Βιταμίνη D, Aσβέστιο και ιχνοστοιχεία. Πόσο είναι απαραίτητα; Δρ. Τατιανή Μούδιου Παιδογαστρεντερολόγος Β Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ
Βιταμίνη D Κλασσικός ρόλος της: ρύθμιση ομοιόσταση Ca από τον οργανισμό βοηθώντας την απορρόφηση του από το έντερο Απαραίτητη για υγιή οστά και δόντια Αλλά ο ρόλος της είναι ευρύτερος ως ρυθμιστής: Νευρομϋικής λειτουργίας Ανοσοποιητικού συστήματος Ποικίλων κυτταρικών λειτουργιών
Η βιτ. D ρυθμιστής γονιδιακής έκφρασης Ρυθμίζονται μέσω της 1,25D > 1000 διαφορετικά γονίδια Ιστοί με επιβεβαιωμένη δράση της 1,25D λόγω ύπαρξης υποδοχέα VDR : Δέρμα-κερατινοκύτταρα Οστά Εγκέφαλος, νεύρα Μαστός Ηπαρ, πάγκρεας, έντερο, νεφροί Προστάτης Κύτταρα ανοσοποιητικού
Φάρμακα & συμπληρώματα Αντιεπιλεηπτικά Ριφαμπικίνη Αντιρετροϊκές θεραπείες Δυσαπορρόφηση Ν.Crohn N. Whipple Κοιλιοκάκη Κυστική ίνωση ηπατοπάθειες ΑΙΤΙΑ Αντηλιακά Μελανίνη χειμώνας Ηπατική & νεφρική ανεπάρκεια Νεφρωσικό σύνδρομο παχυσαρκία ΕΛΛΕΙΨΗ βιτ. D Σχιζοφρένεια, κατάθλιψη Διαβήτης ΙΙ Μεταβολικό συν. Μυϊκή αδυναμία & κράμπες οστεοπόρωση Οστεαρθρίτιδα οστεομαλακία ραχίτιδες ΕΙΠΠΤΩΣΕΙΣ Λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού Φυματίωση Γρίπη, Ασθμα FEV1 Συρρίτουσα αναπνοή Υπέρταση καρδιαγγειακά Αυτοάνοσα Διαβήτης τ. Ι Σκληρ. πλάκας Ν. Crohn Ρευμ. αρθρίτης Καρκίνοι Μαστού εντέρου προστάτη
ΕΠΙΘΥΜΗΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ βιτ.d Η εκτίμηση των επιπέδων της βιτ.d στον οργανισμό βασίζεται στην μέτρηση της 25(ΟΗ)D στον ορό αίματος, ως δείκτης διατροφικής πρόσληψης και σύνθεσης από το δέρμα. Η 1,25 (ΟΗ)D έχει μικρό χρόνο ημίσειας ζωής και επηρεάζεται από επίπεδα PTH C.F. Munns et al. Horm. Res. Paediatr. 2016; 85:83-106 >100 ng τοξικότητα & υπερασβεστιαιμία >20 ng επάρκεια 12-20 ng ανεπάρκεια Μειωμένη απορρόφηση Ca 0-12 ng ελλειψη Πιθανά ραχιτισμός Αύξηση κινδύνου καρκίνου Αντιμικροβιακή αντίδραση πεπτιδίων προβληματική
Πρόσληψη βιτ. D από ήλιο ΔΙΑΦΕΡΕΙ από άτομο σε άτομο ανάλογα με τον τρόπο ζωής και και την συγκέντρωση μελανίνης στο δέρμα. Εκθεση παιδιού στον ήλιο για: 15-30 min πριν τις 10.00πμ & μετά τις 16.00μμ > 20% σώματος, χωρίς αντηλιακό, καλοκαίρι ικανοποιητική σύνθεση VitD Υπάρχει ανάγκη για επίσημες οδηγίες ασφαλούς έκθεσης χωρίς αντηλιακό (μελάνωμα) για όλες τις ηλιακές ομάδες, τα διάφορα γεωγραφικά πλάτη και την εποχή.
