Πποηεινόμενα Θέμαηα Πανελληνίων Δξεηάζεων Απσαία Θεωπηηικήρ Καηεύθςνζηρ 24-5-2015 Λύζειρ Θεμάηων Δνδεικηικέρ απανηήζειρ Α1. Γλαύκων: Έπεηηα (κα πώο), είπε, ζα αδηθήζνπκε απηνύο θαη ζα ηνπο θάλνπκε λα δνπλ ρεηξόηεξα, ελώ είλαη δπλαηόλ ζ απηνύο (λα δνπλ) θαιύηεξα; Σωκπάηηρ: Ξέραζεο πάιη, θίιε κνπ, είπα εγώ, όηη ν λόκνο δελ ελδηαθέξεηαη γη απηό, πώο δειαδή κηα ζπγθεθξηκέλε θνηλσληθή ηάμε ζα επηπρήζεη ππεξβνιηθά κέζα ζηελ πόιε, αιιά πξνζπαζεί λα βξεη ηξόπν λα επηηεπρζεί απηό γηα νιόθιεξε ηελ πόιε, ελώλνληαο ζε έλα αξκνληθό ζύλνιν ηνπο πνιίηεο κε ηελ πεηζώ θαη ηε βία, θάλνληαο λα κνηξάδνληαη κεηαμύ ηνπο ηελ σθέιεηα ηελ νπνία ν θαζέλαο είλαη ζε ζέζε λα πξνζθέξεη ζην ζύλνιν θαη ν ίδηνο δηακνξθώλνληαο ηέηνηνπο πνιίηεο κέζα ζηελ πόιε, όρη γηα λα ηνπο αθήλεη λα πεγαίλνπλ, όπνπ ζέιεη ν θαζέλαο, αιιά γηα λα ηνπο ρξεζηκνπνηεί ν ίδηνο σο δεζκνύο πνπ ελώλνπλ ηελ πόιε. Β1.Λακβάλνληαο ππόςε ηε ζέζε ηνπ Πιάησλα πσο ν λόκνο νθείιεη λα απνβιέπεη ζηελ επδαηκνλία όισλ ησλ πνιηηώλ,γίλεηαη αληηιεπηό πσο απηό ζπληειείηαη θαη ζηελ νηθνλνκηθή πιεπξά ηεο θνηλσληθήο ζπλύπαξμεο.δίλαη γεγνλόο πσο ε πόιε νηθίδεηαη θαζώο θαλέλαο πνιίηεο δελ είλαη απηάξθεο αιιά πολλών ἐνδεής.σα νθέιε θαη ηα αγαζά (ηῆς ὠθελίας)πνπ απνθνκίδεη θάπνηνο από ηελ εξγαζία ηνπ έρνπλ σο ζηόρν όρη κόλν ηελ πξνζσπηθή θάιπςε ησλ αλαγθώλ ηνπ αιιά θαη ησλ ζπκπνιηηώλ ηνπ.ο λόκνο έξρεηαη λα δηαζθαιίζεη ινηπόλ ηελ απηάξθεηα ζηελ πόιε κε ηνλ θαηάιιειν θαηακεξηζκό ηεο εξγαζίαο. Αλ θάζε πνιίηεο αζρνιείηαη κε ηνλ ηνκέα πνπ ηνπ ηαηξηάδεη βάζεη ησλ δεμηνηήησλ ηνπ(ἣν ἂν ἕκαζηοι ηὸ κοινὸν δσναηοὶ ὦζιν ὠθελεῖν)ηόηε πξνθύπηεη γηα ην ζύλνιν ηεο πόιεο ην κέγηζην δπλαηό όθεινο.μάιηζηα κε ηε θξάζε (δσναηοὶ ὦζιν ὠθελεῖν)ν Πιάησλαο πξνζδίδεη δενληνινγηθή ρξνηά ζηελ πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεη ν πνιίηεο.απαηηεί δειαδή λα αθνινπζνύλ ηελ θαηεύζπλζε εθείλε πνπ κε βάζε ηηο επίθηεηεο εηδηθέο ηνπο ηθαλόηεηεο ζα ζπλδξάκνπλ ζηε κέγηζηε επδαηκνλία νιόθιεξεο ηεο πόιεο.