Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 12 Φεβρουαρίου 2016 (OR. en) 6014/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου με ημερομηνία: 12 Φεβρουαρίου 2016 Αποδέκτης: Θέμα: Αντιπροσωπίες FIN 86 FSTR 7 FC 4 REGIO 7 MAP 8 Ειδική έκθεση αριθ. 10/2015 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου: «Πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις στην πολιτική συνοχής της ΕΕ» - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (12 Φεβρουαρίου 2016) Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Ειδική Έκθεση αριθ. 10/2015 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου: «Πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις στην πολιτική συνοχής της ΕΕ», που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο κατά την 3445η συνεδρίασή του που έγινε στις 12 Φεβρουαρίου 2016. 6014/16 ΕΚΜ/γπ/ΘΛ 1 DGG 2B EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ειδική έκθεση αριθ. 10/2015 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις στην πολιτική συνοχής της ΕΕ» ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: (1) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ για την ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (στο εξής «Συνέδριο») και ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τις παρατηρήσεις του, (2) ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι οι κανόνες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις είναι ουσιαστικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς, δεδομένου ότι συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα των δημόσιων δαπανών και την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων, (3) ΤΟΝΙΖΕΙ ότι οι κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην υλοποίηση της πολιτικής συνοχής, κυρίως όσον αφορά τις επενδύσεις σε υποδομές και εξοπλισμό (4) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ότι ο έλεγχος επικεντρώθηκε στην περίοδο από το 2009 έως το 2013 και έλαβε υπόψη τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση του προβλήματος της μη συμμόρφωσης προς τους κανόνες περί δημόσιων συμβάσεων της Επιτροπής και των κρατών μελών έως το 2014, ενώ το νέο νομικό πλαίσιο της ΕΕ για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) και τις δημόσιες συμβάσεις αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, (5) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ περαιτέρω ότι τα αποτελέσματα του ελέγχου βασίζονται κυρίως σε εξέταση 115 εθνικών ελεγκτικών αρχών σε 27 κράτη μέλη (μη συμπεριλαμβανομένης της Κροατίας) που είναι υπεύθυνες για τα επιχειρησιακά προγράμματα των διαρθρωτικών ταμείων και των ταμείων συνοχής, 69 εκ των οποίων ανταποκρίθηκαν, σε επισκέψεις σε τέσσερα κράτη μέλη (Τσεχική Δημοκρατία, Ισπανία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο), σε επίσκεψη στην Κύπρο με έμφαση στη χρήση των ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων, και σε σύντομη εξέταση των 28 ανωτάτων ελεγκτικών αρχών, 18 εκ των οποίων ανταποκρίθηκαν, 6014/16 ΕΚΜ/γπ/ΘΛ 2
Διαπιστώσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου (6) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τη διαπίστωση ότι στο 40% περίπου των 700 έργων που ελέγχθηκαν από το Συνέδριο στον τομέα της πολιτικής συνοχής εντοπίσθηκαν σφάλματα σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις και ότι τα σοβαρά σφάλματα ανήλθαν κατά μέσο όρο στο 29% των εν λόγω σφαλμάτων, (7) ΣΥΜΦΩΝΕΙ με τη διαπίστωση ότι το επίπεδο της πολυπλοκότητας των κανόνων της ΕΕ περί δημοσίων συμβάσεων, ο μεγάλος όγκος της νομοθεσίας και/ή των κατευθυντήριων γραμμών και οι διαφορές στην ερμηνεία τους