ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Ενότητα 9: Θεολογία του κατά Ιωάννθν (εκκλθςιολογία και εςχατολογία) Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτώσ. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Θεολογία του κατά Ιωάννην (εκκλησιολογία και εσχατολογία)
ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ Μάθημα 9: Θεολογία του κατά Ιωάννην (εκκλησιολογία και εσχατολογία)
Εκκλησιολογία (εισαγωγικά) H παλαιότερη τϊςη ςτην ϋρευνα: το Ιω δεν ϋχει εκκληςιολογικϋσ αναφορϋσ. Η νϋα τϊςη: η εκκληςιολογύα μϋροσ τησ θεολογύασ του τετϊρτου ευαγγελύου. Η απουςύα του όρου «εκκληςύα». Όροι εκκληςιολογικού: οι μαθηταύ, οι πιςτεύοντεσ, ο πιςτεύων, ο ακολουθών, οι ύδιοι, οι φύλοι. 6
Ο Παράκλητος κι ο αγαπημένος μαθητής (Ι) Ο Παρϊκλητοσ κι ο αγαπημϋνοσ μαθητόσ - ο ςύνδεςμοσ μεταξύ τησ παρούςασ κοινότητασ και τησ ζωόσ του Ιηςού : Συνϋχεια. Αυθεντικότητα τησ ιωϊννειασ διδαςκαλύασ. Παρϊκλητοσ: Αποχώρηςη του Ιηςού - η κοινότητα ςυνεχύζει μϋςα ςτο χρόνο. Θυμύζει ςτουσ μαθητϋσ όςα δύδαξε ο Ιηςούσ - μαρτυρεύ περύ του Ιηςού - διδϊςκει την εκκληςύα. Η κοινότητα ςε κοινωνύα με τον Πατϋρα και τον Υιό ςτο διϊςτημα μεταξύ τησ ανϊςταςησ και τησ παρουςύασ μϋςω του Παρακλότου. 7
Ο Παράκλητος κι ο αγαπημένος μαθητής (ΙΙ) Ο αγαπημϋνοσ μαθητόσ ο ςύνδεςμοσ μεταξύ κοινότητασ και του παρελθόντοσ. Ο αγαπημϋνοσ μαθητόσ: πρότυπο μαθητό - οι αναγνώςτεσ πρϋπει να ταυτιςτούν μαζύ του (1,37-40 18,15-18). Εγγυητόσ τησ παρϊδοςησ - μϊρτυρασ του Ιηςού: Τον καλεύ ο Ιηςούσ πριν τον Πϋτρο (1,37-40). Ερμηνευτόσ του Ιηςού (13,23-26). Παραμϋνει πιςτόσ μϋχρι τϋλουσ (13,23-26). Η ςκηνό ςτο ςταυρό (η Μαρύα ωσ το ςύμβολο όλων των πιςτών μϋςα ςτουσ αιώνεσ) -> η ςταύρωςη η ώρα που γεννιϋται η εκκληςύα. Ιςτορικό πρόςωπο : ο πρεςβύτεροσ τησ Β και Γ Ιω; 8
Σα μυστήρια Σημαντικό θϋςη κατϋχουν το βϊπτιςμα και η ευχαριςτύα. Βϊπτιςμα: μετϊβαςη από τον κόςμο τησ ςϊρκασ ςτην αιώνια ζωό με τη δωρεϊ του Αγύου Πνεύματοσ. Βϊπτιςμα: η κοινότητα ςυνεχύζει το ϋργο του Ιηςού. Το ϋργο του ιςτορικού Ιηςού (3,22.26 4,1). Συμμετοχό ςτη ςωτηρύα. Ευχαριςτύα (6,51-58) Η κοινότητα αναγνωρύζει την ταύτιςη του ςαρκωμϋνου και ςταυρωμϋνου Λόγου με τον αναληφθϋντα και εν δόξει Υιό του Ανθρώπου. Ο τόποσ που εμφανύζεται ο ςαρκωμϋνοσ Λόγοσ και μπορούν οι πιςτού να ςυμμετϋχουν ςτην αιώνια ζωό (19,34-35). Τα μυςτόρια ςυγκροτούν την ταυτότητα των μελών τησ κοινότητασ. 9