ο λόκνο επνκέλσο αλαπηύζζεη ζε όινπο ηνπο πνιίηεο ηελ θνηλσληθή ζπλείδεζε, ώζηε λα πξνζθέξεη ν θαζέλαο κέζα ζε πλεύκα ζπλεξγαηηθό θαη αιιειέγγπν,ζπληειώληαο ζηε άξηζηε ιεηηνπξγία θαη επξπζκία ηεο πόιεο. Β2.Ο Πιάησλαο δηαηείλεηαη ζην έξγν ηνπ Νόμοι πσο ν άξηζηνο λνκνζέηεο ζπλδπάδεη ηελ πεηζώ κε ηε βία,εθαξκόδνληαο ηε κελ πξώηε ζηνπο πεπαιδεσμένοσς πνιίηεο ελώ ηε δεύηεξε ζηνλ άπειρον παιδείας ότλον.ην παξόλ απόζπαζκα ηεο Πνιηηείαο νη δύν
απηέο αληηζεηηθέο δπλάκεηο ιεηηνπξγνύλ σο ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ν λόκνο πξνθεηκέλνπ λα ζπλελώζεη ηνπο πνιίηεο ζε έλα αξκνληθό ζύλνιν(ζσναρμόηηων)ώζηε λα πξαγκαησζεί πιεξέζηεξα ε νκαιή ζπκβίσζε κέζα ζηε πόιε θαη θαη επέθηαζε ε επδαηκνλία.όηαλ νη πνιίηεο ππαθνύνπλ αλαληίξξεηα ζηηο επηηαγέο ηνπ λόκνπ ηόηε κπνξνύκε λα πνύκε πσο ε πεηζώ έρεη επηηειέζεη ζην έπαθξν ην έξγν ηεο.αληίζεηα,ζηελ πεξίπησζε πνπ νη πνιίηεο αξλνύληαη λα δερηνύλ ηα ινγηθά επηρεηξήκαηα ηνπ λόκνπ ηόηε απηόο πξνθξίλεηαη λα ηνπο εμαλαγθάζεη (ἀνάγκη),επηβάιινληαο πνηλέο θαη θπξώζεηο.μηα ηέηνηα εθδνρή όκσο δε ζπλάδεη κε ηελ έλλνηα ηεο δεκνθξαηίαο αιιά παξαπέκπεη ζε απηαξρηθά θαζεζηώηα.σν γεγνλόο όηη ν Πιάησλαο παξνπζηάδεηαη σο ππέξκαρνο ηεο βίαο θαη ηνπ εμαλαγθαζκνύ εμεγείηαη βάζεη ησλ πξνζσπηθώλ ηνπ εκπεηξηώλ.οη απζαηξεζίεο ησλ ηξηάθνληα ηπξάλλσλ, ε πξνζπάζεηά ηνπο λα θαηαζηήζνπλ ζπλέλνρν ζηηο βηαηνπξαγίεο ηνπο αθόκα θαη ην σθξάηε θαζώο θαη ε θαηαδίθε ηνπ ζε ζάλαην ηνλ νδήγεζαλ ζηελ πεπνίζεζε όηη όια ηα πνιηηεύκαηα είλαη δηεθζαξκέλα θαζώο θαη ζηε ζύιιεςε ηεο ηδεώδνπο Πνιηηείαο.ηελ Πνιηηεία ηνπ ν Νόκνο δξα αληηθεηκεληθά αιιά όηαλ δηαθξίλεη πσο κπνξεί λα θαηαξξεύζεη ε έλλνηα ηεο δηθαηνζύλεο θαη ηεο αξεηήο ηόηε δε δηζηάδεη λα πξνηάμεη αθόκα θαη ηε βία πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε αξκνληθή ζπκβίσζε ησλ πνιηηώλ. Β3. ειίδα 90: Η ηδεώδεο πνιηηεία ελζαξθώλεη ηηο ηέζζεξηο ζεκειηώδεηο αξεηέο: είλαη ζνθή, επεηδή νη άξρνληεο ηεο (νη θιλόζοθοι - βαζιλεῖς) είλαη ζνθνί θαη ηελ θαζνδεγνύλ πξνο ην Αγαζόλ. Δίλαη αλδξεία, επεηδή νη θύιαθεο - επίθνπξνη είλαη αλδξείνη θαη κπνξνύλ λα ππεξαζπηζζνύλ αθελόο ηελ εδαθηθή ηεο αθεξαηόηεηα θαη αθεηέξνπ ηηο αμίεο πνπ πξνβάιιεη ην εθπαηδεπηηθό ηεο ζύζηεκα. Κνζκείηαη από ζωθροζύνη (απηνθπξηαξρία θαη λνκηκνθξνζύλε), επεηδή αλάκεζα ζηηο ηξείο ηάμεηο βαζηιεύεη ε αξκνλία, πνπ πξνθύπηεη από ηελ ππνηαγή ηεο θαηώηεξεο ζηηο αλώηεξεο. Δίλαη ηέινο ε πνιηηεία απηή δίθαηε, επεηδή ην θάζε ζηνηρείν εθπιεξώλεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ, ρσξίο λα παξαθσιύεη ηε ιεηηνπξγία ησλ άιισλ, κε άιια ιόγηα: ν θαζέλαο πξάηηεη ην έξγν πνπ ηνπ έρεη αλαηεζεί θαη δελ πολσπραγμονεί. Β.4. ζκόπελορ:θέςαη,καηασπαζηήρ: θαηαρξῆηαη,λήθαπγορ: ἐπειαζόκελ σειπαθέηηζη: ἀθηῇ, εςηπάπελορ:ηξέπεζζαη,πήηπα: εἶπνλ,νεογνό: γηγλνκέλνπο εκδοηικόρ: κεηαδηδόλαη,απιζηία:πεηζνῖ,μεηαμέλεια :κέιεη
Αδίδακηο κείμενο Γημοζθένηρ, Ολςνθιακόρ Γ, 21-22 1. Μεηάθπαζη Καη απηά δελ πξνηίκεζα λα ζαο ηα πσ έηζη άζθνπα, γηα λα γίλσ κηζεηόο ζε θάπνηνπο από ζαο γηαηί δελ είκαη ηόζν αλόεηνο νύηε ηόζν αδηθεκέλνο από ηελ ηύρε ώζηε λα ζέισ λα γίλσ κηζεηόο, ρσξίο λα πηζηεύσ όηη πξνζθέξσ θαλέλα όθεινο. Αιιά ζεσξώ όηη ρξένο ηνπ δίθαηνπ πνιίηε είλαη λα πξνηηκάεη ηε ζσηεξία ησλ ππνζέζεσλ ηεο πόιεο από ηε ζπκπάζεηα πνπ ζα θέξδηδε κε ηα ιόγηα ηνπ. Καη γηα ηνπο ξήηνξεο ηεο επνρήο ησλ πξνγόλσλ καο αθνύσ, όπσο ίζσο θαη εζείο, ηνπο νπνίνπο όινη νη ξήηνξεο ηνπο επαηλνύλ, αιιά δελ ηνπο κηκνύληαη θαη πνιύ, όηη είραλ απηή ηε ζπλήζεηα θαη απηό ηνλ ηξόπν λα πνιηηεύνληαη, δειαδή ν μαθνπζηόο Αξηζηείδεο, ν Νηθίαο, ν ζπλνλόκαηόο κνπ (Γεκνζζέλεο), ν Πεξηθιήο. Αθόηνπ όκσο εκθαλίζηεθαλ νη ξήηνξεο πνπ ζαο ξσηνύλ «ηί επηζπκείηε; ηί λα εηζεγεζώ (πξνηείλσ); πνηά ράξε λα ζαο θάλσ;» έρνπλ ζπζηαζηεί απεξίζθεπηα νη ππνζέζεηο ηεο πόιεο γηα ράξε κηαο πξόζθαηξεο εύλνηαο θαη έηζη ζπκβαίλνπλ ηέηνηα πξάγκαηα, θαη ελώ νη ππνζέζεηο απηώλ πεγαίλνπλ θαιά, νη δηθέο ζαο είλαη γηα ληξνπή (ή πάλε πνιύ άζρεκα). 