qwφιertyuiopasdfghjklzxερυυξnmηqσ wωψerβνtyuςiopasdρfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnφγιmλιqπςπ ζαwωeτrtνyuτioρνμpκaλsdfghςjklzxcv Παραπληροφόρηση λοπbnαmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn mσγqwφertyuioσδφpγρaηsόρωυdfghj Μορφές φορείς αίτια συνέπειες μέτρα συνοδευτικά κείμενα ργklαzxcvbnβφδγωmζqwertλκοθξyuiύ ασφdfghjklzxcvbnmqwertyuiopaβsdfg Επιμέλεια: TZANETA ΜΑΡΟΥΛΗ Φιλόλογος hjklzxcεrυtγyεuνiιoαpasdfghjklzxcηvb nασφδmqwertασδyuiopasdfασδφγθμκ xcvυξσφbnmσφγqwθeξτσδφrtyuφγςοι opaασδφsdfghjklzxcvασδφbnγμ,mqwe rtyuiopasdfgασργκοϊτbnmqwertyσδφ γuiopasσδφγdfghjklzxσδδγσφγcvbnm qwertyuioβκσλπpasdfghjklzxcvbnmqw 01 ertyuiopasdγαεορlzxcvbnmqwertyuiop
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ. Η παραπληροφόρηση είναι η σκόπιμη διάδοση ψευδών πληροφοριών και ειδήσεων με στόχο την παραπλάνηση, την σύγχυση και τον αποπροσανατολισμό του αποδέκτη για την εξυπηρέτηση συμφερόντων πάσης φύσεως (οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών- εθνικών, κ.α) Οι λανθασμένες ή αλλοιωμένες- παραποιημένες πληροφορίες διοχετεύονται με τέτοιον τρόπο ώστε να διαμορφώσουν τη συλλογική συνείδηση και άποψη προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Με ποιον τρόπο επιτυγχάνεται η παραπληροφόρηση και γενικότερο η αλλοίωση της είδησης : Κινδυνολογία. Παρουσίαση ωραιοποιημένης πραγματικότητας. Μεγέθυνση μια κατάστασης πρόκλησης φόβου. Μονομερή μονοεστιακή παρουσίαση ενός θέματος, γεγονότος, είδησης χωρίς την πολύπλευρη παρουσίαση όλων των εμπλεκόμενων μερών ή των απόψεών τους (π.χ. σ ένα πόλεμο παρουσιάζονται ειδησεογραφικά μόνο οι απώλειες και οι καταστροφές του ενός εμπλεκόμενου στρατοπέδου αφήνοντας να εννοηθεί ότι αυτοί είναι τα θύματα). Ελλιπής παρουσίαση μια είδησης ή η υπερβολή της, η θέση στην ειδησιογραφία και ο τρόπος παρουσίασής της. Η αποσιώπηση στοιχείων του γεγονότος ώστε ν αλλοιώνεται η τελική εικόνα. (απόκρυψη σημαντικών στοιχείων). Χρησιμοποίηση ψευδών στοιχείων, υποκριτική και ψευδή παρουσίαση του γεγονότος. Χρήση εκτεταμένων σχολίων στην παρουσίαση μιας πληροφορίας. Επανάληψη συνθηματικής γλώσσας, τίτλων => πλύση εγκεφάλου. Επιχειρηματολογία που βασίζεται στην συναισθηματική εκμετάλλευση, κολακεία και τόνωση του κοινού συναισθήματος. ΕΝΤΥΠΑ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΜΕΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΌΡΗΣΗΣ. Τηλεόραση Ραδιόφωνο Εφημερίδες Περιοδικά 2
Διαδίκτυο Επιμέλεια:Τζανέτα Μαρούλη - φιλόλογος Φορείς που έχουν την επιρροή να ασκήσουν προπαγάνδα : ΜΜΕ Σχολεία Οικογένεια Πολιτική Ηγεσία Θρησκευτική και Πνευματική Ηγεσία Τέχνη Είδη παραπληροφόρησης και προπαγάνδας : Πολιτική Θρησκευτική Κοινωνική Επιστημονική Εθνική Εμπορική (Διαφημίσεις) Ιδεολογική ΑΙΤΙΑ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ Οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα =>επιδίωξη άνομου κέρδους. Η προπαγάνδα στοχεύει στην εξυπηρέτηση οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων (πολιτικοί) 3