Πρόσληψη βιτ. D από διατροφή Δεν υπάρχουν μεγάλες μελέτες για παιδιά στην Ευρώπη Αλλά στις υπάρχουσες από διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες: Πρόσληψη χαμηλότερη από το ελάχιστο όριο των 200 IU/day
Χορήγηση Βιτ. D για πρόληψη Στόχος >20 ng/ml Για το λόγο αυτό σύμφωνα με ESPGHAN Consensus (C. Braegger et al. JPGN v.56, No.6, p.692-701, 2013) Χορήγηση συμπληρώματος βιτ. D : 0-12 μηνών 400 IU/day > 12 μηνών-υγιή παιδιά: ενθάρρυνση για χορήγηση ποικιλίας τροφών που περιέχουν βιτ.d (ψάρια, αυγό, εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά και δημητριακά) Εκθεση στον ήλιο στα προβλεπόμενα όρια
Χορήγηση Βιτ. D για πρόληψη Υγιή παιδιά > 12 μηνών με παράγοντες κινδύνου για χαμηλή vit. D: χορήγηση συμπληρωμάτων σε δόση 600 IU (χειμώνα) Πρόκειται για παιδιά με: Σκουρόχρωμο δέρμα, Συστηματική χρήση αντηλιακού με SPF>15 (μπλοκάρει 99% σύνθεσης) Μειωμένη έκθεση στον ήλιο λόγω: ενδυμασίας, χρόνιοι ασθενείς νοσοκομείου (ογκολογικοί), αναπηρίες, φωτοευαισθησία Μειωμένη πρόσληψη βιτ. D από διατροφή Λήψη φαρμάκων (κορτιζόνη, αντιεπιληπτικά, ριφαμπικίνη, ισονιαζίδη)
Ανεκτές δόσεις Βιτ. D για θεραπεία έλλειψης Σύμφωνα με οδηγίες του Ιnstitute of Medicine ΙΟΜ : Ιnstitute of Medicine, Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington, DC: National Academy Press, 2010.
Aσβέστιο (Ca) Δομικό στοιχείο του οργανισμού (99% στον σκελετό) Απαραίτητο για: Αύξηση οστικής μάζας στην παιδική ηλικία Πρόληψη οστεοπόρωσης ενήλικο ζωή. Νευρομυϊκή λειτουργία Σύσπαση Χάλαση αγγείων Έκκριση ορμονών (PTH)
Πηγές πρόσληψης Ca Γαλακτοκομικά γάλα 270mg /250ml, γιαούρτι 240mg/200gr, κίτρινο τυρί 320mg/40gr Πράσινα λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολλο) Ξηροί καρποί (αμύγδαλα, σουσάμι-ταχίνι) Εμπλουτισμένα δημητριακά και χυμοί Σαρδέλα με κόκκαλο και σολωμός
Ανάγκες Ασβεστίου Δεν είναι ίδιες σε όλες τις ηλικίες: 1-3 χρ 500 mg 4-2χρ - 700 mg 9-11χρ 1000 mg 12-18χρ- 1300 mg
Υπερβολική πρόσληψη Ca Δυσκοιλιότητα Νεφρολιθίαση Ελάττωση απορρόφησης Fe Ελάττωση απορρόφησης Mg Υπερασβεστιαιμία (μόνο από συμπληρώματα)
Μαγνήσιο (Mg) Πολύ σημαντικό θρεπτικό συστατικό για τον οργανισμό. Αποτελεί συνένζυμο σε >300 ενζυματικές αντιδράσεις καθοριστικές για σύνθεση ΑΤP 50%- 60% αποθηκεύονται στα οστά Μέσω του υδροξυηπατίτη.
Μαγνήσιο Απαραίτητο για: Ενέργεια (ΑΤP) Δυνατά οστά και δόντια Σχηματισμός DNA,RNA Ποιότητα ύπνου Συγκέντρωση, ADHD Ημικρανία, Αυτισμός, Ασθμα Επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης στο αίμα Καρδιακή λειτουργία και διατήρηση φυσιολογικής αρτ. πίεσης
Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη Μαγνησίου 1-3χρ 65-80 mg 4-8 χρ 110-130 mg 9-13 χρ 240 mg 14-18 χρ 360 mg
Tροφές πλούσιες σε Μαγνήσιο Σπόροι: κολοκυθόσπορος 307 mg -1/4φλ ηλιόσποροι 130mg -1/4 φλ Ξηροί καρποί: brazilian nuts, κακάο ψημένο Λαχανικά: σπανάκι μαγειρεμένο (157mg/1φλ)