2. ἄθπων: ὦ ἄθξνλ σάπιηορ: ράξηλ ἐμαςηῷ: ἑαπηάο ή ζθᾶο αὐηάο καλῶρ: θάιιηνλ αἰζσπῶρ: αἴζρηζηα 3. ἀπέσθωμαι: ἀπήρζεζν κπίνω: θξηζῆλαη διεπωηῶνηερ: δηήξνπ πεθήναζι: θαίλεζζαη ἔσει: ζρέο 4. ηῶν ππαγμάηων: γεληθή αληηθεηκεληθή ζην ζσηεξίαλ. ηούηῳ: θαηεγνξεκαηηθόο πξνζδηνξηζκόο ζηα ἔζεη θαη ηξόπῳ. ἐμαςηῷ: δνηηθή αληηθεηκεληθή ζην ὁκώλπκνλ. ηί: ζύζηνηρν αληηθείκελν ζην γξάςσ. ηῆρ παπαςηίκα: επηζεηηθόο πξνζδηνξηζκόο ζην ράξηηνο. 5. ἀντὶ τῆς χάριτος: α) β όξνο ζύγθξηζεο από ην απαξέκθαην αἱξεῖζζαη, πνπ έρεη ζπγθξηηηθή ζεκαζία. Ο α όξνο ζύγθξηζεο είλαη ην «ζωηηρίαν». β) Η εθθνξά ηνπ β όξνπ ζύγθξηζεο ζα κπνξνύζε λα γίλεη ελαιιαθηηθά κε γενική ζςγκπιηική: ηῆς τάριηος ή κε ην ἤ και ομοιόπηωηα: ἤ ηήν τάριν. 6. Καὶ οἱ ἐπὶ ηῶλ πξνγόλσλ ἡκῶλ λέγονηερ ηνύηῳ ηῷ ἔζεη θαὶ ηῷ ηξόπῳ ηῆο πνιηηείαο σπῶνηαι, ὁ Ἀπιζηείδηρ ἐκεῖνορ, ὁ Νικίαρ, ὁ ὁμώνςμορ ἐκαπηῷ, ὁ Πεπικλῆρ. 7. (ὡο) ἀπερζεζόκελόο ηηζη ὑκῶλ.
Η κεηνρή ζα κπνξνύζε λα ζπλνδεύεηαη από ην κόξην ὡο θαζώο ζηελ θύξηα πξόηαζε δελ ππάξρεη ξήκα πνπ δειώλεη θίλεζε. Γιδαγμένο κείμενο Α1. Γλαύκων: Έπεηηα (κα πώο), είπε, ζα αδηθήζνπκε απηνύο θαη ζα ηνπο θάλνπκε λα δνπλ ρεηξόηεξα, ελώ είλαη δπλαηόλ ζ απηνύο (λα δνπλ) θαιύηεξα; Σωκπάηηρ: Ξέραζεο πάιη, θίιε κνπ, είπα εγώ, όηη ν λόκνο δελ ελδηαθέξεηαη γη απηό, πώο δειαδή κηα ζπγθεθξηκέλε θνηλσληθή ηάμε ζα επηπρήζεη ππεξβνιηθά κέζα ζηελ πόιε, αιιά πξνζπαζεί λα βξεη ηξόπν λα επηηεπρζεί απηό γηα νιόθιεξε ηελ πόιε, ελώλνληαο ζε έλα αξκνληθό ζύλνιν ηνπο πνιίηεο κε ηελ πεηζώ θαη ηε βία, θάλνληαο λα κνηξάδνληαη κεηαμύ ηνπο ηελ σθέιεηα ηελ νπνία ν θαζέλαο είλαη ζε ζέζε λα πξνζθέξεη ζην ζύλνιν θαη ν ίδηνο δηακνξθώλνληαο ηέηνηνπο πνιίηεο κέζα ζηελ πόιε, όρη γηα λα ηνπο αθήλεη λα πεγαίλνπλ, όπνπ ζέιεη ν θαζέλαο, αιιά γηα λα ηνπο ρξεζηκνπνηεί ν ίδηνο σο δεζκνύο πνπ ελώλνπλ ηελ πόιε. Β1.Λακβάλνληαο ππόςε ηε ζέζε ηνπ Πιάησλα πσο ν λόκνο νθείιεη λα απνβιέπεη ζηελ επδαηκνλία όισλ ησλ πνιηηώλ,γίλεηαη αληηιεπηό πσο απηό ζπληειείηαη θαη ζηελ νηθνλνκηθή πιεπξά ηεο θνηλσληθήο ζπλύπαξμεο.