ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

Α.Τ.Ε.Ι: ΛΑΡΙΣΑ ΤΜΗΜΑ: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ: Σ.Ε.Υ.Π ΔΙΔΑΣΚΩΝ:ΚΑ. ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ: ΘΕΟΧΑΡΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ- ΧΑΤΖΗΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΣΟΦΙΑ-ΕΥΑ ΘΕΜΑ: ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕΛ.1 ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΠΟΛΥΦΑΓΙΑΣ ΣΕΛ.2 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΕΛ.3 ΤΡΟΦΕΣ ΑΠΟ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΕΛ.5 ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΛΑΝΟ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΕΛ.9 ΤΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΣΕΛ.11 ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΕΛ.12 ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΕΛ.14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΕΛ.15 2

Εισαγωγή Οι άνθρωποι που δεν έχουν παρατηρήσει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια συνεχώς αυξανόμενη παιδική παχυσαρκία είναι πράγματι λίγοι ή δεν θέλουν να δουν τα προβλήματα που ακολουθούν αυτή την τάση. Η πλειονότητα αυτών των παχύσαρκων παιδιών έχει αυξημένες πιθανότητες να νοσήσει, με πρόωρα και εμφανή συμπτώματα καρδιοπάθειας και διαβήτη, υπέρτασης και υψηλής χοληστερόλης. Και βεβαίως δεν πρέπει να υποτιμάμε τον κοινωνικό ή ψυχολογικό παράγοντα που θα υποστεί ένα παιδί από τα πειράγματα ή τον εκφοβισμό στο σχολείο του. Όλοι μας έχουμε ευθύνη σ αυτό το μεγάλο πρόβλημα. Δεν ευθύνονται μόνο οι γονείς αλλά και το εκπαιδευτικό σύστημα,οιβιομηχανίες παραγωγής τροφίμων, οι διαφημίσεις, τα μέσα ενημέρωσης,κάποιες ιατρικές συμβουλές και οι κυβερνήσεις. Η άποψη της Κυβέρνησης δεν είναι να επιβάλει την υγεία στα παιδιά, αλλά να εξουσιοδοτήσει τα παιδιά - και τους γονείς τους - να είναι υπεύθυνοι για την υγεία τους. Το σχολείο, από την άλλη πλευρά, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τη διδακτέα ύλη παραμελεί το θέμα της υγείας των παιδιών, ενώ θα μπορούσε να επιδράσει θετικά. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι η υγεία πρέπει να ξεκινάει από την οικογένεια. Οι γονείς πρέπει να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της υγείας των παιδιών. Και το πιο ουσιαστικό είναι ότι το βασικότερο στοιχείο της καλής υγείας είναι η σωστή διατροφή και η καθημερινή άσκηση. 3

Ενδείξεις πολυφαγίας Τα παιδιά που αρνούνται να φάνε υγιεινές τροφές, φρούτα και λαχανικά και απαιτούν γλυκίσματα, τσιπς και λιπαρές τροφές, έχουν πάρει το δρόμο που θα τα κάνει υπέρβαρα. Το ανεξέλεγκτο φαγητό και η συνέπειά του, η αύξηση του βάρους, χαρακτηρίζουν τους πολυφάγους λαίμαργους. Αυτοί χρησιμοποιούν το φαγητό για να αντιμετωπίσουν το στρες, τις συναισθηματικές συγκρούσεις και τα καθημερινά προβλήματα. Το φαγητό επίσης μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά και να δώσει παρηγοριά στο παιδί. Ορισμένες ενδείξεις πολυφαγίας μπορεί να είναι, το συνεχές τσιμπολόγημα, η αποφυγή δραστηριοτήτων λόγω ντροπής για το βάρος του, μπορεί το παιδί να τρώει λίγο δημόσια ή μπροστά στους γονείς του και να τσιμπολογάει ή να τρώει υπερβολικές ποσότητες όταν είναι μόνο του. Ακόμη το παιδί μπορεί να σχηματίζει εμμονές, να σιχαίνεται ή να λατρεύει κάποιο είδος φαγητού. Χαρακτηριστικό εδώ είναι η ταχύτητα κατανάλωσης της τροφής και οι μεγάλες ποσότητες φαγητού ενώ το παιδί μπορεί να τρώει συνέχεια "σνακ"με τα κανονικά γεύματα. 4