ενδεχομένως αιτιολογούν μεγάλο μέρος των σφαλμάτων που διαπιστώθηκαν από το Ελεγκτικό Συνέδριο, (8) ΤΟΝΙΖΕΙ ότι μόνο ένα πολύ μικρό μέρος των σφαλμάτων που επηρεάζουν τους κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων φαίνεται ότι συνδέεται με απάτη, πράγμα το οποίο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές ωστόσο, ΣΤΗΡΙΖΕΙ τη μηδενική ανοχή κατά της απάτης και ΕΚΤΙΜΑ ότι όλα τα επίπεδα απάτης πρέπει να αντιμετωπίζονται αυστηρά από τις αρμόδιες αρχές, (9) ΣΥΜΦΩΝΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ότι ιδιαιτέρως πολλά σοβαρά σφάλματα διαπιστώθηκαν: α. σε έργα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), όπου η φύση των έργων συχνά απαιτεί δημόσιες συμβάσεις, β. κατά τη φάση πριν από την υποβολή προσφορών, (10) ΔΙΕΡΩΤΑΤΑΙ ως προς την ορολογία που χρησιμοποίησε το Δικαστήριο για την αξιολόγηση του βαθμού σοβαρότητας των σφαλμάτων στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων, (11) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τη διαπίστωση ότι τα περισσότερα σφάλματα κατά τη φάση πριν από την υποβολή προσφορών αφορούσαν εσφαλμένες διαδικασίες άμεσης ανάθεσης ή την τεχνητή κατάτμηση των συμβάσεων σε μικρότερες υποβολές προσφορών, προκειμένου να μην ξεπερασθούν τα κατώτατα όρια, ενώ τα περισσότερα σφάλματα στο στάδιο της υποβολής προσφορών αφορούσαν τον προσδιορισμό και την εφαρμογή των κριτηρίων επιλογής και ανάθεσης, ενώ στη φάση διαχείρισης της σύμβασης αφορούσαν τροποποιήσεις ή διευρύνσεις του πεδίου εφαρμογής των συμβάσεων χωρίς να χρησιμοποιούν δημόσιες συμβάσεις, 6014/16 ΕΚΜ/γπ/ΘΛ 3
(12) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗ ΛΥΠΗ ΤΟΥ για τη διαπίστωση ότι η έλλειψη επαρκώς λεπτομερών, αξιόπιστων και συνεκτικών στοιχείων σχετικά με τη φύση και την έκταση των σφαλμάτων στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων δεν επέτρεψε διεξοδική ανάλυση από τις αρχές των κρατών μελών, ούτε από το Ελεγκτικό Συνέδριο, των αιτίων αυτών των σφαλμάτων στις δημόσιες συμβάσεις, (13) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ για το γεγονός ότι τα κράτη μέλη έχουν αρχίσει να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με διάφορα μέτρα και ότι ορισμένα κράτη μέλη έχουν αρχίσει να συγκεντρώνουν δεδομένα με πιο συστηματικό τρόπο, (14) ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ τη διαπίστωση ότι οι περισσότερες προληπτικές ενέργειες στα υπό έλεγχο κράτη μέλη άρχισαν να υλοποιούνται προς το τέλος της περιόδου προγραμματισμού 2007-2013 και, επομένως, δεν ήταν δυνατόν να ληφθούν πλήρως υπόψη στις παρατηρήσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, (15) ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ ότι οι οδηγίες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις προβλέπουν κατώτατα όρια τιμών, κάτω από τα οποία οι συμβάσεις υπόκεινται σε εθνικούς κανόνες, οι οποίοι ωστόσο πρέπει να ακολουθούν τις αρχές της Συνθήκης, (16) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τη διαπίστωση ότι μόνο το 40% των 69 ελεγκτικών αρχών που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα εξέφρασαν την άποψη ότι οι νέες οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των σφαλμάτων, (17) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ για την εκτίμηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου ότι οι αναθεωρημένες οδηγίες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις, οι οποίες πρέπει να μεταφερθούν στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών έως τις 18 Απριλίου 2016, θα παρέχουν μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου, θα διευκολύνουν την πρόσβαση των επαγγελματιών