δίλαη γεγνλόο πσο ε πόιε νηθίδεηαη θαζώο θαλέλαο πνιίηεο δελ είλαη απηάξθεο αιιά πολλών ἐνδεής.σα νθέιε θαη ηα αγαζά (ηῆς ὠθελίας)πνπ απνθνκίδεη θάπνηνο από ηελ εξγαζία ηνπ έρνπλ σο ζηόρν όρη κόλν ηελ πξνζσπηθή θάιπςε ησλ αλαγθώλ ηνπ αιιά θαη ησλ ζπκπνιηηώλ ηνπ.ο λόκνο έξρεηαη λα δηαζθαιίζεη ινηπόλ ηελ απηάξθεηα ζηελ πόιε κε ηνλ θαηάιιειν θαηακεξηζκό ηεο εξγαζίαο. Αλ θάζε πνιίηεο αζρνιείηαη κε ηνλ ηνκέα πνπ ηνπ ηαηξηάδεη βάζεη ησλ δεμηνηήησλ ηνπ(ἣν ἂν ἕκαζηοι ηὸ κοινὸν δσναηοὶ ὦζιν ὠθελεῖν)ηόηε πξνθύπηεη γηα ην ζύλνιν ηεο πόιεο ην κέγηζην δπλαηό όθεινο.μάιηζηα κε ηε θξάζε (δσναηοὶ ὦζιν ὠθελεῖν)ν Πιάησλαο πξνζδίδεη δενληνινγηθή ρξνηά ζηελ πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεη ν πνιίηεο.απαηηεί δειαδή λα αθνινπζνύλ ηελ θαηεύζπλζε εθείλε πνπ κε βάζε ηηο επίθηεηεο εηδηθέο ηνπο ηθαλόηεηεο ζα ζπλδξάκνπλ ζηε κέγηζηε επδαηκνλία νιόθιεξεο ηεο πόιεο.ο λόκνο επνκέλσο αλαπηύζζεη ζε όινπο ηνπο πνιίηεο ηελ θνηλσληθή ζπλείδεζε, ώζηε λα πξνζθέξεη ν θαζέλαο κέζα ζε πλεύκα ζπλεξγαηηθό θαη αιιειέγγπν,ζπληειώληαο ζηε άξηζηε ιεηηνπξγία θαη επξπζκία ηεο πόιεο. Β2.Ο Πιάησλαο δηαηείλεηαη ζην έξγν ηνπ Νόμοι πσο ν άξηζηνο λνκνζέηεο ζπλδπάδεη ηελ πεηζώ κε ηε βία,εθαξκόδνληαο ηε κελ πξώηε ζηνπο πεπαιδεσμένοσς πνιίηεο ελώ ηε δεύηεξε ζηνλ άπειρον παιδείας ότλον.ην παξόλ απόζπαζκα ηεο Πνιηηείαο νη δύν απηέο αληηζεηηθέο δπλάκεηο ιεηηνπξγνύλ σο ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί ν λόκνο πξνθεηκέλνπ λα ζπλελώζεη ηνπο πνιίηεο ζε έλα αξκνληθό ζύλνιν(ζσναρμόηηων)ώζηε λα πξαγκαησζεί πιεξέζηεξα ε νκαιή ζπκβίσζε κέζα ζηε πόιε θαη θαη επέθηαζε ε επδαηκνλία.όηαλ νη πνιίηεο ππαθνύνπλ αλαληίξξεηα ζηηο επηηαγέο ηνπ λόκνπ ηόηε κπνξνύκε λα πνύκε πσο ε πεηζώ έρεη επηηειέζεη ζην έπαθξν ην έξγν
