ΑΣΦΑΛΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΦΑΡΜΑΚΙΑΣ Παρασκευή Παπαϊωαννίδου Καθηγήτρια Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ
Τί είναι πολυφαρμακία; ΠΟΛΥΦΑΡΜΑΚΙΑ είναι η χρήση πέντε ή περισσότερων φαρμάκων ημερησίως από τον ίδιο ασθενή ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΗ ΠΟΛΥΦΑΡΜΑΚΙΑ είναι η χρήση δέκα ή περισσότερων φαρμάκων ημερησίως από τον ίδιο ασθενή
H πολυφαρμακία συνδέεται με την πολλαπλή νοσηρότητα
H πολλαπλή νοσηρότητα αυξάνεται με την ηλικία
Η πολλαπλή νοσηρότητα σε συνάρτηση με την ηλικία
Η πολυφαρμακία καθιστά ευάλωτο τον ασθενή
Η πολυφαρμακία είναι επιβεβλημένη στην πολλαπλή νοσηρότητα
Πολυφαρμακία Κατάλληλη πολυφαρμακία Τα φάρμακα συνταγογραφούνται προσεκτικά, σύμφωνα με τις ενδείξεις ώστε να καλύψουν την πολλαπή νοσηρότητα ελαχιστοποιώντας την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών και αλληλεπιδράσεων Ακατάλληλη πολυφαρμακία δεν εξασφαλίζει το αναμενόμενο όφελος αυξάνει δυσανάλογα την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών και αλληλεπιδράσεων των φαρμάκων
Συνέπειες πολυφαρμακίας ανεπιθύμητες ενέργειες αλληλεπιδράσεις φαρμάκων
Συνέπειες πολυφαρμακίας Ανεπιθύμητες ενέργειες Η πολυφαρμακία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης ανεπιθύμητων φαρμακευτικών ενεργειών από 13% που είναι για τη λήψη δύο φαρμάκων σε 58% ως 88% όταν λαμβάνονται πέντε φάρμακα Η πολυφαρμακία μπορεί να οδηγήσει στην προσθήκη νέων φαρμάκων για την αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών της ήδη υπάρχουσας φαρμακευτικής αγωγής
Συνέπειες πολυφαρμακίας Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων Υπάρχει θετική συσχέτιση του αριθμού των φαρμάκων με τον κίνδυνο εμφάνισης φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων (μείωση αποτελεσματικότητας, αύξηση τοξικότητας) Ασθενείς που λαμβάνουν 5 έως 9 φάρμακα έχουν 50% πιθανότητα για εμφάνιση φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων, ενώ το ποσοστό ανέρχεται στο 100% για ασθενείς που λαμβάνουν 20 και πλέον φάρμακα.
Συνέπειες πολυφαρμακίας Υποθεραπεία O γιατρός μπορεί να διστάσει να συνταγογραφήσει ένα επιπλέον αναγκαίο φάρμακο σε ηλικιωμένους ασθενείς που λαμβάνουν πολλά φάρμακα, διότι προβληματίζεται από τις ενδεχόμενες αλληλεπιδράσεις του νέου φαρμάκου με τα ήδη λαμβανόμενα φάρμακα
Συνέπειες πολυφαρμακίας Υποθεραπεία Μη συμμόρφωση του ασθενούς λόγω της εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών λόγω της πολυπλοκότητας της φαρμακευτικής αγωγής H μη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία ελέγχου των συμπτωμάτων και στην πρόοδο της ασθένειας, αύξηση των εισαγωγών στο νοσοκομείο και του αριθμού των θανάτων
Συνέπειες πολυφαρμακίας Στην ποιότητα ζωής του ασθενούς Η πολυφαρμακία έχει συνδεθεί με μείωση των καθημερινών δραστηριοτήτων και της λειτουργικότητας των ασθενών Στο κόστος της θεραπείας αυξάνει τις δαπάνες του κράτους για την υγειονομική περίθαλψη επιβαρύνει οικονομικά τον ασθενή
Μη προγραμματισμένες εισαγωγές στο νοσοκομείο που οφείλονται σε ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων Στην Ευρώπη εκατομμύρια εισαγωγές ετησίως
Ωστόσο, των εισαγωγών στο νοσοκομείο που οφείλονται σε ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΧΘΟΥΝ σε ασθενείς άνω των ετών από αυτές συμβαίνουν που λαμβάνουν φάρμακα ή περισσότερα
Είναι απαραίτητη η ασφαλής διαχείριση της πολυφαρμακίας με στόχο την αντιμετώπιση της πολαπλής νοσηρότητας την αύξηση των ωφελειών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών την ελάττωση του κινδύνου από την πολυφαρμακία
Είναι απαραίτητη η ασφαλής διαχείριση της πολυφαρμακίας Το 2017 ο ΠΟΥ ξεκίνησε μια παγκόσμια εκστρατεία με στόχο την ασφάλεια των φαρμάκων, θέτοντας σε προτεραιότητα την διαχείριση της πολυφαρμακίας Στην ΕΕ η ασφαλής χρήση των φαρμάκων και ο έλεγχος της πολυφαρμακίας αποτελούν σημαντικούς στόχους τα τελευταία χρόνια
Για την ασφαλή διαχείριση της πολυφαρμακίας απαιτείται μια ολιστική συστηματική προσέγγιση σε επίπεδο επαγγελματικό πολιτιστικό και τεχνολογικό
Για την ασφαλή διαχείριση της πολυφαρμακίας απαιτείται συνεργασία των υγειονομικών αρχών των γιατρών των φαρμακοποιών των ασθενών της φαρμακοβιομηχανίας
Για την ασφαλή διαχείριση της πολυφαρμακίας απαιτείται εκπαίδευση σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο και εισαγωγή των κατάλληλων διδακτικών μεθόδων στα εκπαιδευτικά προγράμματα της ιατρικής της νοσηλευτικής και της φαρμακευτικής
Για την ασφαλή διαχείριση της πολυφαρμακίας απαιτείται ενημέρωση των συνεργαζόμενων φορέων φαρμακοεπαγρύπνηση για την εντόπιση ανεπιθύμητων ενεργειών από την χρήση και την αλληλεπίδραση των φαρμάκων καταγραφή των ανεπιθύμητων ενεργειών και των περιπτώσεων νοσηλείας πρόσβαση όλων των φορέων (και των ασθενών) στα αρχεία καταγραφής
Για την ασφαλή διαχείριση της πολυφαρμακίας είναι απαραίτητη η ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας και των ασθενών και η κατανόηση του μεγέθους του προβλήματος
Η πολυφαρμακία είναι αρκετά κοινή στην τρίτη ηλικία, καθώς περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς χρησιμοποιούν 5 ή περισσότερα φάρμακα Σε μια πρόσφατη σχετική μελέτη στη Θεσσαλονίκη, διαπιστώσαμε ότι το ποσοστό πολυφαρμακίας στην τρίτη ηλικία ήταν 55% Παρόμοια ποσοστά έχουν παρατηρηθεί και στην ευρωπαϊκή και διεθνή βιβλιογραφία
Συμπεράσματα Η πολυφαρμακία είναι συχνή στην τρίτη ηλικία και θέτει σε κίνδυνο τους ηλικιωμένους ασθενείς, καθώς αυξάνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες τις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων και την πιθανότητα νοσηλείας Είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα για την ασφαλή διαχείριση της πολυφαρμακίας στους ηλικιωμένους ασθενείς
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας