Σακχαρώδης διαβήτης και μητρικός θηλασμός Νικόλαος Παπάνας Αν. Καθηγητής Παθολογίας-Σακχαρώδους Διαβήτη Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου- Ιατρείου Διαβητικού Ποδιού Β Παθολογική Κλινική Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Σακχαρώδης διαβήτης και μητρικός θηλασμός 1) Σακχαρώδης διαβήτης και συχνότητα του μητρικού θηλασμού 2) Επίδραση του θηλασμού στη μητέρα 3) Επίδραση του θηλασμού στο νεογνό-βρέφος 4) Υπογλυκαιμικά δισκία και θηλασμός
1) Σακχαρώδης διαβήτης και συχνότητα μητρικού θηλασμού
Σακχαρώδης διαβήτης και συχνότητα μητρικού θηλασμού GDM: μείωση συχνότητας θηλασμού ΣΔΤ2: περαιτέρω μείωση συχνότητας θηλασμού ΣΔΤ1: πολύ χαμηλή συχνότητα θηλασμού Παράγοντες: μαιευτικές επιπλοκές, προωρότητα, νεογνικές επιπλοκές
Σακχαρώδης διαβήτης και συχνότητα μητρικού θηλασμού Sparud-Lundin C et al, 2011: Μείωση 2 μήνες, OR: 0.42, (95% CI 0.18-0.96), p=0.041 και μείωση 6 μήνες OR: 0.50, (95% CI 0.27-0.90), p=0.022 Sparud-Lundin C et al, 2011: στην πολυπαραγοντική ανάλυση: υψηλό μορφωτικό επίπεδο, OR: 3.34, (95% CI: 1.40-7.96) και εξιτήριο χωρίς θηλασμό, OR: 0.25, (95% CI: 0.11-0.58), p=0.001
Oza-Frank R et al. Early Lactation and Infant Feeding Practices Differ by Maternal Gestational Diabetes History. J Hum Lact 2016;32:658-65. 432 λεχωίδες (7.9% GDM) GDM: πρόωρη διακοπή θηλασμού! (OR: 3.48, 95% CI: 1.47-8.26, p < 0.01)
2) Επίδραση του θηλασμού στη μητέρα
Επίδραση του θηλασμού στη μητέρα 1) Προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ2 2) Επί GDM: προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ2 3) Προστασία από παχυσαρκία και μεταβολικό σύνδρομο 4) Προστασία από καρδιαγγειακή νόσο 5) Προστασία από προεμμηνοπαυσικό καρκίνο μαστού 6) Προστασία από καρκίνο ωοθηκών
Στη μητέρα
Προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ2 Nurses Health Study 1: 23μηνος θηλασμός, HR: 0.88, 95% CI: 0.78-1.00, p=0.02 (Stuebe AM et al, 2005) Nurses Health Study 2: 23μηνος θηλασμός, HR: 0.67, 95% CI: 0.54-0.84, p<0.001 (Stuebe AM et al, 2005) Nurses Health Study 1: για κάθε επιπλέον έτος θηλασμού, μείωση 15% Nurses Health Study 2: για κάθε επιπλέον έτος θηλασμού, μείωση 14%
Προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ2 Shangai Women s Health Study: μείωση κινδύνου, RR: 0.88, 95% CI: 0.76-1.02, p=0.08 (Villegas R et al, 2008) Διάρκεια: RR: 0.88 για < 12 μήνες και RR: 0.68 για > 12 μήνες (Villegas R et al, 2008) Women s Health Initiative observational study: μείωση κινδύνου, OR: 0.80, 95% CI: 0.5-0.92 (Schwarz EB et al, 2009) Απουσία θηλασμού: αύξηση κινδύνου, OR: 1.48, 95% CI: 1.26-1.73, p<0.001 (Liu B et al, 2010)
Προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ2 Aune D, Norat T, Romundstad P, Vatten LJ. Breastfeeding and the maternal risk of type 2 diabetes: a systematic review and doseresponse meta-analysis of cohort studies. Nutr Metab Cardiovasc Dis 2014;24:107-15. Μακρά διάρκεια θηλασμού: μείωση ΣΔΤ2 κατά 32% (RR=0.68, 95% CI: 0.57-0.82) από 6 μελέτες
Επί GDM: προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ2 Θηλασμός: μείωση ΣΔΤ2 κατά 45-60% στις μελέτες (Kjos SL et al, 1993; Buchanan TA et al, 1998; Gunderson EP, 2007) Nurses Health Study 2: HR=0.96, CI: 0.84-1.09 χωρίς μείωση επί GDM (Stuebe AM et al, 2005) Gouveri E et al. Curr Diabetes Rev 2011;7:135-42. Gunderson EP. Curr Diab Rep 2014;14:460.
1035 γυναίκες με GDM Θηλασμός 2-5 μήνες: 45% κινδύνου ΣΔΤ2 Θηλασμός 5-10 μήνες: 50% κινδύνου ΣΔΤ2 Θηλασμός > 10 μήνες: 57% κινδύνου ΣΔΤ2
Προστασία από παχυσαρκία και μεταβολικό σύνδρομο Study of Women s Health Across the Nation (SWAN): μείωση κινδύνου με θηλασμό, OR: 0.79, 95% CI: 0.63-0.99 (Ram KT et al, 2008) Μελέτη Coronary Artery Risk Development in Young Adults (CARDIA): με θηλασμό > 3μήνες μείωση μεταβολικού συνδρόμου (p<0.05), μείωση LDL (p<0.01), αύξηση HDL (p<0.01) (Gunderson EP et al, 2007)
Προστασία από καρδιαγγειακή νόσο Women s Health Initiative: μείωση καρδιαγγειακής νόσου, HR: 0.72, 95% CI: 0.53-0.97, μείωση ΟΕΜ, HR: 0.63, 95% CI: 0.51-0.77, p<0.001 (Stuebe AM et al, 2009) Πολυπαραγοντική ανάλυση: απουσία θηλασμού αύξηση επασβέστωσης αορτής (OR: 3.85, 95% CI: κ 1.47-10.0) και στεφανιαίων (OR: 2.78, 95% CI: 1.05-7.14) (Schwarz EB et al, 2010)
Προστασία από προεμμηνοπαυσικό καρκίνο μαστού Newcomb et al: μείωση κινδύνου με θηλασμό, RR: 0.78, CI: 0.66-0.91 Nurses Health Study 1: μείωση κινδύνου με θηλασμό, OR: 0.75, 95% CI: 0.56-1.00 (Stuebe AM et al, 2005) Μετανάλυση: μείωση κινδύνου με θηλασμό, pooled OR: 0.90; 95% CI: 0.86-0.94 Για κάθε 12 μήνες θηλασμού: μείωση κινδύνου 4.3%, 95% CI: 2.9-5.8; p< 0.001 (Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer, 2002)
Προστασία από καρκίνο ωοθηκών Nurses Health Study 1, 2: μείωση κινδύνου με θηλασμό, RR: 0.66, 95% CI: 0.46-0.96 (Stuebe AM et al, 2005) Nurses Health Study 1, 2: μείωση κινδύνου με κάθε μήνα θηλασμού, RR: 0.98, 95% CI: 0.97-1.00 (Stuebe AM et al, 2005) Ip S et al, 2007: μείωση κινδύνου με θηλασμό, aor: 0.79, 95% CI: 0.68-0.91
3) Επίδραση του θηλασμού στο νεογνό-βρέφος
Επίδραση του θηλασμού στο νεογνό-βρέφος A. Προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ1 B. Προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ2 C. Επί GDM: πιθανή προστασία από παχυσαρκία και ΣΔΤ2
Α. Προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ1 Μείωση κινδύνου: με 5 μήνες θηλασμό OR: 0.71, 95% CI: 0.54-0.93, p=0.012 (Rosenbauer J et al, 2008) Δυνατότητα μείωσης ΣΔΤ1: κατά 19% με θηλασμό, PAR= 0.190, 95% CI: 0.129-0.282 (Rosenbauer J et al, 2008) Μακρά διάρκεια θηλασμού: μένει να διευκρινιστεί αν αυξάνεται η προστασία περαιτέρω