Υπάρχουν επίσης και πολλές άλλες ενδείξεις ότι το παιδί κινδυνεύει να γίνει παχύσαρκο και κατά συνέπεια να αντιμετωπίσει όλα τα κοινωνικά προβλήματα και τα προβλήματα υγείας που συνοδεύουν την παχυσαρκία. Το παιδί ασκείται λιγότερο από 30' την ημέρα. Πρώτη επιλογή είναι το κομπιούτερ και η τηλεόραση Θα προτιμήσει λιπαρές και "junk food" τροφές Έχει ένα παχύσαρκο γονέα ή αδελφό Τρώει λιγότερο από 5 μερίδες φρούτα και λαχανικά την ημέρα Βλέπει τηλεόραση πάνω από 2 ώρες τρώγοντας Καταναλώνει καθημερινά ζαχαρούχα ή ανθρακούχα ποτά Δεν έχει ενεργητικά ενδιαφέροντα και δραστηριότητες Τρώει καθημερινά γλυκίσματα και τροφές με πολλά λιπαρά. Διατροφικά "σκουπίδια" και έρευνες Σύμφωνα με την Εθνική Έρευνα Διαιτολογίας και Διατροφής στη Βρετανία που δημοσιεύτηκε το 2000 το 74% των παιδιών 18μ.-4,5 χρονών τρώνε ανθυγιεινές τροφές όπως τα μπισκότα, το άσπρο ψωμί, τα γαριδάκια, η σοκολάτα, τα γλυκά και πίνουν αναψυκτικά. Το 24% μόνο έτρωγε ωμά λαχανικά και σαλάτες ενώ μόνο το 5

10% έτρωγε μαγειρεμένο ψάρι και όχι τηγανητό ή παναρισμένο. Το πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά ταΐζονται με αυτές τις τροφές (αλάτι, ζάχαρη, λίπη) δεν τις επιλέγουν ή αγοράζουν μόνα τους, οι γονείς τους παίρνουν τις περισσότερες αποφάσεις για τη διατροφή τους. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα το 80% των παιδιών από 5-18 χρονών τρώνε τις ίδιες με τις παραπάνω ανθυγιεινές τροφές ενώ έχουν προστεθεί τα fast και junk food. Το 40% των παιδιών της ίδιας ηλικίας τρώει μαγειρεμένα και όχι ωμά λαχανικά ενώ το 33% των κοριτσιών 15-18 χρονών καπνίζει. Οι διατροφικές επιλογές λοιπόν παραμένουν οι ίδιες και γίνονται προσωπικές καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν. Αυτή δεν είναι υγιεινή διατροφή και συχνά οδηγεί σε παχύσαρκα παιδιά. Τροφές πλούσιες σε αλάτι, ζάχαρη και λίπη συμβάλλουνστην παχυσαρκία και φαίνεται να αποτελούν τον κορμό του διαιτολογίου πολλών παιδιών. Τακτικά γεύματα Καλό είναι να ξεκινήσουν την ημέρα τους με ένα καλό πρωινό όπως γάλα με δημητριακά για να πάρουν την απαραίτητη ενέργεια για να αντιμετωπίσουν τα πολυάσχολα πρωινά στο νηπιαγωγείο και στο σχολείο. Ενδιάμεσα μικρό-γεύματα, όπως ένα τοστ, 1-2 φρούτα ή ένα κομμάτι κέικ μέχρι το μεσημεριανό γεύμα θα τους δώσουν την επιπλέον ενέργεια που χρειάζονται μέχρι το μεσημεριανό. Το μεσημέρι καλό είναι να υπάρχει ποικιλία στα γεύματα. Σε εβδομαδιαία βάση μπορεί να τρώνε 1-2 φορές την εβδομάδα ψάρι, 1 φορά κόκκινο κρέας όπως μοσχάρι, 1-2 φορές την εβδομάδα όσπρια ή λαδερά φαγητά και τις υπόλοιπες ημέρες άσπρο κρέας όπως κοτόπουλο ή άλλο 6