του τομέα στις δημόσιες συμβάσεις και θα εξασφαλίζουν την καλύτερη παρακολούθηση των παρατυπιών, παρ ότι ορισμένες νέες διατάξεις, όπως η εισαγωγή ενός νέου καθεστώτος για ορισμένες υπηρεσίες, πχ στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης και των κοινωνικών υπηρεσιών, μπορούν αντιθέτως να προσθέσουν νέα στοιχεία πολυπλοκότητας, (18) ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΤΟΥ για τη διαπίστωση ότι ο βαθμός στον οποίο εφαρμόζονται οι κανόνες της ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών, με μέση συνολική αξία των προσφορών, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των οδηγιών της ΕΕ, στο 3,1% του ΑΕγχΠ της ΕΕ το 2012, ενώ σε ορισμένα κράτη μέλη αυτή η τιμή είναι σημαντικά χαμηλότερη, και ΕΚΤΙΜΑ ότι το ζήτημα αυτό χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση, 6014/16 ΕΚΜ/γπ/ΘΛ 4
(19) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ περαιτέρω τη διαπίστωση ότι περίπου το 38% των παρατυπιών που ανέφεραν τα κράτη μέλη στην OLAF (Ευρωπαϊκή υπηρεσία καταπολέμησης της απάτης) αφορούν δημόσιες συμβάσεις, ενώ ορισμένα κράτη μέλη δεν ανέφεραν στην OLAF παρατυπίες σε δημόσιες συμβάσεις, κάτι που επίσης χρειάζεται περαιτέρω εξέταση, Οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου (20) Σύμφωνα με τις συστάσεις του Συνεδρίου, ΚΑΛΕΙΤΑΙ η Επιτροπή: α. να αναπτύξει βάση δεδομένων σχετικά με τις παρατυπίες, ικανή να παρέχει δεδομένα για την ουσιαστική ανάλυση των σφαλμάτων που σχετίζονται με τις δημόσιες συμβάσεις και να αναλύσει συνολικά τη συχνότητα, τη σοβαρότητα και τις αιτίες των σφαλμάτων των δημόσιων συμβάσεων στον τομέα της πολιτικής συνοχής, β. να ασκήσει το δικαίωμά της να αναστείλει τις πληρωμές προς τα κράτη μέλη που μέχρι το τέλος του 2016 δεν θα έχουν πληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, έως ότου διορθώσουν τις ελλείψεις, γ. να ενημερώσει και να δημοσιοποιήσει το εσωτερικό της σχέδιο δράσης για τις δημόσιες συμβάσεις, δ. να βελτιώσει το συντονισμό μεταξύ των υπηρεσιών της που ασχολούνται με συναφή ζητήματα δημόσιων συμβάσεων, ε. να συγκροτήσει εσωτερική ομάδα σε πολιτικό επίπεδο προκειμένου να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση του προβλήματος των σφαλμάτων που αφορούν δημόσιες συμβάσεις, στ. να επιβάλει δημοσιονομικές διορθώσεις, όταν διαπιστώνει ότι οι πρωτοβάθμιοι έλεγχοι των κρατών μελών δεν είναι επαρκώς αποτελεσματικοί και, όπου είναι αναγκαίο, να κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει, ζ. να διερευνήσει περαιτέρω τις ευκαιρίες που παρέχονται από τις ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις, τα εργαλεία εξόρυξης δεδομένων και τις ορθές πρακτικές, (21) ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ότι τα προληπτικά μέτρα από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη (οικοδόμηση ικανοτήτων, μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης, ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις ερμηνείες και επαναλαμβανόμενα σφάλματα κλπ.) αποτελούν ένα πολύ σημαντικό μέρος της απλούστευσης, 6014/16 ΕΚΜ/γπ/ΘΛ 5
(22) ΤΟΝΙΖΕΙ ότι η Επιτροπή, οι ελεγκτές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, καθώς και οι διαχειριστικές αρχές και λοιποί συντονιστικοί οργανισμοί, μπορούν κάλλιστα να συμβάλουν στην προσπάθεια απλούστευσης και καλύτερης εφαρμογής της πολιτικής συνοχής εντοπίζοντας περιττές διεργασίες και διαδικασίες, ανεξάρτητα του αν προέκυψαν ή όχι από τον κανονισμό, και προτείνοντας πιο αποτελεσματικές λύσεις βασιζόμενες σε ορθές πρακτικές, (23) Σύμφωνα με τις συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ΚΑΛΕΙ τις αρμόδιες αρχές στα κράτη μέλη: