1 ΓΗΜΟΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΟΜΟ Γ Μάθημα 19: Φόροι ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ: Προοδεσηικό, Αναλογικά και ανηίζηροθα προοδεσηικό θορολογικό ζύζηημα Μέζος και οριακός θορολογικός ζσνηελεζηής Ο κέζνο θνξνινγηθόο ζπληειεζηήο ππνινγίδεηαη ωο t Μαρ δείσνει ηο ποζοζηό ηος θόπος πος ηελικά πληπώνοςμε ζηο ζύνολο ηος ειζοδήμαηορ ν νξηαθόο θνξνινγηθόο ζπληειεζηήο ππνινγίδεηαη ωο t ' Μαρ δείσνει πόζο θα αςξηθεί ο θόπορ εάν αςξηθεί ηο ειζόδημα μαρ καηά μια μονάδα και αποηελεί ηο θοπολογικό ζςνηελεζηή πος θοπολογείηαι ηο ηελεςηαίο μαρ εςπώ Μπνξνύκε λα δηαθξίλνπκε ηηο αθόινπζεο πεξηπηώζεηο γηα ην θνξνινγηθό ζύζηεκα ΠΡΟΟΓΔΤΣΙΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΣΗΜΑ - Τν θνξνινγηθό ζύζηεκα είλαη πξννδεπηηθό όηαλ ο μέζος θορολογικός ζσνηελεζηής t απμάλεηαη θαζώο απμάλεηαη ην εηζόδεκα - Ο μέζος θορολογικός ζσνηελεζηής t είλαη κηθξόηεξνο από ηνλ οριακό θορολογικό ζσνηελεζηή t ' δειαδή ηζρύεη t t' - Η ελαζηικόηηηα ηων θόρων είλαη κεγαιύηεξε ηεο κνλάδαο 1 Απόδεημε: 1 t' t ' 1 t t θαζώο t' t 1
2 ΑΝΑΛΟΓΙΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΣΗΜΑ - H ζπλάξηεζε θόξωλ είλαη ηεο κνξθήο Σ=t πρ Σ=0,2Τ - Τν θνξνινγηθό ζύζηεκα είλαη αλαινγηθό όηαλ ο μέζος θορολογικός ζσνηελεζηής t παξακέλεη ζηαζεξόο θαζώο απμάλεηαη ην εηζόδεκα - Ο μέζος θορολογικός ζσνηελεζηής t είλαη ίζνο κε ηνλ οριακό θορολογικό ζσνηελεζηή t ' δειαδή ηζρύεη t t' - Η ελαζηικόηηηα ηων θόρων είλαη ίζε ηεο κνλάδαο 1 Απόδεημε: 1 t' t ' 1 t t θαζώο t' t 2
3 ΑΝΣΙΣΡΟΦΑ ΠΡΟΟΓΔΤΣΙΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΣΗΜΑ - - H ζπλάξηεζε θόξωλ είλαη ηεο κνξθήο Σ=Σ 0 +t* πρ Σ=10+0,2Τ - Τν θνξνινγηθό ζύζηεκα είλαη αληίζηξνθα πξννδεπηηθό όηαλ ο μέζος θορολογικός ζσνηελεζηής t κεηώλεηαη θαζώο απμάλεηαη ην εηζόδεκα - Ο μέζος θορολογικός ζσνηελεζηής t είλαη κεγαιύηεξνο από ηνλ οριακό θορολογικό ζσνηελεζηή t ' δειαδή ηζρύεη t t' - Η ελαζηικόηηηα ηων θόρων είλαη κεγαιύηεξε ηεο κνλάδαο 1 Απόδεημε: 1 t' t ' 1 t t θαζώο t' t 3
4 Κλιμακωηή ή προοδεσηική θορολογία Γηα εηήζην εηζόδεκα 20.000 επξώ ν θόξνο πνπ ζα πιεξώζεη έλα άηνκν είλαη ίζνο κε 0%*11.000 15%*2000 30%*7000 3100 Ο κέζνο θνξνινγηθόο ζπληειεζηήο είλαη ίζνο κε t 3100 0,155 15,5% 20000 Ο νξηαθόο θνξνινγηθόο ζπληειεζηήο ζε εηζόδεκα 20.000 είλαη 30% δειαδή εάλ απμεζεί ην εηζόδεκα θαηά 1 επξώ από 20.000 ζε 20.001 ε ζπλνιηθή επηβάξπλζε ζα απμεζεί θαηά 0,30 επξώ από 3100 ζε 3100,3 4