πιάτο με βάση τα ζυμαρικά. Τα οικογενειακά γεύματα θα ενθαρρύνουν τα παιδιά να απολαμβάνουν ποικιλία τροφίμων. Τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων Για να καλύψουν τα παιδιά τις ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά χρειάζεται να καταναλώνουν τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων, οι οποίες είναι: Ψωμί, άλλα δημητριακά και πατάτες Είναι καλό η διατροφή του παιδιού να στηρίζεται σε αυτή την ομάδα τροφίμων.καλό είναι το παιδί να τρώει ολικής άλεσης προϊόντα τις περισσότερες από τις μισές φορές. 7

Φρούτα και λαχανικά Καλό είναι το παιδί να τρώει 5 μερίδες από ποικιλία φρούτων και λαχανικών την ημέρα. Μία μερίδα μπορεί να είναι: 1 μέτριου μεγέθους φρούτο όπως μπανάνα/μήλο/πορτοκάλι 2 μικρού μεγέθους φρούτα όπως βανίλιες 10-15 ρώγες σταφύλι/κεράσια/μούρα 1 μπολ δημητριακών φρέσκια σαλάτα 3 γεμάτες κουταλιές της σούπας μαγειρεμένα λαχανικά όπως αρακάς 3 γεμάτες κουταλιές της σούπας μαγειρεμένα όσπρια όπως φασόλια (αν φάει παραπάνω μετράνε πάλι σαν 1 μερίδα) 1 κουταλιά της σούπας αποξηραμένα φρούτα όπως σταφίδες/βερίκοκα 1 μικρό ποτήρι φυσικός χυμός (αν πιεί παραπάνω μετράει πάλι σαν 1 μερίδα) Τα πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ, ακτινίδια φράουλες και λεμόνια, είναι πλούσια σε βιταμίνη C η οποία βοηθάει στην απορρόφηση του σιδήρου από φυτικές τροφές όπως οι φακές και τα φασόλια, για αυτό είναι καλή ιδέα τα παιδιά να πίνουν ένα φρέσκο χυμό ή να τρώνε κάποιο από αυτά τα φρούτα μετά από ένα γεύμα με όσπρια ή να προσθέτουνε λεμόνι αν τους αρέσει για παράδειγμα σε σούπα με φασόλια ή σαλάτα με μαυρομάτικα. Τα φρούτα μπορούν να αποτελέσουν ένα υγιεινό μικρό-γεύμα για τα παιδιά. Καλό είναι να είναι σε 8

κομμάτια στο μέγεθος μίας μπουκιάς για να είναι πιο ελκυστικά. Γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα και εναλλακτικά Τα παιδιά πρέπει να παίρνουν τουλάχιστον 3 μερίδες γαλακτοκομικών την ημέρα όπως για παράδειγμα 1 κεσεδάκι γιαούρτι ή 1 ποτήρι γάλα ή 1 σπιρτόκουτο τυρί. Οι ποικιλίες με μειωμένα λιπαρά (όχι χωρίς λιπαρά σε αυτή την ηλικία) έχουν συνήθως την ίδια ποσότητα σε ασβέστιο και στις περισσότερες βιταμίνες. Καλό είναι να τρώνε γάλα με δημητριακά, ή γιαούρτι με μέλι και φρούτα/ξηρούς καρπούς, τοστ ή σπιτική πίτσα με τυρί και λαχανικά. Κρέας, ψάρι και εναλλακτικά Το κρέας, ιδιαίτερα το κόκκινο κρέας και τα ψάρια είναι καλές πηγές σιδήρου. Τα όσπρια όπως οι φακές και τα φασόλια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και τα εμπλουτισμένα δημητριακά είναι επίσης πηγές σιδήρου. Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για την σωστή ανάπτυξη και υγεία των παιδιών, είναι απαραίτητο λοιπόν σε καθημερινή βάση να περιλαμβάνουν τρόφιμα από αυτή την ομάδα. Τα λιπαρά ψάριά όπως οι σαρδέλες, ο γαύρο, το σκουμπρί, ο σολομός κ.α. είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά, απαραίτητα για την σωστή λειτουργία του νευρικού, του ανοσοποιητικού και του καρδιαγγειακού συστήματος, 9