Εξυπηρέτηση πάσης φύσεως ατομικών φιλοδοξιών για κοινωνική ανέλιξη και συσσώρευση πλούτου. Κρίση δημοσιογραφικής δεοντολογίας - διαπλοκή δημοσιογραφίας με μεγάλα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Τεχνοκρατική αντίληψη και άκρατος υλισμός της εποχής μας => υπέρτατη αξία ύλη και το χρήμα => όλα θυσιάζονται στο βωμό του κέρδους. Υποβάθμιση ποιότητας εκπαίδευσης, έλλειψη παιδείας => περιχαράκωση κριτικής σκέψης => αδυναμία του σύγχρονου ανθρώπου να αντισταθεί και να φιλτράρει τα προπαγανδιστικά μηνύματα. Ανάπτυξη και καλλιέργεια των τεχνοκρατικών επιστημών εις βάρος των ανθρωπιστικών => η καλλιέργεια του πνεύματος και του ήθους τίθεται σε δεύτερη μοίρα. Υποβάθμιση - κρίση ηθών και αξιών => έλλειψη σεβασμού στο συνάνθρωπο => καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύγχρονος ρυθμός ζωής, έντονος τρόπος διαβίωσης, έλλειψη ελεύθερου χρόνου σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα των μηχανισμών του σύγχρονου κόσμου δεν επιτρέπουν στο άτομο να κρίνει, να αξιολογεί και να φιλτράρει τα εκπεμπόμενα μηνύματα => καταιγισμός πληροφοριών, εξελίξεων γεγονότων => αδυναμία ελέγχου τόσο μεγάλου όγκου πληροφοριών. Αστικοποίηση => πόλεις τέρατα => αποξένωση αλλοτρίωση σύγχρονου ανθρώπου. Αδυναμία συλλογικής δράσης και συνεργασίας με τον συμπολίτη και κατ επέκταση αντίστασης στην προπαγάνδα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΠΙΚΡΆΤΗΣΗΣΗΣ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Πνευματική και κοινωνική στασιμότητα => ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ. Δημιουργείται μια χειραγωγούμενη μάζα ανθρώπων που καθοδηγούνται από κέντρα εξουσίας και δεν ορίζουν την μοίρα τους. Κλίμα φανατισμού βίας ρατσισμού => εγκληματικότητα, πόλεμος, συγκρούσεις πάσης φύσεως και διχασμός. Ασυδοσία πολιτικής εξουσίας αδυναμία ελέγχου των πολιτικών δράσεων => εξαχρείωση => κρίση του θεσμού της δημοκρατίας. Κρίση ηθικών αξιών => κατάφωρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Αδυναμία προόδου => υποβάθμιση συλλογικών δημοκρατικών κατακτήσεων οπισθοδρόμηση κοινωνίας. 4
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ Αυστηρή εφαρμογή του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας κι επιβολή κυρώσεων σε όσους δημοσιογράφους δεν ασκούν ευσυνείδητα το λειτούργημα τους. Εφαρμογή των νόμων και έλεγχος τόσο των ΜΜΕ όσο και των οικονομικών και των πολιτικών κέντρων που καταφεύγουν σε προπαγανδιστικές πρακτικές. Πνευματική εγρήγορση των πολιτών, όξυνση της κριτικής σκέψης, αντίσταση και στηλίτευση όλων των φαινομένων. Διασταύρωση γεγονότων και πληροφόρηση, φιλτράρισμα κι επεξεργασία τους και όχι άκριτος ενστερνισμός διαστρεβλωμένων θεωριών και πληροφοριών. Συλλογικές δράσεις πολιτών απέναντι σε φορείς που ασκούν προπαγάνδα. Επιμέλεια: Τζανέτα Μαρούλη - φιλόλογος Ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους η παραπληροφόρηση βρίσκει όλο και μεγαλύτερο έδαφος στις σύγχρονες πλουραλιστικές και ευνομούμενες κοινωνίες; Η αντικειμενική και ολόπλευρη ενημέρωση είναι στην εποχή μας ένα θεσμικά κατοχυρωμένο και κοινωνικά κατακτημένο δικαίωμα. Μάλιστα σε μια εποχή που τη χαρακτηρίζει πολυπλοκότητα μηχανισμών και δομών καθώς και καταιγισμός πληροφοριών κι εξελίξεων, το δικαίωμα αυτό θα πρέπει να περιφρουρείται ευλαβικά στα πλαίσια μιας ευνομούμενης πολιτείας. Φαινόμενα του παρελθόντος όπως αυτό του ασφυκτικού κρατικού παρεμβατισμού στα ηλεκτρονικά κι έντυπα μέσα πληροφόρησης, κυρίως σε αντιδημοκρατικά καθεστώτα τείνουν να εκλείψουν. Πλέον τα μέσα ενημέρωσης του κοινού διατελούν υπό το καθεστώς ελευθερίας και πλουραλισμού που εγγυάται την απρόσκοπτη- ανεμπόδιστη λειτουργία τους από οποιεσδήποτε είδους παρεμβάσεις. Κι 5
