ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 11.4.2012 2011/0297(COD) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων προς την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις ποινικές κυρώσεις για καταχρήσεις εμπιστευτικών πληροφοριών και για χειραγώγηση αγοράς (COM(2011)0654 C7-0358/2011 2011/0297(COD)) Συντάκτρια γνωμοδότησης: Alexandra Thein PA\897934.doc PE486.199v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PA_Legam PE486.199v01-00 2/7 PA\897934.doc
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Η θέσπιση ποινικών κυρώσεων κατά των καταχρήσεων στην αγορά αποτελεί μία σημαντική καινοτομία και μία ευπρόσδεκτη αυστηροποίηση των μέσων για την καταπολέμηση καταχρηστικών πρακτικών στην αγορά. Η συντάκτρια της γνωμοδότησης χαιρετίζει το γεγονός ότι η Επιτροπή, για πρώτη φορά στον κομβικής σημασίας αυτόν τομέα, κάνει χρήση των νέων αρμοδιοτήτων που εισήγαγε η Συνθήκη της Λισαβόνας για την εναρμόνιση του ποινικού δικαίου προκειμένου να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων εναρμόνισης (άρθρο 83 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ). Οι τροπολογίες αποσκοπούν αφενός να καταστήσουν σαφές ότι τα ισχύοντα εθνικά συστήματα πρέπει να ρυθμίζουν την ευθύνη των νομικών προσώπων, ούτως ώστε η επιβολή κυρώσεων εις βάρος νομικών προσώπων να είναι δυνατή μόνο στα κράτη μέλη στα οποία υπάρχει ήδη σχετική πρόβλεψη. Αφετέρου πρέπει να διατυπωθεί η αρχή της μη επιβολής διπλής ποινής, ιδίως όσον αφορά την ταυτόχρονη επιβολή ποινικών και διοικητικών κυρώσεων, προκειμένου να δοθεί στη σημαντική αυτή θεμελιώδη αρχή η δέουσα σημασία. Εξάλλου φαίνεται επιβεβλημένο να διευρυνθεί η προβλεπόμενη έκθεση αξιολόγησης της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας προκειμένου να συμπεριλάβει το αξιόποινο της απόπειρας και την ευθύνη των νομικών προσώπων και την επιβολή κυρώσεων σε αυτά, δεδομένου ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο κατά πόσον τα μέτρα αυτά έχουν αποδώσει στην πράξη. ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ Η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων καλεί την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να ενσωματώσει στην έκθεσή της τις ακόλουθες τροπολογίες: 1 Αιτιολογική σκέψη 7 (7) Όλα τα κράτη μέλη δεν έχουν προβλέψει ποινικές κυρώσεις για ορισμένες μορφές σοβαρών παραβάσεων της εθνικής νομοθεσίας εφαρμογής της οδηγίας 2003/6/ΕΚ. Οι διαφορετικές αυτές προσεγγίσεις υπονομεύουν την ομοιομορφία των όρων λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και μπορούν να ενθαρρύνουν ορισμένα πρόσωπα στη (7) Όλα τα κράτη μέλη δεν έχουν προβλέψει ποινικές κυρώσεις για ορισμένες μορφές σοβαρών παραβάσεων της εθνικής νομοθεσίας εφαρμογής της οδηγίας 2003/6/ΕΚ. Οι διαφορετικές αυτές προσεγγίσεις υπονομεύουν την ομοιομορφία των όρων λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και μπορούν να ενθαρρύνουν ορισμένα πρόσωπα στη PA\897934.doc 3/7 PE486.199v01-00