και ενδείκνυται τα παιδιά να τρώνε 2 μερίδες λιπαρών ψαριών την εβδομάδα. Τα παιδιά να μην τρώνε ξιφία συχνά, καθώς έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε υδράργυρο. Λιπαρά/με ζάχαρη τρόφιμα και ποτά Τα τρόφιμα με πολλά λιπαρά ή/και ζάχαρη όπως τα μπισκότα, τούρτες, σοκοφρέτες, πατατάκια κ.α. δίνουν πολύ ενέργεια στα παιδιά χωρίς όμως να περιέχουν πολλές βιταμίνες. Μπορούν να τρώνε γλυκά σε μικρές ποσότητες στα πλαίσια μίας ισορροπημένης διατροφής, αλλά όχι στην θέση υγιεινών σνακ. Καλό είναι να υπάρχει μόνο λίγο βούτυρο στο φαγητό ή πάνω στο ψωμί. Το μαγείρεμα με ελαιόλαδο είναι προτιμότερο καθώς έχει μεγάλη ανθεκτικότητα σε υψηλές θερμοκρασίες, ή καλύτερα προσθέτουμε το λάδι στο τέλος του μαγειρέματος. Καλό είναι να αποφεύγουμε το τηγάνισμα και προτιμούμε το ψήσιμο στο φούρνο για τα παιδιά, στο γκριλ, το βράσιμο ή καλύτερα στον ατμό. Υγιεινά ποτά Τα καλύτερα ποτά για τα παιδιά είναι το νερό και το γάλα αφού δεν βλάπτουν το δόντια τους. Οι χυμοί είναι όξινοι και έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρα, ακόμα και οι 100% φυσικοί χυμοί έχουν φυσικά σάκχαρα, είναι καλό λοιπόν τα παιδιά να πίνουν με τα 10

γεύματα ή να τα αραιώνουν με νερό. Το σύνολο των υγρών που τα παιδιά χρειάζονται σε καθημερινή βάση ποικίλλει ανάλογα με τον καιρό, την φυσική τους δραστηριότητα και τις τροφές που καταναλώνουν. Μία καλή ιδέα είναι τα παιδιά να πίνουν ένα ποτήρι νερό ή γάλα ή χυμό με κάθε γεύμα και ένα ανάμεσα στα γεύματα.να πίνουν περισσότερα όταν ο καιρός είναι πολύ ζεστός ή όταν κάνουν έντονη φυσική δραστηριότητα. Να αποφεύγουν τα αναψυκτικά τύπου κόλα με καφεΐνη μαζί με τα γεύματα καθώς η καφεΐνη εμποδίζει την απορρόφηση του σιδήρου. Εβδομαδιαίο Πλάνο Διατροφής για Παιδιά Πρωινό Πρόγευμα Μεσημεριανό 1 ποτήρι γάλα και 1 κομμάτι κέικ ή 1 μπολ γάλα με δημητριακά Τοστ με τυρί, γαλοπούλα και λαχανικά ή φρούτα Δευτέρα 1 μερίδα φασολάκια λαδερό, 1-2 φέτες ψωμί και 2-3 σπιρτόκουτα τυρί Τρίτη 1 μερίδα κοτόπουλο ψητό στο φούρνο με πατάτες και σαλάτα εποχής 11