ενώ φαινομενικά όλες οι συνθήκες συμβάλλουν στην αντικειμενικότερη και ολόπλευρη ενημέρωση, όλο και περισσότερο διαπιστώνουμε πως νέοι παράγοντες έρχονται να επηρεάσουν αρνητικά τη λειτουργία των μέσων, να νοθεύσουν την ποιότητα της ενημέρωσης, να γεννήσουν φαινόμενα παραπληροφόρησης και παραπλάνησης της κοινής γνώμης. Ο κυριότερος παράγοντας φαίνεται να είναι η κυριαρχία των νόμων της αγοράς. Τα ΜΜΕ αποτελούν ιδιωτικές επιχειρήσεις που ως κύριο σκοπό έχουν το κέρδος και την εμπορικότητά τους. Η πληθώρα τηλεοπτικών μέσων, εντύπων, ραδιοφωνικών και διαδικτυακών ιστοσελίδων δημιουργούν έναν κυκεώνα πομπών πληροφόρησης που διάγουν υπό το καθεστώς σκληρού έως αδυσώπητου ανταγωνισμού. Στα πλαίσια λοιπόν αυτά η αντικειμενικότητα και η εγκυρότητα της είδησης συχνά θυσιάζονται στο βωμό της εμπορικής επιτυχίας. Αυτομάτως διαφοροποιούνται τα κριτήρια της είδησης και η ενημέρωση διαμορφώνεται με βάση την εμπορευσιμότητά της, τον εντυπωσιασμό που προκαλεί στο κοινό και το κατά πόσο γίνεται αρεστή στον αποδέκτη, με αποτέλεσμα ν αυξάνονται τα έσοδα της επιχείρησης μέσω της διαφήμισης. Αλλά συχνά και ο πολιτικός παράγοντας φαίνεται να διαπλέκεται στενά με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Πολιτικά αλλά και οικονομικά κέντρα εξουσίας χρησιμοποιούν τα μέσα για ν αυξήσουν την επιρροή και τη δύναμη τους. Τα μέσα γίνονται υποχείρια της πολιτικής και επιχειρηματικής ηγεσίας με αντάλλαγμα την οικονομική τους ενίσχυση. Το συμφέρον μετάδοση της είδησης και υποβαθμίζει τα μέσα ενημέρωσης σε συγκαλυμμένα όργανα πολιτικής προπαγάνδας. Εκτός των άλλων και μικρότερα ατομικά συμφέροντα δυναμιτίζουν την αντικειμενική και ολόπλευρη ενημέρωση. Η έκπτωση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας σε συνδυασμό με την άκρατη φιλοδοξία ορισμένων δημοσιογράφων για δύναμη, χρήμα και εξουσία έχουν υποσκελίσει την ποιότητα της παρεχόμενης ενημέρωσης. Η διαφθορά του δημοσιογραφικού κλάδου καλλιεργεί το έδαφος στη διαπλοκή και το χρηματισμό και δημιουργεί έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την είδηση η οποία γίνεται κατά παραγγελία. Τέλος ο σύγχρονος τρόπος διαβίωσης του ατομικισμού και της απομόνωσης σε συνδυασμό με την έλλειψη ελεύθερου χρόνου δεν επιτρέπουν στο σύγχρονο άνθρωπο να φιλτράρει και να επεξεργαστεί τον τεράστιο όγκο πληροφοριών που δέχεται. Αποτέλεσμα αυτού είναι ν απενεργοποιείται η κριτική σκέψη και η δυνατότητα ν αντιληφθεί την προπαγανδιστική είδηση. Απ τη μια έχει πρόσβαση σε χιλιάδες πηγές πληροφόρησης αλλά απ την άλλη δεν έχει ούτε το χρόνο ούτε τη διάθεση να διεισδύσει σε βάθος και να επεξεργαστεί την πληροφορία που δέχεται. Η προπαγάνδα είναι μια πληγή της σύγχρονης ενημέρωσης που υποδαυλίζει την κοινωνική συνοχή και παραπέμπει σε παρεμβατικές κοινωνικές δομές άλλων εποχών. Δε νοείται αληθινή πρόοδος και δημοκρατία όταν αυτή υπονομεύεται από οργανωμένα από κέντρα και φορείς παραπληροφόρησης. 6