ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΣΑ ΑΠΟΚΡΤΦΑ ΕΤΑΓΓΕΛΙΑ Ενότητα 11: Το Γνωςτικό Ευαγγζλιο του Ιοφδα Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτώσ. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Σο Γνωστικό Ευαγγζλιο του Ιοφδα
ΣΟ ΓΝΩΣΙΚΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΟ ΣΟΤ ΙΟΤΔΑ
ΑΡΦΑΙΕ ΜΑΡΣΤΡΙΕ Ειρηναύοσ Λυώνοσ, Κατά αιρέσεων Ι 29 (ςτην περιγραφό των γνωςτικών Βαρβελο / Σηθιανού) τιμούν πρόςωπα τα οπούα παύζουν αρνητικό ρόλο ςτην ιςτορύα τησ ςωτηρύασ. Μϊλλον γνωρύζει εξ ακοόσ το ευαγγϋλιο. Αναφϋρει τρύα βαςικϊ ςημεύα του ευαγγελύου: το μυςτόριο τησ προδοςύασ, ο Ιούδασ ωσ ο κατεξοχόν γνωςτικόσ, διϊλυςη των ουρϊνιων και επύγειων. Ψευδο-Τερτυλλιανόσ, Adversus omnes haereses II 5 οι Καώνύτεσ. 6
XΕΙΡΟΓΡΑΥΗ ΠΑΡΑΔΟΗ Ένα μόνο κοπτικό αντύγραφο (Codex Tchacos). Η ύπαρξό του όταν γνωςτό όδη από τισ δεκαετύεσ 1980-1990. Υπϋςτη μεγϊλη ταλαιπωρύα. 2001-2006: Rodolphe Kasser ςυντόρηςό του. Φωτογρϊφηςη κι ϊλλων αποςπαςμϊτων. Ο Codex Tchacos: παπύρινοσ κώδικασ: εκτόσ από το ευαγγϋλιο του Ιούδα περιϋχει την Επιςτολό προσ Πϋτρο και Φύλιππο και την Πρώτη Αποκϊλυψη Ιακώβου, Αλλογενεύσ, κοπτικό μετϊφραςη τησ 13 ησ πραγματεύασ του Corpus Hermeticum. Χρονολογεύται α ό β μ. του 4 ου αι. (220-340 μ.χ. C14). 7
ΣΟΠΟ - ΦΡΟΝΟ H γλώςςα του πρωτότυπου ελληνικϊ (αυτό φαύνεται να ϋχει υπόψη του κι ο Ειρηναύοσ). Η κοπτικό μετϊφραςη όχι πριν το τϋλοσ του 3 ου αι. Το ελληνικό πρωτότυπο γύρω ςτα 180 μ.χ. ο ςυγγραφϋασ γνωρύζει κατϊ Λουκϊν και Πρϊξεισ -> ςηθιανό κοςμολογύα, όχι παρϊλληλα ςτην εποχό του Ειρηναύου. Άγνωςτοσ ο ςυγγραφϋασ. 8
ΣΟ ΥΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΕΙΔΟ - ΕΞΑΡΣΗΕΙ Ένα δύςκολο και ςύνθετο κεύμενο (το κοπτικό με πολλϊ λϊθη). Λόγοσ απόκρυφοσ τησ αποφϊςεωσ (αποκϊλυψησ). Αςαφόσ η χρονικό τοποθϋτηςη των ςυζητόςεων του Ιηςού με τον Ιούδα: 8 μϋρεσ, 3 μϋρεσ πριν το Πϊςχα -> το κεύμενο οργανώνεται με βϊςη αυτϋσ τισ 3 μϋρεσ. Ανόκει ςτο φιλολογικό εύδοσ των διαλογικών ευαγγελύων. 9
ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΣΟΤ ΚΕΙΜΕΝΟΤ Μύα ςειρϊ επιμϋρουσ θεμϊτων. Η εμφϊνιςη του Ιηςού ςτον κόςμο. Η γνωςτικό ςωτηριολογύα και κοςμογονύα. Ευχαριςτύα κι ϊλλα μυςτόρια τησ Εκκληςύασ. 10
ΣΟ ΠΡΟΩΠΟ ΣΟΤ ΙΟΤΔΑ Αμφύςημη η μορφό του Ιούδα: Ο πραγματικόσ γνωςτικόσ. Θα καταδικαςτεύ όμωσ για την προδοςύα του. Αυτόσ γύνεται αποδϋκτησ τησ αποκϊλυψησ του Ιηςού. Σε αντιδιαςτολό προσ τουσ μαθητϋσ που αντιμετωπύζονται με περιφρόνηςη από τον Ιηςού αντιπροςωπεύουν την Εκκληςύα τησ εποχόσ του κειμϋνου. 11
ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ Δεν προςφϋρει τύποτε ςτην ιςτορικό εικόνα του Ιηςού ό του Ιούδα. Ένα ακόμη κεύμενο που δύνει πληροφορύεσ για μύα γνωςτό ςε μασ γνωςτικό ομϊδα. Αποτυπώνει θεολογικϋσ τϊςεισ και αντιπαραθϋςεισ ςτην αρχαύα Εκκληςύα. Μαρτυρύα για την πολυμορφύα και ποικιλύα των τϊςεων ςτον αρχϋγονο Χριςτιανιςμό. 12
ημείωμα Αναφοράς Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Το Γνωςτικό Ευαγγζλιο του Ιοφδα». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs339/. 13
ημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 14
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Σζλος ενότητας Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Εαρινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ημειώματα
Διατήρηση ημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 17