Απογευματινό Βραδινό Συμπληρωματικά Τετάρτη 1 μερίδα ψάρι πλακί, 1-2 φέτες ψωμί και σαλάτα εποχής Πέμπτη 1 μερίδα μακαρόνια με κιμά και τυρί, και σαλάτα εποχής Παρασκευή 1 μερίδα φακές, 1 φέτα ψωμί και 1 ποτήρι φρέσκο χυμό πορτοκάλι μετά το φαγητό Σάββατο 1 μερίδα ψάρι ψητό, σαλάτα εποχής και 1-2 φέτες ψωμί Κυριακή 1 μερίδα μπιφτέκι από μοσχαρίσιο κιμά ψητά, σαλάτα εποχής και 1 φλ. ριζότο με λαχανικά Φρουτοσαλάτα με διάφορα φρούτα εποχής, μέλι και ξηρούς καρπούς ή smoothie φρούτα εποχής και γάλα Μικρή μερίδα από το μεσημεριανό ή 2 κομμάτια σπιτική πίτσα με τυρί, γαλοπούλα και λαχανικά και 1 ποτήρι γάλα ή ομελέτα με 2 αβγά και τυρί, σαλάτα εποχής και 1-2 φέτες ψωμί ή γάλα με δημητριακά 1 κομμάτι καρυδόπιτα ή 1 παγωτό όποτε θέλετε 12

Τι να αποφεύγει το παιδί στην διατροφή του Προσοχή στο αλάτι Η μέγιστη ποσότητα αλατιού που τα παιδιά ενδείκνυται να παίρνουν είναι: 4-6 χρονών 3γρ. την ημέρα 7-10 χρονών 5γρ. την ημέρα Πάνω από 11 χρονών 6γρ. την ημέρα Οι γονείς δεν χρειάζεται να προσθέτουν αλάτι στα φαγητά του παιδιού. Ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι είναι 6γρ. Με τα επεξεργασμένα τρόφιμα που καταναλώνουν όπως το ψωμί, τα δημητριακά κ.α. καλύπτουν τις ανάγκες τους σε αλάτι. Με μέτρο τα γλυκά Καλό θα είναι τα παιδιά να τρώνε γλυκά περιστασιακά ή σε μικρές ποσότητες κατά τέτοιο τρόπο που να αποτελούν μόνο μικρό μέρος της διατροφής τους. Προσοχή στη συχνή κατανάλωση γλυκών ανάμεσα στα γεύματα γιατί μπορεί να προκαλέσει τερηδόνα. Να προτιμούν γλυκά με γάλα και λίγη ζάχαρη και λιπαρά. Στα παιδιά αρέσουν πολύ τα γλυκά γι αυτό θα μπορούσαν οι γονείς να αφιερώσουν μία ημέρα γλυκού 13

την εβδομάδα ή να επιτρέπουν να τρώει γλυκά μόνο τα σαββατοκύριακa. Tα πλεονεκτήματα της άσκησης Η γυμναστική δεν πρέπει καθόλου να υποτιμάται στη μάχη της παχυσαρκίας. Μάλιστα, θα υποστηρίζαμε ότι είναι το σημαντικότερο όπλο μιας και τα παιδιά δεν γυμνάζονται αρκετά για να καίνε αυτό που τρώνε. Περπατούν λιγότερο, δεν παίρνουν μέρος σε εξωσχολικά αθλήματα ή σε ομαδικές δραστηριότητες του σχολείου, και τις ελεύθερες ώρες τους αρέσκονται να κάθονται μπροστά στην τηλεόραση ή στο κομπιούτερ και να παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ακόμη και όταν βρίσκονται με τους φίλους τους προτιμούν να μην κάνουν τίποτα. Οι γονείς νιώθουν την υποχρέωση να γυμνάζονται τα παιδιά τους πράγμα που σημαίνει ότι κάτι πολύ φυσιολογικό και αυθόρμητο μετατρέπεται σε υποχρεωτική κατάσταση. Κι επειδή οι γονείς είναι απασχολημένοι και δεν γυμνάζονται ούτε κι οι ίδιοι επαρκώς, είναι ακόμη ευκολότερο τα παιδιά να περνούν πολλές ώρες μπροστά στην τηλεόραση ή να πηγαινοέρχονται βαριεστημένα από σπίτι σε σπίτι. Είναι αλήθεια ότι όσο παχαίνουν τα παιδιά τόσο πιο πολύ θα αρρωσταίνουν. 14