5 Γηα εηήζην εηζόδεκα 30.000 επξώ ν θόξνο πνπ ζα πιεξώζεη έλα άηνκν είλαη ίζνο κε 0%*11.000 15%*2000 30%*7000 40%*10.000 7100 Ο κέζνο θνξνινγηθόο ζπληειεζηήο είλαη ίζνο κε t 7100 0, 2366 23, 66% 30000 Ο νξηαθόο θνξνινγηθόο ζπληειεζηήο ζε εηζόδεκα 30.000 είλαη 40% δειαδή εάλ απμεζεί ην εηζόδεκα θαηά 1 επξώ από 30.000 ζε 30.001 ε ζπλνιηθή επηβάξπλζε ζα απμεζεί θαηά 0,40 επξώ από 7100 ζε 7100,4 Μεηακύλιζη Φόρων Έλαο θόξνο κπνξεί λα επηβιεζεί είηε ζηνλ παξαγωγό (πρ. θόξνο ζηα θαύζηκα) είηε ζηνπο θαηαλαιωηέο (πρ. ΦΠΑ). Σηελ πεξίπηωζε απηή ηόζν νη θαηαλαιωηέο όζν θαη νη παξαγωγνί επηζπκνύλ ηε κεηαθίλεζε ηνπ θνξνινγηθνύ βάξνπο ζηελ άιιν κέξνο ηεο αγνξάο. ΜΔΡΙΚΗ ΜΔΣΑΚΤΛΙΗ ΦΟΡΟΤ ΜΔΓΑΛΤΣΔΡΗ ΔΠΙΒΑΡΤΝΗ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΩΝ πεξίπηωζε 1: Φόξνο ζηε δήηεζε Αλειαζηηθή δήηεζε Pc =Pp +t Pp επιβαρύνονται οι καταναλωτές 5
6 Περίπηωζη 2: Φόρος ζηη ζήηηζη - Eλαζηική προζθορά Pc =Pp +t επιβαρύνονται οι καταναλωτές Pp περίπηωζη 3: Φόρος ζηη προζθορά Ανελαζηική ζήηηζη Pc Pp =Pc -t επιβαρύνονται οι καταναλωτές περίπηωζη 4: Φόρος ζηη προζθορά Δλαζηική Προζθορά 6
7 Pc =Pp +t Pp επιβαρύνονται οι καταναλωτές σμπέραζμα: Είηε ν θόξνο επηβιεζεί ζηε δήηεζε είηε ζηε πξνζθνξά ε θνξνινγηθή επηβάξπλζε ηωλ θαηαλαιωηώλ ζα είλαη κεγαιύηεξε (θαη ηωλ παξαγωγώλ κηθξόηεξε) όζν 1. πην αλειαζηηθή δήηεζε έρνπλ νη θαηαλαιωηέο 2. πην ειαζηηθή πξνζθνξά έρνπλ νη παξαγωγνί 7
8 ΜΔΡΙΚΗ ΜΔΣΑΚΤΛΙΗ ΦΟΡΟΤ ΜΔΓΑΛΤΣΔΡΗ ΔΠΙΒΑΡΡΤΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ περίπηωζη 1: Φόρος ζηη ζήηηζη Δλαζηική ζήηηζη επιβαρύνονται οι παραγωγοί Pc =Pp +t Pp Περίπηωζη 2: Φόρος ζηη ζήηηζη Ανελαζηική προζθορά επιβαρύνονται οι παραγωγοί Pc =Pp +t Pp 8
9 περίπηωζη 3: Φόρος ζηη προζθορά Δλαζηική ζήηηζη επιβαρύνονται οι παραγωγοί Pc Pp = Pc -t Περίπηωζη 4: Φόρος ζηη προζθορά Ανελαζηική προζθορά επιβαρύνονται οι παραγωγοί Pc Pp =Pc -t σμπέραζμα: Είηε ν θόξνο επηβιεζεί ζηε δήηεζε είηε ζηε πξνζθνξά ε θνξνινγηθή επηβάξπλζε ηωλ παξαγωγώλ ζα είλαη κεγαιύηεξε (θαη ηωλ θαηαλαιωηώλ κηθξόηεξε) όζν 1. πην ειαζηηθή δήηεζε έρνπλ νη θαηαλαιωηέο 2. πην αλειαζηηθή πξνζθνξά έρνπλ νη παξαγωγνί 9
10 ΟΛΙΚΗ ΜΔΣΑΚΤΛΙΗ ΦΟΡΟΤ ΣΟΤ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΔ Είηε ν θόξνο επηβιεζεί ζηε δήηεζε είηε ζηε πξνζθνξά νη θαηαλαιωηέο ζα επηβαξπλζνύλ κε όιν ην θόξν (νιηθή κεηαθύιηζε θόξνπ ζηνπο θαηαλαιωηέο) όηαλ έρνπλ 1. πιήξωο αλειαζηηθή δήηεζε νη θαηαλαιωηέο 2. πιήξωο ειαζηηθή πξνζθνξά νη παξαγωγνί ΟΛΙΚΗ ΜΔΣΑΚΤΛΙΗ ΦΟΡΟΤ ΣΟΤ ΠΑΡΑΓΩΓΟΤ Είηε ν θόξνο επηβιεζεί ζηε δήηεζε είηε ζηε πξνζθνξά νη παξαγωγνί ζα επηβαξπλζνύλ κε όιν ην θόξν (νιηθή κεηαθύιηζε θόξνπ ζηνπο παξαγωγνύο) όηαλ έρνπλ 1. πιήξωο ειαζηηθή δήηεζε νη θαηαλαιωηέο 2. πιήξωο αλειαζηηθή πξνζθνξά νη παξαγωγνί 10