Altobelli E et al. Genetic and environmental factors affect the onset of type 1 diabetes mellitus. Pediatr Diabetes 2016;17:559-66. Νωρίτερη έναρξη ΣΔΤ1: α) γρήγορη έναρξη μεικτής διατροφής β) οικογενειακό ιστορικό ΣΔΤ1
Β. Προστασία από ανάπτυξη ΣΔΤ2 Pettitt DJ et al, 1997: μείωση κινδύνου, OR: 0.41, 95% CI: 0.18-0.93 Young TK et al, 2002: μείωση κινδύνου με θηλασμό 12 μηνών, OR: 0.24, 95% CI: 0.13-0.99 Owen CG et al, 2006: μείωση κινδύνου, OR: 0.61, 95% CI: 0.44-0.85, p= 0.003 (Μετανάλυση) Owen CG et al, 2006: απουσία δεδομένων διάρκειας θηλασμού Μακρά διάρκεια θηλασμού: μένει να διευκρινιστεί αν αυξάνεται η προστασία περαιτέρω
C. Προστασία επί GDM ;; Pettitt DJ et al, 1998: 69% μείωση ανάπτυξης ΣΔΤ2 Pima Indians Young TK et al, 2002: μείωση ανάπτυξης ΣΔΤ2, OR: 0.24, 95% CI: 0.13-0.84 Mayer-Davis EJ et al, 2008: μείωση ανάπτυξης ΣΔΤ2 με 12μηνο θηλασμό, OR: 0.43, 95% CI: 0.19-0.99 Gouveri E et al. Curr Diabetes Rev 2011; 7: 135-42. Gunderson EP. Curr Diab Rep 2014;14:460.
4) Υπογλυκαιμικά δισκία και θηλασμός
Υπογλυκαιμικά δισκία και θηλασμός Μετφορμίνη: χαμηλή συγκέντρωση στο γάλα, ασφάλεια από PCOS, χωρίς τελικά έγκριση Σουλφονυλουρίες α γενιάς: υψηλή συγκέντρωση στο γάλα, υπογλυκαιμίες νεογνού Σουλφονυλουρίες β γενιάς: χαμηλή συγκέντρωση στο γάλα Γλιταζόνες, γλινίδες, ακαρβόζη, νεότερα: χωρίς επαρκή δεδομένα Στην πράξη: χωρίς επαρκή δεδομένα για έγκριση υπογλυκαιμικών δισκίων
Προσοχή: υπογλυκαιμίες Θηλασμός: προσοχή, γιατί προδιαθέτει σε υπογλυκαιμίες μητέρας Υπογλυκαιμίες μητέρας: κίνδυνος για τραυματισμό του βρέφους
5) Συμπεράσματα
Σακχαρώδης διαβήτης και μητρικός θηλασμός Gouveri E et al. Curr Diabetes Rev 2011; 7: 135-42. Gunderson EP. Curr Diab Rep 2014;14:460. Perrine CG et al. Annu Rev Nutr 2016;36:627-45. Virtanen SM. Pediatr Diabetes 2016;17:49-55.
Video meliora, proboque, deteriora sequor Οβίδιος
Συμπεράσματα 1) Θηλασμός: προστατεύει νεογνό-βρέφος από ανάπτυξη ΣΔΤ1 και ΣΔΤ2 2) Θηλασμός: προστατεύει τη μητέρα (!) από ΣΔΤ2, παχυσαρκία, καρδιαγγειακή νόσο, καρκίνο μαστού, καρκίνο ωοθηκών 3) Θηλασμός: συμβάλλει στη βελτίωση υγείας πληθυσμού
Ευχαριστώ πολύ!!