Από την άλλη πλευρά τα πλεονεκτήματα της άσκησης είναι πάρα πολλά: Η άσκηση δυναμώνει το καρδιαγγειακό σύστημα και αυξάνει την καρδιακή μάζα. Η άσκηση στα παιδιά είναι απαραίτητη για να αποφευχθεί η βλάβη και να προληφθούν καρδιακά προβλήματα πριν γίνουν μόνιμα. Με την άσκηση ο οργανισμός καίει περισσότερες θερμίδες. Η άσκηση διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία κι έτσι η καρδιά μπορεί να διοχετεύει το αίμα και στο υπόλοιπο σώμα, ευκολότερα. Τα παιδιά και οι έφηβοι εκτίθενται σε μια σειρά "στρεσογόνων" καταστάσεων. Με την άσκηση μειώνεται το άγχος αφού δημιουργεί τις ενδορφίνες που φτιάχνουν την καλή διάθεση. Η αεροβική άσκηση αυξάνει τον αριθμό των χημικών του εγκεφάλου που λέγονται νευροδιαβιβαστές και αυξάνεται η εγκεφαλική ευεξία για μεγάλες περιόδους. Η τακτική άσκηση βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου. Τα παιδιά πρέπει να κουράζονται σωματικά πριν πέσουν στο κρεβάτι τους, για να μπορούν να έχουν ποιοτικό ύπνο. Τα παιδιά που γυμνάζονται κανονικά συνεχίζουν να γυμνάζονται και ως ενήλικες. 15

Η άσκηση ενισχύει την ικανότητα του οργανισμού να αναπνέουν καλύτερα οι πνεύμονες, αυξάνει την κυκλοφορία του αίματος. Αυτό αυξάνει τα επίπεδα της ενέργειας, τα οποία συνήθως είναι πεσμένα στα υπέρβαρα παιδιά. Τα περισσότερο δραστήρια άτομα έχουν έως 50% χαμηλότερο ρίσκο να παρουσιάσουν διαβήτη, από τους συνομηλίκους τους που δεν γυμνάζονται. Η άσκηση συνδέεται με την αυτοεκτίμηση και την πνευματική συμπεριφορά. Αυτό είναι πολύ σημαντικό διότι τα υπέρβαρα παιδιά χρειάζονται τόνωση της αυτοεκτίμησής τους γιατί είναι πολύ εύκολο να χαλάσει η διάθεσή τους και να πάθουν κατάθλιψη. Συμπέρασμα Παρόλο που είναι προφανές ότι το υπερβολικό φαγητό, το κακό διαιτολόγιο και η έλλειψη άσκησης είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους παίρνει βάρος ένα παιδί, είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη μας και άλλους κοινωνικούς παράγοντες που έχουν προκαλέσει αυτό το κύμα παιδικής παχυσαρκίας. Ωστόσο η εξάρτηση από το φαγητό είναι μια πραγματικότητα που μπορεί πιθανότατα να θεωρηθεί κυρίως λόγω ψυχολογικών παραγόντων (χαμηλή αυτοπεποίθηση, κατάθλιψη, αποτυχία) ως πρώιμη κατάσταση για εξάρτηση από διάφορες ουσίες. 16

17

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ www.sintagespareas.gr www.vita.gr www.iatronet.gr www.slap.gr www.fertilityproregistry.com www.elements4health.com www.newsbeast.gr 18