α. να αναλύσουν τις δικές τους παρατυπίες στον τομέα της πολιτικής συνοχής προκειμένου να προσδιορίσουν πού και πώς εμφανίζονται τα σφάλματα στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, β. να εξετάσουν πώς μπορούν να αξιοποιηθούν περαιτέρω οι δυνατότητες που παρέχονται από τις ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις και τα εργαλεία εξόρυξης δεδομένων, προκειμένου να μειωθεί ο αριθμός των σφαλμάτων αυτών, Μέτρα πολιτικής (24) ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ το αίτημα του Ελεγκτικού Συνεδρίου για περαιτέρω απλούστευση των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις και ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας τόσο των αναθετουσών όσο και των ελεγκτικών αρχών, και ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ ότι η πρωτοβουλία της Επιτροπής για τη «Βελτίωση της νομοθεσίας» καλύπτει, μεταξύ άλλων, θέματα που σχετίζονται με τις δημόσιες συμβάσεις, (25) ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή, εφαρμόζοντας την αρχή «μόνον άπαξ», να διασφαλίσει ότι ο σχεδιασμός των συστημάτων υποβολής εκθέσεων και πληροφόρησης επιτρέπει την αποτελεσματική χρήση των δεδομένων για τις δημόσιες συμβάσεις που έχουν ήδη υποβληθεί από τα κράτη μέλη, στο μέτρο που το επιτρέπει η ποιότητα και η πληρότητά τους, και να δώσει ομοιογενή και αξιόπιστη εικόνα της κατάστασης σε όλα τα κράτη μέλη, (26) ΠΡΟΤΡΕΠΕΙ την Επιτροπή, σε περίπτωση που ορισμένα σφάλματα στις δημόσιες συμβάσεις εμφανίζονται επανειλημμένα στα περισσότερα κράτη μέλη, να αναλύσει σε ποιο βαθμό η αιτία μπορεί να είναι η έλλειψη σαφήνειας των αντίστοιχων κανόνων της ΕΕ και να ενημερώσει το Συμβούλιο σχετικά με την αξιολόγησή της, 6014/16 ΕΚΜ/γπ/ΘΛ 6
(27) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ταυτόχρονα ότι το νέο νομικό πλαίσιο για τα ΕΔΕΤ 2014-2020 θέτει προϋποθέσεις άμεσης συνάφειας για τον περιορισμό του αριθμού των σφαλμάτων που σχετίζονται με τις δημόσιες συμβάσεις και, ως εκ τούτου, επιτρέπει την καλύτερη εφαρμογή της πολιτικής συνοχής, ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ τη δέσμευσή του για την αυστηρή εφαρμογή των εν λόγω προϋποθέσεων, ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την πρόοδο και να στηρίξει τα κράτη μέλη στην εκπλήρωση των σχετικών υποχρεώσεών τους μέχρι το τέλος του 2016 και, προς το σκοπό αυτό, ΚΑΛΕΙ το Δικαστήριο να ενημερώσει την αξιολόγησή του έως τα μέσα του 2019 έχοντας υπόψη αυτές τις αλλαγές, (28) ΤΟΝΙΖΕΙ ότι τα μέτρα πρόληψης θα πρέπει να ενισχυθούν, ώστε να αποφευχθούν διφορούμενες ερμηνείες των νέων κανόνων και διαδικασιών, και ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στον τομέα αυτό, να εξασφαλίσει πλήρη συντονισμό μεταξύ των υπηρεσιών της κατά τη διάρκεια όλων των φάσεων διαχείρισης των ταμείων, και να διασφαλίσει τη διαφάνεια όσον αφορά τη μέθοδο επιλογής των κρατών μελών που πρόκειται να ελεγχθούν, τις δράσεις που αναλαμβάνονται στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, και τα αποτελέσματά τους, (29) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την απλούστευση: Προτεραιότητες και προσδοκίες των κρατών μελών σχετικά με τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία 1, και (30) ΚΑΛΕΙ, στο πλαίσιο αυτό, την ομάδα υψηλού επιπέδου ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων για την «Παρακολούθηση της απλούστευσης για τους δικαιούχους των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων» να παράσχει στήριξη για την αντιμετώπιση των σφαλμάτων στις δημόσιες συμβάσεις που προκύπτουν από υπερβολικά περίπλοκη νομοθεσία και/ή κατευθυντήριες γραμμές. 1 Έγγρ. 14266/15. 6014/16 ΕΚΜ/γπ/ΘΛ 7