Οι μαθητές Οι μαθητϋσ πρότυπα των μελών τησ εκκληςύασ: Ακολουθούν τον Ιηςού μόνοι τουσ (1,37 40-42). Οι διϊφοροι τρόποι με τουσ οπούουσ οι ϊνθρωποι βρύςκουν το δρόμο τουσ προσ τον Ιηςού. Αναζότηςη - εύρεςη - κατανόηςη - πρόςβαςη ςτο μυςτόριο του προςώπου του Ιηςού. Το ςχύςμα τησ κοινότητασ (6,60-66 βλ. Α Ιω 2,19) Η ςωτηριολογικό ςημαςύα του ϋργου του επύγειου Ιηςού. Οι μαθητϋσ ωσ «οι ύδιοι»: ο Ιηςούσ ο ποιμϋνασ τουσ. Οι μαθητϋσ ωσ «φύλοι»: ςτη ςυνϊφεια τησ ευχαριςτύασ. Η εικόνα τησ αμπϋλου (15,1-8). Η εντολό τησ αγϊπησ (13,34-35). 10
Η αποστολή των μαθητών 20,21-23. 20,24-29. Η εκκληςύα ϋχει την εντολό να μεταφϋρει τη μαρτυρύα για τον αναςτημϋνο Ιηςού - ςυγχωρεύ αμαρτύεσ. Ο ρόλοσ του Πνεύματοσ ςτο ϋργο τησ. Η αρχιερατικό προςευχό (Ιω 17): η εκκληςύα ςυνεχύζει το ϋργο του Υιού. Το περιςτατικό με τη Σαμαρεύτιδα: πρότυπη ιςτορύα του ευαγγελιςμού. Το περιςτατικό με τουσ Έλληνεσ: το ϊνοιγμα τησ Εκκληςύασ. Η μαρτυρύα ότι ο Ιηςού βϊπτιζε (4,1). 11
Εσχατολογία (εισαγωγικά) Παλαιότερη ϋρευνα: παρούςα εςχατολογύα. Σόμερα: ϋμφαςη ςτην εςχατολογύα του μϋλλοντοσ. Κεντρικό ςτοιχεύο: η ανϊμνηςη του Ιηςού μετϊ την Ανϊςταςη. Η ιωϊννεια κοινότητα όδη ςτο μϋλλον ςε ςχϋςη με τα γεγονότα τησ ζωόσ του Ιηςού - οι αναφορϋσ ςε παρούςα εςχατολογύα. 12
Σο παρόν και τα έσχατα Το γεγονόσ τησ ςωτηρύασ - παρόν: μυςτόρια και τα ϋργα του Παρακλότου. Βϊπτιςμα: αναγϋννηςη ϊνωθεν. Ευχαριςτύα: ο ϊρτοσ εξ ουρανού. Ο Παρϊκλητοσ η γϋφυρα μεταξύ γησ και ουρανού. Η αιώνια ζωό ωσ παρόν τησ κοινότητασ (5,24). Το παρόν επύςησ ειςβϊλλει ςτο παρελθόν (πρόλογοσ, 5,46). Συνδυαςμόσ παρόντοσ και μϋλλοντοσ (5,25 17,15 14,2-3). Οι θλύψεισ του παρόντοσ προώποθϋτουν το ςυνδυαςμό παρόντοσ και μϋλλοντοσ. Παρουςύα (14,18-21.28 16,16-22). Ανϊςταςη κατϊ τα ϋςχατα (5,28-29 6,39-40.44). 13
Παρούσα και μελλοντική εσχατολογία Όχι αντιθετικϋσ αλλϊ ςυμπληρωματικϋσ η μύα προσ την ϊλλη. Ο Ιηςούσ Χριςτόσ ο χορηγόσ τησ ζωόσ ςτο παρόν και ςτο μϋλλον. Ο Παρϊκλητοσ βεβαιώνει ότι το ςωτηριώδεσ ϋργο του Πατϋρα και του Υιού εκτεύνεται και ςτο μϋλλον. 14
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Θεολογία του κατά Ιωάννθν (εκκλθςιολογία και εςχατολογία)». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs340/. 15
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 16
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Τζλος ενότητας Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Εαρινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Σημειώματα
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 19