό.
Οι ασθενείς µπορούν να µπλοκάρουν κάθε σύσταση που κάνει ο γιατρός, ανεξάρτητα από το πόσο σηµαντική ή ουσιώδης εκείνος θεωρεί ότι είναι. Τις συνέπειες αυτών των επιλογών πρώτοι και κατά κύριο λόγο τις βιώνουν οι ίδιοι οι ασθενείς
Η προσπάθεια µου να εκπαιδεύσω τους ασθενείς προσκρούει : 1. Στην έλλειψη χρόνου 2. Στην απροθυµία των ασθενών να συνεργασθούν. 3. Στην έλλειψη γνώσεων 4. Στο ότι σύντοµα απογοητεύοµαι από τα φτωχά αποτελέσµατα 5. Στην έλλειψη «θεραπευτικής οµάδας» από διάφορες ειδικότητες
Μεθοδολογία Εκπαίδευσης 1. Ατοµικές συνεδρίες 2. Εκπαίδευση σε οµάδα 2. Εκπαίδευση σε τεχνικές 3. Συµµετοχή της οικογένειας (χρήσιµοι συνεργάτες και όχι παθητικοί θεατές)
Τρόποι εκπαίδευσης
Η χρήση του dialogue tool είναι εύκολη Step 1 Step 2 Step 3 Διερεύνηση των πεποιθήσεων Αναγνώριση των προβληµατισµών των ασθενών και αντιµετώπιση χρησιµοποιώντας το dialogue tool Επιβεβαίωση της κατανόησης από τους θεραπευτές x x x x x x x x x
Χάρτες συζήτησης
Core questios for the assessmet of psychosocial risk factors i cliical practice Low socioecoomic Status Work ad family stress What is your highest educatioal degree? Are you a maual worker? Do you lack cotrol over how to meet the demads at work? Is your reward iappropriate for your effort? Do you have serious problems with your spouse? Social isolatio Depressio Axiety Hostility Europea)Guidelies)o)cardiovascular)disease prevetio)i)cliical)practice)(versio)2012) Type D persoality ) Are you livig aloe? Do you lack a close cofidat? Do you feel dow, depressed, ad hopeless? Have you lost iterest ad pleasure i life? Do you frequetly feel ervous, axious, or o edge? Are you frequetly uable to stop or cotrol worryig? Do you frequetly feel agry over little thigs? Do you ofte feel aoyed about other people s habits? I geeral, do you ofte feel axious, irritable, or depressed?
Η αξιολόγηση Δεν αποτελεί έλεγχο ή κρίση του ασθενή και τα «άσχηµα επίπεδα γλυκόζης» δεν θα πρέπει να ερµηνεύονται ως «άσχηµη» συµπεριφορά εκ µέρους του ασθενή. Επανεξέταση του επιπέδου της ρύθµισης, της επίτευξης των βραχυπροθέσµων στόχων, των παραγόντων κινητοποίησης.
Γιατί τα εργαλεία εκπαίδευσης (π.χ. Χάρτες) είναι τόσο 0 αποτελεσµατικά; Ποσο σ τ ά σ υ γ κ ρ ά τ η σ η ς 10 % Διαβάζω Παθητική συµµετοχή 20 % Ακούω 30 % Βλέπω (Γραφικά) 50 % Βλέπω & ακούω 70 % Ε ν ε ρ γ η τι κ ή σ υ µ Συζητώ µε άλλους µ ετ ο χ Πηγή: www.stc-soc.org/caledar/traiigthatsticks.pps, Maggie Haeel, vice presidet, Michaels & Associates. ή
ΟΜΘΕ Οι#επαγγελματίες#υγείας#που#θεραπεύουν#τα#άτομα#με#διαβήτη πρέπει#να#εκπαιδευθούν#για#να#επικοινωνήσουν#καλά#με#τους ασθενείς Η#Θεραπευτική#Εκπαίδευση#είναι,#ως#εκ#τούτου,#μια#συνεχής διαδικασία#που#πρέπει#να#ενσωματωθεί#στο#σύστημα#παροχής υγείας. Η#Θεραπευτική#Εκπαίδευση#περιλαμβάνει#την#ενημέρωση, συνειδητοποίηση,#μάθηση#σε#θέματα#αυτοφροντίδας#και ψυχοκοινωνική#υποστήριξη#σε#σχέση#με#την#νόσο#και#την προτεινόμενη#θεραπεία.
Ποιοι είναι οι στόχοι της ΟΜΘΕ Σεµινάρια: έχουν στόχο, να ευαισθητοποιήσουν τους συµµετέχοντες στον τρόπο που επικοινωνούν µε τους ασθενείς τους και όχι να διδάξουν. Ερευνητικά προγράµµατα: Αφορούν την καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης σε θέµατα εκπαίδευσης και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, στην χώρα µας τόσο των ασθενών µε διαβήτη όσο και των θεραπευτών Δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού για γιατρούς και ασθενείς: εγχειρίδιο διερεύνησης και αντιµετώπισης των εµποδίων κατά την έναρξη ινσουλίνης, οδηγίες έναρξης ινσουλίνης, εκπαιδευτικά έντυπα για ασθενείς, εκπαιδευτικά έντυπα για νοσηλευτικό προσωπικό κλπ
Πρέπει να θυµόµαστε ότι: 1) Η θεραπευτική εκπαίδευση είναι µια συνεχής διαδικασία 2) Τα λάθη δεν πρέπει να εκλαµβάνονται ως έλλειψη ενδιαφέροντος ή αµέλεια του ασθενούς 3) Η επανάληψη και η εµπέδωση 4) Ο κίνδυνος υπερφόρτωσης αποτελεί παγίδα