ηεο.αληίζεηα,ζηελ πεξίπησζε πνπ νη πνιίηεο αξλνύληαη λα δερηνύλ ηα ινγηθά επηρεηξήκαηα ηνπ λόκνπ ηόηε απηόο πξνθξίλεηαη λα ηνπο εμαλαγθάζεη (ἀνάγκη),επηβάιινληαο πνηλέο θαη θπξώζεηο.μηα ηέηνηα εθδνρή όκσο δε ζπλάδεη κε ηελ έλλνηα ηεο δεκνθξαηίαο αιιά παξαπέκπεη ζε απηαξρηθά θαζεζηώηα.σν γεγνλόο όηη ν Πιάησλαο παξνπζηάδεηαη σο ππέξκαρνο ηεο βίαο θαη ηνπ εμαλαγθαζκνύ εμεγείηαη βάζεη ησλ πξνζσπηθώλ ηνπ εκπεηξηώλ.οη απζαηξεζίεο ησλ ηξηάθνληα ηπξάλλσλ, ε πξνζπάζεηά ηνπο λα θαηαζηήζνπλ ζπλέλνρν ζηηο βηαηνπξαγίεο ηνπο αθόκα θαη ην σθξάηε θαζώο θαη ε θαηαδίθε ηνπ ζε ζάλαην ηνλ νδήγεζαλ ζηελ πεπνίζεζε όηη όια ηα πνιηηεύκαηα είλαη δηεθζαξκέλα θαζώο θαη ζηε ζύιιεςε ηεο ηδεώδνπο Πνιηηείαο.ηελ Πνιηηεία ηνπ ν Νόκνο δξα αληηθεηκεληθά αιιά όηαλ δηαθξίλεη πσο κπνξεί λα θαηαξξεύζεη ε έλλνηα ηεο δηθαηνζύλεο θαη ηεο αξεηήο ηόηε δε δηζηάδεη λα πξνηάμεη αθόκα θαη ηε βία πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε αξκνληθή ζπκβίσζε ησλ πνιηηώλ. Β3. ειίδα 90: Η ηδεώδεο πνιηηεία ελζαξθώλεη ηηο ηέζζεξηο ζεκειηώδεηο αξεηέο: είλαη ζνθή, επεηδή νη άξρνληεο ηεο (νη θιλόζοθοι - βαζιλεῖς) είλαη ζνθνί θαη ηελ θαζνδεγνύλ πξνο ην Αγαζόλ. Δίλαη αλδξεία, επεηδή νη θύιαθεο - επίθνπξνη είλαη αλδξείνη θαη κπνξνύλ λα ππεξαζπηζζνύλ αθελόο ηελ εδαθηθή ηεο αθεξαηόηεηα θαη αθεηέξνπ ηηο αμίεο πνπ πξνβάιιεη ην εθπαηδεπηηθό ηεο ζύζηεκα. Κνζκείηαη από ζωθροζύνη (απηνθπξηαξρία θαη λνκηκνθξνζύλε), επεηδή αλάκεζα ζηηο ηξείο ηάμεηο βαζηιεύεη ε αξκνλία, πνπ πξνθύπηεη από ηελ ππνηαγή ηεο θαηώηεξεο ζηηο αλώηεξεο. Δίλαη ηέινο ε πνιηηεία απηή δίθαηε, επεηδή ην θάζε ζηνηρείν εθπιεξώλεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ, ρσξίο λα παξαθσιύεη ηε ιεηηνπξγία ησλ άιισλ, κε άιια ιόγηα: ν θαζέλαο πξάηηεη ην έξγν πνπ ηνπ έρεη αλαηεζεί θαη δελ πολσπραγμονεί. Β.4. ζκόπελορ:θέςαη,καηασπαζηήρ: θαηαρξῆηαη,λήθαπγορ: ἐπειαζόκελ σειπαθέηηζη: ἀθηῇ, εςηπάπελορ:ηξέπεζζαη,πήηπα: εἶπνλ,νεογνό: γηγλνκέλνπο εκδοηικόρ: κεηαδηδόλαη,απιζηία:πεηζνῖ,μεηαμέλεια :κέιεη Δπιμέλεια: Βαζηιεηάδνπ Μ. - Δζθηηδή Ρ. - Δπζπκηάδνπ Ν. Μπάζηνπ Α. - Παξαζράθε Δ. - εβξήο Κ. - Χαηδεληθνιάνπ Ν., Δπαγγειίδνπ Π.