ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Ενότητα 11: Θεολογία τθσ προσ Εβραίουσ επιςτολισ Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτώσ. 2
Χρηματοδότηςη Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Θεολογία τησ προσ Εβραίουσ επιςτολήσ
ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ Μάθημα 11: Θεολογία της προς Εβραίους επιστολής
Εισαγωγικά H απουςύα επιςτολικϐν ςτοιχεύων (βλ. όμωσ 13,18-25). Ομοιϊζει περιςςότερο με θεολογικό πραγματεύα ςυνδυαςμόσ διδαςκαλύασ και παραύνεςησ -> «λόγοσ παρακλόςεωσ». Οι διακειμενικϋσ ςυνδϋςεισ με την ΠΔ. Η τυπολογύα «γησ» και «ουρανού». Ήδη ςτην αρχαύα Εκκληςύα από νωρύσ εκφρϊζονται αμφιβολύεσ για την παύλεια προϋλευςό τησ. Προώποθϋτει αναγνωςτικό κοινό από την ιουδαώκό Διαςπορϊ. Συχνϊ ςυνδϋεται με τη δεύτερη ό τρύτη γενιϊ χριςτιανϐν (τ. 1 ου αι. μ.χ.). 6
Η χριστολογία της Εβ (1) 4,14 10,23: «κρατῶμεν τῆς ὁμολογίας» / «κατέτωμεν τὴν ὁμολογίαν»: ο Ιηςούσ εύναι ο Υιόσ του Θεού -> ο Ιηςούσ ωσ αρχιερϋασ. Έμφαςη ςτη ςύνδεςη με τον Πατϋρα και με το ςωτηριϐδεσ ϋργο του Θεού: «πολσμερῶς καὶ πολστρόπως πάλαι ὁ Θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς προυήταις ἐπ ἐστάτοσ τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν σἱῷ» (1,1-2). ΠροϏπαρξη και ςυμμετοχό ςτη δημιουργύα: 1,2-3 7,1-3 (Μελχιςεδϋκ) 2,10. Η ενανθρϐπιςη και η ςυμμετοχό ςτην ανθρϐπινη φύςη: 2,17 4,15. Ο θϊνατόσ του: 2,14. 7
Η χριστολογία της Εβ (2) Ο δοξαςμόσ του Υιού: 1,3. Η ϋννοια τησ τελεύωςησ: 2,10 5,9 10,14 11,40 12,23. Ο Ιηςούσ κι οι ϊγγελοι: 1,4-14. 8
Ο Ιησούς ως ο αρχιερεύς (1) Το κεντρικό μϋροσ τησ επιςτολόσ (7,1-10,18) παρουςιϊζει τον Ιηςού ωσ αρχιερϋα και ςυζητϊ το νόημα του θανϊτου του που το κατανοεύ ωσ θυςύα αντιπροςωπευτικό και εφϊπαξ. Εβ 5,5-6: ςυνδυαςμόσ δύο ψαλμικϐν χωρύων (Ψ 2,7 110,4): ο Ιηςούσ αρχιερϋασ όμοιοσ με τον Μελχιςεδϋκ από τη γενιϊ όμωσ του Δαυύδ - > Μεςςύασ. Ο Ιηςούσ ωσ ο Μεςςύασ και αρχιερϋασ των εςχϊτων. «ἀπάτωρ καὶ ἀμήτωρ» -> η προϗπαρξη του Υιού του Θεού (1,2-3). Ένασ νϋοσ αρχιερϋασ - η κληρονομικό διαδοχό δεν διαδραματύζει κανϋνα ρόλο. Δεν ανόκει ςτο λευιτικό ιερατεύο, το οπούο αδυνατούςε να εκπληρϐςει το ςχϋδιο του Θεού. «μήτε ἀρτὴν ἡμερῶν μήτε ζωῆς τέλος ἔτων» (7,3) -> η αρχιερωςύνη του Ιηςού αιϐνια. 9
Ο Ιησούς ως ο αρχιερεύς (2) Η αρχιερατικό λειτουργύα του Ιηςού ςυνδϋεται ϊμεςα με τη ςταυρικό του θυςύα. Η θυςύα του δηλϐνει την απαρχό μύασ καινόσ διαθόκησ (Ιερ 31,31-34). Αυτό η καινό διαθόκη όδη ςτην αρχαύα Εκκληςύα ςυνδϋθηκε με τη Θ. Ευχαριςτύα. 10