Σίδηρος (Fe) Δομικό συστατικό Hb, μυοσφαιρίνης, ενζύμων, κυτοχρωμάτων Είναι απαραίτητος για: Σύνδεση του Ο 2 στο ερυθρό και μεταφορά Μυϊκή δραστηριότητα Ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου Ανοσοποιητικό σύστημα (Τ-LC, κυττοκίνες, φαγοκυττάρωση)
Ημερήσιες ανάγκες Fe Ηλικία Ποσότητα σιδήρου/ημέρα 0 6 μηνών 1.27 mg/day 7 12 μηνών 11 mg 1 3 ετών 7 mg 4 8 ετών 10 mg 9 13 ετών 8 mg Αγόρια 14 18 ετών 11 mg Κορίτσια 14 18 ετών 15 mg
Ελλειψη σιδήρου Η πιο συχνή έλλειψη ιχνοστοιχείου ιδιαίτερα στα βρέφη & παιδιά Σύσταση ESPGHAN (2013) για πρόληψη: Δεν χορηγείται συμπλήρωμα στα υγιή τελειόμηνα βρέφη με φυσιολογικό βάρος γέννησης Χορήγηση συμπληρώματος από 2 η - 6 η εβδομάδα ζωής και μέχρι 6 μηνών σε βρέφη χαμηλού βάρους γέννησης : 2-2,5kg < 2kg χορήγηση Fe 1-2mg/kg χορήγηση Fe 2-3mg/kg Πάνω από 6 μηνών: διατροφή πλούσια σε Fe (γάλα 500 ml/d)
Τροφές πλούσιες σε αιμικό/μη αιμικό Fe Τροφή (μερ.) Σίδηρος (mg) Συκώτι 6,6 Μύδια κλ.(10) 7,5 Μοσχάρι 3,3 Χοιρινό 2,3 Αρνί 2.3 Κοτόπουλο 2,1 Σαρδέλλα 2,0 Τροφή (φλ) Fe (mg) Βερύκοκα ξερά1/4 3.6 Φασόλια ξερά 2,9 Φακές 2.1 Σταφύδες 1/4 2.8 Σπανάκι 2.4
Απορρόφηση σιδήρου Μειώνεται από: γάλα, τσάι, αναψυκτικά, τετρακυκλίνες, αντιόξινα, σκευάσματα Ca Αυξάνεται από: προσθήκη Vit C, αυξάνει την απορρόφηση κυρίως μη αιμικού, έως και 70%
Ψευδάργυρος (Zn) Σημαντικό ρόλο στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, διαφοροποίηση, μεταβολισμό & σχηματισμό νουκλεοτιδίων Ελλειψη: Σοβαρή: Σπάνια (σχετίζεται με 500.000 θανάτους παιδιών στον κόσμο) Μέτρια ή ήπια: αρκετά συχνή-δύσκολα ανιχνεύεται (από τρίχες) Σχετίζεται με καθυστέρηση σωματικής ανάπτυξης, Μείωση αντοχής στις λοιμώξεις, Τριχόπτωση. δερματίτιδα
Ψευδάργυρος Παρατηρείται έλλειψη ιδιαίτερα σε : Φτωχούς πληθυσμούς Φυτοφάγους- Μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών αναστέλλει την απορρόφηση Zn Χρόνιο διαρροϊκό σύνδρομο
Βρίσκεται άφθονο στο : Κρέας (μοσχάρι) Γαλακτομικά Πουλερικά Θαλασσινά Ψευδάργυρος Συνιστώμενη ημερήσια δόση: 5 έως 11 mg/day για βρεφικήεφηβική ηλικία Ολικής άλεσης σιτηρά Αυξημένη πρόσληψη μειώνει απορρόφηση Cu και Fe Αν χρειάζονται συμπληρώματα: μόνο μέσω πολυβιταμινούχων σκευασμάτων
από τη θεωρία. στην πραγματικότητα
Ένα διαιτολόγιο με 2000 kcal που δεν θα ανησυχούσε τον παιδίατρο Πρωϊνό 1 φλ. γάλα Honey Nut Cheerios 1 μπανάνα Απογευματινό γιαούρτι+1 μήλο 3 μπισκότα digestive Δεκατιανό Ψωμί +αυγό Γεύμα Μακαρόνια με κιμά Σαλάτα (ντομάτα) Δείπνο Τοστ +γαλοπούλα +κασέρι 1 φλ. γάλα RDA Ca 1210 mgr 1300 mgr 9-13 χρ. Mg 143 mgr 240-410 mgr Fe 10,73 mgr 8 mgr Zn 11,99 mgr 8-11 mgr Vit. D 2,12 μγ 5μg/day
Συμπεράσματα Vit. D, Ca και ιχνοστοιχεία άκρως απαραίτητα για την φυσιολογική ανάπτυξη & λειτουργία του οργανισμού Σε έλλειψή τους: προβλήματα άμεσα και μακροπρόθεσμα Εστιάζουμε στο ισορροπημένο διαιτολόγιο των παιδιών, ώστε να περιλαμβάνει όλα τα μικροθρεπτικά συστατικά Συμπληρώματα χορηγούνται σε έλλειψη ή ομάδες υψηλού κινδύνου Απαιτείται βαθιά γνώση από τον παιδίατρο ο οποίος θα εκπαιδεύσει τον γονέα στη διατροφή. Συμβολή στη Δημόσια Υγεία
Ευχαριστώ για την προσοχή σας