διάπραξη καταχρήσεων αγοράς στα κράτη μέλη εκείνα που δεν προβλέπουν ποινικές κυρώσεις για τα εν λόγω αδικήματα. Επιπλέον, δεν έχει υπάρξει μέχρι τώρα σε όλη την Ένωση συμφωνία επί των ορισμών των συμπεριφορών εκείνων οι οποίες θα πρέπει να θεωρούνται ως σοβαρές παραβάσεις. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να καθοριστούν ελάχιστοι κανόνες όσον αφορά τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων που διαπράττονται από φυσικά και νομικά πρόσωπα καθώς και κυρώσεις. Η ύπαρξη κοινών ελάχιστων κανόνων θα καταστήσει επίσης δυνατή τη χρήση αποτελεσματικότερων μεθόδων έρευνας και αποτελεσματικής συνεργασίας τόσο εντός όσο και μεταξύ των κρατών μελών. Οι ποινικές καταδίκες για αδικήματα κατάχρησης της αγοράς συχνά αποτελούν το αντικείμενο ευρείας κάλυψης από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, πράγμα που συμβάλλει στην αποτροπή των επίδοξων παραβατών, καθώς εφιστούν την προσοχή του κοινού στην προσήλωση των αρμοδίων αρχών στο έργο της καταστολής των πράξεων κατάχρησης αγοράς. διάπραξη καταχρήσεων αγοράς στα κράτη μέλη εκείνα που δεν προβλέπουν ποινικές κυρώσεις για τα εν λόγω αδικήματα. Επιπλέον, δεν έχει υπάρξει μέχρι τώρα σε όλη την Ένωση συμφωνία επί των ορισμών των συμπεριφορών εκείνων οι οποίες θα πρέπει να θεωρούνται ως σοβαρές παραβάσεις. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να καθοριστούν ελάχιστοι κανόνες όσον αφορά τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων που διαπράττονται από φυσικά πρόσωπα, όσον αφορά τον ορισμό της ευθύνης των νομικών προσώπων καθώς και κυρώσεις. Η ύπαρξη κοινών ελάχιστων κανόνων θα καταστήσει επίσης δυνατή τη χρήση αποτελεσματικότερων μεθόδων έρευνας και αποτελεσματικής συνεργασίας τόσο εντός όσο και μεταξύ των κρατών μελών. Οι ποινικές καταδίκες για αδικήματα κατάχρησης της αγοράς συχνά αποτελούν το αντικείμενο ευρείας κάλυψης από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, πράγμα που συμβάλλει στην αποτροπή των επίδοξων παραβατών, καθώς εφιστούν την προσοχή του κοινού στην προσήλωση των αρμοδίων αρχών στο έργο της καταστολής των πράξεων κατάχρησης αγοράς. 2 Αιτιολογική σκέψη 14 (14) Προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη διασφάλιση της ακεραιότητας των χρηματοπιστωτικών αγορών, όπως αυτή εκτίθεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ.... του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις πράξεις προσώπων που κατέχουν (14) Προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη διασφάλιση της ακεραιότητας των χρηματοπιστωτικών αγορών, όπως αυτή εκτίθεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ.... του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις πράξεις προσώπων που κατέχουν PE486.199v01-00 4/7 PA\897934.doc
εμπιστευτικές πληροφορίες και τις πράξεις χειραγώγησης της αγοράς, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να επεκτείνουν την ευθύνη ώστε να περιλαμβάνει τα νομικά πρόσωπα και, όπου είναι εφικτό, να επισύρεται η ποινική ευθύνη των νομικών προσώπων. εμπιστευτικές πληροφορίες και τις πράξεις χειραγώγησης της αγοράς, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να επεκτείνουν την ευθύνη ώστε να περιλαμβάνει τα νομικά πρόσωπα και, όπου είναι εφικτό, να επισύρεται η ποινική ευθύνη των νομικών προσώπων, όταν αυτό είναι συμβατό με την εκάστοτε εθνική έννομη τάξη. 3 Αιτιολογική σκέψη 18 (18) Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται στο Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτά κατοχυρώνονται στη Συνθήκη. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να εφαρμόζεται με το δέοντα σεβασμό της ελευθερίας του επιχειρείν (άρθρο 16), του δικαιώματος λυσιτελούς προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου (άρθρο 47), του τεκμηρίου αθωότητας και των δικαιωμάτων της υπεράσπισης (άρθρο 48), των αρχών της νομιμότητας και της αναλογικότητας αξιοποίνων πράξεων και ποινών (άρθρο 49), και του δικαιώματος του προσώπου να μη δικάζεται και να μην τιμωρείται ποινικά δύο φορές για την ίδια αξιόποινη πράξη (άρθρο 50). (18) Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται στο Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτά κατοχυρώνονται στη Συνθήκη. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να εφαρμόζεται με το δέοντα σεβασμό της ελευθερίας του επιχειρείν (άρθρο 16), του δικαιώματος λυσιτελούς προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου (άρθρο 47), του τεκμηρίου αθωότητας και των δικαιωμάτων της υπεράσπισης (άρθρο 48), των αρχών της νομιμότητας και της αναλογικότητας αξιοποίνων πράξεων και ποινών (άρθρο 49), και του δικαιώματος του προσώπου να μη δικάζεται και να μην τιμωρείται ποινικά δύο φορές για την ίδια αξιόποινη πράξη (άρθρο 50). Στη συνάρτηση αυτή, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν επιβάλλονται για την ίδια πράξη τόσο ποινικές όσο και διοικητικές κυρώσεις. PA\897934.doc 5/7 PE486.199v01-00
4 Άρθρο 8 Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλίσουν ότι τα νομικά πρόσωπα τα οποία καθίστανται υπεύθυνα δυνάμει του άρθρου 7 τιμωρούνται με αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλίσουν ότι τα νομικά πρόσωπα τα οποία καθίστανται υπεύθυνα δυνάμει του άρθρου 7 τιμωρούνται με αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις. Σύμφωνα με το εκάστοτε εθνικό δίκαιο, στις κυρώσεις αυτές μπορεί επίσης να περιλαμβάνεται και ο ποινικός κολασμός των νομικών προσώπων. 5 Άρθρο 8 α (νέο) Άρθρο 8α Συνδυασμένη επιβολή ποινικών και διοικητικών κυρώσεων Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν στο πλαίσιο των μέτρων που θεσπίζουν σύμφωνα με την παρούσα οδηγία ότι σε μία πράξη που αποτελεί συγχρόνως αξιόποινη πράξη και αντικείμενο διοικητικών μέτρων ή κυρώσεων επιβάλλονται μόνο ποινικές κυρώσεις. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν επιπλέον ότι η πράξη αυτή μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διοικητικών κυρώσεων εφόσον δεν επιβληθούν ποινικές κυρώσεις. PE486.199v01-00 6/7 PA\897934.doc
6 Άρθρο 9 παράγραφος 1 Έως τις [4 έτη από την έναρξη ισχύος της παρούσας οδηγίας], η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση επί της εφαρμογής της παρούσας οδηγίας και, αν παρίσταται ανάγκη, επί του κατά πόσον είναι απαραίτητη η αναθεώρησή της, ιδίως όσον αφορά τη σκοπιμότητα θέσπισης ελάχιστων κοινών κανόνων για τα είδη και τα επίπεδα των ποινικών κυρώσεων. Έως τις [4 έτη από την έναρξη ισχύος της παρούσας οδηγίας], η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση επί της εφαρμογής της παρούσας οδηγίας και, αν παρίσταται ανάγκη, επί του κατά πόσον είναι απαραίτητη η αναθεώρησή της. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζει ιδίως τη σκοπιμότητα θέσπισης ελάχιστων κοινών κανόνων για τα είδη και τα επίπεδα των ποινικών κυρώσεων και κατά πόσον έχουν αποδώσει στην πράξη ο ποινικός κολασμός της απόπειρας καθώς και η αναγνώριση της ευθύνης των νομικών προσώπων και η επιβολή κυρώσεων σε αυτά. PA\897934.doc 7/7 PE486.199v01-00