Ο Ιησούς ως ο αρχιερεύς (3) Συνδϋεται με την αιματηρό θυςύα τησ Ημϋρασ του Εξιλαςμού: Για τισ αμαρτύεσ του λαού. Δημιουργούςε την αύςθηςη τησ ενότητασ ςτο λαό και βεβαύωνε για την καταλλαγό με τον Θεό / ςτην ύδια καταλλαγό οδηγεύ κι η θυςύα του Ιηςού. Όχι επιβεβαύωςη / ανανϋωςη τησ διαθόκησ του Σινϊ αλλϊ αρχό μύασ νϋασ διαθόκησ. Η πρϐτη διαθόκη καταργεύται - τα μϋλη τησ Εκκληςύασ ζουν τα ϋςχατα. Οι εξιλαςτόριεσ θυςύεσ εύναι περιοριςμϋνησ διϊρκειασ και αξύασ - η θυςύα του Ιηςού διαςφαλύζει την καταλλαγό με τον Θεό εισ τον αιϐνα. Η θυςύα του Ιηςού εύναι εφϊπαξ εξιλαςτόρια προςφορϊ -> δεν χρειϊζεται να επαναληφθεύ. Ο αρχιερϋασ ςτον Ιςραόλ ο ύδιοσ αμαρτωλόσ - ο Ιηςούσ ο ϊμωμοσ αρχιερϋασ. 11
Ο Ιησούς ως ο αρχιερεύς (4) Η ςυγχϐρηςη όλων των αμαρτιϐν κι ο αγιαςμόσ των μελϐν τησ Εκκληςύασ. Καταλλαγό με τον Θεό. Η καινό διαθόκη δημιουργεύ νϋεσ ευθύνεσ και δεςμεύςεισ ςε όςουσ την αποδϋχονται. Ο Ιηςούσ ο μεςύτησ και ςυν-ϊνθρωποσ (ἐν σαρκί) ςτον Θεό -> ο δικόσ μασ πρόδρομοσ ςτον Θεό (2,10 12,2). Σταθερότητα ςτην ελπύδα, αλληλοςτόριξη των πιςτϐν, αναμονό των εςχϊτων. 12
Σο βάπτισμα κι η δεύτερη μετάνοια Απουςιϊζει ο όροσ «βϊπτιςμα», απαντϊ όμωσ ςχετικό ορολογύα. Αδύνατη μύα δεύτερη μετϊνοια: 6,6 10,26-31 -> δυςκολύα αποδοχόσ τησ επιςτολόσ ςτην Δύςη. Συνδϋεται ϊμεςα με τη ςημαςύα που δύνει ο ςυγγραφϋασ ςτο βϊπτιςμα και ςτη θυςύα του Ιηςού. 13
Εκκλησιολογία Τα μϋλη τησ κοινότητασ: ϊγιοι, υιού και ούκοσ Θεού (3,2-6). Ωσ ο λαόσ που πορεύεται ςτην ϋρημο -> η καινό διαθόκη (8,6 9,15 12,24). Ο οριςμόσ τησ πύςτησ : 11,1 όχι υποκειμενικό αντιμετϐπιςη αλλϊ βεβαιότητα. Η ςύνδεςη τησ ελπύδασ με τη ςωτηρύα. 14
Εσχατολογία Σύνδεςη τησ ςωτηρύασ με τον Ιηςού Χριςτό. Πραγμϊτωςη τησ ςωτηρύασ ςτο μϋλλον. Προςδοκύα τησ παρουςύασ (ωσ δεύτερησ εμφϊνιςησ του Ιηςού). Το πρόςωπο κλειδύ τησ ιςτορύασ ο Ιηςούσ Χριςτόσ: Ἰησοῦς Χριστὸς ἐτθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας (13,8). 15
Σημείωμα Αναφοράσ Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Θεολογία τθσ προσ Εβραίουσ επιςτολισ». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs340/. 16
Σημείωμα Αδειοδότηςησ Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 17
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Τζλοσ ενότητασ Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Εαρινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Σημειώματα
Διατήρηςη Σημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 20